David Barsamian: Ka la 20 Hlakubele, Phanele ea Mebuso ea Machaba a Kopaneng mabapi le Phetoho ea Tlelaemete e ile ea fana ka tlaleho ea eona ea morao-rao. Tekolo e ncha ea IPCC e tsoang ho bo-ramahlale ba phahameng e lemositse hore ho na le nako e fokolang ea ho sebetsana le bothata ba boemo ba leholimo. Mongoli-Kakaretso oa Machaba a Kopaneng Antonio Guterres o itse, “Sekhahla sa ho phahama ha mocheso karolong e fetileng ea lekholo la lilemo ke e phahameng ka ho fetisisa lilemong tse 2,000 2. Motsoako oa carbon dioxide o phahame ka ho fetisisa bonyane lilemo tse limilione tse 27. Bomo ea nako ea boemo ba leholimo e ntse e tsoela pele. ” Ho COP XNUMX o itse, "Re tseleng e kholo e eang liheleng tsa boemo ba leholimo leoto la rona le ntse le le ka har'a accelerator. Ke eona taba e hlalosang mehla ea rona. Ke phephetso e ka sehloohong ea lekholo la rōna la lilemo.” Potso ea ka ho uena ke hore: U ka nahana hore ho pholoha e ka ba taba e matlafatsang, empa ke hobane'ng ha ho se na maikutlo a ho potlaka ho sebetsana le eona ka tsela e kholo?
Noam Chomski: E ne e le polelo e matla haholo ea Guterres. Ke nahana hore e ka ba matla le ho feta. Hase feela taba e hlalosang lekholong lena la lilemo, empa ea histori ea batho. Joale, joalo ka ha a bolela, re nakong eo re tla nka qeto ea hore na liteko tsa batho Lefatšeng li tla tsoela pele ka mokhoa ofe kapa ofe o hlokomelehang. Tlaleho e ne e hlakile ebile e hlakile. Re fihla moo lits'ebetso tse ke keng tsa fetoloa. Ha ho bolele hore motho e mong le e mong o tla shoa hosane, empa re tla feta moo ho seng letho le ka etsoang, moo ho seng ho theohetse tlokotsi.
Kahoo e, ke taba ea ho pholoha ha mofuta ofe kapa ofe oa mokhatlo o hlophisitsoeng oa batho. Ho se ho ntse ho e-na le matšoao a mangata a kotsi le tšokelo e feteletseng, ho fihlela joale hoo e ka bang ka ho feletseng linaheng tse bileng le karolo e nyenyane ka ho fetisisa ea ho hlahisa koluoa. Hangata ho boleloa, 'me ka nepo, hore linaha tse ruileng li bakile koluoa 'me linaha tse futsanehileng ke bahlaseluoa ba eona, empa ha e le hantle ke ntho e fokolang ho feta moo. Ke barui ba linaheng tse ruileng ba bakileng tlokotsi ’me batho bohle, ho akarelletsa le mafutsana a linaheng tse ruileng, ba tobane le mathata.
Joale, ho etsahalang? Ho lokile, nka United States le mekha ea eona e 'meli ea lipolotiki. Mokha o mong o latola ka 100%. Phetoho ea boemo ba leholimo ha e etsahale kapa, haeba e etsahala, ha se taba ea rona. Molao oa Phokotso ea Litheko ha e le hantle e ne e le ketso ea boemo ba leholimo eo Biden a ileng a khona ho e feta, leha Congress e ile ea e theola ka matla. Ha ho le ea mong oa Rephabliki ea e voutileng. Eseng a le mong. Ha ho Rephabliki e tla voutela eng kapa eng e senyang phaello ea barui le mekhatlo ea khoebo, eo ba e sebeletsang hampe.
Re lokela ho hopola hore sena ha sea hahuoa. Khutlela morao ho 2008 ha Senator John McCain a ne a ntse a emela mopresidente. O ne a e-na le lenaneo le lenyenyane la boemo ba leholimo. Eseng haholo, empa ho hong. Congress, ho kenyeletsoa Rephabliki, e ne e nahana ho etsa ho hong ka seo motho e mong le e mong a neng a tseba hore ke koluoa e tlang. Kopano e kholo ea matla ea Koch Brothers e ile ea utloisisa taba ena. Ba ne ba qetile lilemo ba sebetsa ho etsa bonnete ba hore Rephabliki e tla tšehetsa ka botšepehi letšolo la bona la ho senya tsoelo-pele ea batho. Mona, ho ne ho e-na le ho kheloha. Ba ile ba qalisa letšolo le leholo, ho ntša tjotjo, ho tšosa, ho lepa linaleli, ho phehella Marephabliki ho latola ka ho feletseng, 'me ba atleha.
Ho tloha ka nako eo, ke mokha o ka sehloohong oa ho hana. Likhethong tsa mantlha tsa Rephabliki ea ho qetela pele Trump a nka setulo ka 2016, batho bohle ba phahameng ba Rephabliki ba neng ba tseka khetho ea mopresidente, ba boletse hore ha ho na ho futhumala ha lefatše kapa mohlomong ho teng, empa ha se taba ea rona. Mokhelo o le mong o monyenyane, ea rorisoang haholo ke maikutlo a tokoloho, e ne e le John Kasich, ’musisi oa Ohio. Mme ha e le hantle e ne e le e mobe ho feta bohle. Seo a se buileng e ne e le: ehlile, ho futhumala ha lefatše hoa etsahala. Ke ’nete hore batho ba tlatsetsa ho eona. Empa rona ba Ohio re tlo sebelisa mashala a rona ka bolokolohi ntle le ho kopa tšoarelo. O ile a hlomphuoa haholo hoo a ileng a memeloa ho tla bua kopanong e latelang ea Democratic. Ho lokile, ke o mong oa mekha e 'meli ea lipolotiki. Ha se sesupo sa ho kheloha har'a bona ho tloha: ha re mathang ho ea timetsong e le ho etsa bonnete ba hore lebatooa la rona le ruile ebile le matla ka hohle kamoo ho ka khonehang.
Jwale, ho thweng ka mokga o mong? Ho bile le boikitlaetso ba Bernie Sanders, ts'ebetso ea Sunrise Movement, esita le Joe Biden qalong o ne a e-na le lenaneo le itekanetseng la boemo ba leholimo - e ne e sa lekana, empa mohato o moholo ho tloha ho eng kapa eng e fetileng. Leha ho le joalo, e ne e tla khaoloa, mohato ka mohato, ke khanyetso ea 100% ea Rephabliki, le batho ba 'maloa ba mapheo a nepahetseng a Democrats, Joe Manchin le Kyrsten Sinema. Seo se ileng sa qetella se tsoile e bile Molao oa Phokotso ea Litheko, o neng o ka atleha feela ka ho fana ka limpho ho likoporasi tsa matla.
E hlahisa ka pele bohlanya ba ho qetela ba sebopeho sa rona sa setheo. Haeba u batla ho khaotsa ho senya polanete le bophelo ba batho Lefatšeng, u tlameha ho fana ka tjotjo ba ruileng le ba matla, kahoo mohlomong ba tla tla. Haeba re ka ba fa lipompong tse lekaneng, mohlomong ba tla khaotsa ho bolaea batho. Ke bokhaphithaliste bo sehlōhō boo. Haeba u batla ho etsa letho, u lokela ho tjotjo ho beng ba sebaka seo.
Mme sheba se etsahalang. Litheko tsa oli ha li bonahale 'me lik'hamphani tsa matla li re: Tšoarelo bashanyana, ha ho sa na matla a tsitsitseng. Re etsa chelete e ngata ka ho u timetsa. Esita le BP, k’hamphani e le ’ngoe e neng e qala ho etsa ntho e itseng, ha e le hantle e itse: Che, re etsa phaello e eketsehileng ka ho senya ntho e ’ngoe le e ’ngoe, kahoo re tla etsa joalo.
E ile ea hlaka haholo kopanong ea Glasgow COP. John Kerry, moemeli oa boemo ba leholimo ba United States, o ne a thabile. Hantle-ntle o itse re hlotse. Hona joale re na le likoporasi ka lehlakoreng la rona. Re ka lahleheloa joang? Ha e le hantle, ho ne ho e-na le mongolo o botlaaseng ba leqephe o bontšitsoeng ke setsebi sa moruo sa lipolotiki Adam Tooze. O ile a lumela hore, e, ba boletse joalo empa ka lipehelo tse peli. E 'ngoe, re tla ikopanya le uena ha feela e ka etsa phaello. Ea bobeli, ho tlameha ho ba le tiisetso ea machaba ea hore, haeba re lahleheloa ke tahlehelo, molefi oa e koahela. Ke seo ho thoeng ke khoebo ea mahala. Ka sebopeho se joalo sa mekhatlo, ho tla ba thata ho tsoa ho sena.
Joale, tsamaiso ea Biden e etsa eng? Ha re nke morero oa Willow. Hona joale, e lumella ConocoPhillips ho bula morero o moholo Alaska, o tla tlisa mafura a mangata a marang-rang ka mashome a lilemo. Ba sebelisa mekhoa e tsebahalang ho thatafatsa Alaska permafrost. E 'ngoe ea likotsi tse khōlō ke hore mohatsela o koahelang mesaletsa ea lintho tsa khale tse ngata tse patiloeng, oa qhibiliha, 'me o romela likhase tse futhumatsang lefatše, e leng se tla be se tšosa. Kahoo, ba thatafatsa permafrost. Mohato o moholo pele! Ke hobane'ng ha ba e etsa? Kahoo, ba ka e sebelisa ho sebelisa oli ka katleho haholoanyane. Ke bokhaphithaliste bo sehlōhō boo ka pel'a mahlo a rona ka ho hlaka. Ho hloka bohlale ho se e bone, empa e ntse e etsoa.
Sheba maikutlo a tsebahalang, Pew o etsa likhetho khafetsa. Haufinyane tjena ba kopile batho phuputsong ea likhetho ho beha litaba tse potlakileng tse 'maloa, leha ntoa ea nyutlelie, e leng tšokelo e kholo joalo ka phetoho ea maemo a leholimo, e ne e so thathamisoa le ho thathamisoa. Phetoho ea boemo ba leholimo e ne e le tlase haholo. Ntho ea bohlokoa haholo e ne e le khaello ea lichelete, e seng bothata ho hang. Liperesente tse leshome le metso e meraro tsa Rephabliki - hoo e batlang e le phoso ea lipalo - ba ne ba nahana hore phetoho ea maemo a leholimo ke bothata bo potlakileng. Mademokrate a mangata a entse joalo, empa ha a lekana.
Potso ke hore: Na batho ba tsotellang litekanyetso tse fokolang tsa botho, joalo ka, ho re, ho phela, ho hlophisa le ho sebetsa ka katleho ho lekana eseng feela mebuso, empa le mekhatlo ea bokapitale e etselitsoeng ho ipolaea?
Barsamian: Potso e lula e hlaha 'me u utloile ka makhetlo a milione: Beng ba moruo, likapotene tsa indasteri, li-CEO, ba na le bana, ba na le litloholo, ba ke ke ba nahana ka bokamoso ba bona joang le ho ba sireletsa. ho e-na le ho ba beha kotsing?
Chomsky: Ha re re u CEO ea JPMorgan. U nkile sebaka sa Jamie Dimon. U tseba hantle hore ha u lefella mafura a mafura, u senya bophelo ba litloholo tsa hau. Ha ke khone ho bala maikutlo a hae, empa ke belaela hore se etsahalang ke sena: Ha ke sa etse sena, ho tla behoa motho e mong eo—hobane ke mofuta oa litsi tse joalo—a tla ikemisetsa ho fumana phaello le karolo ea maraka. Haeba ke lelekoa, ho tla kena motho e mong, eseng mohlankana ea lokileng joaloka 'na. Bonyane kea tseba hore re senya ntho e 'ngoe le e 'ngoe 'me re leka ho e fokotsa hanyenyane. Mohlankana eo ea latelang a ke ke a bua letho. Kahoo, joalo ka mothusi oa moloko oa batho, ke tla tsoelapele ho tšehetsa ka lichelete nts'etsopele ea mafura a khale.
Ke boemo bo kgodisang feela bakeng sa batho bohle ba etsang sena. Ka lilemo tse 40, bo-ramahlale ba ExxonMobil ba ne ba etelletse pele ho sibolla litšokelo le likotsi tse feteletseng tsa ho futhumala ha lefatše. Ka lilemo tse mashome, ba tsebisitse batsamaisi hore re senya lefatše mme e ne e sa tsoa beoa ka laeng e 'ngoe kae-kae.
Ka 1988, James Hansen, setsebi se tsebahalang sa fisiks, o ile a fana ka bopaki ba Senate, ha e le hantle a re, re mathela tlokotsing. Tsamaiso ea ExxonMobil le lik'hamphani tse ling li ile tsa tlameha ho nahana ka seo. Re ke ke ra hlola re e kenya ka har'a lao. Kahoo, ba ile ba bitsa litsebi tsa bona tsa PR mme ba re, "Re lokela ho sebetsana le see joang?" Mme ba arabela, “Ha o ka latola, o tla pepeswa hang-hang. Kahoo u se ke ua e hana. Etsa feela pelaelo. E re, mohlomong ke nnete, mohlomong ha se yona. Ha rea sheba menyetla eohle. Ha re e-so utloisise li-sunspots, lipotso mabapi le sekoaelo sa maru, kahoo ha re fetoheng sechaba se ruileng, se tsoetseng pele. Mongolo o botlaaseng ba leqephe, re tla etsa phaello e ngata haholo, 'me hamorao, haeba ho na le 'nete mabapi le sena, re tla be re le maemong a betere ho sebetsana le eona. ”
Eo e ne e le molaetsa oa propaganda. PR e sebetsang haholo. 'Me joale u fumana li-juggernaut tsa Koch Brothers le tse ling tse joalo li reka Rephabliki ea Rephabliki, kapa seo e kileng ea e-ba mokha oa lipolotiki, le ho ba fetola ba hanang ka ho feletseng, ba re mohlomong ke leshano la tokoloho, joalo-joalo.
Mademokrate a kentse letsoho ho sena ka litsela tse ling. Ntho e le 'ngoe e khahlisang mabapi le likhetho tsa morao-rao libakeng tse haufi le moeli oa Texas: Maamerika a Mexico, a neng a lula a vouta Democratic, a voutetse Trump. Hobaneng? U ka inahanela habonolo: Ke fumane mosebetsi indastering ea oli. Mademokrate a batla ho nkamoha mosebetsi, ho senya lelapa la ka, tsohle hobane batho bao e leng boralitaba ba re ho na le ho futhumala ha lefatše ho ntseng ho tsoela pele. Ke hobane’ng ha ke lokela ho li lumela? Ha re vouteleng Trump. Bonyane ke tla ba le mosebetsi 'me ke khone ho fepa lelapa la ka.
Seo Mademokrate a sa kang a se etsa e ne e le ho theohela mono, ho hlophisa, ho ruta, le ho re, “Koluoa ea tikoloho e tla le timetsa le malapa a lōna. U ka fumana mesebetsi e betere ka matla a tsitsitseng mme bana ba hau ba tla phela betere. ” Ha e le hantle, libakeng tseo ba ileng ba etsa joalo, ba ile ba hlōla. E 'ngoe ea linyeoe tse makatsang ka ho fetesisa e ne e le West Virginia, setereke sa mashala, moo Joe Manchin, senator ea indasteri ea mashala, a neng a thibetse haholo. Motsoalle oa ka le mosebetsi-'moho le eena Bob Pollin le sehlopha sa hae Univesithing ea Massachusetts, PERI, Setsi sa Lipatlisiso sa Moruo oa Lipolotiki, ba 'nile ba sebetsa fatše moo' me joale ba na le basebetsi ba merafong ba bitsang phetoho ea matla a tsitsitseng. United Mine Workers e bile ea fetisa liqeto tse e bitsang.
Barsamian: Ho thoe'ng ka se etsahalang lekaleng la libanka ho latela ho putlama ha Silicon Valley Bank, ho lateloe ke Signature Bank, le mathata a First Republic Bank?
Chomsky: Pele ho tsohle, ha ke batle tsebo leha e le efe e khethehileng ho sena, empa batho ba etsang joalo, litsebi tse tebileng tsa moruo le tsona tse tšepahalang ka eona joaloka Paul Krugman, li bua ka mokhoa o bonolo haholo: ha re tsebe. Sena se khutlela morao hoo e ka bang lilemo tse 45 ho mania ea deregulation. Theola melao ea lichelete 'me u fetohele moruong o thehiloeng licheleteng, ha o ntse o theola naha indastering. U etsa chelete ea hau ka lichelete, eseng ka ho haha lintho - mesebetsi e kotsi e nang le phaello e ngata empa e tla lebisa ho putlama ebe u bitsa 'muso, ho bolelang molefi, ho u fa beile.
Ho ne ho se na mathata a maholo a libanka lilemong tsa bo-1950 le bo-1960, nako e kholo ea kholo, hobane Lefapha la Lichelete le ne le laola indasteri ea libanka. Mehleng eo, banka e ne e le banka feela. U ne u e-na le chelete e eketsehileng, u e behile moo. Motho o ile a fihla a alima chelete ea ho reka koloi kapa ho isa ngoana oa hae kolecheng. Seo e ne e le banka. E ile ea qala ho fetoha hanyenyane le Jimmy Carter, empa Ronald Reagan e ne e le leholiotsoana. U na le batho ba kang Larry Summers ba reng, ha re theoleng li-derivatives, re bule taba kaofela. Ho ile ha latela tlokotsi e ’ngoe ka mor’a e ’ngoe. Tsamaiso ea Reagan e ile ea fela ka mathata a maholo a ho boloka le ho alima chelete. Hape, letsetsa molefalekhetho ea botsoalle. Barui ba etsa chelete e ngata ’me ba bang kaofela ba lefella litšenyehelo.
Ke seo Bob Pollin le Gerry Epstein ba ileng ba se bitsa "moruo oa thekollo." Khoebo ea mahala, etsa chelete hafeela u ka khona, ho fihlela tlokotsi e fihla 'me sechaba se u ntša ka beile. E kholo ka ho fetisisa e ne e le 2008. Ho etsahetse'ng? Ka lebaka la ho hlakisoa ha lihlahisoa tse rarahaneng tsa lichelete joalo ka lihlahisoa le matsapa a mang tlasa Bill Clinton, o ile oa putlama indastering ea matlo, ka nako eo indastering ea lichelete. Congress e fetisitse molao, TARP, e nang le likarolo tse peli. Taba ea pele, e ile ea lokolla linokoane tse bakileng koluoa ka mekoloto ea matlo a subprime, mekoloto eo ba neng ba tseba hore e ke ke ea khutlisoa. Ea bobeli, e ile ea etsetsa batho ba lahlehetsoeng ke matlo a bona ho hong, ba lelekiloeng seterateng ka ho haptjoa. Nahana hore na ke halofo efe ea melao eo tsamaiso ea Obama e e sebelisitseng? E ne e le mahlabisa-lihlong hoo Mohlahlobi Kakaretso oa Lefapha la Lichelete, Neil Barofsky, a ileng a ngola buka a nyatsa se etsahetseng. Ha ho phello. Ha a araba, basebetsi ba bangata ba ileng ba vouta bakeng sa Obama ba lumelang tšepong ea hae-le-phetoho ba ile ba fetoha bakhethi ba Trump, ba ikutloa ba ekiloe ke mokha o neng o ipolela hore ke oa bona.
Barsamian: Ntoa ea Ukraine hajoale e se e le selemo sa eona sa bobeli e se nang pheletso. China e hlahisitse leano la khotso ho e felisa. Ke menyetla efe ea sebele ea hore seo se etsahale haufinyane?
Chomsky: Global South e kopa hore ho buisanoe ka lipuisano ho felisa lintho tse nyarosang pele li mpefala. Ha e le hantle, tlhaselo ea Russia e ne e le tlōlo ea molao ea liketso tse mabifi. Haho potso ka seo. Batho ba Ukraine ba na le tokelo ea ho itšireletsa. Le 'na ha ke nahane hore ho lokela ho ba le potso mabapi le seo.
Potso ke hore: Na United States e tla lumela ho lumella lipuisano hore li be teng? Boemo ba molao ba US ke hore ntoa e tlameha ho tsoela pele ho fokolisa Russia haholo. Ha e le hantle, United States e hlile e fumana theko e tlaase ho sena. Ka karoloana e nyane ea tekanyetso ea eona e kholo ea sesole, e theola seriti haholo mohanyetsi oa eona e moholo oa sesole, Russia, e se nang moruo o mongata empa e na le sesole se seholo. U ka botsa hore na ke ka lebaka leo ba e etsang, empa ke 'nete.
Ho na le boikaketsi: haeba re tsoela pele ho tšehetsa ntoa, re tla beha Ukraine boemong bo botle ba lipuisano. Ha e le hantle, ba tla ba boemong bo bobe le ho feta, kaha naha eo e senngoa ke ntoa, moruong. Hoo e ka bang lebotho lohle la bona le felile, le nketsoe sebaka ke batho ba bacha, ba sa koetlisoa hakaalo. Russia le eona e sotleha hampe, empa ha u sheba matla a bona a lekanyelitsoeng, ke mang ea tla hlola ka tšohanyetso? Ha se sephiri se seholo. Ukraine e kanna ea senngoa empa boemo ba US ke hore: re tlameha ho tsoela pele, re fokolise Russia haholo, mme ka mohlolo o mong, Ukraine e tla ba matla.
Brithani e latela United States. Empa ho thoe’ng ka Europe? Ho fihlela joale, lihlopha tsa eona tse phahameng li tsamaile le United States. Batho ba eona, ba sa hlaka hakaalo. Ho latela likhetho, sechaba se bitsa lipuisano. Lefatše la khoebo le tšoenyehile haholo. Pefo ea botlokotsebe ea Putin e ne e boetse e le ketso ea booatla ba botlokotsebe ho latela pono ea hae. Russia le Europe ke balekane ba tlhaho ba khoebo. Russia e na le lisebelisoa le liminerale, theknoloji ea Europe le indasteri. Sebakeng seo, Putin o ile a fa Washington takatso ea hae e kholo ka ho fetisisa ka platter ea silevera. A re: Ho lokile, Europe. E-ea ho ba sathelaete ea United States, ho bolelang hore u tla fetela ho deindustrialization.
The Economist har'a ba bang e 'nile ea lemosa hore Europe e tla fetela pele ho deindustrialization haeba e ntse e tsoela pele ho tšehetsa ntoa e thehiloeng ho NATO, e tsamaisoang ke US, eo boholo ba lefats'e hona joale bo e nkang e le ntoa ea moemeli pakeng tsa Russia le United States holim'a lihlopha tsa Seukraine. Haele hantle, e feta moo. Ho arabela litlhoko tsa US, NATO e se e atolohile ho Indo-Pacific, ho bolelang hore US e na le Europe ka pokothong ea eona bakeng sa ho tobana le Chaena, bakeng sa ho e pota-pota ka lesale la linaha tse hlometseng haholo ka libetsa tse nepahetseng tsa US.
Ho sa le joalo, tsamaiso ea Biden e kopile ntoa ea khoebo ho thibela nts'etsopele ea China bakeng sa moloko. Re ke ke ra qothisana lehlokoa le bona, kahoo ha re ba thibeleng ho fumana theknoloji e tsoetseng pele. Lichelete tsa phepelo lefatšeng li rarahane hoo hoo e batlang e le ntho e 'ngoe le e' ngoe - litokelo tsa molao, theknoloji, eng kapa eng - e kenyelletsa tlhahiso e itseng ea US. Tsamaiso ea Biden e re ha ho motho ea ka sebelisang leha e le efe ea sena likamanong tsa khoebo le China. Nahana hore na seo se bolela'ng ho Netherlands, e nang le indasteri ea lithographic e tsoetseng pele ka ho fetisisa lefatšeng, e hlahisang likarolo tsa bohlokoa bakeng sa li-semiconductors, bakeng sa li-chips. E laeloa ke Washington hore e khaotse ho sebetsana le 'maraka oa eona o moholo, China, e leng koluoa e kholo indastering ea eona. Na ba tla lumela? Ha re tsebe. Hoa tšoana le Korea Boroa. US e bolella Samsung, feme e kholo ea Korea Boroa, u tlameha ho itokolla 'marakeng oa hau o moholo hobane re na le litokelo tsa molao tseo u li sebelisang. Ho joalo le ka indasteri ea Japane.
Ha ho motho ea tsebang hore na ba tla itšoara joang. Na ba tla itokolla ka boithatelo ho lumellana le leano la US la taolo ea lefats'e? Global South - India, Indonesia, linaha tsa Latin America - e se e ntse e re, ha re amohele likotlo tse joalo. Sena se ka fetoha khohlano e khōlō lefatšeng.
Barsamian: Rafael Grossi, mokaedi wa International Atomic Energy Agency, o ntse a tlhagisa ka dikotsi tse di bakwang ke didirisiwa tsa nuklea kwa Ukraine. O re ho thunya le ho loana haufi le tsona ho ka baka “koluoa ea nyutlelie.” Ho sa le joalo, tsamaiso ea Biden e ntse e tsoela pele ka "sejoale-joale" ea libetsa tsa nyutlelie tsa US. Na ona ke mohlala o mong oa ha mahlanya a laola sebaka sa bolulo?
Chomsky: Ka bomalimabe, e 'ngoe ea mathata a maholo Dan Ellsberg le ba bang ba' nileng ba leka ho etsa hore re utloisise ka lilemo tse ngata ke tšokelo e ntseng e eketseha ea ntoa ea nyutlelie. Washington, batho ba bua ka eona joalokaha eka ke motlae: ha re beng le ntoa e nyenyane ea nyutlelie le Chaena! Kakaretso ea Sesole sa Moeeng Mike Minihan o sa tsoa bolela esale pele hore re tla ba le ntoa le China ka mor'a lilemo tse peli. Ke ka nqane ho bohlanya. Ho ke ke ha e-ba le ntoa pakeng tsa mebuso ea nyutlelie.
Ho sa le joalo, moralo oa maano a US tlasa Trump, o atolositsoeng ke Biden, e bile ho itokisetsa lintoa tse peli tsa nyutlelie, le Russia le China. E, lifeme tseo tsa nyutlelie tsa Ukraine ke bothata bo boholo, empa bo feta moo. Hona joale United States e romela litanka le libetsa tse ling Ukraine. Poland e romela lifofane tsa jet. Haufinyane, Russia e kanna ea hlasela litsela tsa phepelo. (Bahlahlobisisi ba sesole sa US ba maketse hanyane hore ebe e ts'oere nako e telele hakana.) U na le batho ba etelletseng pele ba tsoang Washington ba etileng Kyiv. A na u sa hopola ho na le motho ea neng a etetse motse-moholo oa Iraq, Baghdad, ha United States e ne e e thula lerole? Eseng mohopolong oaka. Ha e le hantle, baithaopi ba ’maloa ba khotso ba ile ba laeloa hore ba tsoe ka har’a naha, hobane e ne e senyehile haholo. Ukraine e ntse e otloa hampe, empa haeba Russia e tsoela pele ho hlasela Ukraine Bophirima ho kenyeletsoa le litsela tsa phepelo, mohlomong le ho feta moo, joale likhohlano tse tobileng le NATO lia khonahala.
Ha e le hantle, e se e ntse e nyoloha ka lere la ho nyoloha. E tla ea hole hakae? U na le batho lefapheng la li-hawkish ba fanang ka maikutlo a hore mohlomong re ka tebisa likepe tsa Russia Black Sea. 'Me haeba ho joalo, ba tla re, kea leboha, seo se ne se le monate, re ne re sa tsotelle haholo ka likepe tseo, na?
Ebile, ho khutlela phuputsong eo ea Pew, ha baa ka ba thathamisa ntoa ea nyutlelie e le e 'ngoe ea litaba tseo batho ba ka li behang. Bohlanya ke lentsoe feela leo u ka le sebelisang bakeng sa bona.
Barsamian: Ha re bua ka likotsi tsa polanete, Tumellano ea ho Qala lipakeng tsa US le Russia e thehile meeli ho lihlomo tsa nyutlelie tse kentsoeng. Haufinyane tjena, Russia e ile ea emisa ho nka karolo ho eona. Kotsi ea hoo ke efe?
Chomsky: Russia e ile ea nyatsuoa ka matla ka lebaka la seo. Ka nepo. Liketso tse mpe li lokela ho nyatsoa. Empa ho na le semelo seo re sa lokelang ho bua ka sona. Puso ea taolo ea libetsa e ile ea ntlafatsoa ka hloko ka lilemo tse 60. Mosebetsi o mongata o boima le lipuisano. Lipontšo tse kholo tsa sechaba United States le Europe li ile tsa etsa hore Ronald Reagan a amohele litlhahiso tsa moetapele oa Russia Mikhail Gorbachev bakeng sa Intermediate Short Range Missile Treaty Europe, mohato oa bohlokoa haholo ka 1987. Dwight D. Eisenhower o ne a qalile ho nahana ka Tumellano ea Open Skies. John F. Kennedy o ile a nka mehato e itseng. Ha nako e ntse e ea, e ile ea tsoela pele, ho fihlela George W. Bush e e-ba mopresidente.
Ho tloha ka nako eo, Mokha oa Rephabliki esale o qhaqha taolo ea libetsa ea lilemo tse 60. Bush o ile a qhala Tumellano ea Antiballistic Missile. Seo e ne e le sa bohlokoa. Ke kotsi e kholo ho Russia ho ba le lisebelisoa tsa ABM haufi le moeli oa eona, kaha tseo ke libetsa tsa pele. Trump o ile a tla le bolo ea hae e senyang 'me a felisa Tumellano ea INF ea Reagan-Gorbachev mme hamorao ea Open Skies Treaty. E ne e le kamora Tumellano e Ncha ea START, le eena, empa Biden o ile a tla ka nako ho lumellana le litlhahiso tsa Russia tsa ho e atolosa. Hona joale, Marussia a emisitse eona. Sena sohle ke peiso ea tlokotsi 'me linokoane tse ka sehloohong ke Mokha oa Rephabliki United States. Ketso ea Putin e lokela ho nyatsuoa, empa ha ea ka ea etsahala e le mong.
Barsamian: Bohlale ba US bo sa tsoa fana ka eona Tekanyetso ea Tsoso ea Selemo le Selemo. E re, "China e na le bokhoni ba ho leka ka kotloloho ho fetola tatellano ea lefats'e e thehiloeng ho melao sebakeng se seng le se seng le libakeng tse ngata e le tlholisano e haufi le lithaka e ntseng e tsoela pele ho fetola litloaelo tsa lefats'e." Poleloana e reng "taolo ea lefatše e thehiloeng melaong" ke Orwell ea khale.
Chomsky: Ke poleloana e khahlisang. Naheng ea United States, haeba u le mohlalosi ea nang le kutlo le moithuti ea mamelang, u nka hore re tlameha ho ba le taelo e thehiloeng melaong. Empa ke mang ea behang melao? Ha re botse potso eo hobane e na le karabo e hlakileng: melao e behiloe ke Godfather e Washington. Hona joale China e e qholotsa pepenene, 'me, ka lilemo tse ngata, esale e batla hore ho be le taelo ea machaba e thehiloeng ho UN, e tšehelitsoeng ke boholo ba lefats'e, haholo-holo Lefatše Lohle. US e ke ke ea amohela ho se behe melao, leha ho le joalo, kaha e tla kenyelletsa thibelo e tiileng khahlanong le tšokelo ea, kapa tšebeliso ea matla litabeng tsa machaba, ho bolelang ho thibela leano la US la kantle ho naha. Na u ka nahana ka mopresidente ea e-so kenelle ts'okelong ea, kapa tšebelisong ea matla? Ebile eseng feela liketso tse kholo tsa botlokotsebe joalo ka tlhaselo ea Iraq. Ha Obama a bolella Iran hore likhetho tsohle li bulehile ntle le haeba u etsa seo re se buang, ke tšokelo ea matla. Mopresidente e mong le e mong oa Amerika o tlotse taelo ea machaba e thehiloeng ho UN.
Mme mona ke mongolo o botlaaseng ba leqephe oo o sa lokelang ho o qotsa. Ba boetse ba tlotse Molao oa Motheo oa US. Bala Article ea Botšelela, e bolelang hore litumellano tse kentsoeng ke United States ke molao o phahameng ka ho fetisisa oa naha eo motho e mong le e mong ea khethiloeng a tlamehang ho e boloka. Selekane se seholo sa ka mor'a Ntoa ea II ea Lefatše e ne e le Charter ea Machaba a Kopaneng, e thibelang tšoso kapa tšebeliso ea matla. Ka mantsoe a mang, mopresidente e mong le e mong oa Amerika o tlotse Molao oa Motheo, oo re lokelang ho o rapela joalo ka ha re o filoe ke Molimo.
Joale, na China e fetoha "mohlolisani oa lithaka"? E libakeng tse e potolohileng. Sheba lipapali tsa ntoa tse tsamaisoang ke Pentagon 'me li fana ka maikutlo a hore, haeba ho ne ho e-na le ntoa ea lehae holim'a Taiwan, Chaena e ka' na ea hlōla. Ha e le hantle, khopolo eo ke ntho e sa utloahaleng hobane ntoa leha e le efe e ne e ka phatloha ka potlako ho ba ntoa ea ho qetela. Empa tseo ke lipapali tseo ba li bapalang. Kahoo, China ke tlholisano ea lithaka. Na e sebetsa ka nepo le ka molao? Che, ho hang. Ke majoe a nang le liqhobosheane Leoatleng la South China. E khahlanong le molao oa machaba, ho tlōla kahlolo e itseng ea Machaba a Kopaneng, empa e ntse e atoloha.
Leha ho le joalo, ts'okelo ea mantlha ea Machaena ke matsapa a kang ho kopanya Saudi Arabia le Iran 'me ka hona ho lahlela leano le tebileng ho maano a US a khutlelang lilemo tse 80 ho laola Middle East. Ka mokhoa o hlakileng, ke "sebaka sa bohlokoahali lefatšeng," joalo ka ha mmuso o boletse, mme China e kenella ho seo, ho theha khotso ea lipolotiki e ka fokotsang tsitsipano, e kanna ea rarolla ntoa e nyarosang ea Yemen, ha e ntse e bokella selekane sa mantlha sa Washington. moo, Saudi Arabia, le Iran, sera sa eona se seholo. Seo ha se mamellehe! Ho US le Israel, ke tlokotsi ea 'nete.
Barsamian: Buka ea hau ea khale le Ed Herman ke Tumello ea Tlhahiso. Haeba u ne u e ntlafatsa kajeno, ehlile u ne u tla nkela Soviet Union sebaka ka China le/kapa Russia 'me ntle ho pelaelo u eketse kholo ea mecha ea litaba ea sechaba. Ho na le letho le leng?
Chomsky: Lintho tseo e ne e tla ba tsona tsa sehlooho. Mecha ea litaba ea sechaba ha se ntlha e nyane. E na le phello e rarahaneng haholo sechabeng sa Amerika. Khutlela tlhaselong ea US ea Iraq. Boholo ba baahi ba ne ba nahana hore Saddam Hussein o ikarabella bakeng sa 9/11. Ntle le lintho tse makatsang, empa ba ne ba utloile liphatlalatso tse lekaneng ho e lumela. Mecha ea litaba ea sechaba e mpefatsa lintho tsena kaofela. Phuputso ea morao-rao e entsoeng ho bacha, ea se bitsoang Generation Z, le moo ba fumanang litaba tsa bona teng e fumane hore hoo e ka bang ha ho motho ea balang likoranta. Hoo e ka bang ha ho motho ea shebellang thelevishene. Ke batho ba fokolang haholo ba bileng ba shebang Facebook. Ba e fumana ho tsoa ho TikTok, Instagram. Ke sechaba sa mofuta ofe se tla leka ho utloisisa lefatše lee ka ho shebella batho ba ithabisa ho TikTok?
Phello e 'ngoe ea mecha ea litaba ea sechaba ke ho khanna batho hore ba kene ka har'a li-bubble tse itšebetsang. Kaofela re tlasa seo. Batho ba kang 'na ba mamela lenaneo la hau kapa Demokrasi Hona joale. Ha re mamele Breitbart. Ka lehlakoreng le leng, ho joalo le ka 'nete. 'Me phoofolo ea tonanahali e' ngoe e ntse e tla, sistimi ea chatbot ea bohlale ba maiketsetso, mokhoa o makatsang oa ho theha disinformation, demonization, defamentation. Mohlomong ha ho mokhoa oa ho e laola. 'Me sena sohle ke karolo ea tumello ea tlhahiso. Re ba molemo ka ho fetisisa le ba khanyang ka ho fetisisa. Tlosa batho bao moriring oa rona mme re tla tsamaisa lefatše molemong oa motho e mong le e mong. Re bone kamoo seo se sebetsang kateng.
Barsamian: Re hlola mashano joang 'me ke mekhoa efe e meng ea ho phephetsa bokhaphithaliste bo sehlōhō?
Chomsky: Tsela eo u phephetsang mashano ka eona ke tsela eo u e etsang ka eona, haholo - ka mafolofolo, ho kopanela haholoanyane. Ha e le bokhaphithaliste bo sehlōhō, ho na le mehato e 'meli. E nyenyane ke ho felisa karolo e sehlōhō. Ha se hantle ho re: ha re khutleleng ho seo re neng re e-na le sona pele ho Reagan. Ha re beng le bokhaphithaliste bo boima bo itekanetseng moo ho ntseng ho na le meputso e metle, litokelo tsa batho, joalo-joalo. Hone hole hantle, empa e betere ho feta seo re bileng le sona ho tloha ka nako eo.
Mohato oa bobeli ke ho tlosa bothata bo ka sehloohong. Ha re khutleleng methating ea pele ea Phetohelo ea Liindasteri United States. Batho ba sebetsang ba ile ba e nka habobebe hore konteraka ea moputso e ne e le tlhaselo e seng molaong ka ho felletseng ea litokelo tsa bona tsa mantlha, ba u fetola seo pepenene se neng se bitsoa "makhoba a moputso." Hobaneng re lokela ho latela litaelo tsa monghali bakeng sa bophelo bohle ba rona bo tsohileng? E ne e nkoa e le manyala. E ne e bile e le lepetjo la Mokha oa Rephabliki tlas'a Lincoln hore sena se ke ke sa mamelloa. Mokhatlo ona o ile oa tsoela pele mathoasong a lekholo la bo20 la lilemo pele o qetella o hateletsoe ke Woodrow Wilson's Red Scare, e ileng ea felisa Mokha oa Socialist le mokhatlo oa basebetsi. Ho bile le ho hlaphoheloa ho itseng lilemong tsa bo-XNUMX, empa eseng ho isa tekanyong eo.
Mme jwale le seo se ile. Batho ba ho nka e le pakane ea bona e phahameng ka ho fetisisa bophelong hore ba be tlas’a litaelo tsa monghali bophelong bohle ba bona ba ho tsoha. 'Me ke mashano a sebetsang hantle, empa a ka fetoha hape. Ho se ho ntse ho e-na le litlhahiso tsa ho kenya letsoho ha basebetsi tsamaisong tseo e seng tsa bohlokoa. Li teng Jeremane le libakeng tse ling 'me seo e ka ba: Hobaneng re sa inkele khoebo? Hobaneng re lokela ho latela litaelo tsa rabanka e mong New York ha re ka tsamaisa sebaka see hamolemo? Ha ke nahane hore hoo ho hole hakaalo.
Barsamian: Mahlanya a bonahala a laola setšabelo. Ke matšoao a fe a bohlanya a teng ho loantša mahlanya?
Chomsky: Tse ngata. Ho na le liketso tse ngata tse tsebahalang. E mebileng. Bacha ba batla tšoaro e hlomphehang ea ba bang. Bongata ba eona bo tiile ebile bo tebile. Phello ea Bofetoheli, Motsamao oa Letsatsi la Tsoa. A re bolokeng polanete tshenyehong. Ho na le mantsoe a mangata. Ea hau, Demokrasi Hona joale, Chris Hedges, libaka tse ngata, Alternet, Litoro tse tloaelehileng, 'Nete, The Intercept, TomDispatch, tse ling tse ngata. Tsena tsohle ke boiteko ba ho theha lefatše le leng leo batho ba ka phelang ho lona. Tseo ke matshwao a tshepo bakeng sa lefatshe.
Copyright 2023 David Barsamian le Noam Chomsky
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate