Noam Chomsky
At
Puong pejana selemong sena, Chomsky o ile a botsoa - "Kosovo - ke eng
lithahasello tsa ho khanna ho kenella? U bona eng esale pele bakeng sa batho ba
sebakeng?"
sena se
e ne e le karabo ea hae…
We
a ka qala ka ho bolela hore na boitshunyako bo ne bo sa susumetsoa ke eng. Ho ne ho se joalo
ho susumetsoa ke kameho ea botho; Ke nahana hore ho hlakile haholo
ntlha ena. Hona joale ho na le morafo o ruileng oa litokomane tse tsoang mehloling ea mofuta ona
Ke sa tsoa bolela hore na ke eng e bontšang hore, ho fihlela ho phatloha ha bomo, Kosovo e ne e le
sebaka se setle se mpe, ha e le hantle, ha se tšoane le Colombia, leha mohlomong se se mpe joalo. Empa
ha ho letho le ikhethang le neng le etsahala nakong ea pele ho qhoma ha libomo. Sebaka e ne e le
e tletse ka balebeli, balebeli ba Europe, litokelo tsa botho tsa machaba
mekhatlo, ICRC, UNHCR, joalo-joalo, le litlaleho tsa bona li fumaneha, ho
boholo, 'me li hlakile hantle. Nakong ea tlaleho ea likhoeli tse peli tse fetileng
pele ho qhomisoa ha libomo, ba hakanya lefu le mabifi le fetang le le leng ka letsatsi, e leng
tse mpe (ka mahlakoreng a mabeli, ha e le hantle, tsena li ajoa-Maserbia, Maalbania, ba bang
ea Maalbania a bolaoa ke Maalbania). E mpe, empa e sa fetohe; le, ho
'nete, ha ho letho le ikhethang le etsahalang.
The
Joale ho ile ha etsoa libomo, ka tebello ea hore e tla nyoloha ka matla
hodisa diketso tse mpe. Hona joale re na le tlaleho ea hore na e ile ea phahamisa liketso tse sehlōhō ho tloha hokae
Mokhatlo oa Tšireletso le Tšebelisano Europe, ea faneng ka lintlha tse qaqileng
litokomane tsa se etsahetseng kamora moo. Qeto ea bona ke hore
masetla-pelo a ile a etsahala kamoo ho neng ho lebeletsoe kateng, haholo-holo libakeng tsa liketso tsa likhukhuni
le litsela tsa tlhaselo tse ka bang teng. Litlolo tsa molao tse mpe le tse nyarosang le tsa ntoa le tsohle
ho seng joalo, empa eseng tsohle tse makatsang ha u bomola naha e itseng 'me u sokela ho
ba futuhele. Seo e ne e le phello e lebelletsoeng ea ho phatloha ha libomo. E bile
mofuta oa inverted hona joale phetolelong, kahoo seo u se balang ke hore ba ne ba
ho phethahatsa tlhoekiso ea merabe kahoo re ile ra tlameha ho phatloha ka libomo ho emisa tlhoekiso ea merabe. Feela
sheba rekoto; e hantle ka tsela e nngwe. Morabe
tlhoekiso e ile ea latela ho phatloha ha libomo, 'me e ne e le phello e lebelletsoeng ea eona,
le ka mabaka a mabe, empa a utloahalang. U ka 'na ua ipotsa hore na e ne e tla ba eng
se etsahalang mona, ha re re, haeba lebotho la likhukhuni le lulang Mexico le ne le bolaea
mapolesa, basebeletsi ba sechaba, baahi, joalo-joalo, ba nang le thepa e tsoang Mexico,
ka boiteko ba ho leka ho buseletsa Mexico tšimo e utsoitsoeng ho eona
eseng tseo tsohle kgale. U ka itšoara joang moo? Ho ne ho tla joang hore United
Linaha li arabela joang? Ha o a tlameha ho itshwenya ka ho bua.
Eng
Molaoli oa NATO, General Clark, o itse ka nako eo o ne a le motle haholo
e nepahetseng. Ha libomo li qala, Clark o ile a tsebisa boralitaba hore ho joalo
"ka ho sa feleng" hore liketso tse sehlōhō li tla eketseha haholo. Re hona joale
tseba hore na li ile tsa eketseha ka sekhahla hakae hobane rea tseba hore na li ne li le joang pele le eng
ba ile ba latela. Libeke tse 'maloa hamorao o ile a tsebisa boralitaba hape hore
morero oa ho phatloha ha libomo ha ho mohla o kileng oa amana le tlhoekiso ea morabe; hore
e ne e se taba ea boetapele ba lipolotiki kapa taelo ea sesole seo
e ne e e phethahatsa. Joale ha re hetla morao, ke hantle hore na boemo ke bofe.
Kahoo ke nahana hore re ka hlakola khang eo, eo e neng e le ea botho ho eona
sepheo—e ne e se sona. Joale e ne e le eng? Ke eona potso.
hantle,
mona re tloha ho 'nete, eo u ka e netefatsang, ho ea ho likhopolo-taba, tseo u ka li khonang feela
nahana feela, hobane ha re na litokomane tsa ka hare. Kahoo haeba u batla ea ka
khopolo-taba, ke nahana hore hona joale ho na le bopaki bo bongata bakeng sa eona, empa bo ntse bo le teng
khakanyo hobane ha re na litokomane tsa moralo oa kahare. Haeba u nka
a hetla morao ka nako eo, u tla hlokomela hore likhang tse peli li ile tsa fanoa bakeng sa
ho qhomisa ka libomo. Khang ea pele e bile hore re ne re tlameha ho emisa tlhoekiso ea morabe. Seo
e ke ke ea nepahala—sheba feela tlaleho ea ’nete. Ea bobeli
khang e fanoeng ke e utloahalang haholoanyane, ho ea ka pono ea ka, 'me ke hore ho ne ho le joalo
ho hlokahala ho boloka bots'epehi ba NATO. Che, ke nahana hore hoa utloahala,
empa u tlameha ho e fetolela. Joalo ka lintho tse ngata puong ea lipolotiki, u kile ua
o tlameha ho etsa mosebetsi o monyenyane ho eona.
Neng
US le Brithani li bua ka botšepehi ba NATO, li na le eng
kelello? Ke bolela, na ba tšoenyehile ka ho tšepahala ha Norway? Botšepehi
ea Italy? Belgium? Ha ke nahane joalo. Ba tšoenyehile ka ho tšepahala
ea United States le ntja ea eona e hlaselang, e leng seo Engelane e seng e le sona. Eona
ha e le hantle ke naha e nang le sesole se matla haholo e rometsoeng ho ea hlasela batho. Kahoo
US le ntja ea eona e hlaselang, ke botšepehi ba bona bo kotsing.
le
mang? Ke bamameli ba bangata. Taba e 'ngoe ke hore Europe. Lebaka le leng ke hore I
belaela, bakeng sa shifting lebala la confrontation ho tloha diplomacy ho pefo ke
hore ke moo US le Brithani li busang holimo. Haeba u ka tlisa NATO
ka, ke US, bobeli British, tshebetso. Haeba ke taba ea
diplomacy, United States ha e na likarete tse matla ho feta Jeremane
kapa Fora kapa mang kapa mang.
Ho teng
e bile khohlano e kholo lipakeng tsa Europe le United States mabapi le
sebopeho se hlahang sa lefatshe. Ha ba dumellane ka ntho e nngwe le e nngwe. Ho kenya NATO
se ka pele ke mokhoa oa ho beha United States ka pele. United
Linaha ha li buse Europe, empa li laola NATO. Haeba Europe e ne e ka
ho ea tsamaisong ea tšireletso ho tloha, ho bolela Atlantic ho ea Urals, tsela
Fora le ba bang ba Jeremane ba sisintse, e leng tla ho marginalize the
United States litabeng tsa Europe. Haeba Europe e lula tlas'a taolo ea NATO, US
e tla e tsamaisa. Kahoo karolo ea botšepehi bo neng bo ameha, ke nahana hore e ne e le joalo
ho tšepahala ha matla a US, ho ea ka Europe.
empa
ebe e batsi haholo ho feta moo. Serbia, e rata kapa e hloile, ke eona
karolo ea Europe e sa kang ea ipeha tlas'a setšoantšo sa US sa eng
lintho li lokela ho shebahala joalo, 'me e tlameha ho tsamaea. 'Me haeba ho etsahala
ho se mamele litaelo, joalo ka ha e ne e etsa, joale lebaka le leng le le leng la hore e tlameha ho etsa joalo
tsamaea. Mona, botšepehi ka kutloisiso e 'ngoe boa kena. Ha o batla ho utlwisisa seo
mokhoa oa ho tšepahala, e-ea ho Mafia don eo u e ratang 'me u mo botse hore na
botshepehi bo bolela. Haeba morekisi oa lehae a sa lefe chelete ea tšireletso, uena
o seke wa romela motho feela ho ya lata tjhelete, o etsa mohlala ka yena
hobane o tlameha ho theha botshepehi. U romela li-goons 'me ua mo otla ho fihlela a
pulp, kapa ntho e kang eo. Seo se tiisa botšepehi. Ebe ba bang
utloisisa hore ba ka mamela hamolemo. Ke bots'epehi, 'me u sheba hantle
the record, that's the kind of credibility that has to be established all the
nako, eseng feela ka Mafia don, empa ke Mafia Don lefatšeng ka bophara. Leha e kaba mang
mohlomong, 'me halofong ea lekholo la ho qetela e bile United States haholo-le
jwale, ka mokgwa o makatsang. Ke nahana hore ke mokhoa oo ho ts'epahala ho neng ho tlameha ho ba teng
thehiloe. U tlameha ho bontša hore na mookameli ke mang. U tlameha ho "sebetsa lapeng
litabatabelo,” joalokaha Majesuite a San Salvador a ile a ithuta, ba ntseng ba phela,
hobane litabatabelo tse khahlano le litakatso tsa ba matla li ke ke tsa mamelloa
’me boiteko ba ho li phehella bo tla lebisa liphellong tse bohloko haholo. Khopolo ea ka ke
hore letoto leo la menahano mohlomong ke lona le thehileng moralo tabeng ena
joalo ka tse ling tse ngata. Empa, e re ke bolele hape, hoo ke khakanyo. Ho fihlela
documentary record e kanna ea tsoa, nako e telele kamora hore ke tsamaee, ha re na ho ea
ho na le bopaki leha e le bofe bo hlakileng mabapi le sena, ke lebeletse.