I le ono masina mulimuli ane, i le aso 7 o Iuni, 2008, na faasilasila ai e Kanata ua maeʻa feutagaiga mo se Fefaʻatauaʻiga Fefaʻatauaʻiga (FTA) ma Colombia.
O feutanaiga ma Kolomupia na finau mai le amataga: o le atunuu e sili ona leaga le aia tatau a tagata i le lalolagi, ma o le malo o Alvaro Uribe o loʻo tumu i faʻalavelave faifaipea na faʻaalia ai sootaga faʻamaonia i le va o uo a Uribe i le Konekeresi ma 'au oti.
I se faiga pi’opi’o lea e mautinoa lava e fa’ato’ilaloina ai se Palemia o Kanata, o Uribe lava ia o le autu lea o se Fa’asalaga talu ai nei a le Fa’amasinoga Maualuga a Colombian. Na faʻasalaina o ia e le au faʻamasino mo le faʻatauina o le palota autu a le Congresswoman Yidis Medina e faʻafesuiai mo faʻamanuiaga faʻapolokiki, o se solitulafono e manaʻomia mo suiga faʻavae na tatalaina ai le faitotoa i le toe filifilia o Uribe i le 2006.
I le aso 26 o Iuni, na faʻasalaina ai Medina i le 3 ½ tausaga o le falepuipui mo le taliaina o tupe faʻatau mai le peresetene. Na vave lava ona tali atu le peresitene e faapea o faamasino o loo faia le taupulega a tagata faatupu faalavelave ma (faasolitulafono) valaau mo se referendum mo le toe faia o le palota 2006.
Pe a faatusatusa i le feagaiga ma Kolomupia, lea ua amata ona faatupuina ai le popolega i tagata Kolomupia ma Kanata, o le maliega a Kanata ma Peru na paʻu i lalo o le radar. Na faʻamaonia i le aso 29 o Me, ma avea ai ma lona fa o le atunuʻu ma se atunuʻu Latina Amerika: na muamua sau le Kanata-US FTA i le 1988, lea na tuʻufaʻatasia ai Mekisiko ma le faʻatinoina o le NAFTA 1994, ona sainia ai lea o se maliliega ma Chile i le 1997, ma le isi ma. Costa Rica na faʻamaonia i le 2002.
Saini, Faamaufaailoga ma Tuuina Atu?
I le aso 7 o Iulai, 2007, na faalauiloa ai e le malo Conservative a Stephen Harper le amataga o feutagaiga a le FTA ma Peru ma Kolomupia, ina ua faailoaina ia atunuu e lua o ni sini autu mo le sainia o Fefaʻatauaʻiga Fefaʻatauaʻiga e tusa ai ma le fuafuaga tau tamaoaiga Advantage Canada.
O maliliega uma e lua na faʻatalanoa vave ma i tua atu o faitotoʻa tapuni. E tusa ai ma le faamatalaga a Mario Valencia mai le Colombian Network in Response to Free Trade (RECALCA), "toetoe lava leai se tasi iinei na iloa o Colombia o loo feutagai ma Kanata."
O feutagaiga "sa matua ese le saoasaoa, ma e le pei o feutagaiga ma le Iunaite Setete, lea na 16 taamilosaga, na afifi i le lima o taamilosaga o feutagaiga, mai le ono taamilosaga na fuafuaina i le amataga ia Iulai o le 2007," e tusa ai ma se fa'asalalauga fa'asalalau tu'u mai e RECALCA.
O le vave tele, o le mea moni, o le faaiuga o feutagaiga a Kanata ma Kolomupia na faasilasilaina i luma o le Komiti Tumau o Fefaatauaiga Faavaomalo ua maeʻa le lipoti o loʻo latou sauni e fautuaina le malo i le taimi o feutagaiga.
“E ala i le faia o lenei faʻasalalauga na o ni nai aso aʻo leʻi maeʻa le lipoti a le Komiti Tumau o Fefaʻatauaʻiga Faʻavaomalo, o loʻo manino mai le malo e le faʻaaloalo i galuega a le Palemene," o le tala lea a le Liberal International Trade Critic Navdeep Bains. [1]
O le lipoti, o lona uiga e "taʻitaʻia feutagaiga," na tuʻuina atu i le silia ma le 2 vaiaso talu ona maeʻa. O loʻo i ai ni fautuaga se valu, lea o le lona lua "ua fautuaina ai le Malo o Kanata e tausia sootaga vavalalata ma Colombia e aunoa ma le sainia o se maliega tau fefaʻatauaʻiga saoloto..." [2]
E leʻi faia e le Conservatives se faʻamatalaga e faʻatatau i le Canada-Colombia Free Trade Agreement talu mai le Minisita o le Va i Fafo a Kanata ma Fefaʻatauaʻiga Faʻavaomalo David Emerson na faʻasalalau le faʻamaeʻaina o feutagaiga. I Kanata, e le manaʻomia se palota i le palemene e faʻamaonia ai le maliliega, e le pei o le Iunaite Setete, lea na taʻitaʻia ai e le Democrat le konekeresi e oʻo mai i le taimi nei 'ua faʻamalo' le faʻamaoniaina o le US-Colombia Free Trade Agreement ona o popolega e uiga i tagata. aia tatau i Colombia.
E tusa ai ma le tusitala Colombian ma le fomaʻi Manuel Rozental, "Ua iloa e le Harper Government le mea o loʻo ia faia ma e oʻo lava i le Palemene e le faʻatagaina le faagasologa, mea e aofia ai ma aʻafiaga o le maliliega, o le mea lea o le 'vave ma le filemu' fuafuaga."
Ina ua fesiligia pe o le a le feʻau e manaʻo e lafo i le Conservatives, na tali saʻo mai Rozental: "E leai se faʻalavelave i se pulega solitulafono."
Pisinisi a Kanata: Tului Taua
O le vaega o le maina, faatasi ai ma vaega tau tupe ma suauʻu ma kesi, o loʻo i ai i le tele o pisinisi a Kanata i Amerika Latina.
"O le maina o le gaioiga e tasi lea o Amerika Latina ma le Caribbean o le itulagi sili ona lauiloa mo Canadian Outward Foreign Direct Investment," o le tala lea a se lipoti lata mai mai le UN's Economic Commission for Latin America. [3]
Chile, o le lalolagi sili ona gaosia 'apamemea, o le uluai atunuu Latina Amerika na sainia se maliega tau Fefa'ataua'iga e lua ma Kanata.
I se folasaga i le Komiti o Fefaatauaiga Faava o Malo, na faamatala ai e le Minisita o Fefaatauaiga David Emerson e faapea, ina ua uma ona sainia le maliega a Kanata-Chile Free Trade Agreement, "o kamupani maina a Kanata na sili ona teu faafaigaluegaina i Chile, [ma] aumaia le punaoa po o le semi-processed resource product. o Chile i Kanata ... faʻatupuina se vaega malosi maina ma avanoa mo le tau faʻaopoopo i le tamaoaiga o Kanata." [4]
I Kolomupia ma Peru, o le tele o tupe fa'afaigaluega a Kanata o lo'o i totonu o fale gaosi oloa.
Peru o se tulaga ogaoga. I le 2006, o le pito i luga e lima o oloa auina atu i fafo mai Peru i Kanata malepe e pei ona taua i lalo: auro e 57.5%, apamemea mata e 10.8%, 8.7% apamemea mama, zinc mo le 8.1%, ma le 6.0% gasoline unleaded. [5]
O se vaega tele o le gaosiga o nei mea mataʻutia e auina atu mai Peru i Kanata o loʻo i lima o kamupani Kanata, e aofia ai Barrick Gold, Yamana Gold, Teck Cominco ma Iberian Minerals Corporation.
E sili atu ma le lua vaetolu o le $3 piliona o loʻo faʻatupeina e kamupani Kanata i Kolomupia o loʻo i totonu o le vaega o mea e maua mai ai. O kamupani Kanata o loʻo i ai le tele o tupe faʻaalu fuafuaina i Colombia i le 2007 e aofia ai Nexen Inc ma Petrobank Energy and Resources, e faʻavae uma i Calgary, ma Toronto's Pacific Rubiales Energy.
O le faʻaauau pea o feteʻenaʻiga faʻaauupegaina i Kolomupia, faʻatasi ai ma se tala faʻasolopito o gaioiga laʻititi laʻititi, ua oʻo mai i le taimi nei ua taofia ai le atunuʻu mai le liua e avea ma uʻamea uʻamea e tutusa ma Peru, ae o lena tulaga ua suia, ma vave. O le kamupani auro a Aferika i Saute o Anglo Gold Ashanti ma a latou paaga ua latou mauaina le silia ma le 10 miliona hectares i faʻasalaga minerale i Colombia talu mai le 2004.
O Kolomupia ua leva ona gaosia le koale, ma o suiga fou i le Mining Law faapea foi ma le faiga faavae a Peresitene Uribe o le 'Saogalemu Temokarasi' ma faʻamautinoaga i kamupani faʻasalalau, o loʻo faia e faʻafaigofie ai le amataina o le lapopoa, faʻapipiʻi uʻamea. galuega faatino i Kolomupia.
O lo'o iai le tele o kamupani maina laiti a Kanata. O faʻamatalaga o le B2Gold Corp, Bandera Gold Ltd., Blue Sky Uranium Corp, Colombia Goldfields, Greystar Resources, Latin American Minerals, ma Mega Uranium Ltd, o loʻo faia uma suʻesuʻega mo auro poʻo le uranium.
O lo'o una'ia e Alamanuia La'u mo Puipuiga
O le una'iga mo Fefa'ataua'iga Sa'oloto ua malosi mai pisinisi ma fa'alapotopotoga fa'apisinisi o lo'o fai ma sui o alamanuia su'esu'e. I se folasaga i luga o tupe teu faafaigaluega maina a Kanata i le aso 6 o Mati, 2005, na faailoa atu ai e Christian Côté mai le International Trade Canada i lana aofia e faapea o loo i ai "omiga mai punaoa faalenatura mo le malo e faaleleia ai le tau o tupe teufaafaigaluega mo atunuu o loo taulai i ai." [6]
E maua e kamupani Kanata le manuia mai Fefaʻatauaʻiga Free Trade Agreement ona latou te aveesea le avanoa e siitia ai lafoga a malo talimalo, suia a latou tulafono, pe faʻaumatia meatotino.
Mo se faʻataʻitaʻiga, o le FTA ma Peru e faʻaumatia ai le avanoa e faia ai e Peru se mea e pei o le "Mining Mandate" talu ai nei na pasia i Ekuatoa e le Constituent Assembly, lea e taofia uma ai le tele o galuega eliina (suʻesuʻe) i Ekuatoa mo le 180 aso ua tusia ai se Tulafono fou eli.
E tusa ai ma le Foreign Affairs Canada "O se mataupu o tupe teufaafaigaluega i Kanata-Peru FTA loka i le avanoa maketi mo tagata Kanata teu tupe i Peru ma maua ai le mautu, manino ma le puipuiga mo a latou tupe teufaafaigaluega." [7]
O nei elemene e itiiti se feso'ota'iga ma manatu lauiloa o le "Fefa'ataua'iga Sa'oloto" e pei o le fa'aititia o tau ma lafoga. I upu a le tagata Colombian economist Héctor Mondragon, "o nei maliliega e tatau ona lauiloa o 'Feagaiga i Aia Tatau a Trans-national Corporations' nai lo o 'Free Trade Agreements.'
O le aso na maeʻa ai feutagaiga o le Free Trade Agreement ma Peru, na tuʻuina atu ai e le Mining Association of Canada (MAC) se faʻasalalauga faʻasalalau e taʻu mai ai "Na lagolagoina malosi e le MAC le amataina o nei feutagaiga ma e matua fiafia lava e vaʻai ua maeʻa i se taimi talafeagai. ." [8]
O loʻo faʻaauau pea le faʻaosoina e ala i pisinisi e lagolagoina se maliliega ma Colombia. I le ogatotonu o Me, na auina atu ai e le Canadian Chamber of Commerce se tusi ia Lee Richardson, le Taitaifono o le Komiti Tumau i Fefaatauaiga Faava-o-malo, ina ia "faamalosia malosi [le] komiti e lagolagoina nei feutagaiga ma faamanuiaga o le a latou aumaia i kamupani Kanata ma i Kanata." E valu kamupani na sainia e lagolago le tusi, e aofia ai le Barrick Gold Inc, Teck Cominco, Nexen Inc. ma Talisman Energy. [9]
O fea e tutu ai tagata Kanata?
I Kanata, ua osofaia e le malo o Harper ma le aufaasālalau le faitau aofaʻi o le manatu o Fefaʻatauaʻiga Fefaʻatauaʻiga e uiga i le manuia, tuputupu aʻe o le tamaoaiga, saogalemu, tutusa, ma le faatemokalasi. O le va'aiga fa'alilolilo i mea moni e fa'ailoa mai ai ia i tatou o nei maliliega na fa'atalanoaina ma sainia i le fa'alilolilo atoatoa, o le mea moni e sili ona fa'atusalia ai mana'oga o fa'apotopotoga tetele, ma e leai se fa'ailoga fa'atemokalasi o le auai.
Pe o le a tutu mai ea tagata Kanata ma faʻatagaina le malo o Harper e faʻamaonia se maliega Fefaʻatauaʻiga Free ma Colombia, lea na fasiotia ai le au iuni 24 ma le toʻafa na mou atu i le 4 masina muamua o le 2008, ina ia mafai ai e kamupani maina ma suauʻu a Kanata ona maua atili tupe? Pe o le a tutu tagata Kanata e puipuia le ola ma tautala faasaga i nei maliliega, feutagai ma se tasi o pulega sili ona saua i le lalolagi ma o latou igoa ae aunoa ma le latou maliega?
Faʻatasi, masalo, o fesili autu ia i le fuafuaina o le tapasa amio a tagata Kanata ao toe amata le Palemene ia Setema.
Faamatalaga:
[1] Party Liberal a Kanata. (Iuni 9. 2008). O Fefa'ataua'iga a Kolomupia e Le Fa'aaloalo i le Palemene. Na maua mai ia Iuni 28, 2008 mai www.liberal.ca/story_14058_e.aspx
[2] Komiti Tumau i Fefaatauaiga Faavaomalo. (Iuni, 2008). AIA TATAU A TAGATA, SIOSIOMAGA MA FESOOTAIGA SA'oloto ma KOLOMBIA Lipoti a le Komiti Tumau o Fefaatauaiga Faava-o-malo Na maua mai ia Iuni 28, 2008 mai http://cmte.parl.gc.ca/cmte/CommitteePublication.aspx?SourceId=245001
[3] Komisi o le Tamaoaiga mo Amerika Latina (Me, 2008). Tupe Teufaafaigaluegaina Mai Fafo i Amerika Latina ma le Atu Karipeane 2007, Mataupu IV- FDI a Kanata i Amerika Latina ma le Atu Karipiane. Na maua mai ia Iuni 29, 2008 mai lenei sootaga.
[4] Komiti Tumau i Fefaatauaiga Faavaomalo. (Tesema 4, 2007). FAAMANATU
Aso Lua, Tesema 4, 2007. Na maua mai ia Iuni 29, 2008 mai http://tinyurl.com/5dqe42
[5] Ministerio de Comercio Exterior ma Turismo. (Me, 2007). Reporte de Comercio Bilateral: Peru-Kanata. Na maua mai ia Iuni 29, 2008 mai http://www.mincetur.gob.pe/newweb/Portals/0/comercio/tlc_canada/estudios.html
[6] Côté, Kerisiano. (Mati 9. 2005.) Canadian Mining Investment i Rusia ma Asia Tutotonu. Na maua mai ia Iuni 29, 2008 mai http://www.nrcan.gc.ca/mms/invest/2005/rus/pdf/cote.pdf
[7] Foreign Affairs Kanata. (Me, 2008). Pepa Fa'amatalaga: Tupe Teufaafaigaluega. Na maua mai ia Iuni 29, 2008 mai http://www.international.gc.ca/trade-agreements-accords-commerciaux/agr-acc/peru-perou/fs-investment-investissement.aspx
[8] Asosi Mining a Kanata. (Ianuari 26, 2008). Fa'afetaia e MAC le Maliega Fefa'ataua'iga Sa'oloto a Kanata-Peru. Na maua mai ia Iuni 29, 2008 mai http://www.mining.ca/www/media_lib/Press_Release/2008/01_29_08.pdf
[9] Beatty, Pearrin. (Me 16, 2008). Re: Su'esu'ega o le Tulaga o Fefa'ataua'iga Fefa'ataua'iga Sa'oloto ma Fa'aauau Fa'atalanoaga i le va o Kanata ma Kolomupia. Canadian Chamber of Commerce. Na maua mai ia Iuni 29, 2008 mai http://www.chamber.ca/cmslib/general/RichardsonColombiaFTAsupportletter.pdf
O Dawn Paley o se tusitala e nofo i Vancouver, BC. O lo'o iai nei o ia i Kolomupia.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo