Bron: Buitenlands beleid in focus
De staatsgreep in Bolivia heeft niet alleen dat land, maar ook de wereld verdeeld.
De reguliere pers, de regering-Trump, de Washington-conforme Organisatie van Amerikaanse Staten en rechtse regeringen hebben de afzetting van Evo Morales, de eerste inheemse president van Bolivia, toegejuicht.
Dat is te verwachten. De VS hebben lange tijd een regimeverandering beraamd voor een regering die niet alleen openlijk het socialisme omarmde, maar ook een verschrikkelijk voorbeeld gaf – in de logica van de nog steeds aanwezige Koude Oorlog – door erin te slagen de levensomstandigheden van de bevolking te verbeteren en de hoogste groeicijfers te bereiken. in de regio.
Wat onverwacht is, is de verdediging van de staatsgreep door delen van links die hebben geweigerd het een staatsgreep te noemen, en in plaats daarvan volhouden dat de acties van de regering-Morales tot haar eigen ondergang hebben geleid.
Wat onverwacht is, is de verdediging van de staatsgreep door delen van links die hebben geweigerd het een staatsgreep te noemen, en in plaats daarvan volhouden dat de acties van de regering-Morales tot haar eigen ondergang hebben geleid.
De gebeurtenissen en de nasleep vertellen een duidelijk verhaal: daar was een staatsgreep in Bolivia, die een fel racistisch en fundamentalistisch anti-vrouwenregime heeft geïnstalleerd, met de volledige steun en planning van de Amerikaanse regering en de OAS.
Dit nieuwe regime is niet van plan terug te keren naar de constitutionele orde (ondanks beweringen dat het onder zijn voorwaarden verkiezingen zal houden), heeft de scheiding tussen kerk en staat geëlimineerd en heeft al meerdere moorddadige aanvallen op zijn tegenstanders. Veiligheidstroepen hebben tientallen demonstranten vermoord, vooral inheemse volkeren, nu het regime steeds wanhopiger en repressiever wordt.
De internationale gemeenschap – en de progressieven – moeten zich snel aansluiten bij het veroordelen van deze illegale daad voordat nog meer mensen worden vermoord en in de gevangenis worden gegooid.
De visitekaartjes van een staatsgreep
Hier zijn de klassieke kenmerken van een staatsgreep:
Ten eerste is er de rol van de strijdkrachten. Op 10 november ‘suggereerde’ militair commandant Williams Kaliman dat president Evo Morales, die zojuist tot winnaar van de verkiezingen van 2019 was uitgeroepen – en die bovendien nog twee maanden over had in zijn vorige ambtstermijn – onmiddellijk zou aftreden. Uren later presenteerde Morales een ontslagbrief “om deze gewelddadige gebeurtenissen te vermijden en terug te keren naar de sociale vrede.”
Nu “suggereren” de strijdkrachten niet dat hun opperbevelhebber aftreedt; hun verklaringen vormden een publieke bedreiging voor het leven van de MAS-president en dat van zijn kabinet en hun families. Deze dreiging werd ondersteund door het in brand steken en plunderen van de huizen van overheidsfunctionarissen, en fysieke aanvallen en bedreigingen tegen MAS-partijleden en hun families.
Ten tweede is er het feit van voorafgaande planning. Regimeverandering in Bolivia was lange tijd gepland door rechts en de Amerikaanse regering. Jaren geleden begonnen de conservatieve ‘burgercomités’, gevestigd in het blanke, rijke gebied van Santa Cruz, een strategie om zich af te scheiden van de natie die geregeerd werd door een zeer populaire inheemse, linkse president. De Amerikaanse ambassade steunde het burgercomité van Santa Cruz en andere oppositiegroepen en zette in op de balkanisering van het land.
Toen die strategie mislukte, begonnen ze een plan te ontwikkelen om de voorwaarden voor een militaire staatsgreep te scheppen. Een Wikileaks-kabel uit november 2007 van de Amerikaanse ambassade in Bolivia bekend bemoedigend: “Er zijn sterke aanwijzingen dat het leger verdeeld is en nogal terughoudend zou kunnen zijn in het opvolgen van bevelen.”
Wat generaal Kaliman betreft, hij was opgeleid aan de beruchte School of the Americas. Ook de politiechef die de dag ervoor de regering had verraden, kreeg een training in Washington. Luis Fernando Camacho, leider van het burgercomité van Santa Cruz en de opkomende leider van de staatsgreep van 2019, heeft ook directe financiering en steun ontvangen van de Amerikaanse regering.
Trumps onmiddellijke erkenning van het staatsgreepregime was openlijk feestelijk, ook al hield het geweld het land in zijn greep. Hij bepaald triomfantelijk:
“De Verenigde Staten juichen het Boliviaanse volk toe voor het eisen van vrijheid en het Boliviaanse leger voor het nakomen van zijn eed om niet slechts één persoon, maar ook de Boliviaanse grondwet te beschermen. Deze gebeurtenissen zenden een krachtig signaal uit naar de onwettige regimes in Venezuela en Nicaragua dat de democratie en de wil van het volk altijd zullen zegevieren. We zijn nu een stap dichter bij een volledig democratisch, welvarend en vrij westelijk halfrond.”
In de Koude Oorlog die nooit is geëindigd, gaat het om het handhaven van de Amerikaanse hegemonie, en niet om de democratie en de legaliteit.
Ten derde is er de poging om de staatsgreep te legitimeren met behulp van supranationale instellingen. In dit geval speelde de Organisatie van Amerikaanse Staten een bewuste, bevooroordeelde en flagrante rol.
De eerste daad was het uitbrengen van een verklaring waarin de stemming in twijfel werd getrokken, slechts enkele uren nadat de stembureaus waren gesloten, met de duidelijke bedoeling de verkiezingen te delegitimeren. Dit is een onaanvaardbare daad voor een verantwoordelijke verkiezingsmissie. Uit het voorlopige OAS-rapport blijkt een gebrek aan professionaliteit in zijn statistische analyse, zo stellen deskundigen het Centrum voor Economisch en Politiek Onderzoek heeft erop gewezen. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen het niet-bindende systeem voor snelle tellingen en de officiële bindende telling.
Toch was het rapport van cruciaal belang bij het tot ontploffing brengen van de politieke crisis. De OAS heeft nu bloed aan haar handen en de internationale gemeenschap moet een volledig onderzoek eisen naar haar verantwoordelijkheid voor het veroorzaken van illegale handelingen, geweld en conflicten – het tegenovergestelde van haar mandaat in de regio.
Ondertussen verspreidden de nationale en internationale pers beelden van Bolivianen die de staatsgreep en het vertrek van de president vierden. De meerderheid die op Morales stemde en tegen de staatsgreep demonstreert vrijwel geheel verdwenen van zijn pagina's. Er was geen repressie door de politie tegen hen, ondanks het toenemende aantal doden. Pas de afgelopen dagen, met Amnesty International en andere mensenrechtengroeperingen die krachtige verklaringen afleggen tegen de gewelddadige onderdrukking door het regime en de gevangenneming van oppositieleden, is de onderdrukking begonnen verslag uit te brengen over het harde optreden tegen de protesten.
Ten vierde is er alles wat er sinds de omverwerping zelf is gebeurd, wat wijst op sterke autoritaire tendensen. President Morales bood nieuwe verkiezingen aan toen de protesten uitbraken, waardoor alle politieke rechtvaardiging voor zijn afzet werd geëlimineerd. Maar de oppositie, die al bloed rook, besloot de moord te plegen. Onder controle van de veiligheidstroepen en met de regering-Trump achter zich, verwierp het elk aanbod tot dialoog.
Democratie bestaat niet wanneer een individu van een partij die nooit meer dan 5 procent van de stemmen heeft behaald, die vijfde staat in de lijn van constitutionele opvolging, de macht overneemt in een land waar het leger op straat staat. Toch is dit Jeanine Añez, de figuur die zichzelf tot president heeft uitgeroepen.
De Koude Oorlog blijft voortduren
Het is ironisch dat de crisis in Bolivia daarmee samenviel het 30-jarig jubileum van de val van de Berlijnse muur. De gebeurtenis bewees dat de val van de muur een einde maakte aan de Koude Oorlog, maar niet aan de Koude Oorlog-mentaliteit.
Het patriarchale wij versus zij, insider en outsider, deugd tegen kwade dualismen die blinde, heldere analyses nog steeds de politiek dicteren, om nog maar te zwijgen van de communistische versus kapitalistische dichotomie die een nieuwe fase is ingegaan. Op sociale media vierden velen de staatsgreep met de uitdrukking “één minder!”, alsof het anticommunistische dominospel doorging en mensenrechten en democratie er niet toe deden.
Ten slotte is er de ongebreidelde rechtvaardiging van geweld in naam van ‘het volk’. Bolivia heeft ons laten zien dat de verdediging van de democratie consistent moet zijn, en niemand heeft het recht om de naam van ‘het volk’ te gebruiken om geweld van welke kant dan ook te rechtvaardigen. Dit is zowel rechts als anti-Evo-links gebruikelijk. Analisten spreken over de mensen alsof het een heiliging van hun standpunt is.
De toekomst van Bolivia onder een beweging die zich aansluit bij de leider van de staatsgreep, ‘macho Camacho’, met de zijne banden met neofascistische paramilitaire groeperingen, zou een tragedie zijn.
Niemand kan namens het ‘Boliaanse volk’ spreken, laat staan de ‘inheemse bevolking’. Bolivia is verdeeld. Een meerderheid kan worden afgemeten aan de resultaten van de peiling waarin Evo Morales won door wat als een aardverschuiving zou worden beschouwd, waarbij alleen het verschil tussen 9 procent en 10 procent van zijn voorsprong werd betwist. La Paz is gevuld met zijn voornamelijk inheemse aanhangers die protesteren tegen de staatsgreep.
Ongetwijfeld heeft Morales ernstige fouten gemaakt – op dit punt is het duidelijk dat de beslissing om een derde herverkiezing na te streven na het verliezen van een hervormingsreferendum zeer hoge politieke kosten met zich meebracht. Maar dat rechtvaardigt op geen enkele manier een staatsgreep, en in het bijzonder een racistische en wraakzuchtige rechtse staatsgreep die alle vooruitgang die de regering van Morales heeft geboekt, teniet zal doen.
De toekomst van Bolivia onder een beweging die zich aansluit bij de leider van de staatsgreep, ‘macho Camacho’, met de zijne banden met neofascistische paramilitaire groeperingen, zou een tragedie zijn.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren