1999 yilda Shimoliy Atlantika Shartnomasi Tashkiloti Serbiyaga hujum qilganda Birlashgan Millatlar Tashkilotining hech qanday mandati yo'q edi. Afg'onistonda 2002 yilda AQSh bombardimon qilishni davom ettirdi, hatto Tolibonni almashtirgan hukumat undan to'xtatishni so'raganida ham (tinch aholi o'limi ko'paymasligi uchun).
Qo'shma Shtatlar esa bir yil o'tib, Iroqda ommaviy qirg'in qurollari borligi va 11 yil 2001 sentabr xurujlarida rol o'ynaganligi haqidagi yolg'on da'volarga asoslanib, unga qarshi oldindan zarba berish huquqiga ega ekanligini tasdiqladi.
Tinchlik tarafdori ziyoli Jan Brimont o'zining "Gumanitar imperializm" nomli yangi kitobida inson huquqlaridan u qonuniy jihatdan shubhali va axloqiy jirkanch deb hisoblagan harbiy ekspluatatsiyalarni oqlash uchun qanday foydalanilganini fosh qiladi.
Belgiyaning Luven universitetining nazariy fizika professori, 55 yoshli Brikmont, shuningdek, tilshunos va kuchli siyosatshunos Noam Xomskiy haqidagi yangi maqolalar to‘plami bo‘lmish “Chomsky”ning muharriri.
Brimont IPS Bryussel muxbiri Devid Kronin bilan suhbatlashdi.
IPS: Siz NATOning 1999-yilda Serbiyani bombardimon qilgani imperializmning yangi shakli uchun burilish nuqtasi boʻlganini aytdingiz. Nima uchun shunday deb o'ylaysiz?
J.B.: Bu urushga qarshi bir qancha sabablar bor edi, lekin chap tarafdagi odamlarning munosabati juda kam edi. Agar siz yaxshi biladigan juda oz sonli odamlarni istisno qilsangiz, hamma urush zarurligiga va ishning o'ziga xos xususiyatlaridan qat'i nazar, AQSh gumanitar sabablarga ko'ra aralashishi kerakligiga amin edi.
Men xalqaro huquqni buzish yaxshi ish bo‘lganiga qo‘shilmayman. Kosovodagi vaziyat shunchalik og'ir ediki, bombardimon qilish kerak edi (Serbiya) degan fikrga qo'shilmayman. Va men Miloshevichning (o'sha paytdagi Serbiya prezidenti Slobodan) lavozimidan chetlatilishi hamma narsadan qat'i nazar, yaxshi ish bo'lganiga qo'shilmayman.
Miloshevich saylandi. Balki uning saylanishi sof bo'lmagandir. Lekin dunyoda sof demokratiya yo‘q. Frantsiyada shaharlarda kommunistni saylash uchun qishloq joylarida (o'ngga moyil) Gollistni saylashdan olti baravar ko'p ovoz kerak bo'ladi. Lekin hech kim Fransiyani demokratik emas demaydi.
IPS: "Gumanitar imperializm" ning ko'p qismi Iroq bilan shug'ullanadi. Nega u yerdagi urushda neft sanoatini ayblash kerak degan keng tarqalgan fikrni rad etasiz?
J.B.: Albatta, arzimas ma’noda neftning o‘rni bor edi. AQSh Iroq neftining Eron, Saudiya Arabistoni va hattoki hozirgi Iroq hukumati oyoqlari ostida bo'lishini xohlamaydi.
Ammo AQSh u yerga neftni o'g'irlash uchun borgan, degan tinchlik harakati haqidagi sodda qarashni himoya qilib bo'lmaydi. Men neft sanoati urush uchun lobbi qilgani haqida hech qanday dalil bilmayman.
Har bir urush urush tashviqotiga muhtoj. Va neft sanoati - mening bilishimcha - hech qanday urush targ'iboti bilan shug'ullanmagan.
Sionistik lobbi esa har doim urush tashviqotini olib borgan. Agar siz Amerika gazetasini ochsangiz, sionist va Isroilni qo'llab-quvvatlovchi odamlar tomonidan yozilgan ruknlarni topasiz, hatto ular yahudiy bo'lmasa ham. (Prezident Jorj V.) Bush va (Vitse-prezident Dik) Cheyni yahudiy bo'lmasa ham, sionistlar deb atash adolatdan. Ayniqsa Cheyni.
IPS: 2003-yilda AQShning Iroqqa bostirib kirishi oldidan butun Yevropa bo‘ylab katta norozilik namoyishlari bo‘lib o‘tdi. Nega tinchlik harakati bu sur'atni yo'qotdi?
J.B.: Men sotsiolog emasman, lekin farazga murojaat qilsam: ko'p odamlar urush xunuk bo'lib ketadi deb ko'chaga chiqishdi. Albatta, u xunuk bo'lib chiqdi, lekin o'ylagandek emas. Ommaviy qirg'in qurollari yo'q edi. Shuni ham unutmangki, (o‘sha paytda Britaniya bosh vaziri) Toni Bler 45 daqiqa ichida raketalar uchirilishi haqida gapirgan edi.
Tinchlik uchun harakatdagi odamlar yo urushga qarshi edilar yoki o'z mamlakatlari manfaatlaridan chin dildan qayg'urdilar.
Turli mamlakatlarda turli xil vaziyatlar mavjud. Britaniyada urushga qarshi harakat kimga ovoz berishni hal qilish muammosiga duch keldi. Konservatorlar ham xuddi leyboristlar kabi gung-ho. Liberal-demokratlar bilan esa tizim ularga qarshi yonma-yon.
IPS: Isroilning Falastin hududlaridagi taktikasi haqidagi tanqidingizni inobatga olgan holda, sizning fikringizcha, Isroil tovarlarini boykot qilish uchun holat bormi?
JB: Ha, boykot kampaniyasi bo'lishi kerak. Bu fuqarolar g'azablanganligini ko'rsatishning bir usuli.
Ba'zi odamlar: nega AQShni boykot qilmaslik kerak? Men AQShni boykot qilishimiz kerak deb o'ylayman, lekin buni amalda qanday amalga oshirish mumkinligini tushunmayapman.
Britaniya va AQShda aholining katta qismi hukumat fikriga qo'shilmaydi. Isroilda ko'proq bir xillik mavjud. Hatto chinakam tinchlik lageridagi mo''tadillar ham juda mo''tadil.
IPS: Taqrizchilar sizning kitobingiz Darfurdagi vaziyatni o'rganmaganligini ta'kidlashdi. G‘arb u yerdagi qotilliklarga nisbatan nima qilishi kerak?
J.B.: Mening kitobim BMT doirasidagi aralashuvga qarshi emas. Printsipial jihatdan, ehtimol, u erda nimadir muhokama qilinishi mumkin. Tinchlikparvar elementlarning tinchlikni buzishiga yo'l qo'ymaslik uchun tinchlikparvarlik kelishuvi mavjud bo'lganda tinchlikparvar kuchlar yuborilishi mumkin. Ammo tinchlikparvarlik to'g'risidagi kelishuvga ega bo'lmasdan oldin tinchlikparvar kuchlarni yuborsangiz, bu urush.
Menimcha, ba'zi odamlar Darfurdan mavzuni Iroqdan uzoqlashtirish uchun foydalanmoqda. Iroq dunyodagi eng yomon gumanitar inqiroz bo'lishi mumkin. Sizda uch-to'rt million qochqin va bir million o'lgan bo'lishi mumkin.
IPS: Siz inson huquqlari tashkilotlarini qaysi huquqlarga e'tibor qaratishini tanlashda tanlab olishlari uchun juda tanqid qilasiz. Nima sababdan?
JB: Human Rights Watch tashkiloti urush qonuniymi yoki yo‘qligini muhokama qilmasligini aytadi. Urush taraflari Jeneva konventsiyasini hurmat qilishlarini xohlaydi. Jeneva konventsiyasi hech qanday urushda hurmat qilinmaydi.
IPS: Siz Evropada chaplar o'ngga qaraganda bir oz kamroq kapitalizm tarafdori ekanligini yozgansiz. Bu bilan nimani nazarda tutayotganingizni tushuntirib bera olasizmi?
J.B.: Kommunizm qulagandan keyin demokratiya yangi sababga aylangani ajablanarli. So'l buni qabul qildi va uni g'arbparast, uchinchi dunyoga qarshi munozaraga aylantirdi.
Qarang, so‘lchilar Xitoydan noliyapti. Yaqinda xitoyliklar Xitoy fabrikalarida ishchilar huquqlarini yaxshilashni xohlashlarini aytishganda, yirik G'arb korporatsiyalari: "Agar shunday qilsangiz, biz chet elga ko'chib o'tamiz, Vyetnamga ko'chib o'tamiz", dedi. Bu chap tomonni tashvishga soladigan narsa emas. Hamma narsada faqat Xitoy rahbarlarini ayblaydi.
IPS: Sizdan Yevropa Ittifoqi va uning rahbarlarining 2005-yilda Fransiya va Niderlandiyada saylovchilar rad etgan konstitutsiyaga asosan bir xil islohot shartnomasini joriy qilish borasidagi harakatlari haqida so‘rasam bo‘ladimi? Frantsiyada ovoz berishmi?
JB: Men umuman baxtli emas edim. Hech bo'lmaganda OAV mag'lub bo'lganidan xursand bo'ldim.
Lekin odamlar nima uchun "Yo'q" deb ovoz bergani haqida hech qanday tasavvurga ega emasman. Ular millatchilik tufayli ovoz berishdi. Odamlarning 35 foizi "Yo'q" deb ovoz berdi va shundan 20 foizi chap va XNUMX foizi o'ng tarafdorlar edi.
Menga hech narsa so'l odamlarning "Yo'q" deb ovoz berishining sababi millatchilik emas, balki ijtimoiy sabablar bilan bog'liqligini aytadi. Sarkozi (markazchi o'ng nomzod Nikolya) g'alaba qozonishi bilan (shu yil boshida bo'lib o'tgan prezidentlik saylovlarida) unga ovoz bergan ko'pchilik "Yo'q" deb ovoz berdi. Sarkozi uchun ko'pchilik ovoz bergan 65 yoshdan oshganlar "Yo'q" deb ovoz bergan.
Ayni paytda Belgiyada ko'rayotgan muvaffaqiyatsizlik (Gollandiya va frantsuz tilida so'zlashuvchi partiyalar umumiy saylovlardan bir necha oy o'tib hali koalitsion hukumat tuzmagan) Yevropaning kelajagini taxmin qilishi mumkin. Nima uchun finlar, portugallar, irlandlar va yunonlar bir-biriga yaqinroq his qilishlari kerak, Flamandlar va Vallonlar bir-biriga yaqinroq bo'lishlari kerak?
Umumiy tuyg'u bo'lmasa, qanday qilib byurokratiya va erkin bozorlar bilan mamlakatni qurish mumkin? Katta miqdordagi aldanish (Yevropa integratsiyasi haqida) mavjud.
IPS: Nihoyat, menga aytishdiki, siz Noam Xomskiyni frankofoniyani Yevropa bilan tanishtirgan odamsiz. Bu rostmi?
JB: Men Chomskiyni birinchi marta 1980-yillar boshida Prinstonga (AQSh universiteti) tinglash uchun borganimda tanishganman. Birinchi Fors ko'rfazi urushidan keyin men uni Belgiyaga Flamand universiteti VUBda nutq so'zlash uchun taklif qildim.
Frantsiyada uni xaritaga qo'yish uchun qiyin kurash bo'ldi. (Jurnalist) Filipp Val yaqinda Le Canard enchaîné (satirik gazeta) da unga hujum yozgan, chunki (Usama) bin Laden o'zining so'nggi videosida uni eslatib o'tgan.
U hali ham shayton va noto'g'ri talqin qilinmoqda. © 2007 NoticiasFinancieras – IPS – Barcha huquqlar himoyalangan
ZNetwork faqat o'z o'quvchilarining saxiyligi orqali moliyalashtiriladi.
hadya etmoq