Moprofesa oa thuto ea kahisano Univesithing ea Oregon, John Bellamy Foster le eena ke mohlophisi oa makasine oa socialist Monthly Review. O ngotse haholo ka bokhaphithaliste, Marxism le mathata a tikoloho. Puisanong ena, Foster o tšohla hore na ke hobaneng ha Green New Deal e le sebaka sa ho kena phetohong ea tikoloho, le hore na ke hobaneng tsamaiso efe kapa efe ea moruo le sechaba e ts'epileng ho rarolla bothata ba boemo ba leholimo e tlameha ho feta bokhaphithaliste. Puisano e latelang e hlophisitsoe hanyenyane bakeng sa ho hlaka le bolelele.
Vaios Triantafyllou: Na u lumela hore ho loants'a koluoa ea boemo ba leholimo hoa khoneha ka har'a moruo oa lefatše oa bokapitale? Tlaleho e tloaelehileng ea tokoloho ke hore likhothatso tsa lichelete le melao ea moruo, hammoho le theknoloji e ntseng e eketseha e hloekileng, e ka fana ka pheko bothateng (ho sa tsotellehe bopaki ba saense le tlaleho ea morao tjena ea Machaba a Kopaneng e bolela se fapaneng le seo). Boemo ba hau ke bofe mabapi le Tumellano e Ncha ea Green, joalo ka ha e khothalelitsoe ke Rep. Alexandria Ocasio-Cortez, 'me ho na le tšebelisano efe pakeng tsa mona le hona joale le tharollo ea nako e telele ea bososhiale?
John Bellamy Foster: Re ke ke ra sebetsana le koluoa ea boemo ba leholimo, haholoholo boemo ba tšohanyetso bo akaretsang ba tikoloho ea lipolanete, ka tsela e sebetsang ha re ntse re ipapisa le mohopolo oa moruo oa lefatše oa bokapitale. Empa hajoale re phela moruong o joalo, 'me re na le nako e khuts'oane haholo ea ho arabela phetohong ea maemo a leholimo. Kahoo, e fetoha taba ea ho khetha hang-hang ho lebisa sechaba ho beheng batho le tlhaho pele ho phaello, ho fapana le seo bokapitale bo se etsang, ke hore, ho beha phaello ka pele ho batho le tlhaho. Re tlameha ho tsamaea kgahlanong le mohopolo ea tsamaiso le ha a ntse a phela ka hare ho eona. Sena ke se boleloang ke "mohato o lebisang ho socialism," joalokaha ho hlalositsoe pele ke William Morris.
Bokhaphithaliste ha se tsamaiso feela, ke mokhoa oa likamano tsa sechaba le lits'ebetso tsa kahisano le metabolism, 'me re tlameha ho fetola bongata ba likamano le lits'ebetso tseo haholo ho tloha kahare le kapele haholo ho sebetsana le maemo a tšohanyetso a tikoloho. Ka nako e telele, ehlile, re tlameha ho ba le phetoho e felletseng ea tikoloho le sechaba, ho feta likamano tse teng tsa tlhahiso ea bokapitale. Empa hona joale, re boemong ba tšohanyetso, ’me ntho ea pele e tlang pele ke ho felisa libeso, tse akarelletsang ho timetsoa ha se bitsoang mesaletsa ea lintho tsa khale. Sepheo ke ho qoba seo bo-ramahlale ba tsamaiso ea Lefatše ba se bitsang "hothouse Earth" moo phetoho e mpe ea boemo ba leholimo e koaletsoeng le e ke keng ea fetoloa, 'me e ka qala lilemo tse mashome a seng makae kapa ka tlase ho moo.
Mabapi le tlhahiso ea Moemeli Ocasio-Cortez mabapi le Green New Deal, ke khahliloe ke likarolo tse ling tsa eona. O batla ho bokella batho ba bangata, e leng ntho e hlokahalang. O boetse o kopa mefuta e mecha ea lichelete, joalo ka ho theha marang-rang a libanka tsa sechaba ho e tšehetsa ka kotloloho, e hlophisitsoeng ka mor'a New Deal, le ka masakaneng a phahameng haholo a lekhetho ho barui le likhoebo, ho khutlela ho seo re kileng ra ba le sona. United States. Lichelete li ka sebelisoa ho tšehetsa phetoho e kholo ea matla a letsatsi le a moea. O hokahanya sena le letoto la litaba tsa sechaba. Empa ha ho le e 'ngoe ea sena e tla sebetsa, le haeba ho ne ho ka khoneha ho e etsa molao, ho fanoe ka tsamaiso, ntle le haeba e nka sebopeho sa phetoho ea tikoloho e nang le motheo o pharaletseng oa sechaba. Ka hona, Deal New Deal e matla, ha e le hantle, ke sebaka sa ho kena phetohong e pharalletseng, ea phetoho ea tikoloho, e kenyelletsang boithaopo ba sechaba. Haeba e sa tsose phetoho ea tikoloho, phello ea eona e ke ke ea hlola e e-ba teng.
Mabapi le potso ea hau mabapi le karolo ea likhothaletso tsa lichelete le taolo, ha ho le e 'ngoe ea tsena e tla sebetsa joalo ka leano. E ne e tla be e le ho tšoela moea ka mathe feela. Ke likhothatso tsa lichelete tsa mofuta ofe tse ka fuoang lik'hamphani tsa matla ha li na le libilione tsa lidolara matlotlong a mafura, 'me li na le thahasello tsamaisong ee? Exxon-Mobil e na le o ile a re ba tla hula le ho chesa thepa eohle ea libeso tseo ba nang le tsona, tse epetsoeng fatše; hobane ke tsa bona, le hobane ba ka rua molemo ho tsona — a tseba hantle hore ena e ne e tla ba kahlolo ya lefu bakeng sa batho. Ha ho na tsela ea hore likhothatso feela li ka fetola seo. Ho fihlela hajoale, le lithuso tsa ho hlahloba mafura a khale ha li so tlosoe. Taolo e ke ke ea sebetsa tsamaisong ea hona joale kaha likhoebo li lula li le teng hapa ts'ebetso ea taolo. Ho fetola matla a hona joale a lipolotiki le moruo-eneji ho tla hloka liphetoho ho beng ba mekhoa ea tlhahiso - tabeng ena, mafura a mafura. Sena se ne se ke ke sa bolela phetisetso ea beng feela empa le ts'enyeho ea matlotlo a lichelete a libilione tsa lidolara lefatšeng ka bophara, kaha libeso tsa khale li tla hloka ho lula fatše.
Khang e 'ngoe ea batšehetsi ba tokoloho le moruo oa bokapitale ke hore tlholisano ea lefats'e qetellong e tla tlisa ntlafatso e joalo ea theknoloji, ka phokotso ea litšenyehelo, e tla rarolla mathata a boemo ba leholimo (ka lintho tse sa utloahaleng tse kang. ho etsa likolone mafatšeng a mang, jj.) Na u lumela hore taba ee ea ho beha mabaka e na le molemo leha e le ofe?
Ha ke lumele hore e na le molemo oa letho. Ha ho na litharollo tsa thekenoloji feela bothateng ba boemo ba leholimo, leha ho le joalo ho hlokahala hore boqapi ba theknoloji bo hlokehe. Ho buuoa haholo ka absolute decarbonization, joalo ka ha eka taba ena e mpa e le bothata ba tekheniki, 'me re ka etsa decarbonize ka botlalo ha re ntse re tsoela pele ho holisa tsamaiso ea moruo oa bokapitale joalo ka pele. Leha ho le joalo, boqapi feela bo sebetsang hantle bo ke ke ba e etsa. Phokotso ea litšenyehelo ha e na ho etsa joalo. Re tlameha ho fihlela tlhahiso ea khabone ea zero lefatšeng ka bophara ka 2050, 'me hafeela re ntse re ikemiselitse ho phehella logic ea phaello ka pel'a batho le polanete, ho fihla moo ho ke ke ha khoneha. Re ntse re eketsa ts'ebetso ea rona ea boenjiniere ka mokhoa o tsitsitseng ka makholo a lilemo, ha litlamorao tsa rona tsa anthropogenic lefatšeng li ntse li hola. 'Nete ea sena ke se tsejoang e le "Jevons paradox". Joalokaha setsebi sa moruo William Stanley Jevons a ile a hlokomela lekholong la bo19 la lilemo, nako le nako ha ho ne ho etsoa enjene e ntlafalitsoeng ea mouoane, e neng e chesa mashala ka mokhoa o atlehileng ho feta pele, phello e ne e le ho chesa mashala a mangata ka kakaretso. Sena se bakoa ke hore bokhaphithaliste e le mokhoa o reretsoeng kholo ea moruo le ho bokella, eseng paballo. Melemo eohle e sebetsang hantle e sebelisoa bakeng sa katoloso eseng ho fokotsa kakaretso ea matla le lisebelisoa tsa tlhaho.
Re 'nile ra hlokomela bothata ba ho futhumala ha Lefatše ka lilemo tse mashome a mahlano,' me tsamaiso e hlōlehile ho sebetsa ha bothata bo ntse bo mpefala ka potlako. Ha ho so be le decarbonization e felletseng, e thibelang tlhahiso ea khabone le kholo ea moruo. Ka 2018, tlhahiso ea khabone lefatšeng ka bophara e ile ea eketseha ka 2.7 lekholong lefatšeng ka bophara, 3.4 lekholong United States, hoo e batlang e le tumellanong le kholo ea moruo, athe ho qoba ho senya tekanyetso ea carbon lilemong tse leshome kapa tse peli tse tlang, re hloka ho ho fokotsa tlhahiso ea khabone ka liperesente tse 3 ka selemo lefatšeng ka bophara. Ka mantsoe a mang, boemo hona joale bo bobe. Ha ho na mahlale holim'a letlapa la ho taka kapa tse ka khonehang mabapi le litšenyehelo tse ka rarollang mathata ana ha ho ntse ho tsoela pele ho chesoa ha libeso. Khopolo ea hore thekenoloji e tla re lumella ho tsoela pele ho bokella matla ntle le ho fetola matla a rona le tsamaiso ea rona ea sechaba e khahlanong le 'nete ea moruo le fisiks. Tsela feela ea ho tsoa bothateng bona ba nako e telele ke phokotso ea hang-hang ea tlhahiso ea khabone, ho bolelang ho boloka libeso fatše. Seo se hloka thulano e tobileng le capital capital. Haho tsela enngwe.
Ho hlakile hore re hloka ho fetohela haholo ho theknoloji ea letsatsi le moea. Empa hoo ka bohona ho ne ho ke ke ha lekana. Re tlameha ho fetola seo re se hlahisang, seo re se jang le bongata ba litšila tseo re li hlahisang. Ace ea rona sekoting ke hore re ka fokotsa litšila tse ngata tse tsoetsoeng ke ho se lekane sechabeng sa rona. Empa sena se amana le khetho eo re e etsang re le sechaba, 'me e amana le matla le likamano tsa sechaba. Ha ho letho ka sechaba sa rona sa hona joale se sebetsang hantle kapa se tšoarellang ka bongata. Re ka lokisa seo haeba re khetha joalo, empa eseng ka ho latela mohopolo oa phaello ea poraefete.
Ho ea ka maikutlo a hau, leano la tikoloho ea bososhiale le kenyeletsa eng, 'me litšiea tsa eona tse kholo ke life? E kenyelletsa joang mahlale a hloekileng? Na hoa iponahatsa hore ho felisoa ha meharo ea chelete le mokhoa oa tlhahiso ea bokapitale ho tla rarolla bothata ba boemo ba leholimo?
Haeba re qala ka ho tlosa mahlaahlela ao bokhaphithaliste bo a behang sechabeng - se neng se tla hloka phetoho e telele ea tikoloho le ho theha sechaba se tsitsitseng sa socialist - ho na le monyetla oa hore re tla khona ho sebetsana le bothata. Empa seo ke 'nete, ha ho na tiiso. E amana le mefuta ea mekhatlo ea sechaba, mekhatlo le mekhatlo eo re e thehang. E amana le liphetoho sechabeng. Leha ho le joalo, ntho e le 'ngoe eo mokhatlo oa socialist o tsitsitseng o ka fanang ka eona ke mekhahlelo e fapaneng ka ho feletseng mabapi le tlhahiso: e laolang hore na re hlahisa joang, seo re se hlahisang. E ka totobatsa ho fihlela litlhoko tsa bohlokoa tsa baahi, ho fokotsa litšila, ho hlophisa theknoloji ho potoloha sebelisa litekanyetso, ha ho joalo fapanyetsana litekanyetso. Ho ka etsoa mefuta e fapaneng haholo ea khetho ea theknoloji. E ne e tla hloka moralo oa demokrasi ho etsa hore e sebetse, 'me e tla tlameha ho ba maemong a lehae, a libaka le a naha, esita le a lefats'e. Leha sena sohle se ka nka nako, ha re qala ho tsoela ka ntle ho mohopolo oa capital, mefuta eohle ea menyetla e mecha e tla buleha mabapi le ho fihlela litlhoko le ho sireletsa tikoloho.
Leha ho le joalo, hajoale, tlhahiso ea rona e ikemiselitse ho bokella chelete ho feta ntho e 'ngoe le e' ngoe, 'me ha re ntse re etsa joalo, re senya boemo ba leholimo. Re hloka ho khona ho hlophisa sechaba ka mekhoa e utloahalang. Hona joale, ho na le litšitiso tsa sechaba le tsa maemo tse re sitisang ho etsa joalo. Bohle ba lutse ba shebile boemo ba leholimo bo senyehang joalokaha ho bonahala maemong a leholimo a feteletseng a seng a ntse a hlaha hohle, ’me hoo e batlang e le motho e mong le e mong o ikutloa a se na thuso. Ke hobane’ng ha batho ba ikutloa ba se na thuso hakaale? Ke hobane liqeto tsohle li khethoa ke phaello, 'me bohle re ikutloa re notletsoe ka har'a tsamaiso, re hlahisa maikutlo a eona liketsong tsa rona tsa letsatsi le letsatsi leha re le khahlanong le eona. Ha ho le e 'ngoe ea liqeto tse ntseng li etsoa tse reriloeng ho ipapisitsoe le metheo ea nts'etsopele ea moshoelella ea batho - ka lebaka feela la hore re phela tsamaisong ea bokapitale moo pokello ea chelete e leng morena. Leha ho le joalo, re lokela ho hopola hore le hoja melao ea tlhaho e lokela ho mameloa, melao ea sechaba e hlahisoa ke litsamaiso tse khethehileng tsa histori ’me e ka ’na ea hlompholloa ha e se e sa lumellane le litlhoko tsa sechaba. Ho se mamele melao e mengata ea sechaba e behiloeng ka maiketsetso ke bokapitale joale hoa hlokahala.
Har'a bofokoli ba eona bo se nang palo, karolo e 'ngoe ea bokhaphithaliste ke hore e eketsa katleho ea tlhahiso. Leha ho le joalo, katleho ena e lula e finyelloa ka litšenyehelo tsa mehloli ea tlhaho 'me e baka ho senyeha ha tikoloho. A na u lumela hore ho na le khoebo lipakeng tsa ho eketsa katleho tlhahisong ea indasteri le temo, le ho loants'a koluoa ea boemo ba leholimo?
Pele ho tsohle, ha ke lumele hore bokhaphithaliste bo holisa ts'ebetso e kholo, leha e batla e le ntle ho ts'ebetso e nyane (haeba re iphapanyetsa litšila tse hahelletsoeng hoo e ka bang [ntho e 'ngoe le e' ngoe] ea thepa e amanang le boiteko ba thekiso). Kahoo, tsohle li itšetlehile ka hore na u hlalosa katleho joang. Bokhaphithaliste bo tsoileng matsoho bo feteletsoa mehopolong ea sejoale-joale. Bokhaphithaliste bo hlalosa katleho haholo-holo mabapi le phaello. E bile hantle ho kopantseng lintho tse kenang le tse hlahisoang ka mekhoa e batlang e sebetsa hantle e le ho hlahisa phaello, ho boloka litšenyehelo tsa basebetsi li le tlase, ha e ntse e fana ka litšenyehelo tsa sechaba le tsa tikoloho kantle. Empa ka kakaretso, maemong a macro (esita le maemong a manyane - kaha karolo e kholo ka ho fetisisa ea litšenyehelo tsa tube ea sesepa sa meno, mohlala, e amahanngoa le ho bapatsa) ke sistimi e sa sebetseng hantle, e senyang ebile e senya. U ka bitsa tsamaiso e sebetsang hantle joang, mohlala, ha re le mothating oa ho senya boemo ba leholimo kaofela, 'me ka eona, tsoelo-pele eohle ea batho? Haeba u sheba temo, bopaki bohle ba saense bo re khoebo ea temo ke mokhoa o sa sebetseng haholo oa ho hlahisa lijo, le hoja mokhoa o sebetsang ka ho fetisisa oa ho hlahisa phaello ea monopolistic ke ka ho fokotsa litšenyehelo tsa basebetsi le ho eketsa theko ea theko. Ka lehlakoreng le leng, mokhoa o atlehang ka ho fetisisa oa ho hlahisa lijo bakeng sa batho le tšebeliso ea mobu ke temo ea masimo a manyenyane, e leng khahlanong ka ho feletseng le tsamaiso eo re nang le eona hona joale. Temo e ntlafetseng, e nyenyane e totobatsang permaculture le biodiversity le eona e phahame ka ho fana ka litšepe tsa carbon. Temo e joalo, e khahlanong le bokhaphithaliste e tsepamisitsoeng, e hloka mosebetsi o boima, empa e sebetsa hantle le ho feta lintlheng tse ling kaofela.
Moruo oa rona ke oa litšila, o hahiloeng ka har'a sebopeho sa monopoly capitalism. Re "sebetsa" haholo United States ho hlahisa (kapa ho fana ka lihlahisoa) tse kang litlhaka tsa polasetiki, tse theko e tlaase hoo re li sebelisang ka seno ka metsotso e seng mekae ebe re li lahla (moo li sa boleng le ho fela. holimo maoatleng le ho nooa ke litlhapi), ka mor’a moo ho lokela ho hlahisoa tse ling, tse ka sebelisoang metsotso e seng mekae ebe li lahloa. United States, re ja limilione tse makholo tsa mahlaka a polasetiki ka letsatsi. Re sebelisa [lidolara tse libilione tse makholo] ka selemo United States ka ho bapatsa (ho tsepamisa maikutlo, ho etsa lipatlisiso tse susumetsang, tsamaiso ea lihlahisoa, papatso, papatso ea thekiso, papatso e tobileng). Boholo ba papatso ena e nkoa e le litšenyehelo tsa tlhahiso, empa tsohle li mabapi le ho rekisa lintho: ho etsa hore batho ba reke lintho tseo ba sa li hlokeng kapa tseo ba hlileng ba li batlang. Kahoo, tsamaiso ea bokapitale ha e sebetse ho hang, ho nahanela sena sohle. E senya ka mokhoa o makatsang, ke tsamaiso e senyehileng ka ho fetisisa historing, e tsamaeang le bofutsana bo nyarosang. Ha e sebetse hantle ha moea le metsi li ntse li silafala ka ho eketsehileng, ho qobella batho ho reka metsi a libotlolong, kahoo ba eketsa phaello.
Re tlameha ho hlakisa seo re se hlahisang, hore na se sebeletsa litlhoko tsa batho joang tsamaisong ena. Hona joale, liphesente tse 10 palo ea baahi ba lefatše [e] hlokofatsoa ke khaello ea phepo e nepahetseng. Re tlameha ho batla litsela tsa hore ba fumane lijo. US kajeno, batho ba halofo ea milione … ha ba na bolulo bosiung bofe kapa bofe. Re tlameha ho fumana mokhoa oa ho fa batho matlo, joalo-joalo. Sechaba se sebetsang hantle ka mokhoa o ipapisitseng le litlhoko se tla fa batho lijo, bolulo, tlhokomelo ea bophelo bo botle, thuto, mosebetsi o nang le morero le lintho tse ling tseo batho ba li hlokang haholo empa ba se na tsona ka bongata.
Ho hlahisa tlhahiso e lekaneng, ke habohlokoa ho kopanya likarolo tsohle tsa bophelo ho eona. Ka hona, ke rata ho sheba puisano lipakeng tsa kabo ea lisebelisoa le demokrasi e tobileng, kapa haholo-holo, lipakeng tsa moralo o bohareng le ho etsa liqeto tsa lehae. Na ho na le khohlano lipakeng tsa moralo oa bohareng mabapi le ho lekanya litlhoko tsa batho bohle le lisebelisoa tse teng, le ho etsa liqeto sebakeng sa demokrasi? Haeba ho joalo, re ka fumana ho leka-lekana joang pakeng tsa tse peli?
Ha ke nahane hore ho na le khanyetsano ea ho qetela. E le ho sebetsana le mefuta ea mathata a lipolanete a tobaneng le rona, ho tloha ho tikoloho ho ea ho boemo ba leholimo, ho tloha moruong oa lehae ho ea ho oa lefats'e, re hloka mofuta o itseng oa moralo o bohareng. Empa e tlameha ho kopanngoa le moralo oa libaka, oa libaka le tsamaiso ea demokrasi. Sena ha se bolele moruo oa taelo moo liqeto tsohle li etsoang holimo. Joalo ka ha John Kenneth Galbraith a ne a tloaetse ho bolela, likoporasi li etsa mofuta oa tsona oa tsamaiso ea moralo. Empa moralo oa bona o etsoa ka har'a tsamaiso ea meharo e hlophisitsoeng le tlholisano lipakeng tsa lifeme tse kholo tsa bonotši, 'me e ipapisitse le ho qhekella ha sechaba. Ha ho le e 'ngoe ea tsena e amanang le demokrasi 'me e nyenyefatsa bonyenyane bo setseng ba naha ea tokoloho ea demokrasi.
'Nete ke hore re na le haholo mekhatlo e ikemetseng e ikemetseng United States le bokapitalise ka kakaretso, tseo boholo ba tsona li laolang tsamaiso ena, ’me mabapi le tsona, sechaba se siuoa ka ntle. Setsebi sa lipolotiki Sheldon Wolin o ne a tloaetse ho bitsa sena “totalitarianism e sothehileng.” Kajeno, ke tsamaiso ea bokhaphithaliste ea leihlo. Mona, likhoebo le sehlopha sa libilione ke bona ba etsang liqeto tsa mantlha, ba sebetsa molemong oa bona le molemong oa beng ba bona le ho laela mmuso. Ka hona, hoa hlokahala ho theha moralo oa demokrasi, ho re fa likhetho tse utloahalang le ho nka liqeto tsa 'nete tse nkang karolo mabapi le bokamoso libakeng tse kang tsa tikoloho.
Mehleng ea rōna re tobane le khetho e fapaneng le eo meloko e fetileng e ileng ea tobana le eona. Ho Manifesto ea Bokomonisi, Karl Marx le Friedrich Engels ba ile ba ngola ka tlhokahalo ea “phetoho e ncha ea sechaba ka kakaretso kapa tšenyeho e tloaelehileng ea lihlopha tse loantšanang.” Empa kajeno, "tšenyeho e tloaelehileng" ena e sokeloang ha e amane feela le sena kapa sechaba seo kapa tsoelopele, empa e ama batho ka kakaretso, e akaretsang meloko eohle e tlang, 'me e emela bonnete bo haufi - haeba khoebo e ntse e tsoela pele - ea phetoho e ke keng ea fetoha, e kotsi. boemong ba polanete. Maemong ana a mahlonoko, ho na le karabo e le 'ngoe feela e ka khonehang: a phetoho e telele ea tikoloho.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate
1 Comment
Bothata ke ho etsa hore batho ba lemohe hore na mokhoa ona oa hona joale oa kabo ea thepa o soabile hakae.
Ak'u nahane haeba re ne re ka bolella bohle ba mesebetsing ea khiriso le mesebetsi ea ho bapatsa hore ba lule ba le joang 'me ba sa tlameha ho futhumatsa / ho pholisa meaho eo e se nang thuso ea liofisi?
Ka mor'a moo, etsa hore lihlahisoa tsohle li tšoarelle nako e telele kamoo ho ka khonehang 'me moo ho hlokahalang likarolo tsohle tse ka' nang tsa tsofala li be modular (ho na le lihatsetsi tse kae, lijana tse hlatsoang lijana, joalo-joalo.
Ke ntho e le 'ngoe ho e ngola mona, empa leka ho bolella motho ea sebetsang k'hamphaning e lefang (hape e le khoebo e felisitsoeng habonolo) hore bohle re tla be re le betere ha re sebetsa 5 hrs/beke toropong e tsamaeang ka lijo, matlo, bophelo bo botle. le thuto e fanoeng kaofela.
Joalo ka bo-1930 ha ma-Amerika a bolailoeng ke tlala a bona lebese le tšoloha tseleng, ho bonahala ho tlameha ho hlaka, tlhahiso e ngata ea khabone naheng ena ha e na thuso ka botlalo.
Kea leboha ka ho romella sengoloa, ho monate ho bona ho na le motho e mong ea nahanang joalo ka ba bangata sebakeng sena sa marang-rang (ke nahana) ba ntse ba nahana.