Iseraele esale e rera ho oa ha UNRWA, e tseba hore ke e 'ngoe ea litšitiso tse kholo ho felisa Mapalestina joalo ka batho.
Ho na le semelo sa bohlokoa ho qeto ea United States le linaha tse ling tse etellang pele tsa bophirima, UK har'a tsona, ho ho emisa lichelete ho Mokhatlo oa Machaba a Kopaneng oa Liphallelo le Mesebetsi (UNRWA), mocha o ka sehloohong oo UN e phatlalatsang litšebeletso tsa lijo le boiketlo ho Mapalestina a tsielehileng le a hlokang ka ho fetisisa.
Phokotso ea lichelete - e amohetsoeng hape ke Jeremane, Fora, Japane, Switzerland, Canada, Netherlands, Italy, Australia le Finland - e ile ea beoa leha Lekhotla la Machabeng la Toka (ICJ) le ahlotse ka Labohlano hore Isiraele e ka ho etsa polao ya batho naheng ea Gaza. Lekhotla la Lefatše le ahlola e qotsitsoeng ka nako e telele liofisiri tsa Machaba a Kopaneng tse ileng tsa lemosa hore liketso tsa Iseraele li siile hoo e ka bang baahi bohle ba sebaka seo ba limilione tse 2.3 lintšing tsa koluoa ea botho, ho akarelletsa le tlala.
Boikaelelo bo fokolang ba Bophirima ba hore na ho tšoana le ntoa ho UNRWA ke hore Iseraele e re basebetsi ba 12 ba Machaba a Kopaneng - ho ba 13,000 - ba ameha ho qhetsoeng ha Hamas chankaneng e bulehileng ea Gaza ka October 7. Bopaki bo le bong bo bonahala bo le teng. ho qobelloa ho ipolela libe, mohlomong ho ile ha ntšoa ka tlhokofatso, ho bahlabani ba Palestina ba neng ba hapiloe ke Iseraele letsatsing leo.
Hang-hang UN e ile ea leleka basebetsi bohle ba qosoang, ho bonahala eka ha ho na ts'ebetso e nepahetseng. Re ka nahana hore ke hobane lefapha la baphaphathehi le ne le ts'aba hore mokhoa oa lona oa bophelo o seng o ntse o le teng ho batho ba Gaza, hammoho le limilione tsa baphaphathehi ba bang ba Palestina ho pholletsa le sebaka seo - West Bank, Lebanon, Jordan le Syria - ba tla sokeloa le ho feta. Ho ne ho sa hlokahale hore e tšoenyehe. Leha ho le joalo, linaha tse fanang ka liphallelo tsa Bophirimela li ile tsa fokotsa lichelete tsa tsona, tsa tebela Gaza tlokotsing.
Thuso e pholosang bophelo ea UNRWA e haufi le ho fela ka mor'a liqeto tsa linaha tsa ho fokotsa lichelete tsa tsona ho Setsi.
— Philippe Lazzarini (@UNLazzarini) January 27, 2024
Ts'ebetso ea rona ea liphallelo, eo batho ba limilione tse 2 ba itšetlehileng ka eona e le mokhoa oa bophelo Gaza, e ea putlama. Ke maketse hore liqeto tse joalo li nkuoa ho ipapisitsoe le boitšoaro ba motho ...
Ba entse joalo ntle le taba ea hore qeto ea bona e lekana le kotlo e kopaneng: Mapalestina a ka bang limilione tse 2.3 a Gaza a tobane le tlala le ho ata ha lefu le bolaeang, athe baphaphathehi ba bang ba limilione tse 4 ba Palestina ho pholletsa le sebaka seo ba kotsing e haufi ea ho lahleheloa ke lijo, tlhokomelo ea bophelo bo botle le ho ata. sekolo.
Ho ea ka moprofesa oa molao Francis Boyle, ea ileng a hlahlela nyeoe ea polao ea morabe Bosnia Lekhotleng la Lefatše hoo e ka bang lilemo tse mashome a mabeli tse fetileng, e ileng ea fetola boholo ba linaha tsena tsa bophirimela hore li se ke tsa ikamahanya le ho timetsa morabe oa Iseraele (ka ho rekisa libetsa le ho fana ka thuso le tšireletso ea lipuisano) ka ho toba. le mafolofolo ho kenya letsoho polaong ea morabe, ka ho tlōla thibelo ea Tumellano ea Polao e Sehlōhō ea 1948 ea “ho tlisetsa sehlopha [tabeng ena, Mapalestina] maemo a bophelo ka boomo a reretsoeng ho tlisa timetso ea sona ea nama e feletse kapa e sa fella.”
Lekhotla la Lefatše le ntse le batlisisa Iseraele ka polao ea morabe. Empa e ka atolosa habonolo lipatlisiso tsa eona ho kenyeletsa linaha tsa bophirimela. Tšokelo ho UNRWA e hloka ho bonoa ka tsela eo. Ha se feela hore Iseraele e otla nko ea eona Lekhotleng la Lefatše le molao oa machaba, empa linaha tse kang US le UK le tsona li etsa joalo, ka ho fokotsa lichelete tsa bona ho setsi sa baphaphathehi. Ba ntse ba otla lekhotla sefahlehong, 'me ba bontša hore ba na le lisekoere tse 'nè ka mor'a litlōlo tsa molao tsa Iseraele, le hoja li bonahala e le tse bolaeang sechaba.
Sebōpuoa sa Iseraele
Se latelang ke moelelo o nepahetseng oa ho utloisisa se hlileng se etsahalang ka tlhaselo ena ea morao-rao ho UNRWA:
1. Setsi sena se ile sa thehoa ka 1949 - lilemo tse mashome pele ho polao ea sesole ea Iseraele ha joale Gaza - ho fana ka litlhoko tsa mantlha tsa baphaphathehi ba Palestina, ho kenyelletsa le ho fana ka lijo tsa bohlokoa, tlhokomelo ea bophelo bo botle le thuto. E na le karolo e kholo ho Gaza hobane boholo ba Mapalestina a lulang moo ba ile ba lahleheloa, kapa ba tsoa malapeng a lahlehileng, ntho e 'ngoe le e' ngoe ka 1948. hloekisitsoe ka morabe ke sesole sa Iseraele se sa tsoa thehoa ho tloha boholo ba Palestina, ketsahalong e tsejoang ke Mapalestina e le Nakba, kapa Catastrophe. Mafatshe a bona a ile a fetolwa seo baetapele ba Iseraele ba neng ba se hlalosa e le “naha ya Bajude” feela. Sesole sa Isiraele se ile sa qala ho senya litoropo le metsana ea Mapalestina ka har'a naha ena e ncha hore ba se hlole ba khutla.
2. UNRWA e arohile ho mokhatlo oa UN oa baphaphathehi, UNHCR, 'me e sebetsana feela le baphaphathehi ba Palestina. Le hoja Iseraele e sa batle hore u e tsebe, lebaka la hore ho be le mekhatlo e ’meli ea baphaphathehi ea Machaba a Kopaneng ke hobane Iseraele le batšehetsi ba eona ba bophirimela ba ile ba tsitlallela karohanong morao koana ka 1948. Hobane’ng? Hobane Iseraele e ne e tšaba hore Mapalestina a oela tlas'a boikarabelo ba moetapele oa UNHCR, Mokhatlo oa Machaba oa Baphaphathehi. IRO e ile ea thehoa ka mor'a Ntoa ea Bobeli ea Lefatše ka karolo e kholo ho sebetsana le limilione tsa Bajode ba Europe ba neng ba baleha liketso tse sehlōhō tsa Manazi.
Iseraele e ne e sa batle hore linyeoe tsena tse peli li tšoanngoe, hobane e ne e hatella ka matla hore baphaphathehi ba Bajuda ba lokisoe linaheng tseo e neng e sa tsoa leleka Mapalestina ho tsona. Karolo ea morero oa IRO e ne e le ho batla ho khutlisa Bajuda ba Europe. Iseraele e ne e tšoenyehile hore molao-motheo ona o ka sebelisoa ho latola Bajuda bao e batlang ho etsa naha ea Palestina kolone le ho e qobella ho lumella baphaphathehi ba Palestina ho khutlela mahaeng a bona a pele. Kahoo ka kutloisiso ea 'nete, UNRWA ke sebōpuoa sa Iseraele: e thehiloe ho boloka Mapalestina e le nyeoe e arohaneng, e sa tloaelehang.
Kampo ea chankana
3. Leha ho le joalo, lintho ha lia ka tsa tsamaea hantle ka morero oa Iseraele. Ka lebaka la ho hana ha eona ho lumella baphaphathehi hore ba khutle, le ho tsilatsila ha linaha tsa boahisani tsa Maarabia ho kenya letsoho ketsong ea pele ea Iseraele ea tlhoekiso ea morabe, baahi ba Palestina ba likampong tsa baphaphathehi tsa UNRWA ba ile ba iketla. E ile ea e-ba bothata bo khethehileng Gaza, moo hoo e ka bang karolo ea bobeli ho tse tharo ea baahi e leng baphaphathehi kapa ba tsoang ho baphaphathehi. Sebaka se senyenyane sa lebopo se ne se se na naha kapa matlotlo a ho sebetsana le palo e ntseng e eketseha ka potlako moo. Tšabo ea Iseraele e ne e le hore, ha mahlomola a Palestina a Gaza a ntse a tsieleha, sechaba sa machaba se tla hatella Iseraele hore e kene tumellanong ea khotso, e lumellang hore baphaphathehi ba khutlele mahaeng a bona a pele.
Seo se ile sa tlameha ho emisoa ka litsela tsohle. Mathoasong a lilemo tsa bo-1990, ha seo ho thoeng ke "ts'ebetso ea khotso" ea Oslo e ntse e senoloa, Iseraele e ile ea qala ho ngolla Mapalestina a Gaza ka har'a lesaka la tšepe, le pota-potiloeng ke litora tsa lithunya. Lilemong tse ka bang 17 tse fetileng, Iseraele e ile ea eketsa thibelo e neng e thibela batho ho kena le ho tsoa Gaza, ho kenyelletsa le metsi a lebopo la leoatle le maholimo a eona. Mapalestina e ile ea e-ba batšoaruoa kampong ea mahloriso ea tonanahali, e hanne likhokahano tsa mantlha tsa lefats'e le kantle. Isiraele e nnoši e be e dira phetho ya seo se dumeletšwego go tsena le go tšwa. Lekhotla la Iseraele hamorao le ile la tseba hore ho tloha 2008 ho ea pele sesole sa Iseraele se ile sa beha Gaza ho seo e neng e le ho lijo tsa tlala ka ho thibela phepelo ea lijo.
Ho ne ho e-na le leano mona le neng le akarelletsa ho etsa Gaza e sa pheleng, ntho eo UN e qalileng ho lemosa ka eona ka 2015. Leano la lipapali la Iseraele le bonahala le tsamaile ka tsela ena:
Ka ho etsa hore batho ba Palestina ba Gaza ba tsielehe le ho feta, ho ne ho hlakile hore lihlopha tsa bahlabani tse kang Hamas tse ikemiselitseng ho loana ho lokolla sebaka seo li tla tuma. Ka lehlakoreng le leng, seo se ne se tla fa Iseraele lebaka la ho tiisa lithibelo ho Gaza ho sebetsana le "tšokelo ea bokhukhuni", le ho senya Gaza ka nakoana ka "boiphetetso" bakeng sa litlhaselo tseo - kapa seo balaoli ba sesole sa Iseraele ba se bitsitseng "ho poma joang"Le"ho khutlisetsa Gaza ho Mehla ea Lejoe”. Khopolo e ne e le ea hore lihlopha tsa bahlabani ba Gaza li ne li tla qeta matla a tsona li laola “mathata a botho” ao Iseraele e a qapileng.
Ka nako e tšoanang, Iseraele e ne e ka ntšetsa pele lipale tsa mafahla. E ne e ka bua phatlalatsa hore ho ne ho ke ke ha khoneha hore e nke boikarabelo bakeng sa batho ba Gaza, kaha ba ne ba tsetelitsoe ka ho hlaka ka lehloeo la Bajuda le bokhukhuni. Ho sa le joalo, e ne e tla bolella sechaba sa machaba ka lekunutu hore, ho latela kamoo Gaza e neng e se na baahi, ba ne ba hloka ka potlako ho fumana tharollo e sa ameng Iseraele. Tšepo e ne e le hore Washington e tla khona ho sotha letsoho kapa tjotjo Egepeta ea boahelani ho nka boholo ba baahi ba futsanehileng ba Gaza.
Mask e tlositsoe
4. Ka la 7 October, Hamas le lihlopha tse ling tsa bahlabani ba ile ba finyella seo Iseraele e neng e nahana hore se ke ke sa khoneha. Ba ile ba tsoa kampong ea bona ea mahloriso. Tšabo ea boetapele ba Iseraele ha se feela ka lebaka la tšollo ea mali ea ho phatloha. Ke hore letsatsing leo Hamas e ile ea senya mohopolo oohle oa tšireletso oa Iseraele - o neng o reretsoe ho boloka Mapalestina a hatelloa, 'me linaha tsa Maarabia le lihlopha tse ling tsa bohanyetsi tsa sebaka seo li hloka tšepo. Bekeng e fetileng, ka lets'oao le matla, Lekhotla la Lefatše le ile la lumela ho beha Isiraele nyeoeng ea polao ea morabe Gaza, ho putlama nyeoe ea boitšoaro bakeng sa naha e ikhethileng ea Sejuda e hahiloeng lithakong tsa naha ea Palestina.
Qeto e le 'ngoe ea baahloli ea hore Afrika Boroa e entse nyeoe e utloahalang bakeng sa Iseraele ea ho bolaea sechaba, e lokela ho qobella ho hlahloba bocha ntho e 'ngoe le e 'ngoe e fetileng. Lipolao tse sehlōhō ha li hlahe feela moeeng. Li etsahala ka mor’a nako e telele eo ka eona sehlopha sa bahatelli se nyenyefatsang sehlopha se seng, se se hlohlelletsang le ho se sebelisa hampe. Lekhotla la Lefatše le lumetse ka ho hlaka hore Mapalestina a ne a nepile ha a ne a tsitlallela hore Nakba - ho amohuoa batho ba bangata ha Iseraele le ts'ebetso ea tlhoekiso ea morabe ea 1948 - ha ho mohla e kileng ea fela. E ile ea nka mefuta e fapaneng feela. Isiraele e ile ea ntlafala ho pata litlolo tsa molao tseo, ho fihlela maske a ntšoa kamora ho phatloha ha la 7 Mphalane.
5. Boiteko ba Iseraele ba ho felisa UNRWA ha bo bocha. Li na le lilemo tse ngata tse fetileng. Ka mabaka a 'maloa, lefapha la baphaphathehi la UN ke moutloa ho Iseraele - haholo-holo Gaza. Ha e le hantle, e fane ka mokhoa oa bophelo ho batho ba Palestina moo, ho ba boloka ba feptjoa le ho hlokomeloa, le ho fana ka mesebetsi ho batho ba likete-kete ba sebaka seo moo litekanyetso tsa ho hloka mosebetsi li leng har'a tse phahameng ka ho fetisisa lefatšeng. E tsetelletse lits'ebetsong tse kang lipetlele le likolo tse etsang hore bophelo ba Gaza bo mamellehe haholoanyane, ha sepheo sa Isiraele esale e le ho etsa hore sebaka sena se se ke sa lula. Likolo tse tsamaisoang hantle tsa UNRWA, tse nang le basebetsi ba Palestina ba sebakeng seo, li ruta bana histori ea bona, ka moo bo-nkhono le bo-ntate-moholo ba bona ba kileng ba lula teng, le letšolo la Iseraele la ho ba amoha naha le tlhoekiso ea morabe khahlanong le bona. Seo se hanana ka ho toba le lepetjo le tummeng hampe la Sione mabapi le bokamoso bo se nang boitsebahatso ba Mapalestina: “Ba baholo ba tla shoa ’me ba banyenyane ba lebale.”
Arola 'me u buse
Empa karolo ea UNRWA e kholo ho feta moo. Ka tsela e ikhethang, ke eona feela setsi se kopanyang batho ba Palestina hohle moo ba lulang, leha ba arotsoe ke meeli ea naha le ho arola ha Iseraele sebaka seo e se laolang. UNRWA e kopanya batho ba Palestina esita le ha baetapele ba bona ba lipolotiki ba qhekelitsoe ka mokhoa o sa feleng oa likarohano le melaoana ea Iseraele: Hamas ke eena ea ikarabellang Gaza, ha Mahmoud Abbas 'Fatah a iketsa eka o tsamaisa West Bank.
Ho feta moo, UNRWA e boloka nyeoe ea boitšoaro bakeng sa tokelo ea ho khutla ea Palestina e phela - molao-motheo o amoheloang ke molao oa machaba empa khale o lahliloe ke linaha tsa Bophirimela.
Le pele ho la 7 Mphalane, UNRWA e ne e fetohile ntho e thata e hlokang ho tlosoa haeba Iseraele e ne e ka hloekisa Gaza ka morabe. Ke ka lebaka leo Iseraele e 'nileng ea kopa khafetsa ho emisa bafani ba kholo ka ho fetisisa, haholo-holo US, ho tšehetsa UNRWA ka lichelete. Morao koana ka 2018, mohlala, setsi sa baphaphathehi se ile sa oela bothateng bo neng bo le teng ha Mopresidente Donald Trump. amohela ho khatello ea Israele le ho fokotsa lichelete tsohle tsa eona. Esita le ka mor'a hore qeto eo e khutlisetsoe morao, setsi sena se ntse se hlotsa ka lichelete.
6. Hona joale Iseraele e boemong bo feletseng ba tlhaselo khahlanong le Lekhotla la Lefatše, 'me e na le ho hongata hoo e ka ho fumanang ka ho senya UNRWA ho feta pele. Ho ema ha lichelete, le ho fokolloa ho eketsehileng ha setsi sa baphaphathehi, ho tla nyenyefatsa meaho ea tšehetso bakeng sa Mapalestina ka kakaretso. Empa tabeng ea Gaza, ho falla ho tla potlakisa tlala le maloetse ka ho khetheha, ho etsa hore sebaka seo se se ke sa ahuoa ka potlako.
Empa e tla etsa ho fetang hoo. E tla boela e sebetse e le thupa ea ho otla Lekhotla la Lefatše ha Iseraele e ntse e leka ho loantša lipatlisiso tsa polao ea morabe. Taba ea Iseraele e sa koaheloang ka thata ke hore baahloli ba 15 ho ba 17 ba Lekhotla la Machabeng la Toka ba ile ba oela ka lebaka la khang ea Afrika Boroa eo ho thoeng ke e khahlanong le seriti ea hore Iseraele e etsa polao ea morabe. Lekhotla le qotsitse haholo ho tsoa ho liofisiri tsa UN, ho kenyeletsoa hlooho ea UNRWA, hore Isiraele e ne e sebetsa ka thata ho lokisa koluoa ea botho e neng e e-so ka e bonoa Gaza. Hona joale, joalo ka moemeli oa mehleng oa UK Craig Murray Hlokomelas, boipolelo bo qobelloang khahlanong le basebetsi ba 12 ba UNRWA bo sebeletsa "ho fana ka tlhaloso e khahlanong le leshano ho kahlolo ea ICJ, le ho fokotsa botšepehi ba bopaki ba UNRWA ka pel'a lekhotla".
E makatsang. BBC e sa tsoa etella pele litaba tsa bona ka karolo e telele ea metsotso e 8 ka liqoso tse sa netefatsoang tsa ho ameha ha basebetsi ba UNRWA le Hamas.
- Craig Murray (@CraigMurrayOrg) January 28, 2024
Tšireletso e kholo ho feta eo ba faneng ka eona ho ICJ qeto ea nakoana ea hore Iseraele e etsa polao ea morabe ka mokhoa o hlakileng.
BBC ke ntho e hlabisang lihlong ho hang.
Ka mokhoa o sa tloaelehang, mecha ea litaba ea bophirimela e entse mosebetsi oa PR oa Iseraele bakeng sa eona, ka thabo e lebisa tlhokomelo e kholo ho liqoso tsa Iseraele mabapi le basebetsi ba seng bakae ba UNRWA ho feta kamoo Lekhotla la Lefatše le entseng qeto ea ho beha Iseraele nyeoeng bakeng sa polao ea morabe.
Ka mokhoa o ts'oanang, molemo ho Israele ke taba ea hore linaha tse etellang pele tsa bophirima li kentse mebala ea tsona holima palo. Khatello ea lichelete e tiisa qetello ea bona ho Iseraele. E romela molaetsa wa hore ba tla ema le Iseraele kgahlano le Lekgotla la Lefatshe, eng kapa eng eo e e etsang qeto. Ntoa ea bona khahlanong le UNRWA e reretsoe e le ketso ea litšoso tse kopanetsoeng tse lebisitsoeng lekhotleng. Ke sesupo sa hore linaha tsa Bophirima li hana ho amohela hore molao oa machaba o sebetsa ho eona, kapa naha ea bareki ba eona. Ke khopotso ea hore linaha tsa bophirimela li hana thibelo leha e le efe tokolohong ea tsona ea ho nka khato - le hore ke Iseraele le batšehetsi ba eona bao e leng linaha tse mabifi.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate