Alan MacLeod o ile a buisana le Noam Chomsky ka Skype ka March 13, 2018, bakeng sa buka e ncha ea MacLeod Propaganda Mehleng ea Tlhahiso-leseli: Tumello e ntse e hlahisa. Ba ile ba buisana ka tšimoloho ea mosebetsi oa khale oa ho nyatsa mecha ea litaba (e ngotsoeng hammoho le Edward Herman) Tumello ea Tlhahiso, karolo ea “mohlala oa mashano” oa buka eo kajeno, Google 'me Facebook, Donald Trump le Russia, litaba tsa bohata le Syria. Ena ke sengoloa se hlophisitsoeng hanyane.
Alan MacLeod: Ke kopa ho u botsa pele hore na joang Tumello ea Tlhahiso e hlahile. U tsebile joang Edward Herman? Karohano ea mosebetsi le buka e ne e le efe? U ngotse likarolo life mme o ngotse likarolo life?
Noam Chomski: Ed o ngotse moralo oa mantlha, tlhahlobo ea setheo, sebopeho sa khoebo, likamano le mananeo a mmuso le sebopeho sa mantlha sa mecha ea litaba—ha e le hantle e ne e le eena. O ile a boela a etsa likarolo tse ling tsa lithuto tse khethehileng, joalo ka papisong e akaretsang ea bashoela-tumelo ba lekholo ba Latin America le moprista a le mong oa Poland. O ile a etsa papiso ea likhetho, eo karolo e 'ngoe e nkiloeng bukeng eo a neng a se a ntse a e entse likhetho tsa lipontšo. Ke entse likarolo tsohle Vietnam le tlhaselong ea Freedom House ho mecha ea litaba. Ha e le hantle, re ile ra buisana ka likhaolo tsohle, empa karolo e kholo ea mosebetsi e ne e le eona.
HO THE: Mme karabelo e bile efe ho yona ha e tswa? Na e ne e ketekoa? E hlokomolohuoe? E hlasetsoe?
NC: Karabelo e ne e thahasellisa haholo. Haholo baqolotsi ba litaba le boralitaba ba ne ba sa e rate ho hang, ehlile. Mme, ho khahlisang, ba ne ba sa rate ts'ireletso ea bots'epehi ba boralitaba: karolo ea ho qetela, e ileng ea batlisisa ntlo e kholo ea Peter Braestrup, ea meqolo e 'meli ea Freedom House. tlhaselo mecheng ea litaba ka lebaka la ho ba bolotsana, ho lahleheloa ke ntoa ea Vietnam, joalo-joalo (e ileng ea fetoha bolotsana bo feletseng).
Mohlomong e ne e le ’na feela motho ea balileng tokomane ea sebele, ka bobeli ba libuka tseo tse peli. E 'ngoe, tlhaselo ea mecha ea litaba, [e 'ngoe] motheo oa litokomane. Ha ho na kamano pakeng tsa bona! E ne e mpa e le bomenemene ruri!
’Me seo liphello li se bontšitseng ke hore baqolotsi ba litaba ba ne ba le sebete, ba hlompheha; ba ne ba e-na le botšepehi, ba etsa mosebetsi oa bona ka botebo—empa, ha e le hantle, kaofela ha bona ba itšetlehile ka maikutlo a ’muso oa United States. Joalo ka litaba tsohle tsa ntoa, joalo ka, ho re, David Halberstam. E ne e tšepahala, e tebile, empa, hoo e ka bang ntle le mokhelo, ka har'a moralo oa maikutlo a hore United States e etsa phoso ka ho leka ho pholosa demokrasi Vietnam Boroa ho tloha ho mabifi a Makomonisi. Ke sona setšoantšo seo. Khopolo ea hore United States e ne e etsa tlolo ea molao e kholo ea ntoa ka ho hlasela naha e 'ngoe le ho senya khanyetso ea matsoalloa…. lintlha li ne li le teng, empa eseng moralo oa lipuisano.
Mme ha ba ka ba rata seo. Baqolotsi ba litaba ba ka rata ho nkoa e le batho ba mabifi, ba ikemetseng, ba inahanelang bona, 'me haeba ba le bolotsana, ho lokile, mohlomong ba ile ba hlasela 'muso oa US-eo ba neng ba e rata haholo. Kahoo ho ea ka baqolotsi ba litaba ka bobona, ntle le mekhelo e seng mekae, ba ne ba sa rate setšoantšo seo sa boralitaba e le ba tšepahalang, ba sebete le ka botšepehi.
Ho ne ho e-na le litlhahlobo tse fokolang haholo tsa buka, empa ho bile le puisano e le 'ngoe ea bohlokoa eo ke ileng ka ngola ka eona hamorao, ke Nicholas Lehmann [Republic e ncha, 1/9/89], setsebi se tsebahalang sa boqolotsi ba litaba, ea ileng a ngola tlhahlobo eo ho eona a ileng a e nyatsa, a re, “Sena ha se bolele letho.”
Ka mohlala, o ile a tšohla khaolo e neng e bapisa ho bolaoa ha bashoela-tumelo ba lekholo ba Amerika Bohareng, ho kopanyelletsa le moarekabishopo, baitlami ba Amerika le barutehi ba ka sehloohong ba Latin America—moo ho neng ho batla ho sa buuoe ka letho—le tlaleho ea polao ea moprista e mong oa Poland, moo ho neng ho buuoa ka ho bolaoa ha moprista e mong oa Poland. babolai ba ile ba tšoaroa hang-hang, ba qosoa, ba ahloleloa ho ea teronkong—moo ho neng ho e-na le litlaleho tse ngata. Ona e ne e le o mong oa mehlala ea rōna e mengata ea tsela eo “bahlaseluoa ba tšoanelehang” ba tšoaroang ka eona, ha ba bapisoa le “bahlaseluoa ba sa tšoaneleheng.”
O itse, "Che, sena ha se bolele letho, ke hobane mecha ea litaba e ne e tsepamisitse maikutlo nthong e le 'ngoe ka nako,' me ho etsahetse hore e shebane le Poland, eseng El Salvador." Kahoo, ka lebaka la bohelehele, ke ile ka ea New York Times index, 'me ho ile ha fumaneha hore El Salvador e ne e akaretsoa haholo ho feta ea Poland nakong eo. Empa ha ho na taba, hobane lena ke lefatše la lintlha tse ling. Litlhaloso tsa mecha ea litaba hangata ke liphatlalatso le maikutlo. Ho ne ho e-na le litlhaloso tse ling tse seng kae tse kang tseo ... empa ka kakaretso, e ne e hlokomolohuoa.
Buka ea pele eo 'na le Ed re e ngotseng hammoho, Pefo e Khahlanong le Phetoho, e hatisitsoe ke mohoeletsi e monyenyane ea neng a etsa hantle haholo. Ba ile ba hatisa likopi tse 20,000 XNUMX tsa eona, ’me ba ne ba loketse ho e aba. Mohatisi e ne e le oa k'hamphani e kholo, Barab'abo Rōna ba Warner, hona joale karolo ea Time Warner. E mong oa Warner batsamaisi ba ile ba bona papatso ea buka, 'me ha baa ka ba e rata. O ile a kōpa ho bona buka eo, ’me ha a e bona, a soabela ’me a ba laela hore ba khaotse ho e aba hang-hang.
Qalong mohoeletsi ha aa ka a lumela. Ba itse ba tla phatlalatsa moqolo o nyatsang o nang le maikutlo a fapaneng, empa hoo ha hoa lekana. E le ho thibela hore e se ke ea hatisoa, ha ho ntse ho buisanoa, o ile a ntša mohatisi kaofela khoebong, a senya thepa eohle ea bona—eseng feela buka ea rōna, empa libuka tsohle tsa bona.
Re ile ra hlokomelisa taba ena ho batho ba bang ba nang le tokoloho ea sechaba ho American Civil Liberties Union. Ba ne ba sa bone bothata leha e le bofe. Ha se censorship ea 'muso; ke mokhatlo o etsang qeto ea ho senya mohatisi ho ba thibela ho aba buka.
Hang-hang re ile ra qala ho sebetsa katolosong ea buka ena: Moruo oa Lipolotiki oa Litokelo tsa Botho. Karabelo ho seo e ne e thahasellisa haholo. Ho ile ha buisanoa ka lintho tse ngata, empa ho ne ho e-na le likhaolo tse peli tse khōlō tseo ho tsona re ileng ra bapisa liketso tse peli tse sehlōhō tse neng li etsahala ka nako e le ’ngoe sebakeng se le seng, Asia Boroa-bochabela: e ’ngoe e le Cambodia tlas’a Pol Pot; e 'ngoe e ne e le East Timor, ka mor'a tlhaselo ea Indonesia.
Li ne li tšoana haholo. Ka kakaretso, liketso tse sehlōhō tsa East Timor li ne li le mpe le ho feta, kaha li ile tsa bolaea karolo e khōloanyane ea baahi; empa li ne li tšoana. Phapang e khōlō pakeng tsa bona e ne e le hore ketsahalong e ’ngoe, u ne u ka beha molato ho sera sa molao ’me ho hang ho ne ho se letho le ka etsoang ka hona—ho ne ho se motho ea neng a e-na le tlhahiso ea hore na ho ka thibeloa joang.
Tabeng e ’ngoe, re ne re ikarabella. United States le balekane ba eona ba ne ba ikarabella haholo. US e thibetse khato ho Machaba a Kopaneng, ea fana ka libetsa bakeng sa Indonesia. Ha liketso tse sehlōhō li ntse li eketseha, matsoho a ile a phalla le ho feta. 'Me ho ne ho e-na le ntho e' ngoe le e 'ngoe eo u ka e etsang ka eona: U ka e tlohela feela.
Karabelo e ne e se letho khaolong ea rōna e buang ka East Timor; seo se ile sa nyamela. Empa ho ile ha e-ba le tlhaselo e khōlō puisanong ea rōna ea Cambodia. Ho ne ho e-na le lingoliloeng tse ngata tse buang ka sena, li leka ho bontša hore re basireletsi ba Pol Pot. Lebaka la sena ke hore re ile ra kena mecheng ea litaba ra re, “ha re tsebe hore na lintlha ke life, re ke ke ra tseba, empa re tla bapisa lintlha tse teng le tse tsoileng ho media filter,” ‘me e ne e le ntho e nyarosang: Ho ne ho e-na le ho robala boemong bo ka beng bo ile ba makatsa Stalin. Kahoo re ile ra feta rekoto eo. Seo se ile sa etsa hore ho be le pherekano e feletseng. E shebe, u tla fumana lithane tsa lingoliloeng tse buang ka eona. Haufinyane tjena re phatlalalitse khatiso e ncha ea buka, 'me ha rea ka ra fetola phegelwana, hobane ho ne ho se letho le phoso ka yona. Empa ke mofuta oa karabelo eo u bang le eona Tumello ea Tlhahiso.
HO THE: Hona joale e se e le lilemo tse ka bang 30 ho tloha ha e hatisoa, 'me boemo ba mecha ea litaba bo fetohile ka litsela tse ngata ho tloha 1988. Ke nahana hore mohlomong phapang e kholo ka ho fetisisa ke ho fihla ha marang-rang le mecha ea litaba ea sechaba. Phuputso e 'ngoe ea 2016 e bonts'itse hore halofo ea batho bohle ba Brithani ba fumana litaba tsa bona inthaneteng hona joale, ka litaba tsa marang-rang li se li fihlile thelevisheneng, 'me li se li phahametse ba ka tlase ho lilemo tse 45. Karolo ea mashome a mabeli a metso e mehlano lekholong ea UK e fumana litaba tsa eona haholo-holo ka mecha ea litaba ea sechaba joaloka Facebook or Twitter. United States, karolo ea bobeli ho tse tharo ea batho ba baholo e fumana litaba mecheng ea litaba ea sechaba, ’me palo eo e eketseha ka hoo e ka bang karolo ea 10 lekholong ka selemo. Esita le boholo ba lilemo tse fetang 50 sebelisa mecha ea litaba ea sechaba bakeng sa litaba. A na u ka bua ka marang-rang le mecha ea litaba ea sechaba, tšebeliso ea eona le boemo bo ntseng bo tsoela pele ba mecha ea litaba mabapi le mohlala oa mashano?
NC: Ha ke nahane hore marang-rang le mecha ea litaba ea sechaba e fetola mokhoa oa propaganda ho hang. Mohlala oa liphatlalatso o ne o le mabapi le mekhatlo e meholo ea mecha ea litaba 'me e ntse e le teng, le mecha eohle ea litaba tsa sechaba le ntho e' ngoe le e 'ngoe, mohloli o ka sehloohong oa litaba, tlhahisoleseding le litlhaloso. Litaba tse hlahang mecheng ea litaba tsa sechaba li nkiloe ho bona. Kahoo, haeba u sheba litaba ka Facebook, e tsoa ka kotloloho ho tsoa mecheng ea litaba e kholo. Ha ba iketsetse lipatlisiso.
Mabapi le mecha ea litaba e meholo, ha ho na phapang ea motheo. Ha e le hantle, ka litsela tse ling, ba batla ba ikemetse ho feta kamoo ba neng ba le kateng morao koana lilemong tsa bo-1980, karolo e ’ngoe e le ka lebaka la liphetoho sechabeng, tse ileng tsa bula lintho ho isa bohōleng bo itseng. Empa ha e le hantle, lia tšoana. Ha e le hantle, 'na le Ed re ile ra etsa khatiso ea bobeli ea Tumello ea Tlhahiso hoo e ka bang lilemo tse 16 tse fetileng, 'me re buile ka marang-rang le hore na re ka ngola letho ka eona,' me ra etsa qeto ea ho e tlohela feela.
Mabapi le mecha ea litaba ea sechaba, ba thahasellisa ka bobona. Ho bile le palo e itseng ea boithuto ka tsona. Seo ba se entseng ke ho etsa li-bubble. Haeba u bala buka ea New York Times—eo, ka tshohanyetso, batjha ba sa kang ba bala ho hongata ka bo-1980, kapa—empa ha o bala New York Times kapa ea Washington Post, kapa esita le haeba u shebella litaba tsa thelevishene, u fumana maikutlo a fapaneng, eseng a pharaletseng—a tloha bohareng ho ea ho a ho le letona, empa bonyane ho na le puisano e itseng, ’me ka linako tse ling u fumana lentsoe le nyatsang mona le mane.
Mecheng ea litaba tsa sechaba, seo se fokotsehile. Batho ba atisa ho ea linthong tse matlafatsang maikutlo a bona, kahoo u qetella u e-na le li-bubble. 'Me e hohle hohle. Batho ba ho seo ho thoeng ke le letšehali ba bona mecha ea litaba e letšehali, batho ba ka ho le letona ba bona mecha ea litaba e nepahetseng. 'Me boemo ba thepa, ha e le hantle, bo sa teba haholo.
Mecha ea litaba e tloaelehileng, joalo ka ha re ngotse ho Tumello ea Tlhahiso, ke mohloli oa bohlokoa haholo oa litaba le boitsebiso, ’me li fana ka boitsebiso ba bohlokoa haholo. Ntho ea pele eo ke e etsang letsatsi le letsatsi ke ho bala New York Times, kaha ke koranta e pharaletseng ka ho fetisisa. U tlameha ho sekaseka ka botebo seo u se balang le ho utloisisa moralo, se siiloeng joalo-joalo, empa seo ha se quantum physics; ha ho thata ho e etsa. Empa ke mohloli oa litaba.
Mecheng ea litaba tsa sechaba, ha u fumane seo. Ho na le mekhelo; ho na le likoranta tsa marang-rang tse ntle haholo - mohlala, The Intercept—empa boholo ba eona [marang-rang le mecha ea litaba ea sechaba] e fokola haholo, ’me e entse hore kutloisiso ea lefatše e fokotsehe ka litsela tse ngata.
HO THE: 'Me, ehlile, ho na le kamano e haufi e ntseng e hola lipakeng tsa mebuso ena e meholohali ea Marang-rang le naha ea US. Mohlala, Jeff Bezos, mong'a ntlo ea Washington Post 'me Amazon, fumane a $ 600 milione konteraka le CIA. Ho sa le joalo, Google E na le ntho e 'ngoe e amanang le Lefapha la Naha,' me e arolelana lintlha tse ngata ka rona le eona, 'me e lula e re mamela ka lihlahisoa tse kang Siri le Alexa. Mookameli oa eona oa mehleng, buka ea Eric Schmidt e buang ka tekhenoloji imperialism tlile tšehelitsoe ka pelo eohle ke Bill Clinton, Henry Kissinger, Madeleine Albright, Tony Blair-le hlooho ea mehleng ea NSA, eo bitsoa Google karolo ea "setsi sa indasteri ea ts'ireletso." Julian Assange o na le bitsoa ba bang ba Googlemerero ea "Orwellian Horrors".
NC: Ho isa bohōleng bo itseng, hoo ke ’nete. Ba etsa lintho tse amanang le matla a mmuso, empa ke nahana Google 'me Facebook 'me li-conglomerate tse ling tse seng kae tse laolang tsamaiso li hlile li hokahane le babapatsi. Ke karolo ea lefatše la khoebo.
Kahoo ba hlile ba u rekisetsa babapatsi, joalo ka ha mecha ea litaba ea khale e etsa; ba boetse ba rekisa bamameli ho babapatsi, empa ka tsela e fapaneng. Google 'me Facebook ba e etsa ka ho beha leihlo ntho e 'ngoe le e 'ngoe ka uena, e le hore ka tsela e itseng babapatsi ba tla khona ho etsa chelete e ngata ho tla ho uena. Mme hoo ho kotsi haholo. 'Me tse ling tsa lintho tse etsoang le tse sa tlalehoeng li monate haholo.
Kahoo nka likhetho tsa ho qetela tsa Jeremane, mohlala. Ho ne ho e-na le lipuo tse ngata mabapi le ho kena-kenana le Russia, hore Marussia a ne a tla senya likhetho joalo-joalo. E fella moo e ne e ho kena-kenana le likhetho. E ne e se Serussia. E ne e tsoa United States. Khampani ea mecha ea litaba e sebeletsang bahlankana ba batle ba kang Trump, Le Pen le Netanyahu ba kopane le bona Facebook, Le Facebook Ofisi ea Berlin e ile ea ba fa lintlha tse batsi tsa mofuta oo ba nang le tsona ho bakhethi ba Majeremane, kahoo k'hamphani ea mecha ea litaba e ne e ka khona ho etsa lipapatso ho bakhethoa ba itseng ho leka ho ba susumetsa ho khetha ka tsela e itseng. Bakeng sa bo-mang? Bakeng sa Alternative für Deutschland, mokete oa neo-fascist! Eo mohlomong e leng lebaka la likhetho tsa bona tse phahameng ka mokhoa o makatsang.
Sena se tlalehiloe mochine oa khatiso oa khoebo, kahoo u ka khona bala ka eona in Bloomberg Businessweek. Empa leka ho fumana tlaleho mecheng ea litaba e tloaelehileng. Ha se mofuta oa ho qhekella ha likhetho tseo re ratang ho bua ka tsona. Ke mofuta oa lintho tseo re buisaneng ka tsona Tumello ea Tlhahiso. Ka hona, e, ho na le tšitiso ea likhetho, ona ke mohlala o motle. Empa ntho e ka sehloohong ke tsela eo batho ka bomong ba lateloang ka eona ho beha leihlo tikoloho eo ba phelang ho eona, e le ho ba laola molemong oa babapatsi le khoebo.
E ka 'na eaba u balile hore ho na le tsa morao tjena lithuto tsa ho bontša hore baetsi ba likoloi ba se ba tletse lintlha tse tsoang ho bakhanni ba likoloi, hoo ba e-s'o sebetse ka mokhoa oa ho fumana mokhoa oa khoebo, ho lumella baphatlalatsi hore ba u latele motsotso o mong le o mong oa bophelo ba hau. Ho se ho ntse ho e-na le lisebelisoa tseo u ka li fumanang moo li u fang sesebelisoa sa mahala, 'me u lumellana le hore lipapatso li behoe ho dashboard ea koloi nako eohle eo u khannang ka eona. Kahoo haeba u atamela sebakeng seo ho nang le reschorente e itseng, ho tla ba le papatso bakeng sa reschorente eo, lintho tse kang tseo. Ka sebele sena se bolotsana, ’me se ka sebelisoa ka litsela tse kotsi haholo, ’me haufinyane se tla ba joalo, kea kholoa.
HO THE: Na lik'hamphani tse joalo Google, Facebook 'me Amazon e kholo haholo hore e ka ba teng ka lekunutu le ka sebopeho sa bona sa hajoale?
NC: Mofuta ofe kapa ofe o haufi le monopoly joalo ka ha lik'hamphani tsena li le kotsi haholo. Ba na le matla a maholo le ho hohela. Ha ke nahane hore ho hang mokhatlo ofe kapa ofe o lokela ho ba le matla a mofuta oo. Bokhoni ba bona ba ho bokella boitsebiso le ho qapa mekhoa ea ho laola seo u se bonang le ho se etsa bo kotsi haholo. Esita le boemong ba hore u sheba holimo ka mochine oa ho batla, Google ho etsa qeto ea hore na u tla bona eng pele, ea bobeli joalo-joalo ho kotsi haholo. 'Me ba ka ba bolotsana, joalo ka se etsahetseng likhethong tsa Jeremane.
HO THE: Khaolong ea bone, ke fana ka maikutlo a hore filthara e khahlano le Makomonisi eo u ngotseng ka eona lilemong tsa bo-1980, e le e 'ngoe ea li-filters tse hlano tsa bohlokoa tse amang litaba, e ntse e huleloa ho theha sefa se secha sa "anti-Russia", moo baqolotsi ba litaba le lipolotiki. Lipalo-palo tse sa lumellaneng le molao oa ntoa le maano a kantle ho naha li tla qosoa e le "mahlahana a Russia" kapa "lipopi tsa Putin." U boletse The Intercept; mothehi-'moho le eona Glenn Greenwald ke mohlala oa khale oa sena. E mong e ne e tla ba Jeremy Corbyn. [Tlhokomeliso: Letsatsi ka mor'a hore puisano ena e be teng, ba Sun, koranta e khōlō ka ho fetisisa ea Brithani e neng e ajoa, e ne e e-na le leqephe la pele sehlooho sa sehlooho, "Putin's Puppet: Corbyn Hana ho Hlakola Russia ka Tlhaselo ea Lihloela," kaha moetapele oa Mokha oa Basebetsi ha a ka a tšehetsa likotlo khahlanong le Russia a sa qeaqee.] Maikutlo a hau ke afe mabapi le liqoso tsa #Russiagate, le boemo ba lipolotiki ka kakaretso mabapi le Russia? ?
NC: Joalokaha mohlomong u tseba, United Kingdom hona joale, ho na le mehato ea ho tlosa batho ho kena RT, e leng setsi se seng sa thelevishene. Ha ke le mose ho maoatle, ke sheba hore le BBC, ’me li fana ka boitsebiso bo bongata le litaba tse tsoang liponong tse fapaneng. Empa o tlameha ho sireletsa batho ba UK ho tsoa ponong e 'ngoe. United States, ha se bothata, hobane ha ho motho ea utloileng ka eona RT. le Al-Jazeera, ka mohlala, e ile ea tlameha ho khaotsa boiteko ba eona ba ho finyella bamameli ba Maamerika, hobane ho ne ho se na seteishene se neng se tla ba lumella ho hlaha. Kahoo ha ho na censorship ea mmuso, e lokile Pefo e Khahlanong le Phetoho censorship ea khoebo hape.
Ha re nke khoebo ea Russia. Ha re re lipolelo tsohle ke 'nete. A re re Russia e ile ea leka ho kena-kenana le likhetho tsa Amerika. Seo se lokela ho etsa hore batho ba tšehe ka mokhoa o makatsang. Ho na le seholohali se tšitiso ea likhetho tsa Amerika. E tsoa lekaleng la likoporasi. Ka sebele ba reka likhetho. Ha e le hantle, ho na le e kholo mosebetsi ho saense ea lipolotiki ea thuto e tloaelehileng e bontšang ka mokhoa o kholisang haholo hore o ka bolela esale pele ho electability, kahoo boholo ba likhetho, tsa batho ba Congress ka litaba tse kholo ka ho sheba lichelete tsa bona tsa letšolo. Eo ke ntlha e le 'ngoe, re se re sa bue ka ho buella le lintho tse ling kaofela. Ke hore a maholohali ho kena-kenana le likhetho.
Hoo e ka bang karolo ea 70 lekholong ea baahi ba US e e bile e sa emelwa, ho bolelang hore baemeli ba bona ha ba ele hloko maikutlo a bona, 'me ba latela maikutlo a bafani ba lichelete ba ka sehloohong. Hona ke ho qhekella ka mokhoa o moholo haholo! Eng kapa eng eo Marussia a ka beng a e entse ha se leino la meno ha le bapisoa le seo, ntle le taba ea hore US ha e kenelle likhethong feela (ho kenyeletsoa le Russia), empa e liha mebuso. Ntho eohle ke motlae o mobe, le pontšo ea ho oa ha Democratic Party e le setsi se tebileng. Ba tsepamisitse maikutlo ketsahalong ena e ka thōko e le mokhoa oa ho nyelisa Trump, 'me hoo e batlang e le ho hlokomoloha ka ho feletseng lintho tse senyang haholo tse etsoang ke tsamaiso ea Trump.
Ho Hlokahala le ho Nepaha ha Tlaleho ho entse a thuto nakoana e fetileng ea lipuisano le Trump ke mecha ea litaba e kholo ho tloha ha a khethoa. Hoa etsahala hore phetoho ea boemo ba leholimo e ne e sa boleloa. Ke ntho e tebileng ka ho fetisisa eo a e etsang!
E lokela ho ba sehlooho se seholo letsatsi le leng le le leng hore, lefats'eng feela, naha e matla ka ho fetisisa historing ea batho ha e hane feela ho kenya letsoho boitekong ba ho sebetsana le bothata bo teng, empa, ha e le hantle, e sebetsa ho mpefatsa tlokotsi, ho tšela chelete le chelete tšebelisong e ngata ea libeso. Leka 'me u fumane mohlala historing ea mokhatlo leha e le ofe oa lipolotiki o neng o inehetse ka cheseho ho leka ho senya tebello ea bophelo bo hlophisitsoeng ba motho. Esita le Manazi a ne a sa etse joalo!
Mme ke Mokha oa Rephabliki tlas'a Trump. Ke mokhatlo o kotsi ka ho fetisisa historing ea batho, ka lebaka lena feela. Ha e botsoe ka eona, ha e buisanoe. Ho thata ho fumana mantsoe a ho e hlalosa. Sebakeng sa seo, le lintho tse ling tse ngata tseo ba li etsang, seo mecha ea litaba e lekang ho se etsa ke ho fumana tšitiso e itseng ea Russia likhethong. Ho thata ho tseba hore na u reng ka eona!
HO THE: Ha e le hantle, liketso tsena ha li etsahale ka mokhoa o itekanetseng. Ho na le boemo bo boholo ba lipolotiki, moo mabotho a Bophirimela le a Russia a loanang ntoa e khutsitseng libakeng tse kang Ukraine le Syria. Na nka etsa hore u fane ka maikutlo mabapi le ho phatlalatsoa ha boemo ba Syria, 'me u botse hore na re nyatsa mecha ea litaba ea rona joang ntle le ho nyenyefatsa litabatabelo tsa 'nete tsa Basyria ba loanelang sechaba se betere?
NC: Ke nahana hore mecha ea litaba e lokela ho bua ka Syria ka nepo le ka botebo, joalo ka ha baqolotsi ba litaba ba bangata-Patrick Cockburn, Robert Fisk, Charles Glass, Jonathan Randall ba etsa joalo. Baqolotsi bao ba litaba ba e tlaleha ka nepo, ke seo ba lokelang ho se etsa. Ka ts'ebetso, u tla hlokomela hore ke buile ka baqolotsi ba litaba ba ngolang Engelane, eseng United States. Litaba tse tebileng li thata ho fumana mona. Ho na le tse ling, empa ha li ngata. Kahoo mecha ea litaba e lokela ho phatlalatsa se etsahalang.
Mabapi le puisano e mahlonoko, seo Assad a 'nileng a se etsa ka tšehetso ea Russia e khopo ebile e le tlōlo ea molao. Hona joale, se etsahalang Ghouta Bochabela ke bokhopo bo boholo. Empa joalo ka Patrick Cockburn e bontšitse ka ikemetseng, se etsahalang Afrin se batla se tšoana.
HO THE: Ho etsahala kae, masoabi?
NC: Afrin. Mabotho a Turkey le balekane ba bona ba etsa tlhaselo sebakeng seo boholo ba sona e leng Makurde. Patrick Cockburn o e koahetse, empa ha ho motho e mong. Taba ea hore u botsa ka boeona e ea senola. Tlhaselo ea Turkey ea Syria e tebile haholo, 'me e sokela ho senya libaka tse ikemetseng tsa Kurdish. Ha se motlae. Empa ha e koaheloe hanyane, ntle le batho ba kang Patrick Cockburn le Charlie Glass ba e koahelang, empa eseng ba bangata.
HO THE: Ke ne ke batla ho botsa ka Clickbait le litaba tse seng tsa nnete. Boemong ba lekeno le fokotsehileng, re bone keketseho ea litlaleho tsa bosholu 'me hangata e le tsa bohata feela. Esita le mekhatlo e sa itšetleheng ka mokhoa o tloaelehileng oa lichelete, joalo ka BBC, ba a bolella basebetsi ba bona ho “ etsisa Ho phunyeletsoa.” Maikutlo a hau ke afe ka litaba tsa fake kajeno, ts'ebeliso le tlhekefetso ea tsona?
NC: Tšebeliso ea litaba tse sa tsoa qaptjoa-Breitbart, ka mohlala—ha se ntho e ncha, empa e ne e le lishelefong tsa lisuphamakete. U ne u tla bona National Enquirer, seo se ka u bolella hore Obama o ne a ratana le mang kapa mang. Ke litaba tsa bohata. Empa hona joale e se e hasane hohle, empa eseng mecheng ea litaba e meholo. Ke nahana hore ba etsa hantle haholo seo ba se entseng pele. Ke 'nete hore meputso ea lipapatso e ne e theohile ka nakoana, empa e ile ea eketseha le Trump. Mecha ea litaba ea thelevishene ka ho khetheha e thabisitsoe ke ts'ebetso ea Trump-u ke ke ua bulela sete ea thelevishene ntle le ho bona ho hong ka Trump. 'Me e tlisa bashebelli ba bangata. E mong oa li-CEO tsa CBS itse nakong ea lets'olo la mopresidente hore "ho rona, moruong, sebaka sa Trump likhethong tsena ke ntho e ntle," hore "ha a so bone ntho e joalo" mme "e tla ba selemo se setle haholo ho rona."
Ho ile ha etsahala hore ke ne ke le mose ho maoatle ha ho ne ho khethoa likhetho, eaba kea shebella BBC ka matsatsi a mmalwa. E ne e le 100% Trump! Ha ho letho le leng lefatšeng! Ha e le hantle, likhetho li ne li le bohlokoa, empa e ne e le tsa bohlokoa ka mabaka a fapaneng a sa kang a tlalehoa. Ka mohlala, la 8 November, letsatsi la likhetho, e ne e le letsatsi la bohlokoa haholo historing. Mokhatlo oa Lefatše oa Meteorological o ne o kopane Morocco mme o leka ho kenya meno lipuisanong tsa Paris. E ne e hlahisitse setšoantšo se nyarosang sa phello ea phetoho ea maemo a leholimo lefatšeng. Hang ha liphetho tsa likhetho li fihla, ha e le hantle seboka se ile sa emisa, ’me potso ea e-ba, “Na re ka tsoela pele ha naha e matla ka ho fetisisa historing ea batho e etsa qeto ea ho senya boiteko ba rōna?” Eo e ne e le litaba tse kholo tsa mehleng eo, eseng taba ea hore ralimilione ea hlanyang ea nang le tšehetso e kholo ea mecha ea litaba o khonne ho hlola likhetho. Empa ha hoa ka ha boleloa le ho boleloa. Libeke tse 'maloa hamorao, ke ile ka fumana tse ling tseo ho buuoang ka tsona maqepheng a ka morao.
Mabapi le likhetho ka botsona, tšobotsi e khahlang ka ho fetesisa e ne e le letšolo la Sanders. Letšolo la Sanders e bile lekhetlo la pele historing ea lipolotiki ea Amerika e fetang lekholo leo mokhethoa a ileng a khona ho fihla moo a fihlileng teng. Mohlomong Sanders a ka be a khethiloe hoja e ne e se ka maqiti a batsamaisi ba mokha oa Obama/Clinton. Empa o ile a etsa sena a sa tsejoe ka lebitso, a se na chelete ea leruo kapa matla a k’hamphani, ’me a se na tšehetso kapa kananelo ea mecha ea phatlalatso—seo sea hlolla! Seo ha se so etsahale nalaneng ea lipolotiki ea Amerika. United States, likhetho li rekoa, joalo ka ha ke boletse pejana. Ena e ne e le ntho e makatsang haholo, empa e ne e sa boleloe hakaalo mecheng ea litaba.
Hona joale, ke motho ea tummeng ka ho fetisisa lipolotiking naheng ena, empa ha ho moo ho buuoang ka eena. Eena le mokhatlo oa hae ba etsa lintho tse ngata, empa ha ba fumane tlaleho leha e le efe ka eona. Ke tsona lintho tsa bohlokoa ruri. Mme le BBC hoa tšoana; ke "Trump o entse sena," "Trump o entse joalo."
Seo Trump ha e le hantle is ho etsa ke bohlale haholo. Ke mananeo a mabeli a ntseng a tsoela pele; Trump e etsa ntho e 'ngoe e soabisang ka mor'a e 'ngoe. Mecha ea litaba e tsepamisa maikutlo ho eona, li-factcheckers li qala, 'me matsatsi a seng makae hamorao ba re, "Ha e le hantle, taba ena le eane e ne e fosahetse," empa ka nako eo, e mong le e mong o lebetse ka eona,' me o tsoela pele ho li-antics tse ncha.
Ho sa le joalo, le hoja tlhokomelo ea mecha ea litaba e tsepamisitsoe ho megalomaniac conman e sebetsang ho hohela tlhokomelo ea bona, lepheo le sehlōhō la Republican Party, Paul Ryan wing, le tšoarehile ho qhaqha karolo e 'ngoe le e' ngoe ea 'muso e ka thusang batho ka kakaretso, le ho inehela. ho tsa bona ea sebele constituency: matla a maholo a ruileng le a khoebo. Seo se etsahala ka morao, ha motho e mong le e mong a tsepamisitse maikutlo ho li-antics tsa morao-rao tsa Trump. Ke sistimi e ntle ebile e sebetsa hantle haholo.
Ho sa le joalo, o ntse a boloka motheo oa hae, ba nang le maikutlo a hore ka tsela e itseng o tla khutlisa mesebetsi kapa hore o emela Amerika. E sebetsa hantle, mme boralitaba le ba Democrats ke bona ba ikarabellang ka ho khetheha ho e lumella ho tsoela pele.
HO THE: Joalo ka ha lik'hamphani tse ngata tsa khale tsa mecha ea litaba li sokola ho boloka meputso ea papatso ka lebaka la tlholisano e ntseng e eketseha ho tsoa ho likhamphani tsa papatso tsa marang-rang, joalo ka Google AdSense, na see se etsa hore sefe ea bobeli ea mohlala oa liphatlalatso e fokole, kapa, ka mokhoa o sothehileng, e be matla, kaha mecha ea litaba e tsielehile ho feta leha e le neng pele ho khahlisa batšehetsi ba eona ba setseng? Ho feta moo, boqolotsi ba litaba bo bonahala bo fetoha sebaka se sa rutehang haholo, 'me ho na le baqolotsi ba litaba ba nako e tletseng ba fokolang le ba fokolang ba hiriloeng ke likoranta le TV, le baqolotsi ba litaba ba bangata ba ikemetseng le baahi. Moelelong ona, bokamoso ba boralitaba ke bofe?
NC: Phatlalatso ea mecha ea litaba e ntse e fokotseha, empa karolo e teng e ntse e le ea setsebi. Ho na le bangoli ba hantle haholo, ba litsebi tšimong, bahlahlobisisi joalo-joalo, empa ho na le ba fokolang haholo ba bona. Nka Boston, moo ke lutseng lilemo tse ngata. The Boston Globe e ne e le koranta e khōlō, e ka sehloohong. E ne e e-na le liofisi tsa machaba; e ile ea fana ka tšireletso e ntle ka ho fetisisa Amerika Bohareng nakong ea lintoa tsa Reagan. Hona joale ho na le lintho tse 'maloa ntle le litaba tsa lehae ho eona,' me tse ling kaofela ke tseo ba li nkang litšebeletsong tsa terata. Ha e le hantle ha e sa le koranta.
Ntho ea mofuta o joalo e etsahala naheng ka bophara, empa ha se ho nyenyefatsa, ke ho fokotseha ha mohlala oa mecha ea litaba e neng e sebetsa. Karolong e 'ngoe, e senngoa ke mecha ea litaba ea sechaba. Haeba batho ba ka bula k'homphieutha 'me ba fumana lihlooho tse' maloa, joale ba tsoele pele ka bophelo ba bona, ho bonolo haholo ho feta ho bala koranta le ho leka ho fumana se etsahalang. Kahoo ho na le theko e tlaase e akaretsang ea setso e amang mecha ea litaba. Empa ha ke bone bopaki ba hore mecha ea litaba e susumetsoa haholo litabeng tsa bona le tlhahlobo ea baphatlalatsi ho feta kamoo ho neng ho le kateng pele. Ho ka ba joalo, empa ha ke na bopaki leha e le bofe bakeng sa eona.
HO THE: Na li-filters tse hlano tse hlalosang li feta lethathamo la mabaka a ka bang teng bakeng sa phatlalatso ea mecha ea litaba? Na kaofela ha tsona li bile li "filters," ha ho nahanoa hore bonyane e 'ngoe ea tsona, flak, e hloka ts'ebetso ea kelello (ho tšoana le ente ea chefo ho feta sefa),' me ea bohlano ke khopolo e pharaletseng haholo ka likhopolo?
NC: Ea bohlano, sefe e khahlanong le Makomonisi, e ne e le moqotetsane haholo. Khatisong ea rona ea [2002] ea Tumello ea Tlhahiso, re e atolositse ho fihlela lits'oso tse iqapetsoeng ho leka ho laola maikutlo le lipuisano. Iran ke mohlala o motle; ntoa khahlanong le tšabo ke e 'ngoe. Ha se feela khahlanong le Bokomonisi.
Ntle ho moo, ha ke utloisise hore na ke eng e sa lumellaneng. Re ile ra sheba libopeho tsa litsi tsa mecha ea litaba [e tloaelehileng]. Ke eng? Ke likoporasi tse kholo, tseo hangata e leng likarolo tsa lik'hamphani tse kholo, tse kholo. Ba na le sehlahisoa seo ba se rekisetsang 'maraka. Sehlahisoa sena ke babali ba likoranta, kapa ba shebelli ba thelevishene, 'me 'maraka ke baphatlalatsi.
Kahoo ke mekhatlo ea khoebo e rekisetsang babapatsi babali. Kaofela li amana haufi-ufi le 'muso. Ho na le phallo e ngata, ho kena le ho tsoa, ea basebetsi, ba nang le tšusumetso e ngata.
'Me re ile ra botsa potso e bonolo, hore mang kapa mang ea lumelang limmarakeng tsa mahala o ne a tla botsa hang-hang: Na sebopeho sa mohlahisi, sa' maraka, le li-link tsa mekhoa e meng ea matla, na seo se ama litaba tsa mecha ea litaba? Eo ke mohlala oa propaganda. Ha ho letho le hanyetsanang ka eona. Seo ke sa mathomo feela. 'Me haeba u lumela limmarakeng tsa mahala, ke sona seo u ka se shebang.
HO THE: Ho se ho fetile lilemo tse 30 Tumello ea Tlhahiso e hatisitsoe. Kajeno, u ka be u ekelitse kapa ua fokotsa eng bukeng ha u ne u e ngola kajeno? Kapa na u nahana hore mohlala oa propaganda o ntse o le matla haholo?
NC: Moetso ona o batla o tšoana le kajeno joalo ka ha o ne o le ka bo-1980. Ke ne ke tla sebelisa mehlala e mecha feela. Nka, e re, Iran. Ho na le ho hongata hoo re ka ho buang ka seo. Ho na le matšoenyeho a mangata mabapi le tšokelo e ka bang teng ea libetsa tsa nyutlelie tsa Iran. Ho hlaha lipotso tse 'maloa: Ha re re Iran e ne e ntse e etsa libetsa tsa nyutlelie. Ke bo-mang ba neng ba tla tšosoa?
Haele hantle, re na le tlhahlobo ea sena, ka bohlale ba US raporoto ho Congress ka sebopeho sa litaba tsa maano a lefats'e. Sena ke pele ho moo Tumellano ea P5+1. Seo ba se supang ke hore haeba Iran e etsa libetsa tsa nyutlelie, tseo re sa li tsebeng, lebaka e ka ba karolo ea tsona thibela leano. Joalokaha ba bontša, Iran e na le litšenyehelo tse tlaase haholo tsa sesole, esita le ka litekanyetso tsa sebaka seo, 'me, ho hlakile, ka litekanyetso tsa Bophirimela. Thuto ea bona ea leano ke ts'ireletso; ba batla ho itšireletsa tlhaselong efe kapa efe. 'Me haeba ba ntse ba etsa libetsa tsa nyutlelie, e tla be e le karolo ea leano la bona la ho thibela.
Ke tšokelo ho mang? Ho bonolo haholo: Ke tšokelo ho linaha tse mabifi tse batlang ho hlekefetsa sebakeng sena ntle le tšitiso ea letho. Ho na le tse peli tsa tsona. Li bitsoa United States le Iseraele. Ke tšokelo ho bona haeba mang kapa mang a e-na le se thibelang. Eo ke "tšokelo" e ka bang teng ea Iran.
Na ho na le tsela ea ho sebetsana le tšokelo ee e ka bang teng? Ho na le mokhoa o le mong o bonolo: ho theha sebaka se se nang libetsa tsa nyutlelie sebakeng seo. Na ho na le tšitiso ho seo? Ha e tsoe Iran. Iran esale e batla seo ka lilemo tse ngata. Eseng linaha tsa Maarabo, esale ba e phehella hoo e ka bang ka ho sa feleng. Ha e le hantle, ke bona ba ileng ba qala boiteko boo. Eseng lefatše lohle, le e tšehetsang ka matla.
Ho na le mokoallo o le mong. E bitsoa United States. US, ka nako e telele, e hanne ho lumella sena hore se tsoele pele, morao tjena Obama ka 2015. US le Brithani li na le boitlamo bo khethehileng ho sena. Mona ke seo e tlamehang ho ba lihlooho tsa litaba tsa Iran: United States le Borithane li na le boitlamo bo khethehileng sebakeng se se nang libetsa tsa nyutlelie tikolohong eo. Ha US le Brithani li hlasela Iraq, li ile tsa tlameha ho etsa boikaketsi bo itseng. Seo ba ileng ba se etsa e ne e le ho bua ka qeto ea Lekhotla la Tšireletso ea 1991 e neng e re Saddam Hussein a emise tlhahiso ea hae ea libetsa tse bolaeang batho ba bangata. Qeto eona eo ea Lekhotla la Tšireletso e kopa "mekhatlo eohle," e bolelang US le Borithane, ho hatela pele ho theha sebaka se se nang libetsa tsa nyutlelie sebakeng seo.
Kahoo US le Borithane li na le boitlamo bo khethehileng ba ho fetela mohatong o le mong o ka felisang tšokelo efe kapa efe eo mang kapa mang a lumelang hore Iran e ka e hlahisa. Ke hobane'ng ha ba sa e etse? Ho na le lebaka le bonolo. Ba tlameha ho thibela tlhahlobo leha e le efe kapa taolo ea lisebelisoa tsa nyutlelie tsa Iseraele. Eo ke pale. Na u bona ho buisanoa ka eona? Che. 'Me ke tla fana ka mehlala e meng e mengata khatisong e ncha.
HO THE: 'Me mabapi le bokamoso ba boralitaba, u nahana'ng? E lerootho?
NC: Hantle, ho na le bamameli ba thahasellisang. Ha re khutleleng letšolong la Sanders leo ke buileng ka lona pejana. 'Nete ke hore Sanders ke hole haholo motho ea tsebahalang haholo oa lipolotiki naheng. Boqolotsi ba litaba bo ka leka ho arabela seo. E ka leka ho finyella batho ba hlileng ba thahasellang ho etsa ho hong ka mathata a boima a lefatše, le ho kopanela le ’ona. Ho na le batho ba joalo ba bangata. Empa mecha ea litaba ha e fihle ho bona. Ba ka khona ebile ba lokela. E ne e tla ba bokamoso ba mecha ea litaba e ikemetseng e le kannete.
Nka ntho e kang HAEBA Stone's Weekly. Motho a le mong ea sebetsang a le mong o ne a khona ho finyella batho ba bangata. Ho feta moo, e ile ea phahamisoa ke taba ea hore mecha ea litaba ea litsebi, e tloaelehileng e ne e iketsa eka ha a eo, empa baqolotsi ba litaba ba ne ba bala litaba tsa hae ka linako tsohle 'me ba li ja batho. Seo se ka etsoa ke mecha ea litaba ka bo eona.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate