Punavai: Toward Freedom
03 08 2020 / Montevideo, Iurukuei: Pepa lautele i le 8M teteʻe o loʻo fai mai "O le a fiafia le aso e leai se fafine e misi" ma "Ou te leʻi fanau mai o se fafine e oti ona o le tasi"
Ata na saunia e Vale Cantera/Shutterstock.com
I le aso 8 o Mati, e silia ma le 350,000 fafine, o tagata e le o fa'atatau i itupa ma tamaiti na fa'atumuina le auala tele ma le sikuea tutotonu o Montevideo. Sa matuā tele le savaliga: toetoe o le ʻafa o fafine o loo nonofo i le aai sa i luga o auala. Na manino mai le lagi pogisa ina ua amata le savaliga, ma o tamaitai o laei i le lanu viole ma le uliuli, o nisi o loo uuina faailoga, o isi o loo fai ie fa'a, na taofia ai le laumua o Iurukuei.
I tausaga ua tuanaʻi, o fafine i Iurukuei na faʻapotopotoina le tele o faʻataʻitaʻiga i luga o faʻamaumauga talu mai le tala faasolopito tetee na mafua ai le pa'ū o le pule malosi i le 1985.
O le toe faʻafouina o le feminist movement i Iurukuei na amata i le 2014, ina ua faʻapotopotoina le uluai faʻapotopotoga a le atunuʻu o fafine, faʻailogaina se malologa ma faʻalapotopotoga faʻapitoa. Na ioe i latou na auai e faapea, ia faia ni lapataiga a tamaitai, i luga o auala e tali atu ai i soo se fasiotiga o tamaitai i le lumanai.
I le lua aso mulimuli ane, ina ua uma ona maua le tala o le fasioti tagata, o le uluai mataala tamaitai na faia i Montevideo. O lenei gaioiga na tatalaina ai le faʻafouina o faiga faʻatamaʻitaʻi, aʻo fausia e tamaitai le malosi lauiloa e tetee atu ai i sauaga.
O tama'ita'i ma itupa fa'afeagai, tautala ma fa'amaopoopoina i latou lava, ua avea ma fa'ata'ita'iga autu o suiga fa'apolokiki ma agafesootai. O a latou gaioiga ua tupu ma faʻateleina i totonu o taulaga i Iurukuei talu mai le osofaʻiga muamua a tamaitai iina i le 2017.
I le talafatai o le taulaga o Maldonado, lea e fesoʻotaʻi ma le matafaga o Punta del Este, ua suia e le au fafine le tulaga faʻapolokiki i le lotoifale. "I le taimi muamua, o le 8M na faʻapipiʻiina atoatoa e le malo ma le malo o le setete," o le tala lea a Natalia Rodríguez, o se sui o le Red Feminista de Maldonado. "E ala i le tauiviga a tamaitai na amata i tamaitai tutoatasi na mafai ai ona matou toe ave i tua avanoa lautele, i lenei tulaga, le plaza."
I Maldonado, na amata faʻapotopotoina e le lima lima tamaʻitaʻi tutoʻatasi ma se megaphone i le plaza. I le taimi nei, o le aso 8 o Mati o gaioiga sili ona tele o loʻo vaʻaia e le taulaga i tausaga taʻitasi, faʻatasi ai ma le savali leoa o Me 20, na faia i le atunuʻu atoa e manaʻomia ai le faʻamasinoga mo i latou na afaina i le mou atu i le taimi o le pule malosi.
O suiga faʻapolokiki i luga o le atunuʻu na aʻafia ai le International Women's Day i lenei tausaga, aʻo siʻomia e leoleo le savaliga i Montevideo i le faʻaalia o le malosi. E le mamao mai le mea na savavali ai le faitau selau o afe, leoleo vevesi poloka le faitotoa o se lotu Katoliko.
"Sa i ai ni puipuiga malu i auala o loʻo siomia ai i matou, ma o leoleo sa laei i ni faʻailoga," o le tala lea a Mariana Menéndez, o le Minervas Collective, i se faatalanoaga Zoom mai lona fale i Montevideo. "Na toe aumaia ai le manatu o le pule malosi, toe faʻafouina se lagona loloto o le fefe ma le ita."
O le suiga i faiga leoleo ua atagia mai ai le faaiuga o le 15 tausaga o pulega alualu i luma i Iurukuei: o Mati 1, na aloaia ai le tofi o le Peresetene fou o le atunuu. Taitaia e Luis Lacale Pou, o le itu taumatau National Party, o le suiga o le paoa o loʻo faʻatusalia ai se malologa ma pulega alualu i luma na taʻitaʻia le atunuʻu talu mai le palota muamua a Tabaré Vázquez i le 2005.
O lenei afiafi, o loʻo i ai le valaʻau mo le vaʻavaʻai mamao tetee faasaga i se tulafono "faafuaseʻi" neoliberal na tuuina atu e Lacalle Pou, lea e folafola ai le tipi ma le faʻasao i le vaega lautele, meaalofa i kamupani tetele, ma le tele o malosiaga mo leoleo.
O le pati na taʻitaʻia e Vázquez ma José Mujica i le 15 tausaga talu ai, o Frento Amplio, o loʻo tumau pea. umia o le vaega pito sili ona tele o nofoa i le fono ma le senate, ae na leiloa lona toatele i le itu taumatau o le National Party ma nai vaega laiti, e aofia ai le militeri Cabildo Abierto.
O Cabildo Abierto o se pati fou na taʻitaʻia e Guido Manini Ríos, o se tagata taʻutaʻua sa avea muamua ma taʻitaʻiʻau na taʻua e Mujica o le ulu o le au faʻaauupegaina a Iurukuei i le 2010 (na faʻaumatia mulimuli ane ona o le faʻalavelave faʻapolokiki).
Ia Fepuari, na ulufale ai senatoa ma faipule mai Cabildo Abierto i le uluai fono faitulafono ia Fepuari ina ua maeʻa faapotopoto faataamilo i se tagavai na faapea mai “Ua uma le malologa.” E taua le matauina o le lua vaiaso talu ai, i se mataupu na avea ma ulutala o le atunuu, e toalua ni talavou na pikiina, taofia ma fasi e leoleo, o lē na alalaga atu “ua uma le malologa” a o latou tuʻiina tauleleʻa i ʻasoʻaso.
I le tali atu i le militeri, o tamaitai i luga o auala i Montevideo na faʻalauteleina auala latou te maua ai le tasi i tua o le isi, siaki le tasi i le isi ma faia ni pa puipui i le va o leoleo ma tagata sili atu ona vaivai. "Nai lo le faʻavaivaia, matou te tausia le tasi ma le isi," o le tala lea a Menéndez. “O faiga masani ia i aso uma, ma sa amata ona matou tuu atu ia i latou se faiga faapolokiki.”
A o lolovaia le savaliga i le aso 8 o Mati, na talotalo mai ai tamaitai matutua mai o latou poletito i luga. Na tautau e se tasi se fu'a o lo'o fa'aalia ai se fa'ataulaitu o lo'o fa'aosoina se ulo tele ma Manini Ríos i totonu.
E ui ina iai leoleo, ae sa fiafia lava le savaliga. Sa sisiva tagata, ua uiō ma pepese fafine, o nisi ua vali o latou foliga. E pei o la latou tu masani, na fa'ai'u le fa'atasiga tele ina ua opogi tagata mai vaega eseese, ma faitau i fa'asologa mafaufauga i le fa'atupuina o le malosi e tama'ita'i.
Iurukuei na o le pau lea o le atunuu i Amerika i Saute e fa'atulafonoina ai le faapau pepe. Ma e ui lava o nisi o tamaitai e i ai ni manaoga patino, latou te manino o lo latou "manaʻo ia suia uma." A latou faia ni faʻamatalaga, latou te le liliu e faʻasaga i le aufaasālalau ma le setete, ae, latou te liliu atu le tasi i le isi.
O le malosi o tamaʻitaʻi i le auala, lea na oʻo i le maualuga i le aso 8 o Mati, na paʻu i lalo ina ua faʻasalalau muamua mataupu o le COVID-19 i Uruguay i aso mulimuli ane.
O i latou e mafai ona nonofo i le fale e faʻamalosia e faia, ma o le tele o olaga lautele ua tapunia. Na folafola e le malo fou se fesoasoani mo tagata matutua ma tagata e le o faigaluega, na folafola e le au faipule e ave le tipiina o totogi. Ae faasaga i le fua o le fesoasoani i Uruguay e ala i le faʻamaʻi, na siitia e le malo o Lacalle Pou le fua faatatau mo le vai, eletise ma le initaneti ma le telefoni i se taimi e le'i leva ona nofoia le tofi. I aso nei, o loʻo leoleoina e helikopa le gataifale o Montevideo.
“O le mea ua faia e [le faʻamaʻi] ua avea ai galuega o le tausiga ma meaʻai e sili atu ma se avega mo fafine; talu ai e le o aʻoga tamaiti, ua atili ai ona faigata mea uma, ”o le tala lea a Rodríguez i se faatalanoaga Zoom mai lona fale i Maldonado. "Matou te talanoa e uiga i le le usitaʻia o le faʻaesea o se faiga faʻapolokiki."
O se tasi o fesili taua o le faʻafefea ona faʻatumauina le malosi faʻaagafesootai o le gaioiga a fafine i se faʻamaʻi, ona o le toʻatele o fafine e nonofo i le fale o ni tagata tausi, e masani lava ma le leiloa o tupe maua.
O le Red Feminista de Maldonado o loʻo talimalo e aunoa ma se totogi o taumafataga a tamaitai i faaiuga o vaiaso, lea e faʻaalia ai fafine ma tamaiti e ave i le fale se sukalati vevela ma se sanuisi poʻo se taumafataga, o isi e o mai ma falaoa poʻo keke e faʻasoa. E ui lava ina latou i fafo ma e leai ni nofoa pe faia ni gaioiga faʻavae, o nei gaioiga e solitulafono e leoleo i le lotoifale.
"O le taimi lava e amata ai le taumafataga, amata loa gaioiga, e manaia tele: o taavale a leoleo e o atu, o uila ma veni," o le tala lea a Fabiana Rado, o loʻo nofo i le pitonuʻu Kennedy lea e fai ai taumafataga o le aoauli. "Ina ia aloese mai faʻalavelave, matou te tuʻuina atu mea e mafai e tagata ona aveese."
O tama’ita’i i totonu o le vaega a le Minervas ua fa’atasia fo’i e fausia se fa’aputugatupe e lagolago ai i latou ua leai ni galuega fa’apea fo’i le aoina ma le tufatufaina atu o lavalava, mea’ai ma sapalai ma fa’atautaia se taumafataga o le aoauli a le atunu’u. O loʻo faʻaauau pea ona latou faia gaioiga faʻalauiloa i luga ole laiga, faʻapea foʻi ma faʻataʻitaʻiga pisa, i le taimi latou te sasaina ai ulo ma apa e tetee ai sauaga mai le karantina.
I le aso 1 o Me, na aga'i atu ai sui o le tele o fa'apotopotoga fa'atama'ita'i i luga o le alatele i se fa'alavelave fa'aagafesootai, ma fa'atauaina ai le fa'atauaina o le ola a'o le'i maua tupe a kamupani. E luasefulutasi fa'alapotopotoga fa'atama'ita'i na fa'asalalau a faʻamatalaga faʻamalamalama manino o le a latou faʻaauau pea ona tauivi e tetee atu i peteriaka, faasaga i fascism, faʻailoga lanu ma le faʻauluuluga.
"O le tele o mea na matou fai atu ai mo le tele o tausaga ua matua manino lava," o le tala lea a Menéndez. "O tamaitai o loʻo lagolagoina mea uma i le taimi nei."
O le vaega lona lua lea i totonu Aga'i i le Sa'olotoga América Feminista fa'asologa. O le vaiaso fou o le a tatou maua ai se tala mai Kuatemala.
Dawn Marie Paley o le faatonu o Aga'i i le Saolotoga ma le tusitala o Fualaau Fa'asaina o Taua. Mulimuli ia te ia i le Twitter @ao_.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo