Mahareng a Mmesa, re ile ra amohela setsebi se tummeng sa dipuo, mohlahlobi wa dipolotiki, le moitseki Noam Chomsky bakeng sa ketsahalo ya ho bua le Dipotso le Dipotso Univesithing ya Lehigh e le karolo ya foramo ya Douglas Dialogues. Ketsahalo ena e ne e e-na le makholo a liithuti, fakalthi, le basebetsi, 'me e file sechaba sa Univesithi ea Lehigh monyetla oa ho kena litabeng tsa lipolotiki tsa mehleng ena le Moprofesa Chomsky, mabapi le ho phahama ha maikutlo a feteletseng a lefats'e le a malapeng. Maikutlo ana a sheba tse ling tsa maikutlo a Chomsky, le seo ba re bolellang sona ka boemo ba demokrasi Amerika kajeno.
E se e le lilemo tse fetang tse peli ho tloha ka pherekano ea la 6 Pherekhong, moo likete-kete tsa merusu ea ka ho le letona ba ileng ba hlasela Capitol ea naha ea rona ka boiteko ba ho thibela phetisetso ea khotso ea matla a bolaoli. Motsamaisi oa FBI Christopher Wray o ile a bua ka bofetoheli e le ketso ea "bokhukhuni ba malapeng," le litlaleho tse fana ka maikutlo a hore batho ba chesehelang maikutlo ka ho le letona ba bolaile batho ba bangata naheng ea rona ho feta ba nang le bafandamentalist ba malapeng ho tloha ka 9/11. Sebakeng sena sa lipolotiki, Chomsky o pepesa lisosa tsa ho phahama ho feteletseng, 'me a qeta nako e ngata a e-na le sechaba sa Lehigh ho buisana ka taba ena ea ho tšoenyeha ho ntseng ho eketseha.
Ha a botsoa hore na o nahana eng ka ho phahama ha tokelo lipolotiking tsa US kajeno, Chomsky o bontša hore sena ha se feela Moamerika, empa ke ketsahalo ea machaba. Ha a bua ka botumo bo ntseng bo eketseha ba batho ba nang le litokelo tsa bochaba lefatšeng ka bophara ho tloha Nigel Farage UK le Marine LePen ho la Fora ho ea Mokha oa AFD Jeremane, Jair Bolsonaro oa Brazil, Viktor Orban oa Hungary, le batho ba bolumeli ba naha ea Iseraele, Chomsky oa hlokomela hore, ha sechaba se seng le se seng se na le tatso ea sona e ikhethang ea bochaba bo nepahetseng, ho phahama ha maikutlo a feteletseng ho etsahala lefatšeng ka bophara.
Chomsky o totobatsa karolo ea neoliberalism e le matla a hlohlelletsang lipolotiki tse nepahetseng, tsa bolaoli le tsa fascistic. O supa ho se lekane ho ntseng ho eketseha le ho se sireletsehe ha basebetsi lefatšeng ka bophara lilemong tse 40 ho isa ho tse 45 tse fetileng, a totobatsa "ntoa e sehlōhō, e sehlōhō ea sehlopha" e loanang ke mekha e meholo ea lipolotiki ea US, molemong oa batho ba phahameng sechabeng, le khahlano le bongata bo boholo ba batho. Maamerika a boneng maemo a bona a moruo a thekesela kapa a theoha nakong ena. Naheng ea Amerika, sehlopha sa batho ba phahameng sechabeng se behile tsamaiso ea moruo le ea lipolotiki e thehang meputso e sa thekeseleng le meputso ea malapa, e hatella basebetsi ho eketsa tlhahiso, e hlohlelletsang tlhaselo ea mekhatlo ea basebetsi, ha e etse letho ho emisa ho phahamisa litšenyehelo tsa tlhokomelo ea bophelo le ho eketseha ha batho ba shoang. e ile ea hōlisa naha ea botlamuoa, kaha phaello e bokelletsoeng mekhoeng ena e fihla ho karolo e ka holimo-limo lekholong ea Maamerika a ruileng a ruileng le a laolang moruo.
Chomsky o qotsa a raporoto ho tsoa ho Rand Corporation, e fumaneng hore batho ba phahameng khoebong ea Amerika ba kopile chelete e ngata haholo ea $ 50 trillion leruong le eketsehileng lilemong tse mashome a mararo tse fetileng, ka litšenyehelo tsa basebetsi, maemo a mahareng le Maamerika a futsanehileng. Tlaleho ea Rand e sebelisa puo e nang le mekhoa e metle ea thuto, e bua ka ho eketseha ho se lekane ha moruo ho tloha 1975 ho isa 2018, moo kholo ea chelete le leruo li sa kang tsa arolelanoa ka ho lekana, 'me ka ho se lekane ho "eketsehile haholo ka mehato e mengata" ho fihlela ho $47 e eketsehileng. litrilione tse hapiloe ke Maamerika a ruileng ka ho fetisisa, ka litšenyehelo tsa karolo e tlase ea 90 lekholong ea ba fumanang chelete.
Chomsky o bua ka ho toba le ho bua puo ea hae a sa hlathe koana le koana. O bua ka kamoo ntoa ena ea sehlopha se "butseng mamati bakeng sa bosholu ba sechaba sa Amerika" molemong oa batho ba phahameng sechabeng. Chomsky o pheha khang ea hore ntoa ea maemo a holimo ke tikoloho e phethahetseng bakeng sa demagogue ea bolaoli ho nka matla, a bapala ka tšabo le matšoenyeho a baahi ba ntseng ba eketseha ba sa sireletsehang. Demagogue ena - Chomsky o qotsa Trump e le pontšo ea A - o bolella batšehetsi ba hae hore oa ba rata, ha a ntse a ba hlaba mokokotlong ka ho matlafatsa maano a neoliberal joalo ka ho theoleloa ha khoebo le ho fokotsa lekhetho bakeng sa barui, e leng se fehlang ho se lekane ho ntseng ho eketseha, empa lefats'e ka bophara. tlokotsi ea tikoloho e bakoang ke khaello ea melao ea indasteri ea mafura. Ka mokhoa oa khale oa Chomskyian, o supa matla a makatsang a mashano, ha indasteri ea mafura e bapala karolo ea "bahoebi ba pelaelo,” ho senya puo ea phatlalatsa mabapi le hore na phetoho ea boemo ba leholimo ke ntho ea sebele, kahoo e sitisa mehato e ka ’nang ea etsahala ea ’muso mathateng ana a ntseng a eketseha. Demagoguery ea mofuta oa Trumpian, Chomsky o pheha khang, e thusa ho lebisa tlhokomelo ea sechaba hole le ntoa ea maemo a phahameng, e nang le khalefo ea sechaba e hlohlelletsoang ke tlhekefetso e se nang lihlong ea litaba tsa ntoa ea setso. Har'a bona Chomsky o kenyelletsa anti-vaxxerism - eo a supang hore "e bolaile MaAmerika a likete tse makholo." Leqheka le leng la kheloso ke ho kenyelletsa phatlalatso ea mashano a "phetoho e kholo" ka har'a GOP le mecheng ea litaba e nepahetseng, e bonts'ang ma-Amerika a basebetsi ba makhooa a le tlas'a tlhaselo ka lebaka la ho falla ha batho bao e seng makhooa, ba sokelang ho etsa batho ba basoeu sehlotšoana. Qetellong, Chomsky o bua ka boiteko ba bolaoli mabapi le tokelo ea Amerika ea ho etsa bodemona sehlopha leha e le sefe se nang le tsebo e ka 'nang ea qholotsa GOP, thetso ea eona, le batšehetsi ba eona ba plutocratic. Litsebi tsena tse nyatsehang haholo li kenyelletsa baqolotsi ba litaba, bo-ramahlale le litsebi tsa bongaka, har'a ba bang ba nang le litsebo tsa tekheniki ba ka 'nang ba se ke ba lumellana le mashano a GOP. Joalo ka ha Chomsky a pheha khang, molaetsa o fanoeng ntoeng ena ea bohlale ke hore "ha se lekala la likhoebo le molato" oa ho thetsa batho ba Amerika, empa ke "batho ba lokolohileng" le litsebi tse ling tsa theknoloji, tseo ho thoeng ke li-appendages tsa Democratic Party. le ho sebetsa khahlanong le Maamerika a tloaelehileng. Ka ho utloahalang, Chomsky o fumana hore ts'ebetso ena e ntseng e eketseha e khahlanong le bohlale e tšoenya haholo, kaha e hlohlelletsa ho se tšepane, ho ikarola, ho ithetsa, le ho itšehla thajana, tse fokolisitseng boiteko ba ho theha mekhatlo e tsoelang pele ea demokrasi e ka loantšang puso ea sechaba ka sechaba Amerika.
E 'ngoe ea lithuto tsa bohlokoa ka ho fetisisa tseo Chomsky a li siileng bamameli ba hae ke hore ho phahama ha maikutlo a feteletseng le plutocracy ho ke ke ha qojoa. Haeba re batla sechaba se nang le toka haholoanyane, re tlameha ho hlophisa le ho loanela se le seng. E ke ke ea oela feela liropeng tsa rona. Mekhatlo ea sechaba e entse phetoho pele, 'me e ka e etsa hape. Empa ho ho rona ho phethahatsa toro eo.
E 'ngoe ea lipotso tsa pele tseo Chomsky a ileng a li botsoa nakong ea Q&A ea moithuti e ne e le, "U bona bokamoso bo e-na le eng ha likhohlano li ntse li phahama le ntoa ea lihlopha e ntse e eketseha?" O ile a araba, "Ho ho uena .... Haeba lehlakore le le leng feela le kene ntoeng ea sehlopha, u tseba sephetho. Haeba mahlakore ka bobeli a sebelisana, ho fapane haholo. ”
Chomsky o totobalitse liphetoho tsa lekholo la bo20 la lilemo. O hlalositse kamoo mekhatlo ea basebetsi e ileng ea felisoa ke Mopresidente Woodrow Wilson's Red Scare le likhohlano tse amanang le likoporasi lilemong tsa bo-1920. Ho fokotseha ha mekhatlo ea basebetsi ho ile ha etella pele Mehla e Thabileng, nako ea bofuma bo feteletseng le ho se lekane ho hoholo ha leruo. Leha ho le joalo, Mehla ea Gilded e ile ea kopana le karabelo e matla ea mekhatlo ea sechaba. Mekhatlo ea basebetsi le mekhatlo e kang AFL-CIO e ile ea qala ho hlophisa liketso tsa indasteri le literaeke tse sitisang ho lula fatše. Khatello e joalo, hammoho le White House e nang le kutloelo-bohloko tlas'a Franklin Roosevelt, e ile ea lebisa ho feteng ha New Deal, e ileng ea theha motheo oa mekhatlo ea sechaba ea demokrasi, ho kenyeletsa boemo ba boiketlo, taolo ea khoebo, le tšireletso ea basebetsi. Nka mohlala Social Security, e fanang ka melemo ho Maamerika a limilione tse mashome kajeno 'me ke e' ngoe ea mananeo a sebetsang ka ho fetisisa a khahlanong le bofuma historing ea US.
Leha ho le joalo, ha ho hlokahale hore re khutlele morao lilemong tse lekholo ho fumana mehlala ea katleho ea mokhatlo oa demokrasi. Boipelaetso ba Black Lives Matter (BLM) ba 2020 e ne e le e 'ngoe ea boipelaetso bo boholo, kapa e se kholo ka ho fetisisa nalaneng ea Amerika. Batho ba ka bang limilione tse 26 ho tlalehoa o ile a kenya letsoho boipelaetsong. Ena e ne e le karolo ea 10 lekholong ea batho ba baholo. Boipelaetso bo ile ba etella pele Executive Order 14074, e ileng ea fetola maano a tšebeliso ea matla a mekhatlo ea mmuso. BLM e boetse e entse liphetoho tse kholo tlhokomelisong ea sechaba, 'me ea qobella mafapha a sepolesa a lehae ho tobana le nalane ea bona e nang le mathata a khethollo ea morabe, merabe le tlhekefetso ea mapolesa. Research e bonts'a hore boipelaetso ba BLM bo fetotse puo ea sechaba ho ea khahlano le khethollo ea morabe. Litlhahlobo tsa lipatlisiso tsa mecha ea litaba ea sechaba le litaba li bonts'a thahasello e eketsehileng mantsoeng a kang "ho koalloa ka bongata," "boholo ba ba basoeu," le "khethollo ea morabe". Thahasello e joalo e ile ea tšehetsoa le ho feta bophahamo ba boipelaetso nakong ea lehlabula la 2020. Tse ling bopaki bo e fana ka maikutlo a hore mokhatlo oa BLM o ekelitse maikutlo a khethollo khahlanong le batho ba Batšo, 'me sena se ile sa etsa hore likhetho tse ling li fetohe ho tloha ho Donald Trump le bonkgetheng ba mokha oa boraro ho ea ho Joe Biden likhethong tsa mopresidente tsa 2020.
Thuto ea bobeli e kholo ho tsoa puong ea Chomsky ke hore pefo ha se tharollo ea ho loantša ho se lekane ho ntseng ho eketseha le tlhaselo ea demokrasi. Chomsky o ile a botsoa nakong ea Q&A: "Na ts'okelo ea pefo ke eona feela mokhoa oo re lokelang ho theha khotso kapa phetohelo e tsoelang pele?" O ile a araba, “Na pefo e ka thusa ho hlōla mathata aa? Haho lebaka la ho dumela seo. Ho fetohela pefong ke ho fallela lebaleng la lipapali moo sera se nang le matla. Haeba u le setsebi sa maqiti, ha u kenelle lebaleng leo mohanyetsi a leng matla ho lona, u fetela lebaleng moo mohanyetsi a leng matla.” "Sera" moo ho buuoang ka sona se ne se tla bonahala se bua ka batho ba phahameng sechabeng ba lipolotiki le ba moruo, bao Chomsky a neng a shebile puong ea hae kaofela e le tšokelo ea mantlha ho demokrasi ea Amerika.
Chomsky o buile kamoo ba boholong lipolotiking ba sebelisang pefo e amanang le boipelaetso ho lokafatsa khanyetso ea bona khahlanong le mekhatlo ea sechaba. O sebelisitse boipelaetso ba BLM ba lehlabula la 2020 joalo ka mohlala, a supa hore na, leha BLM e le teng e hlokang dikgoka haholo, sehlopha sa baipelaetsi, ’me maemong a mang ba hlohlelletsa merusu, ba etsa merusu, ba tlatlapa mabenkele le ho senya thepa. Sena se ile sa bapaloa matsohong a mecha ea litaba e kang Fox News, eo litsebi tsa eona li neng li rata merusu hobane li ile tsa ba fa monyetla oa ho senya mokhatlo oo. Joalo ka ha lithuto tse ngata li tlalehiloe (sheba Mona 'me Mona), Fox News e ne e lula e hokahane le merusu ho BLM ho senya mokhatlo le merero ea eona ea toka sechabeng. Leha boholo ba boipelaetso ba BLM bo bile ba khotso, mehlala ea boipelaetso bo mabifi e ile ea sebelisoa ho eketsa maikutlo a botlokotsebe le pefo ea BLM. Maikutlo a joalo a fokotsa tšehetso bakeng sa BLM le lipakane tsa bona tsa phetoho ea mapolesa.
Chomsky o buile ka pefo e le "mpho ho sera." Ho e-na le hoo, phetoho e tlameha ho tsoa ho "mokhatlo o mafolofolo le ts'ebetsong." Ha a ntse a hopotsa bamameli, e ne e le boipelaetso ba khotso ba 1960s Civil Rights Movement e lebisitseng ho fetisoa ha Melao ea Litokelo tsa Botho tsa 1964 le 1968, le Molao oa Litokelo tsa ho Vouta oa 1965. Martin Luther King (MLK) Jr. o ile a bululeloa ka Henry David Thoreau le bobuelli ba Mahatma Gandhi ba ho se be le pefo, 'me ba bo sebelisa e le molao-motheo oa ho hlophisa Movement oa Litokelo tsa Botho. Ho Mokhatlo oa Sechaba oa ho Hloka Tlhekefetso (1959), MLK e ile ea nyatsa pefo, e e hlalosa e le matla a sechaba a sa thabiseng, 'me a pheha khang ea hore ho itšireletsa feela ho na le toka ea boitšoaro le ho khona ho fumana kutloelo-bohloko e tloaelehileng. Leha ho le joalo, MLK ha ea ka ea buella ho hanyetsa kapa ho itokolla mosebetsing. O ile a buella "ho hloka pefo ea sesole," khatello e tsitsitseng ea boipelaetso ba sechaba ka mokhoa oa mekoloko e mengata, bo-boycott, ho lula le ho teraeka. Ho matlafatsa ntlha ea Chomsky le MLK, lipatlisiso tsa mehleng ena e bontša hore matšolo a khanyetso ea sechaba a atlehile habeli ho feta matšolo a mabifi ho finyella phetoho ea lipolotiki.
Re lumela hore Chomsky o etsa khang e tsosang takatso le e qobellang mabapi le bohlokoa ba mekhatlo ea sechaba le ho se be mabifi ho fetoha. O boetse o nepahetse ho tseba hore na barui ba ruileng ba kene ntoeng ea sehlopha e sebelisang mashano a ntoa ea setso joang. Ha liofisiri tsa mokha li hlabolla motheo oa tsona ka ho thala transphobia, ho hlaolela tshabo mabapi le theory ea bohlokoa ea morabe, ho tshosa mabapi le tlhaselo ea litokelo tsa Tokiso ea Bobeli, le mainstreaming Liphatlalatso tsa "phatlalatso e kholo", motheo oa mokha o fetoha o feteletseng. Setsi sa GOP se oela melaetsa ea ntoa ea setso, leha e le bahlaseluoa ba ntoa ea maemo a holimo. Joalo ka ha re entse fumanoa boitsebisong ba rona ba naha ea likhetho ho tsoa Setsing sa Marcon sa Lehigh University, ke karolo ea 1 lekholong feela ea batho ba ipolelang hore ke Rephabliki le bona ba iponahatsang e le ba maemo a holimo, 'me ke liperesente tse 11 feela tse khethollang e le sehlopha sa maemo a holimo kapa se mahareng, ho bolelang hore ba tsoa ho litsebi. semelo seo e kanna ea ba karolo ea sehlopha sa likhoebo-khoebo, kapa sehlopha sa litsebi tsa melala e tšoeu sebakeng sa sehlopha sa maemo a holimo sa khoebo. Liperesente tse mashome a mahlano a metso e mene tsa Ma-Amerika a Rephabliki a iponahatsa e le batho ba maemo a mahareng, 'me ba bang ba 26 le 9 lekholong ka ho latellana ba ipitsa ba maemo a tlase kapa a tlase. Sena se bolela hore karolo e kholo ea karolo ea 89 lekholong ea Marephabliki a khethollang ka ntle ho sehlopha se ka holimo ke mefuta ea batho bao ho ka etsahalang hore ba utloisitsoe bohloko ke ho eketseha ha ho se sireletsehe ha basebetsi le ho matlafatsa ho se lekane mehleng ea neoliberal. Leha ho le joalo, batho bana ba amohela ntoa ea setso ea GOP, e lebisang tlhokomelo hole le tlhaselo e matla ea mokha motheong oa eona.
Empa ho na le ho eketsehileng ka pale ena. Mosebetsi oa rona Lehigh's Marcon Institute o fana ka bopaki ba hore na bolaoli ba ba basoeu ke matla a sechaba a sebelisang matla a maikutlo holim'a sechaba. E 'nile ea e-ba matla ka botsona naheng eo ho ea ka histori e neng e ikemiselitse le ho sebelisa bokhoba,' me hamorao karohano ea Jim Crow, 'me e tsoela pele ho kenella lipuong tsa ethno-nationalist tse phahamisetsang makhooa boemong bo ka sehloohong. Boholo ba ba basoeu bo 'nile ba lula bo le teng, ka mefuta e fapaneng, ho pholletsa le histori ea Amerika, 'me ha rea lokela ho beha ntlha ena boemong ba bobeli ho hlalosa ho se lekane ho tsoelang pele Amerika kajeno. Chomsky o nepile hore khethollo ea morabe e sebelisoa e le sebetsa sa ho matlafatsa khethollo har'a basebetsi ba sejoale-joale ba plutocracy ka har'a GOP. Empa khethollo ea morabe e boetse e sebetsa ka boikemelo ho matlafatsa tokelo le matla a batho ba basoeu nakong eo palo ea batho e ntseng e fapana ka potlako hole le bongata ba batho ba Caucasia ba khethollang batho ba basoeu. Kajeno re bua ka palo ea batho bao ho eona - ho latela potso ea tlhahlobo e botsitsoeng - karolo ea boraro ho isa ho halofo ea Maamerika, 'me boholo ba lirephaboliki joale li amohela mofuta o ka sehloohong oa bolaoli ba ba basoeu bo amohelang mashano a Great Replacement, ba keteka litšoantšo tsa confederate,' me ba phahamisa boitsebahatso bo bosoeu. boemo ba naha. Tsena ke litloaelo tse tšosang.
E, batho ba phahameng ba GOP ba matlafatsa mekhoa ena ea boipheliso ka ho rekisa mashano a ntoa ea setso ha ba ntse ba raha motheo oa bona - bao bongata ba bona ba sa ruileng - ka meno litabeng tsa moruo. Empa ona ke mokhoa o matla oa taolo hantle ka lebaka la nalane ea khale ea lehloeo la basele le bohloeki bo boholo bo hlalosang moetlo oa lipolotiki oa Amerika.
Noam Chomsky ke khothatso ntoeng ea ho loants'a mashano. Nakong eohle ea lipuisano, o ile a khothalletsa liithuti ho botsa lipotso mabapi le hore na re fumana boitsebiso ba rona joang le hore na re fumana boitsebiso ba rona hokae, ho nahana ka likamano tsa matla, kamoo liketsahalo li entsoeng kateng, ke mang ea etsang moralo, le hore na ba tla rua molemo ofe. Ka ts'ebetso ena e etsoang ka boomo le e nahanang, re ba batho ba rutehileng haholo. Litlhaloso tse tebileng tsa Chomsky li fana ka tataiso ea bohlokoa bakeng sa ho thusa ho hlaolela kutloisiso mabapi le ho se lekane lefatšeng la rona, lisosa tsa bona, le seo re ka se etsang hammoho ka bona.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate
1 Comment
Kakaretso e kholo. Monna e moholo! Monahano ea makatsang ea nang le mokhoa oa ho hlahisa mabaka le tšepo har'a "flotsom le jetsam" hangata haholo tsa maqhubu a mangata haholo kajeno.