Het is rijk, verbluffend mooi en heeft de hoogste VN-index voor menselijke ontwikkeling van het hele Afrikaanse continent.
De straten en wegen zijn perfect geplaveid en de tuinen bloeien met lokale en geïmporteerde bloemen; het basis- en middelbaar onderwijs (10 jaar scholing) is verplicht en gratis, evenals de medische zorg, inclusief alle behandelingen en medicijnen.
En de Seychellen zijn wat we zouden kunnen omschrijven als een verzorgingsstaat, met een gegarandeerd overlevingsminimumloon, dat veel hoger is dan het gemiddelde loon in de meeste landen. “sterkapitalistische landen” (als je de terminologie van de westerse media overneemt) zoals de Filippijnen, Indonesië en de meeste Afrikaanse landen.
Het openbaar vervoer wordt gesubsidieerd, evenals cultuur, sport en de watervoorziening, evenals de meeste andere openbare diensten.
Enkele jaren geleden bedroeg het jaarlijkse inkomen per hoofd van de bevolking al ongeveer $7,000; en sindsdien is het gestegen tot ruim boven de $10,000.
Een rechter bij het Hooggerechtshof van de Seychellen, rechter Mohan. N. Burhan, oorspronkelijk afkomstig uit Sri Lanka, beschouwt het land als niets minder dan een paradijs: “Dit land is mooi en tolerant; het is een van de beste plekken op aarde om te wonen.” Hij is opgewonden, terwijl hij mij vanuit zijn auto de hoofdstad laat zien.
Het is waar dat de Seychellen ruimdenkend en liberaal zijn. De ruim 100,000 mensen behoorden vroeger tot verschillende rassen. Er woonden hier Afrikanen, Indiërs, Europeanen en Aziaten. Nu zijn er nauwelijks enclaves meer – mensen mengen zich vrijelijk.
Het verleden wordt grotendeels vergeten; het verleden toen de slavernij door de Fransen naar deze oorspronkelijk onbewoonde archipel werd gebracht en vervolgens enige tijd door de Britten werd gehandhaafd; het verleden van brutaal uitgebuite arbeiders uit India… Nu is iedereen gelijk en is er een zekere mate van harmonie.
***
Maar slechts een paar kilometer van het Hooggerechtshof, in een relatief arme wijk genaamd Corgate Estate, hangen ontevreden jonge mannen doelloos rond, kletsend op verschillende straathoeken, boos en op het eerste gezicht potentieel gevaarlijk.
Ik benader één groep en stel mezelf voor.
“Hoe is het leven hier?” vraag ik neutraal.
"Het is onzin," Het wordt mij zowel in het Engels als in het Frans verteld. “Merde!”
"Waarom?" Ik wil het weten. Het hele landgoed ziet er behoorlijk netjes uit; zeker niet rijk, maar schoon, met stromend water, elektriciteit en geplaveide straten, en een goed uitgerust gemeenschapsmedisch centrum direct aan de hoofdstraat. Het lijkt meer op een Maleisische stad uit de lagere middenklasse dan op wijken in wanhopig arme vrijemarktsterren als Kenia, Indonesië of Oeganda.
Vincent, een jonge man van 23, begint meteen de regering te beledigen:
‘Ze willen dat we werken voor een belachelijk loon – voor 250 dollar per maand. Ik werk parttime op een vissersboot… Het is erg moeilijk om te overleven. Ik heb vier kinderen.”
Na enige tijd geeft hij toe dat zijn familie subsidies krijgt en dat zijn kinderen gratis naar de openbare school zullen gaan. Zijn vrouw beviel van al hun kinderen in een nette kliniek.
‘Ik denk dat we hier allemaal aan gewend raken, op de Seychellen…’ geeft Vincent toe.
Maar al snel keert hij terug naar zijn eerdere retoriek, ondersteund door het luide gejuich van zijn vrienden. De toespraak ontaardt al snel in onbegrijpelijke absurditeit:
“We zouden graag willen dat de regering verandert… Ze zouden ons meer, veel meer moeten geven. Wij willen dat Michel aftreedt en naar de hel gaat. We haten zijn lef... hij heeft zijn eigen zoon vermoord...'
Dan komt de huiveringwekkende clou:
“We hebben buitenlanders nodig om te komen… We hebben ze nodig om onze regering omver te werpen… Misschien de VS, Frankrijk of Groot-Brittannië...”
Terwijl ik de heuvel af loop, zie ik een oude dame kleren wassen. Ze is corpulent en goedaardig.
"Moeder," Ik vraag haar. “Is het echt zo erg om hier te wonen?”
Ze lacht naar mij: "Ziet u er slecht uit?"
"Het ziet er prima uit," Ik antwoord.
"Zie je," ze blijft een laken tegen een grote rots wrijven. “Dan kan het toch toch niet zo erg zijn?”
Maar voor de oppositie zijn de zaken slecht. En er is oppositie en er zijn onafhankelijke media, zelfs in dit kleine land. Seychelles Weekly bombardeert de regering bijvoorbeeld met de meest venijnige beschuldigingen. Op 13 september concludeerde het in zijn hoofdartikel:
“De staatsgreep bracht een eenpartijstelsel tot stand dat tot op de dag van vandaag voortduurt. Er zijn 25 kiesdistricten en 25 districtsbestuurders die op politieke basis zijn aangesteld om het voortbestaan van het land als eenpartijstaat te garanderen. Zolang deze structuur blijft bestaan, zal er nooit sprake zijn van een effectieve democratie op de Seychellen.”
***
Anne Gabriel, hoofdarts bij het directoraat voor gemeenschapsgezondheid van het ministerie van Volksgezondheid, legt mij het concept uit van het model voor primaire gezondheidszorg dat in 1978 door de Seychellen werd aangenomen, na de bijeenkomst van de Wereldgezondheidsorganisatie in Alma-Ata, Kazachstan, toen onderdeel van de Sovjet Unie:
“Het basisconcept was en blijft toegang tot medische diensten voor de hele bevolking. Het is wat je zou kunnen omschrijven als een basisgezondheidsconcept… Mauritius heeft het ook overgenomen, en Madagaskar ook, maar daar zijn ze er niet in geslaagd er ver mee te komen. Het werd ook geïmplementeerd in Maleisië, Zimbabwe en Sri Lanka…’
‘Na de onafhankelijkheid hebben de Seychellen enorme vooruitgang geboekt’ legt Sylvette Evenor, de persvoorlichter van het ministerie van Volksgezondheid, uit.
Ze knikt verdrietig, nadat ik terugdenk aan mijn bezoek en gesprek met de bewoners van Corgate Estate:
“Mensen raakten eraan gewend zoveel dingen gratis te krijgen. Nu moeten we ze eigenlijk leren waarderen wat ze al hebben. Weet je... ik ga naar zoveel delen van de wereld waar mensen niets hebben... zoals Indonesië, of zelfs in India, in heel Afrika. Daar beseffen ze vaak niet eens dat ze niets hebben. Hier beseffen ze niet eens dat ze zoveel hebben, bijna alles.”
Ze zucht. Ze is bijna met pensioen, verliefd op haar land, maar vaak verbitterd over hoe weinig mensen begrijpen en waarderen wat ze hebben:
“In zekere zin is de Seychellen een geavanceerd en democratisch socialistisch land. Nu moeten we mensen opleiden; we moeten ervoor zorgen dat ze de dingen niet als vanzelfsprekend beschouwen, dat ze de verantwoordelijkheid nemen voor wat ze hebben. Niet alles kan gratis zijn… Veel kan en moet, maar niet alles. Het leven is hier te gemakkelijk...'
***
Het leven is te gemakkelijk, te zachtaardig; enorme openbare stranden strelen weelderige groene kusten, hoge bergen krabben aan de hemel. Bloemen en exotische bomen zijn overal. Mensen zijn beleefd. Er is geen angst op straat.
De prijzen zijn exorbitant, de voornaamste klacht van veel burgers. Toerisme is nog steeds een van de belangrijkste geldverdieners, en het is het hedonisme dat rijke en beroemde bezoekers trekt, zoals Britse prinsen en Zweedse prinsessen. Ze komen hier voor huwelijksreizen of afgelegen vakanties. Maar hedonisme drijft de prijzen op voor iedereen op dit relatief kleine eiland.
Nieuwe ontwikkelingen, zoals villa's gebouwd op teruggewonnen grond, zijn minimaal 1.2 miljoen euro waard.
In 2008 zat de economie van de Seychellen in de problemen en benaderde de regering het Internationaal Monetair Fonds – een grote fout, volgens veel mensen. Het is waar dat in 2008 de staatsschuld van de Seychellen 175 procent van het bbp bedroeg. Maar het combineren van socialistische planning en IMF-remedies was beslist een zeer radicale stap. Het IMF stemde ermee in een tweejarig reddingspakket van 26 miljoen dollar te verstrekken, maar eiste brute herstructureringen. In januari 2009 vroeg president Michel de schuldeisers om de helft van de buitenlandse schuld van 800 miljoen dollar van de archipel kwijt te schelden. Een lening van $9 miljoen van de Wereldbank volgde.
De overheidsuitgaven werden dramatisch verlaagd, de munt mocht zweven en de prijzen stegen astronomisch. Tienduizenden burgers werden van de ene op de andere dag arm.
Het is beslist geen samenleving met een gelijk verdeelde welvaart. Maar het laagste niveau is nog steeds hoger dan het gemiddelde in de meeste Zuidoost-Aziatische landen, het Indiase subcontinent en Afrika.
Het is ook relatief "gratis" – niet al te afhankelijk van grote buitenlandse mogendheden; niets lijkt op andere eilandstaten zoals Polynesië, Melanesië, Micronesië of vele kleine landen in het Caribisch gebied.
Niets dat te vergelijken is met de Marshalleilanden, waar de Verenigde Staten het grootste atol ter wereld – Kwajalein – ombouwden tot een of andere groteske raketopvangfaciliteit, waardoor de lokale bevolking ternauwernood overleefde… en dit na het uitvoeren van een nucleair experiment op de mensen van een ander atol , Bikini.
Er gaat niets boven de Dominicaanse Republiek, die nog steeds kan worden gedefinieerd als een van de Amerikaanse protectoraten, die worstelt om te overleven, een slachtoffer van corruptie en wanbeheer.
Maar er zijn tekenen dat de Seychellen dichter bij een twijfelachtige omhelzing van mondiale politieke spelers komen.
Rechter Burhan, die Somalische piraterijzaken behandelt, weigert commentaar te geven op de vraag of het plaatsen van de rechtbank hier op de Seychellen voor Somalische piraten een politieke beslissing was, bedoeld om deze eilandstaat dichter bij de westerse machten en hun belangen te brengen. Hij geeft alleen commentaar: “Onze wet is hier heel breed… De jurisdictie heeft betrekking op misdrijven gepleegd buiten de territoriale wateren van de Seychellen.”
De Seychellen kampen ook met problemen in verband met verdovende middelen. Hier worden drugs geconsumeerd en de eilanden worden door drugssmokkelaars gebruikt als doorvoerplaats. Het antwoord van de regering: het oprichten van NDEA (National Drug Enforcement Agency), wat niet echt heel erg is “nationaal” – het bestaat voornamelijk uit officieren uit Ierland.
***
“Wat is socialistisch aan de Seychellen?” Ik vraag het aan Benjamine Rose, hoofdsecretaris voor cultuur bij het Ministerie van Toerisme en Cultuur. Bij haar is Peter Pierre-Louis, beleidsanalist bij het ministerie.
Wat maakt de Seychellen cultureel gezien tot een socialistisch land?
Ze denken een tijdje na en antwoorden dan, elkaar aanvullend:
“Het heeft veel te maken met de geschiedenis en de samenstelling van ons jonge land. Tanzania en zijn president, Julius Nyerere, steunden zwaar de eerste president, die vocht voor onafhankelijkheid van Groot-Brittannië. Het socialistisch idealisme vindt daar zijn oorsprong. Dit land heeft geen inheemse of inheemse bevolking. We zijn allemaal van gemengd ras, van Europese (Franse), Aziatische (Chinese, Indiase en Japanse) en Afrikaanse afkomst. Niemand is superieur aan de ander. Wij zijn trots en gedijen in diversiteit. Er heerst een sterk gevoel van egalitarisme. Er is eigenlijk ook geen sprake van genderdiscriminatie. We kunnen onszelf beschouwen als ‘socialisten in hart en nieren’ in de feitelijke manier waarop we leven en denken. We delen veel mensen en ondersteunen elkaar in ons dagelijks leven. Ook hielp het om een goede basis te leggen, om de Nationale Jeugddienst te hebben, die onder invloed van Cuba stond.”
Ik vraag of ze in socialisme geloven, en of de Seychellen een socialistisch land zijn? Ze knikken.
“We hebben gratis onderwijs en een gratis gezondheidszorgsysteem, een gesubsidieerd transportsysteem. De overheid zorgt goed voor haar mensen.”
En de cultuur, welke rol speelt deze in de sociale ontwikkeling?
“Het speelt een belangrijke rol, maar we zijn eigenlijk bang voor het verdwijnen van onze cultuur als gevolg van de snelle vooruitgang en het gebruik van technologieën als sociale media en kabeltelevisie. We hebben zeer rijke orale tradities, traditionele dans en muziek. Het is iets dat ons allemaal als Seychellen identificeert, maar het wordt in een alarmerend tempo snel uitgehold.”
“Ons drietalige beleid speelt een belangrijke rol in onze sociale ontwikkeling. Alle drie de talen (Frans, Engels en Creools) zijn nationale talen en hebben een gelijke status. Creools is onze lingua franca, maar heeft de neiging achterop te raken naast twee van de krachtigste talen ter wereld, maar we gebruiken het als instructietaal in de eerste twee jaar van het onderwijs. Op de Seychellen wordt jaarlijks een Creools Festival gehouden.”
***
De Seychellen zijn geen paradijs. De salarissen komen niet overeen met de astronomische prijzen, de voornaamste klacht van de burgers. De dagelijkse verblijfsvergoeding (DSA) voor bezoekend personeel van de Verenigde Naties is ongeveer hetzelfde als die voor Parijs of New York, maar de inkomens komen bij lange na niet in de buurt van die in de bovengenoemde steden.
Er zijn nog andere serieuze problemen, zoals de verkoop van het land en stukken openbare stranden aan buitenlandse ontwikkelaars, evenals de uiterst nauwe relatie met westerse regeringen en het Gemenebest.
Maar over het algemeen zijn de Seychellen relatief welvarend, schoon en goed georganiseerd. Auto's stoppen hier voor voetgangers, zieke mensen worden behandeld, kinderen krijgen onderwijs en de steden zijn heel netjes. Arme mensen worden gevoed en gehuisvest. De ranglijst van de Human Development Index bedraagt 46 van de 187 landen met vergelijkbare gegevens “zeer hoge menselijke ontwikkeling,” tussen Argentinië en Kroatië.
In slechts twee jaar tijd steeg het met zes plaatsen.
Toch schreeuwt bijna iedereen ontevreden.
De overheid doet het hier beslist veel beter op het gebied van huisvesting en voeding van haar bevolking dan op het gebied van zelfpromotie.
Marie-Reine Horeau, technisch adviseur verantwoordelijk voor internationale betrekkingen bij het Ministerie van Onderwijs, herinnert zich hoe de socialistische geest via het onderwijs naar de Seychellen kwam:
“Vroeger hadden we hier geen privéscholen. En we hebben een heel belangrijk element uit het Cubaanse onderwijssysteem overgenomen: de 'Nationale Jeugddienst'. Dat was twee jaar lang verplicht voor jongens en meisjes van 15 en 16 jaar, later teruggebracht tot slechts één jaar. Het hoofddoel was om alle kinderen bij elkaar te brengen; ongeacht hun achtergrond, ongeacht of ze rijk of arm waren. Kinderen moesten leren voor zichzelf te zorgen… We hadden zelfs enkele instructeurs voor ochtendoefeningen, afkomstig uit Tanzania en Noord-Korea.”
Ik zit in Horeau's kantoor, terwijl ze zich rustig herinnert aan de oude tijd die haar land heeft gevormd. Het uitzicht is prachtig, dat van de bergen vlak achter Victoria City. Ik weet inmiddels al dat de Nationale Jeugddienst iets is dat nostalgie brengt bij bijna elke senior onderwijzer op de Seychellen.
“Zoals je je kunt voorstellen, was niemand blij dat hun kinderen een of twee jaar van huis waren... Maar de resultaten waren geweldig, omdat kinderen leerden hoe ze op zichzelf konden staan en hoe ze onafhankelijk konden zijn. De discipline was toen uitstekend... Kinderen noemden elkaar 'kameraad'. Er was veel respect naar elkaar toe, maar ook naar anderen. Velen kwamen uit dit systeem voort als goede burgers en echte patriotten.”
"En nu?" Ik vraag.
Ze weet eerst niet goed wat ze moet antwoorden en haalt dan haar schouders op: "Het is anders... Het is nu meer een Facebook- en Twitter-generatie... al die sociale media... Dingen als 'Gossip Corner.'"
***
Op de Seychellen staan de openbare scholen, medische gemeenschapscentra, elegante culturele instellingen en bibliotheken naast particuliere en luxe jachthavens en zessterrenresorts.
Het kan allemaal een beetje verwarrend zijn: Cubaanse onderwijsconcepten en medische zorg in Sovjet-stijl, naast enorme catamarans van meerdere miljoenen dollars en hedonistische resorts.
Het land is in veel opzichten socialistisch, maar werkt tegelijkertijd te nauw samen met het Westen op het gebied van kwesties als Somalië en de handhaving van de drugswetgeving.
Maar op de Seychellen versmelt het allemaal op de een of andere manier tot één kleurrijke collage. Het is niet perfect, maar het vliegt, en het heeft zowel stijl als hart.
Andre Vltchek is romanschrijver, filmmaker en onderzoeksjournalist. Hij heeft oorlogen en conflicten in tientallen landen verslagen. Hij is te bereiken via zijn van de of de zijne Twitter.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren