Ke 'nete ea hore lefatše le boemong bo nyahamisang; ka 'nete, ho na le liqholotso tse ngata tse kholo tse tobaneng le lefats'e la rona mme ha e le hantle polanete e haufi le ho putlama, joalo ka ha Noam Chomsky a hlakisa puisano e khethehileng e ka tlase bakeng sa Ha e le hantle. Ho sa hlokomeleheng haholo ke hore lefatše le leng lea khoneha hobane le teng hona joale ha lea tšoarella, ho bolela e mong oa litsebi tse phahameng ka ho fetisisa lefatšeng.
Chomsky ke setsi sa moprofesa emeritus Lefapheng la Linguistics le Filosofi ho MIT le moprofesa ea khahlehang oa lipuo le Agnese Nelms Haury Molula-setulo Lenaneong la Tikoloho le Toka ea Sechaba Univesithing ea Arizona. E mong oa litsebi tse qotsitsoeng ka ho fetisisa lefatšeng le setsebi sa sechaba se nkoang ke batho ba limilione e le letlotlo la naha le la machaba, Chomsky o phatlalalitse libuka tse fetang 150 tsa lipuo, menahano ea lipolotiki le ea sechaba, moruo oa lipolotiki, lithuto tsa mecha ea litaba, leano la US la linaheng tse ling le lefats'e. litaba. Libuka tsa hae tsa morao-rao ke Bolaoli bo seng Molaong: Ho Tobana le Mathata a Mehleng ea Rōna (e tlang; le CJ Polychroniou); Liphiri Tsa Mantsoe (le Andrea Moro; MIT Press, 2022); Ho Itokolla: Iraq, Libya, Afghanistan, le Fragility ea Matla a US (le Vijay Prashad; The New Press, 2022); le The Precipice: Neoliberalism, Lefu la Seoa le Tlhokahalo e Potlakileng ea Phetoho ea Sechaba (ka CJ Polychroniou; Haymarket Books, 2021).
CJ Polychroniou: Noam, ha re kena selemong se secha, ke batla ho qala puisano ena ka ho u kopa hore u totobatse liqholotso tse kholohali tse tobaneng le lefatše la rona kajeno le hore na u ka lumellana le tseko ea hore tsoelo-pele ea batho, leha e le ea 'nete ebile e le matla litabeng tse ling, ha e le hantle kapa e ke keng ea qojoa?
Noam Chomsky: Tsela e bonolo ka ho fetisisa ea ho arabela ke ka Oache ea Letsatsi la Letsatsi la Doomsday, eo hona joale e leng metsotsoana e 100 ho isa har'a mp'a bosiu, e ka 'nang ea atamela haufi le ho felisoa ha e behoa bocha ka mor'a libeke tse seng kae. Joalo ka ha ho loketse, ho nahanoa ka se neng se etsahala selemong se fetileng. Liphephetso tseo e li totobalitseng ka Pherekhong e fetileng li ntse li le sehlohlolong sa lenane lena: ntoa ea nyutlelie, ho futhumala ha lefatše, le tšenyeho e ’ngoe ea tikoloho, le ho putlama ha lebala la lipuisano tse utloahalang tse fanang ka tšepo feela ea ho rarolla mathata a teng. Ho na le tse ling, empa ha re shebeng tsena.
Washington e sa tsoa lumela ho fa Ukraine metsu ea Patriot. Hore na baa sebetsa kapa che ke potso e bulehileng, empa Russia e tla nka tlhahlobo e mpe ka ho fetesisa ebe e ba nka e le sepheo. Re na le lintlha tse fokolang, empa ho ka etsahala hore bakoetlisi ba US ba tle le metsu, ka hona ke liphofu tsa tlhaselo ea Russia, e ka re tsamaisang mehato e seng mekae ho nyoloha lere.
Ha se eona feela boemo bo tšosang bo ka bang teng Ukraine, empa litšokelo tsa ho nyolohela ho ntoa e sa utloahaleng ha li eo feela. Ho kotsi ho lekana lebopong la China, haholo joalo ka ha Biden e phatlalalitse ntoa ea sebele khahlanong le China mme Congress e ntse e tsoela pele ho senya "ho hloka botsitso ha maano" ho bolokileng khotso mabapi le Taiwan ka lilemo tse 50, litaba tsohle tseo re buileng ka tsona pele.
Ntle le ho tsoela pele, tšokelo ea ntoa ea ho qetela e eketsehile, hammoho le litšepiso tsa booatla le tse sa tsebeng hore ha ho hlokahale hore re amehe.
Ha re fetoheleng tikolohong. Mabapi le ho futhumala ha lefatše, litaba li tloha ho tse mpe ho isa ho tse nyarosang, empa ho na le libaka tse khanyang. Tumellano ea Mefuta-futa ea Lihloliloeng ke mohato o moholo oa ho fokotsa tšenyo e bolaeang ea tikoloho. Tšehetso e batla e le hohle, leha e se ka kakaretso. Naha e 'ngoe e ile ea hana ho saena, e leng eona feela e tloaelehileng, naha e matla ka ho fetisisa historing ea lefatše. GOP, ho latela melao-motheo ea eona, e hana ho tšehetsa ntho leha e le efe e ka sitisang matla le phaello ea poraefete. Ka mabaka a ts'oanang, US e ile ea hana ho saena Melaoana ea Kyoto mabapi le ho futhumala ha lefatše (e kopantsoeng le nyeoe ena ke Andorra), e qalile ho hlōleha ho nka khato ho fokotseng haholo menyetla ea ho phonyoha tlokotsing.
Ha ke bolele ho fana ka maikutlo a hore lefatše lea halalela. Hole le yona. Empa hegemon ea lefatše e ikhetha.
Ha re shebeng ntlha ea boraro e tsamaisang Clock ea Letsatsi la Doomsday ho leba har'a mp'a bosiu: ho putlama ha lebala la lipuo tse utloahalang. Lipuisano tse ngata tsa ketsahalo ena e tšoenyang haholo li shebane le ho phatloha ha mecha ea litaba ea sechaba, likhopolo tsa bolotsana tse hlaha, likhetho tsa QAnon le tse utsoitsoeng, le liketsahalo tse ling tse kotsi tse ka lateloang haholo ho senyeha ha taolo ea sechaba tlas'a likotlo tsa hamore ea ntoa ea sehlopha sa. lilemo tse 40 tse fetileng. Empa bonyane re na le sebaka se hlaphohileng le se nang le mabaka sa maikutlo a kelello a lokolohileng a fanang ka tšepo ea puo e utloahalang.
Kapa na re?
Seo re se bonang sebakeng sena hangata se hanana le tumelo - 'me se tsosa litšeho ka ntle ho lihlopha tse laolehileng tsa Bophirimela. Mohlala, koranta e etelletseng pele ea litaba tsa machabeng e re tsebisa ka mokhoa o hlakileng hore tlhaselo ea Russia "e ne e tla tiisa molao-motheo hore tlhaselo ea naha e ’ngoe e ke ke ea tsoela pele e sa fuoa kotlo.”
Koranta ena e bua ka molao-motheo o ’nileng oa bolokoa ka hloko ha re le baemeli ba mabifi—e leng mohopolo o hlahang feela har’a ba etsang tlōlo ea molao e ke keng ea tšoareloa ea ho sebelisa ho rōna melao-motheo eo re e tšehetsang ka sebete molemong oa ba bang. Ho thata ho nahana hore mohopolo ha o so ka o hlaha ho batho ba tloaelehileng. Empa ha ho bonolo ho e fumana.
Ka linako tse ling se bonahalang se makatsa hoo motho a nang le tokelo ea ho ipotsa hore na ho ka etsahala eng ka mor'a sona, kaha bangoli ha ba lumele seo ba se buang. Ka mohlala, motho a ka arabela joang pale e nang le sehlooho se reng “Ha ho na bopaki bo tiileng ba hore Russia e ka mora tlhaselo ea Nord Stream,” a tsoela pele ho hlalosa hore, “baeta-pele ba lefatše ba ile ba potlakela ho beha Moscow molato bakeng sa ho phatloha ha liphaephe tsa khase ea tlhaho ka tlas’a leoatle. Empa liofisiri tse ling tsa Bophirima joale li belaela hore Kremlin e ne e ikarabella,” le hoja mohlomong Marussia a ile a etsa hoo e le hore a ka “khama phallo ea matla ho ba limilione ho pholletsa le k’honthinente”?
Ke 'nete ka ho lekaneng hore boholo ba Bophirimela bo ne bo potlakile ho beha Russia molato, empa ho na le tsebo e kang ea hore ha ho hong ho sa tsamaee hantle, li-apparatchik tsa Russia li potlakela ho beha molato US Ha e le hantle, joalokaha boholo ba lefats'e bo hlokometse hang-hang, Russia eo ho ka etsahalang hore ebe ke molato. Ha ba rue letho ka ho senya letlotlo la bohlokoa la bona; Gazprom ea mmuso oa Russia ke eona mong'a le mohlahlami e moholo oa liphaephe, 'me Russia e itšetlehile ka tsona bakeng sa lekeno le tšusumetso. Haeba ba ne ba batla ho “khama phallo ea matla,” seo ba neng ba tla se etsa feela ke ho koala li- valve.
Joalo ka ha likarolo tse hlaphohetsoeng tsa lefats'e le tsona li ile tsa hlokomela hang-hang, motho ea ka bang molato ke eena feela ea neng a e-na le sepheo le bokhoni. Sepheo sa US ha se potso. E ’nile ea phatlalatsoa phatlalatsa ka lilemo. Mopresidente Biden o ile a tsebisa balekane ba hae ba Jeremane ka ho hlaka, phatlalatsa, hore haeba Russia e ka hlasela Ukraine pompo e tla senngoa. Bokhoni ba US ehlile ha bo botsoa, esita le kantle ho likepe tse kholo tsa sesole sa US sebakeng sa ts'enyehelo pele e etsahala.
Empa ho fihlela qeto e hlakileng ke ntho e makatsang joalo ka ho ts'oara hore "molao-motheo oa hore tlhaselo ea naha e 'ngoe e ke ke ea fuoa kotlo" e ka sebetsa ha US e hlasela Iraq kapa mang kapa mang. E sa bueheng.
Ke eng e ka ntle ho sehlooho se qabolang "Ha ho na bopaki bo tiileng ba hore Russia e ka mora tlhaselo ea Nord Stream" - phetolelo ea Orwellian ea polelo ea hore re na le bopaki bo bongata ba hore Russia e ne e se ka morao ho tlhaselo eo le hore US e ne e le eona.
Karabo e utloahalang ka ho fetisisa ke mokhoa oa “lesholu, lesholu,” mokhoa o tloaelehileng oa ho phatlalatsa leshano: Ha u tšoaroa u kentse matsoho ka pokothong ea motho e mong, u se ke ua latola ’me ua hanyetsoa habonolo. Ho e-na le hoo, supa sebakeng se seng ’me u hoeletse “lesholu, lesholu,” u lumela hore ho na le bosholu empa u ntse u lebisa tlhokomelo ho motho e mong eo ho nahanoang hore ke mofosi. E sebetsa hantle haholo. Indasteri ea mafura a khale e 'nile ea e sebelisa ka mokhoa o atlehileng ka lilemo, joalo ka ha re se re buile. E sebetsa hantle le ho feta ha e khabisitsoe ke mekhoa e tloaelehileng e etsang hore mashano a US a atlehe haholo ho feta mefuta e mengata ea bohatelli: ho tsosa khang ho bontša ho buleha ha rona, empa ka har'a litšitiso tse patisaneng tse kenyang molaetsa oa leshano ka presupposition, e sebetsang haholoanyane. hofeta polelo. Kahoo, totobatsa taba ea hore ho na le lipelaelo mabapi le bokhopo ba Russia, ho bontša hore na re sechaba se lokolohileng le se bulehileng ha re ntse re theha ka ho teba tseko e makatsang eo tsamaiso ea mashano e batlang ho e kenya.
Ka sebele, ho na le monyetla o mong: Mohlomong likarolo tsa lihlopha tsa batho ba bohlale li qoetse ka ho teba tsamaisong ea mashano hoo ba hlileng ba sitoang ho lemoha ho hloka kelello ha seo ba se buang.
Leha ho le joalo, ke khopotso e matla ea ho putlama ha lebala la lipuo tse utloahalang, moo re ka tšepang hore le ka sireletsoa.
Ka bomalimabe, ho bonolo haholo ho tsoela pele.
Ka bokhutšoane, mabaka a mararo kaofela a entseng hore Tsupanako e isoa metsotsoana e 100 ho isa har'a mp'a bosiu a matlafalitsoe ka matla selemong se fetileng. Ha se qeto e tšelisang, empa e ke keng ea qojoa.
Bo-rasaense ba re lemosa hore ho futhumala ha lefatše ke tšokelo e teng hoo tsoelo-pele e lebang tlokotsing e khōlō. Na lipolelo kapa maikutlo a apocalyptic mabapi le ho futhumala ha lefatše lia thusa? Ha e le hantle, ho tla hlokahala eng ho finyella khato e atlehileng ea boemo ba leholimo, ha ho nahanoa hore sechaba se matla ka ho fetisisa historing ha e le hantle ke “naha e mabifi e lebisang lefatše ho putlama ha tikoloho,” joalokaha George Monbiot a boletse ka nepo. e ncha ea morao tjena in The Guardian?
Boemo ba leholimo ba Univesithi ea Yale lenaneo la boemo ba leholimo le puisano esale e etsa lithuto tsa hore na batho ba ka utloisisa 'nete ea tlokotsi e tobaneng le batho joang. Ho na le ba bang, ho tsoa lipono tse fapaneng.
Ke mosebetsi oa bohlokoa ka ho khetheha "boemong bo bobe bo lebisang lefatše ho putlama ha tikoloho." Hape ke mosebetsi o boima, kaha ho latola ha ho teng maemong a mang feela empa ho bile haufi le leano la semmuso ho Rephabliki ea Rephabliki ho tloha ha mokhatlo ona o fetelletseng o inehela tlhaselong e khopisang ea Koch energy conglomerate, e qalileng ha mokete o bonahala o le teng. ho shebana le bohloeki nakong ea letšolo la McCain la 2008. Ha batšepehi ba mokha ba utloa baeta-pele ba bona, le mecha ea litaba ea bona e bua ka maikutlo, ba ba tiisetsa hore "ba se ke ba tšoenyeha," ha ho bonolo ho ba fihlela. Mme leha e le ho fetelletseng, GOP ha e mong.
Ho bonahala ho lumellana ka kakaretso hore liphatlalatso tsa apocalyptic ha li na thuso. Batho baa mamela kapa ba mamela ebe ba tela: E kholo haholo bakeng sa ka. Se bonahalang se atlehile haholoanyane ke ho tsepamisa maikutlo phihlelong e tobileng le mehatong e ka nkoang, le hoja e le nyenyane. Sena sohle se tloaelehile ho bahlophisi ka kakaretso. Ke tsela e thata ho latela ba tsebang boholo ba tlokotsi. Empa boiteko ba ho finyella batho bo lokela ho etsoa hore bo lumellane le kutloisiso ea bona le lintho tseo ba amehileng ka tsona. Ho seng joalo, ba ka theohela boemong ba ho bolela litaba tse molemo ka bobona feela.
Haufinyane tjena, re buisane puisanong e 'ngoe merero le litlamorao tsa neoliberal capitalism. Hona joale, neoliberalism hangata e lekana ka ho lekana le ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše, empa ho hlakile hore mokhoa ona oa morao-rao ke ts'ebetso e mengata e bileng teng nako e telele pele ho hlaha ha neoliberalism. Ke 'nete, mokhoa o ka sehloohong oa ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše kajeno ke ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše, empa sena ha se bolele hore ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše ho tlameha ho thehoa ho latela melaoana le litekanyetso tsa neoliberal, kapa ho nahana hore "ha ho na mokhoa o mong." Ho na le likhohlano tse tsoelang pele lefatšeng ka bophara bakeng sa taolo ea demokrasi holim'a linaha, mebaraka le likhoebo. Ka hona potso ea ka ke ena: Na ke monahano o sa tsitsang ho lumela hore maemo a teng a ka phephetsoa le hore lefatše le leng le ka khoneha?
Ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše ho bolela feela kopano ea machaba. E ka nka mefuta e mengata. Khokahano ea lefatše ea neoliberal e entsoeng haholo nakong ea lilemo tsa Clinton e ne e etselitsoe molemong oa motse-moholo oa poraefete, ka letoto la litumellano tsa litokelo tsa batseteli tse sirelletsang haholo tse patiloeng e le "khoebo ea mahala." Ho hang seo e ne e se ntho e ka qojoang. Ka bobeli mokhatlo oa basebetsi, le lefapha la lipatlisiso la Congress (Ofisi ea Tekolo ea Theknoloji, kapa OTA) li hlahisitse mekhoa e meng e reretsoeng lithahasello tsa batho ba sebetsang US le kantle ho naha. Ba ile ba hlakoloa ka bokhutšoanyane. OTA e ile ea qhaloa, ho latela litlaleho, hobane Newt Gingrich's GOP e ile ea e nka joalo ka leeme khahlanong le bona, leha ho ka etsahala hore Clintonite New Democrats a arolelane maikutlo mabapi le 'nete le mabaka. Motse-moholo o ile oa atleha, ho kenyeletsoa le tsamaiso ea lichelete e neng e hlekefetsa haholo. Mosebetsi o ne o fokotsehile haholo, 'me liphello li khutlela morao tjena.
Ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše ho ka nka sebōpeho se fapaneng haholo, feela joalokaha litokisetso tsa moruo li ka etsahala ka kakaretso. Ho na le histori e telele ea boiteko ba ho arola lipolotiki ho tloha sebakeng sa moruo, tse qetellang li nkoa e le sepheo se hloekileng, joaloka thuto ea linaleli, e tataisoang ke litsebi tsa mosebetsi oa moruo le ho itšireletsa ho setsi sa baahi ba tloaelehileng, haholo-holo basebetsi. Phuputso e 'ngoe ea morao tjena e khahlang haholo, ka Clara Mattei, o pheha khang ka mokhoa o kholisang hore dichotomy ena, eo ka tloaelo e nkang mofuta oa mananeo a ho itima lijo, e bile sesebelisoa se seholo sa ntoa ea lihlopha ka lilemo tse lekholo, e bula tsela ea ho fascism, eo ka sebele e ileng ea amoheloa ke maikutlo a batho ba phahameng ba Bophirimela, ka cheseho " batho ba libertari.”
Leha ho le joalo, ha ho na lebaka la ho amohela litšōmo. Sebaka sa lipolotiki ka kutloisiso e pharaletseng, ho kopanyelletsa le mesebetsi le liketso tse ling tse tummeng, li ka bopa tsamaiso ea moruo ka litsela tse tla tsoela batho molemo, eseng phaello le matla a poraefete. Ho phahama ha demokrasi ea sechaba ho bontša seo hantle, empa hape ha ho na lebaka la ho amohela maikutlo a eona a khutsitseng a hore puso ea boipuso ea bokapitale ke molao oa tlhaho. Ho qotsa Mattei, “mekhatlo ea batho e ka fetela ka ’nģane ho likamano tsa bokapitale [ho ea ho demokrasi ea moruo], kapa sehlopha se busang se tla khutlisa puso ea sona.”
Ka sebele maemo a teng a ka phephetsoa. Ka sebele lefatše le molemonyana le ka fihleloa. Ho na le mabaka ohle a ho hlompha lepetjo la Seboka sa Lefatše sa Sechaba se reng “Lefatše le leng le ka khoneha,” e leng le molemo ka ho fetisisa, le ho nehelana ka boiteko ba rōna ba ho le phethahatsa.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate
1 Comment
Ke leboha hape Moprofesa Chomsky. Kamehla ke fumana tšepo ka ho bala lihlooho tsa lōna.
Monghali Phillips
Canada
pensheneng