Mohloli: Tlhahlobo e Ncha ea Le letšehali
Ho oa ha Kabul ho Taliban ka la 15 Phato 2021 ke tlholo e kholo ea lipolotiki le maikutlo bakeng sa 'Muso oa Amerika. Lihelikopthara tse tletseng batho tse neng li nkile basebetsi ba Boemeli ba US ho leba boema-fofane ba Kabul li ne li hopotsa ka mokhoa o makatsang liketsahalo tsa Saigon - eo hona joale e leng Ho Chi Minh City - ka April 1975. Lebelo leo mabotho a Taliban a ileng a hlasela naha ka lona le ne le hlolla; tsebo ea bona ea leano ea hlolla. Tlhōlo ea beke e felile Kabul ka katleho. Sesole sa Afghanistan se matla sa 300,000 se ile sa putlama. Ba bangata ba ile ba hana ho loana. Ha e le hantle, ba likete ba bona ba ile ba ea ho Ma-taliban, ao hang-hang a ileng a batla ho inehela ntle ho mabaka a 'muso oa lipopae. Mopresidente Ashraf Ghani, eo e neng e le thatohatsi ea boralitaba ba US, o ile a baleha naheng eo mme a batla setšabelo Oman. Folakha ea Emirate e tsosolositsoeng e se e fofa holim'a ntlo ea hae ea Mopresidente. Ka litsela tse ling, papiso e haufi haholo ha se Saigon empa Sudan ea lekholong la leshome le metso e robong la lilemo, ha mabotho a Mahdi a kena Khartoum 'me a bolaela General Gordon. William Morris o ile a keteka tlhōlo ea Mahdi e le tšitiso bakeng sa 'Muso oa Brithani. Leha ho le joalo ha bafetoheli ba Sudan ba bolaea lebotho lohle la sesole, Kabul e ile ea fetola matsoho ka tšollo ea mali e nyane. Ma-Taliban ha a ka a leka le ho nka moemeli oa Amerika, ho sa bue letho ka ho lebisa basebetsi ba Amerika.
Sehopotso sa mashome a mabeli sa 'Ntoa ea Tšabo' ka hona se ile sa fella ka ho hloloa ho sa lebelloang le ho boletsoeng esale pele bakeng sa US, NATO le ba bang ba neng ba hloella lebaleng la ntoa. Leha ho le joalo motho o nka maano a Taliban - ke bile mohlahlobisisi ea matla ka lilemo tse ngata - katleho ea bona e ke ke ea haneloa. Nakong ea ha US e sentse naha e 'ngoe ea Maarabia, ha ho khanyetso e ka qholotsang baahi ba kileng ba hlaha. Ho hloloheloa hona ho ka tlisa phetoho e khōlō. Ke ka lebaka leo bo-ralipolotiki ba Europe ba ntseng ba lla. Ba tšehelitse US ntle le maemo Afghanistan, mme le bona ba hlabiloe ke lihlong - ha ho joalo ho feta Borithane.
Biden o ne a se na boikhethelo. United States e ne e phatlalalitse hore e tla ikhula Afghanistan ka Loetse 2021 ntle le ho phethahatsa sepheo sa eona sa "tokoloho": tokoloho le demokrasi, litokelo tse lekanang tsa basali le timetso ea Taliban. Le hoja e ka ’na ea se ke ea hlōloa sesoleng, meokho e llang ke batho ba lokolohileng ba halefileng e tiisa botebo ba tahlehelo ea eona. Boholo ba bona - Frederick Kagan ka NYT, Gideone Rachman ka har'a FT - lumela hore ts'ebetso e ka be e liehile ho thibela Taliban. Empa Biden e ne e mpa e tiisa ts'ebetso ea khotso e qalileng ke Trump, ka tšehetso ea Pentagon, e ileng ea bona tumellano e fihletsoeng ka Hlakola 2020 boteng ba US, Taliban, India, China le Pakistan. Setsi sa ts'ireletso sa Amerika se ne se tseba hore tlhaselo e hlotsoe: Ma-taliban a ne a ke ke a hlōloa ho sa tsotelehe hore na a lutse nako e kae. Khopolo ea hore ho itokolla ka potlako ha Biden ho matlafalitse bahlabani ka tsela e itseng ke poppycock.
'Nete ke hore ka lilemo tse mashome a mabeli, US e hlōlehile ho haha ntho leha e le efe e ka lopollang thomo ea eona. Green Zone e khantšitsoeng ka bokhabane e ne e lula e pota-potiloe ke lefifi leo Bo-Zoner ba neng ba sa khone ho le utloisisa. Ho e 'ngoe ea linaha tse futsanehileng ka ho fetisisa lefatšeng. ba limilione tse likete li ne li sebelisoa selemo le selemo ho futhumatsa moea liahelong tsa sesole tse neng li lula masole le liofisiri tsa US, ha lijo le liaparo li ne li lula li fofisoa ho tsoa litsing tsa Qatar, Saudi Arabia le Kuwait. Ha ho makatse hore ebe sekhukhu se seholo se ile sa hola mathōkong a Kabul, ha mafutsana a ne a bokane ho ea batla lintho tse khang ka meqomong ea lithōle. Meputso e tlaase e neng e lefshoa litšebeletsong tsa tšireletso tsa Afghan e ne e ke ke ea ba kholisa hore ba loantše batho ba naha ea habo bona. Lebotho, le hahiloeng ka lilemo tse mashome a mabeli, le bile teng kena ka hare qalong ke batšehetsi ba Taliban, ba fumaneng koetliso ea mahala ea tšebeliso ea lisebelisoa tsa sesole sa sejoale-joale mme ba sebetsa joalo ka lihloela tsa bohanyetsi ba Afghan.
Ena e ne e le ’nete e soabisang ea ‘ho kenella ha thuso ea batho’. Leha ho na le sekoloto moo sekoloto se lokelang: naha e bone keketseho e kholo ea thepa e romelloang kantle ho naha. Nakong ea lilemo tsa Taliban, tlhahiso ea opium e ne e behiloe leihlo ka thata. Ho tloha ha US e hlasela e eketsehile haholo, 'me hona joale e ikarabella 90% ea 'maraka oa lefats'e oa heroine - ho etsa hore motho a ipotse hore na khohlano ena ea nako e telele e lokela ho bonoa, bonyane, e le ntoa e ncha ea opium. Ho entsoe libilione ka phaello mme ho arolelanoa lipakeng tsa mafapha a Afghan a neng a sebeletsa mosebetsi ona. Liofisiri tsa Bophirimela li ile tsa lefshoa ka bokhabane ho thusa khoebo. Mocha a le mong ho ba leshome ba Afghan hona joale o lemaletse opium. Lipalo tsa mabotho a NATO ha li fumanehe.
Mabapi le boemo ba basali, ha ho letho le fetohileng. Ho bile le tsoelopele e nyane ea sechaba kantle ho Green Zone e nang le mekhatlo e ikemetseng. E mong oa baeta-pele ba basali ba naha ba neng ba le kholehong o ile a re basali ba Afghan ba ne ba e-na le lira tse tharo: mosebetsi oa Bophirimela, Taliban le Northern Alliance. Ka ho tloha ha United States, o itse, ba tla ba le tse peli. (Nakong ea ho ngola sena se ka fetoloa hore se be se le seng, kaha tsoelo-pele ea Taliban leboea e ile ea felisa lihlopha tsa bohlokoa tsa Alliance pele Kabul e haptjoa). Ho sa tsotellehe likōpo tse pheta-phetoang tse tsoang ho baqolotsi ba litaba le batšehetsi, ha ho lipalo tse tšepahalang tse lokolotsoeng indastering ea ho kopanela liphate e ileng ea hōla ho sebeletsa mabotho a hlometseng. Hape ha ho na lipalo-palo tse tšepahalang tsa peto - leha masole a US a ne a atisa ho sebelisa tlhekefetso ea thobalano khahlano le 'babelaellwa ba bokhukhuni', o ile a beta Afghan baahi le tlhekefetso ea bana ba botala bo botala ka masole a selekane. Nakong ea ntoa ea lehae ea Yugoslavia, botekatse bo ile ba ata ’me sebaka seo sa fetoha setsi sa ho hoeba ka thobalano. Ho kenya letsoho ha Machaba a Kopaneng khoebong ena e nang le phaello ho ne ho pakoa hantle. Afghanistan, lintlha tse felletseng li ntse li tla hlaha.
Ho feta 775,000 masole a US a loanne Afghanistan ho tloha 2001. Ho bao, 2,448 e bolailoe, hammoho le likonteraka tse ka bang 4,000 tsa US. Hoo e ka bang 20,589 ba ile ba tsoa likotsi ts'ebetsong ho latela Lefapha la Tšireletso. Ho thata ho bala lipalo tsa mahlatsipa a Afghanistan, kaha ‘mafu a lira’ a akarelletsang baahi ha a baloe. Carl Conetta oa Morero oa Mekhoa e meng ea Tšireletso Ho hakanngoa hore bonyane baahi ba 4,200-4,500 ba bolailoe bohareng ba Pherekhong 2002 ka lebaka la tlhaselo ea US, ka bobeli e le likotsi tsa lets'olo la ho phatloha ha libomo tsa sefofane le ka tsela e sa tobang bothateng ba botho bo ileng ba latela. Ka 2021, Associated Press e ne e le ho tlaleha hore baahi ba 47,245 100,000 ba ile ba timela ka lebaka la mosebetsi oo. Bahanyetsi ba litokelo tsa botho ba Afghan ba fane ka kakaretso e phahameng, ba tsitlallela hore XNUMX Afghans (boholo ba bona bao e seng bahlabani) ba shoele, 'me palo eo e imenne hararo ka makhetlo a mararo.
Ka 2019, le Washington Post e hatisitse tlaleho ea ka hare ea maqephe a 2,000 e rometsoeng ke 'muso oa federal oa US ho fetola mefokolo ea ntoa ea eona e telele ka ho fetisisa:'Litokomane tsa Afghanistan'. E ne e ipapisitse le letoto la lipuisano le Baokameli ba US (ba tlohetseng mosebetsi le ba sebeletsang), baeletsi ba lipolotiki, bo-diplomate, basebetsi ba lithuso joalo-joalo. Tekanyetso ea bona e kopaneng e ne e nyahame. General Douglas Lute, 'morena oa ntoa oa Afghan' tlas'a Bush le Obama, o ile a lumela hore 'Re ne re se na kutloisiso ea motheo ea Afghanistan - re ne re sa tsebe seo re se etsang ... Hoja batho ba Amerika ba ne ba tseba boholo ba bothata bona.' Paki e 'ngoe, Jeffrey Eggers, Navy Seal ea seng a tlohetse mosebetsi le mosebeletsi oa White House tlas'a Bush le Obama, o ile a totobatsa tšenyo e khōlō ea lisebelisoa: 'Re fumane eng ka $1 ee. matsapa a libilione? Na e ne e lekana le $ 1 trillion? … Ka mor’a ho bolaoa ha Osama bin Laden, ke ile ka re Osama mohlomong o ne a tšeha lebitleng la hae le nang le metsi ha a nahana ka hore na re sebelisitse bokae Afghanistan.’ A ka be a ile a phaella: ‘’Me re ntse re lahlehetsoe’.
Sera e ne e le mang? Ma-Taliban, Pakistan, Maafghan kaofela? Lesole la US la nako e telele le ne le na le bonnete ba hore bonyane karolo ea boraro ea mapolesa a Afghan e lemaletse lithethefatsi mme karolo e 'ngoe e kholo e ne e le batšehetsi ba Taliban. Sena se ile sa baka bothata bo boholo ho masole a US, joalo ka ha honcho ea Lebotho le Khethehileng le sa boleloang ka lebitso a paka ka 2017: 'Ba ne ba nahana hore ke tla tla ho bona ka 'mapa ho ba bontša moo batho ba lokileng le ba babe ba lulang teng ... ho utloisisa hore ke ne ke se na boitsebiso boo matsohong a ka. Qalong, ba ne ba ’na ba botsa: “Empa batho ba babe ke bo-mang, ba hokae?”’.
Donald Rumsfeld o ile a hlalosa maikutlo a tšoanang morao ho 2003. 'Ha ke na ponahalo ea hore na batho ba babe ba Afghanistan kapa Iraq' o ngotse. "Ke balile bohlale bohle ba sechaba, 'me ho utloahala eka re tseba haholo, empa ha e le hantle, ha u e hatella, u fumana hore ha re na letho le ka etsoang. Ka bomalimabe re haelloa ke bohlale ba batho.’ Ho se khone ho khetholla pakeng tsa motsoalle le sera ke taba e tebileng—eseng feela boemong ba Schmittean, empa tabeng e sebetsang. Haeba u sa khone ho tseba phapang pakeng tsa lilekane le bahanyetsi ka mor'a tlhaselo ea IED 'marakeng o nang le batho ba bangata, u arabela ka ho hlasela motho e mong le e mong,' me u thehe lira tse ngata nakong eo.
Mokolonele Christopher Kolenda, moeletsi oa Baokameli ba bararo ba sebeletsang, o ile a supa bothata bo bong ka thomo ea US. Bobolu bo ne bo jele setsi ho tloha qalong, o itse; ’muso oa Karzai o ne o ‘itlhophisetse ho ba kleptocracy.’ Seo se ile sa nyenyefatsa leano la ka mor’a 2002 la ho haha naha e neng e ka tsoela pele ho feta mosebetsi oo. ‘Bobolu bo bonyenyane bo tšoana le kankere ea letlalo, ho na le litsela tsa ho sebetsana le bona ’me mohlomong u tla fola. Bobolu ka har'a makala, boemong bo holimo, bo tšoana le mofetše oa mala; ho hobe le ho feta, empa haeba u e tšoara ka nako, mohlomong u lokile. Leha ho le joalo, kleptocracy e tšoana le kankere ea boko; hoa bolaea.’ Ke ’nete hore naha ea Pakistani - moo kleptocracy e kentsoeng boemong bo bong le bo bong - e bile teng ka lilemo tse mashome. Empa lintho li ne li se bonolo hakana Afghanistan, moo boiteko ba ho aha sechaba bo neng bo etelletsoe pele ke sesole se neng se le teng mme mmuso o moholo o ne o se na tšehetso e tsebahalang.
Ho thoe'ng ka litlaleho tsa bohata tsa hore Ma-Taliban a ile a fetisoa, a se ke a hlola a khutla? Motho e moholo Lekhotleng la Tšireletso la Sechaba o ile a nahana ka mashano a phatlalatsoang ke basebetsi-’moho le eena: ‘E ne e le litlhaloso tsa bona. Ka mohlala, litlhaselo tsa [Taliban] li ntse li mpefala? "Ke hobane ho na le lipheo tse ngata tseo ba ka li thunyang, kahoo litlhaselo tse ngata ke sesupo sa bohata sa ho hloka botsitso." Joale, likhoeli tse tharo hamorao, litlhaselo li ntse li mpefala? "Ke hobane Ma-taliban a ntse a tsieleha, ka hona ke sesupo sa hore rea hlola"… 'Me sena se ile sa tsoela pele ka mabaka a mabeli, ho etsa hore e mong le e mong ea amehang a shebahale hantle, le ho etsa hore ho shebahale eka mabotho le lisebelisoa li ne li le teng. mofuta oa phello moo ho li tlosa ho neng ho tla etsa hore naha e senyehe.'
Sena sohle e ne e le lekunutu le bulehileng ho li-chanceries le litšebeletso tsa ts'ireletso tsa NATO Europe. Ka October 2014, Mongoli oa Tšireletso oa Brithani Michael Fallon a lumela hore "Liphoso li entsoe ka sesole, liphoso li entsoe ke bo-ralipolotiki ka nako eo 'me sena se khutlela morao 10, lilemo tse 13 ... re ke ke ra romela masole a ntoa Afghanistan, tlas'a maemo afe kapa afe." Lilemo tse 'nè hamorao, Tonakholo Theresa Mots'eanong qaqisitsoe bocha Mabotho a Brithani ho ea Afghanistan, a imenne habeli bahlabani ba eona "ho thusa ho sebetsana le boemo bo fokolang ba ts'ireletso". Joale mecha ea litaba ea UK e bua ka Ofisi ea Litaba tsa Kantle ho Naha mme e nyatsa Biden ka hore o entse phoso ka nako e fosahetseng, le hlooho ea mabotho a hlometseng a Borithane Sir Nick Carter. e fana ka maikutlo tlhaselo e ncha e ka hlokahala. Li-backbenchers tsa Tory, li-nostalists tsa bokolone, baqolotsi ba litaba ba stooge le Blair-toadies ba eme moleng oa ho letsetsa boteng ba Borithane ka ho sa feleng naheng e harasantsoeng ke ntoa.
Ho makatsang ke hore ha ho na General Carter kapa li-relay tsa hae ha ho bonahale ba amohetse boholo ba koluoa e tobaneng le mochini oa ntoa oa US, joalo ka ha ho boletsoe ho "The Afghanistan Papers". Le ha baetsi ba sesole sa Amerika ba se ba hlaphohetsoe butle butle, balekane ba bona ba Borithane ba ntse ba ts'oaretse setšoantšo se makatsang sa Afghanistan. Ba bang ba pheha khang ea hore ho ikhula ho tla beha ts'ireletso ea Europe kotsing, ha al-Qaeda e kopana hape tlasa Emirate e ncha ea Mamoseleme. Empa litšepiso tsena ha lia phethahala. US le UK li qetile lilemo tse ngata li hlomela le ho thusa al-Qaeda Syria, joalo ka ha ba entse Bosnia le Libya. Tšabo e joalo e ka sebetsa feela mokhoeng oa ho hloka tsebo. Bakeng sa sechaba sa Borithane, bonyane, ha ho bonahale eka ha se e felile. Ka linako tse ling histori e hatisa linnete tse potlakileng naheng e itseng ka pontšo e hlakileng ea lintlha kapa ho pepesa batho ba phahameng sechabeng. Ho tlosoa ha hona joale ho ka etsahala hore e be motsotso o joalo. Britons, e seng e ntse e le bora ho Ntoa ea Tšabo, e ne e ka thatafatsa khanyetso ea bona khahlanong le litlhōlo tsa sesole nakong e tlang.
Bokamoso bo tšoere eng? Ho etsisa mohlala o entsoeng bakeng sa Iraq le Syria, US e phatlalalitse sehlopha sa sesole se khethehileng sa ka ho sa feleng, se nang le masole a 2,500, se tla emisoa setsing sa Kuwait, se itokiselitseng ho fofela Afghanistan le ho bomo, ho bolaea le ho holofatsa haeba ho hlokahala. Ho sa le joalo, moifo o matla oa Taliban o ile oa etela Chaena Phupu e fetileng, a itlama hore naha ea bona e ke ke ea hlola e sebelisoa e le sebaka sa ho qala litlhaselo ho linaha tse ling. Lipuisano tse ntle li ile tsa tšoaroa le Letona la Litaba tsa Kantle ho China, ho tlalehoa hore li ne li bua ka likamano tsa khoebo le moruo. Seboka sena se ile sa hopola likopano tse ts'oanang lipakeng tsa mujahideen oa Afghan le baetapele ba Bophirima lilemong tsa bo-1980: ba pele ba ne ba hlaha ka liaparo tsa bona tsa Wahhabi le litelu tsa taolo khahlano le maemo a makatsang a White House kapa 10 Downing Street. Empa joale, ha NATO e khutlela morao, libapali tsa bohlokoa ke China, Russia, Iran le Pakistan (eo ntle le pelaelo e faneng ka thuso ea leano ho Taliban, le bao e leng tlholo e kholo ea sesole ho bona). Ha ho le ea mong oa bona ea batlang ntoa e ncha ea lehae, ho fapana le US le balekane ba eona kamora ho tlosoa ha Soviet. Likamano tse haufi tsa China le Tehran le Moscow li ka e thusa ho sebeletsa ho boloka khotso e fokolang bakeng sa baahi ba naha ena e sithabetseng, e thusoa ke tšusumetso e tsoelang pele ea Russia ka leboea.
Khatello e kholo e behiloe ho lilemo tse tloaelehileng Afghanistan: 18, ho baahi ba limilione tse 40. Ka bohona sena ha se bolele letho. Empa ho na le tšepo ea hore bacha ba Afghan ba tla loanela ho phela bophelo bo betere kamora ntoa ea lilemo tse mashome a mane. Bakeng sa basali ba Afghan ntoa ha e e-so fele, leha ho setse sera se le seng feela. Brithani le libakeng tse ling, bohle ba batlang ho loana ba tlameha ho lebisa tlhokomelo ea bona ho baphaphathehi bao haufinyane ba tla kokota monyako oa NATO. Bonyane, setšabelo ke seo Bophirimela bo ba kolotang sona: puseletso e nyenyane bakeng sa ntoa e sa hlokahaleng.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate