De president, senatoren, congresleden, vertegenwoordigers van de media en veel gewone mensen spreken tegenwoordig vaak over Washington 'leren leven binnen onze mogelijkheden'. Afgelopen vrijdag zei het particuliere ratingbureau Standard and Poor (S&P) dat het risico van het verstrekken van leningen aan de VS was toegenomen omdat de VS niet binnen hun mogelijkheden leefden (dat wil zeggen te veel lenen). Toch zijn de betekenissen van deze twee verwante handelingen niet wat ze lijken.
‘Leven binnen onze mogelijkheden’ is, als regel voor de begroting van de Amerikaanse regering, oneerlijk, beschamend en hypocriet. In de eerste plaats: waar was de zorg over het leven binnen onze mogelijkheden toen de belastingen op bedrijven en de rijken werden verlaagd, vooral sinds 2000? Door deze bezuinigingen zijn de ‘middelen’ van de regering enorm verminderd, ten voordele van de rijksten. Destijds beloofden diezelfde mensen een prachtige economische bloei, waarvan ze zeiden dat die het gevolg zou zijn. In feite hebben we te maken met een verschrikkelijke mondiale economische crisis en een steeds groter wordende kloof tussen arm en rijk in de VS. Toch werd 'binnen onze mogelijkheden leven' nauwelijks gehoord, te midden van het gejuich om de belastingverlagingen voor het bedrijfsleven en de rijken.
Ten tweede: waar was die regel toen Washington besloot geld uit te geven aan het in stand houden van een enorm leger (zelfs als de enige overgebleven supermacht ter wereld) of aan zeer dure oorlogen in Irak, Afghanistan, Pakistan en Libië? Nee, dan ging het gesprek hier alleen over de nationale veiligheid en het voorkomen van aanslagen.
Ten derde: toen banken, verzekeringsmaatschappijen en grote bedrijven in 2007 de economie instortten, wilden en kregen ze biljoenen aan Washington-uitgaven om hen te redden. Er is dus geen sprake van 'leven binnen onze mogelijkheden' als federaal beleid. Het redden van de economie was een rage toen de Republikeinen en Democraten over elkaar twistten om geld uit te geven aan reddingsoperaties.
Pas nu maken politici zich zorgen over het ‘leven binnen onze mogelijkheden’. Wat een handige term om bezuinigingen op de middenklasse en de armen te rechtvaardigen en te rationaliseren. Hoe leuk voor bedrijven en de rijken, en hoe totaal nep. Schaamte is wat hoort bij degenen die dergelijke uitdrukkingen gebruiken.
Ten slotte omzeilt de zinsnede keurig de definitie van wat 'onze middelen' zouden moeten inhouden. Zijn bijvoorbeeld de immense inkomens en rijkdommen van meerdere miljoenen en miljarden dollars van de superrijken een deel van de ‘middelen’ waarbinnen de overheid zou moeten leven? De Verenigde Staten beschikken over ruim voldoende rijkdom om de staat in staat te stellen eerlijk te belasten en zijn eigen taken uit te voeren zonder te lenen. De grote bedrijven en rijke eigenaren van het grootste deel van die rijkdom ontkennen dit aan de overheid als er geen directe winst voor hen is. Ons nationale probleem is niet dat er onvoldoende middelen zijn. Het is eerder een systeem dat bedrijven en de rijken in staat stelt de staat failliet te laten gaan en er vervolgens voor te zorgen dat politici die van hen afhankelijk zijn, prediken dat de staat 'binnen onze mogelijkheden leeft'.
Hypocriet is, na beschamend, het tweede woord dat hoort bij mensen die zulke dingen zeggen.
Veel aandacht gaat nu uit naar de aankondiging van S&P afgelopen vrijdag dat het de Amerikaanse schulden heeft verlaagd van AAA naar AA+, omdat het voor crediteuren riskanter is geworden om aan de VS te lenen. Toch doet het er weinig toe dat de twee andere grote ratingbureaus niet hetzelfde deden. Het is ook niet belangrijk dat al die ratingbedrijven een slechte reputatie verdienen, omdat ze veel van de effecten die in 2007/2008 instortten en een toch al onevenwichtige economie in een diepe recessie brachten, een AAA-rating gaven. De verlaging van de kredietwaardigheid zal ook niet op korte termijn grote financiële kosten met zich meebrengen.
De verlaging van de rating van S&P is belangrijk omdat deze twee belangrijke dimensies van de huidige economische realiteit verduidelijkt en onderstreept, die de meeste commentatoren hebben genegeerd of gebagatelliseerd. De eerste dimensie betreft precies de reden waarom de Amerikaanse staatsschuld snel stijgt. Er zijn drie belangrijke redenen: (1) grote belastingverlagingen, vooral voor bedrijven en de rijken sinds de jaren zeventig en vooral sinds 1970, hebben de inkomsten die naar Washington stromen verminderd, (2000) kostbare mondiale oorlogen, vooral sinds 2, hebben de overheidsuitgaven dramatisch doen stijgen, en (2000 De kostbare reddingsoperaties van disfunctionele banken, verzekeringsmaatschappijen, grote bedrijven en het economische systeem in het algemeen sinds 3 hebben eveneens de overheidsuitgaven sterk doen stijgen. Omdat er minder belastinginkomsten binnenkwamen van bedrijven en de rijken en er meer werd uitgegeven aan defensie/oorlogen en reddingsoperaties, moest de overheid het verschil lenen. Duh!
Dit zijn dezelfde drie redenen die de schaamte en hypocrisie blootleggen van degenen die de regering nu vertellen 'binnen haar mogelijkheden te leven'.
De tweede dimensie betreft de ‘deal’ die zojuist is overeengekomen tussen president Obama en de Republikeinen. Dat akkoord vergroot de staatsschuld de komende jaren, omdat het niets verandert aan de drie hierboven genoemde grote schuldoorzaken. De deal weerspiegelt de politieke macht van de bedrijven en de rijken, waarbij hun belastingverlagingen, subsidies en belangrijke overheidsopdrachten onaangeroerd blijven. Terwijl de twee partijen doen alsof ze zich zorgen maken over de schulden, debatteren ze alleen over de vraag hoeveel ze moeten bezuinigen op de overheidsuitgaven voor het volk.
S&P heeft de Amerikaanse staatsschuld verlaagd omdat de overheid enorme bedragen blijft lenen. S&P ziet in principe een politiek Er dreigt een probleem voor de crediteuren van de VS (dat wil zeggen de eigenaren van Amerikaanse staatsobligaties). Hoe lang zal de massa Amerikanen niet alleen een economische crisis accepteren die werkloosheid, huisuitzettingen, lagere reële lonen en arbeidsvoorwaarden met zich meebrengt, maar nu ook bezuinigingen op overheidssteun? Wanneer zal het politieke verzet exploderen en hoe ernstig kan dit de schuldeisers van de VS beïnvloeden?
Zullen de mensen eisen dat hun belastingen niet langer worden gebruikt om crediteuren (bedrijven, rijken en buitenlanders) af te betalen, maar in plaats daarvan worden gebruikt voor openbare diensten die de mensen nodig hebben? Precies hetzelfde politieke gevaar bracht dezelfde kredietbeoordelaars ertoe de schulden van Griekenland, Portugal, enz. te verlagen. Wat daar gebeurde heeft nu ook onze kust bereikt.
De verlaging van de rating van S&P bevestigde wat redelijke waarnemers al wisten (gezien het feit dat er in de recente geschiedenis vaak politieke tegenreacties zijn geweest die crediteuren hebben geschaad). Schuldeisers moeten zich zorgen maken over de combinatie van economische crisis, groeiende ongelijkheid op het gebied van rijkdom, inkomen en macht, en politieke disfunctie die de VS nu definieert. De risico's van verzet tegen crediteuren nemen toe naarmate de staatsschuld toeneemt. Geen zorgen maken is irrationeel en gevaarlijk voor hen. De kansen voor politieke verandering nemen voor ons toe.
Richard D Wolff is emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Massachusetts in Amherst en tevens gastprofessor aan het Graduate Program in International Affairs van de New School University in New York. Hij is de auteur van Nieuwe afwijkingen in de marxistische theorie (Routledge, 2006) naast vele andere publicaties. Bekijk de documentairefilm van Richard D. Wolff over de huidige economische crisis,Kapitalisme raakt de fan, bij www.capitalismhitsthefan.com. Bezoek de website van Wolff op www.rdwolff.comen bestel een exemplaar van zijn nieuwe boek Het kapitalisme treft de ventilator: de mondiale economische crisis en wat eraan te doen.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren