Ua lawe AmerikaʻO nā alakaʻi o ka manawa lōʻihi e aʻo i nā haʻawina o nā mea kaua nuklea. ʻO Pelekikena Harry Truman, ka mea nāna i hoʻoholo i ka pana Hiroshima a Nagasaki Ua kapa ʻia ka pōkā atomika "ka mea nui loa i ka mōʻaukala." Ma kahi kokoke i 20 mau makahiki ma hope mai, me ka lilo ʻana o ʻAmelika i kāna monopoly nuklea, ua paʻa ʻia i loko o kahi heihei e ulu nei i nā mea kaua me ka Soviet Union, a ua ola ʻo ia i kahi pilikia e hoʻoweliweli ana i ke kaua nuklea, ua wehewehe ʻo Pelekikena John F. Kennedy i ka pōkā i hoʻohuli i ke ao nei halepaahao kahi e kali ai ke kanaka i kona make. ʻO ka wikiwiki i mua i ʻelua mau makahiki, ma lalo o ke kaomi ʻana mai nā neʻe maluhia, ua ʻae ʻo Pelekikena Ronald Reagan me ke alakaʻi Soviet Mikhail Gorbachev e hoʻopau nā mana nui i nā mea kaua nuklea.
ʻAʻole ʻo ka politika a me ka pilina lehulehu. ʻO ka mea paʻakikī loa o nā koa anu kahiko ua hoʻomaka e kamaʻilio e pili ana i ka pono wikiwiki e hoʻopau i nā mea kaua nuklea. ʻIke lākou iā lākou ʻo ia paha ka hoʻoweliweli nui loa i ka mana ʻAmelika i kēia lā. I Ianuali 2007, ʻo nā kākau ʻōlelo mua o ka mokuʻāina ʻo George Shultz lāua ʻo Henry Kissinger, ke kākau ʻōlelo mua o ka pale kaua ʻo William Perry, a me ka luna mua o ke Kōmike ʻAmelika Hui Pū ʻIa ʻo Sam Nunn i kākoʻo i "ka pahuhopu o kahi honua ʻole o nā mea kaua nuklea." Ua ʻae ʻia kēia ʻike ma 2008 e nā mea kākau mua o ka mokuʻāina a me ka pale a me nā mea ʻē aʻe, ʻo Republican a me Democrat, me Madeleine Albright, James Baker, Zbigniew Brzezinski, Warren Christopher, Colin Powell a me Robert McNamara. Akā, i ka manawa hou, ʻaʻohe hoʻololi i ke kulekele.
oiai AmerikaUa hoʻomaka ka poʻe alakaʻi e hoʻomaopopo i ka ʻimi ʻana i ka palekana nuklea he ʻimi kumukūʻai a weliweli e lawe i kona ola ponoʻī, ʻike ʻole i ka hopena, a lawe mai i nā pōʻino hou, ʻaʻole i hiki mai kēia ʻike paʻakikī. ʻO Kona Hema. I loko o nā makahiki he ʻumi mai ka hoʻāʻo ʻana o nā mea kaua nuklea Mei 1998 e ʻInia a Pakitana, ke hoʻomau mau nei ka loiloi nuklea ma laila me ka pau ʻole.
Ua kūʻai aku nā aupuni India a me Pakistan i nā hoʻokolohua nuklea i kā lākou lehulehu e hōʻoiaʻiʻo ana i ka palekana aupuni. Ua hahai ʻia ke kaua Kargil i hoʻokahi makahiki ma hope o nā hoʻokolohua. Ua hōʻike ke kaua ʻaʻole hiki i ka pōma ke pale aku ʻInia mai ka hoʻouka kaua ʻana a ʻaʻole ia he hōʻoiaʻiʻo o ka lanakila no Pakitana. Ua hōʻike ʻia e hiki i ʻelua mau ʻāina kaua nuklea ke kaua i ke kaua a ma ia kūlana e hoʻoweliweli nā alakaʻi o nā ʻāina ʻelua e hoʻohana i nā mea kaua nuklea. Ua maopopo koke ʻaʻole he pale ka pōma.
Akā ʻaʻole lawa ʻo Kargil i ke aʻo ʻana i ka mālama a me ke kāohi. Ma hope iki o ʻelua makahiki, ʻInia a Pakitana mākaukau e kaua hou. Ua manaʻo ʻia he hapalua miliona mau pūʻali i holo wikiwiki ʻia i ka palena, a ua hana ʻia nā hoʻoweliweli nuklea me ka haʻalele.
He aha nā haʻawina i aʻo ʻia? ʻAʻohe mea ʻē aʻe, pono lākou e mākaukau maikaʻi e hakakā i ke kaua. Ua hoʻokō nā ʻāina ʻelua i nā pāʻani kaua nui i manaʻo ʻia ka hoʻohana ʻana i nā mea kaua nuklea.
ʻInia a Pakitana ke hana nei i ka plutonium a me ka uranium waiwai nui ʻo ia nā mea nui i nā mea kaua nuklea. ʻAʻole maopopo ka manaʻo o ka poʻe hana kulekele nuklea ma nā ʻāina ʻelua he lawa kā lākou mea kaua. ʻAʻole lākou i wehewehe i ka nui o nā kūlanakauhale a lākou e ʻimi nei e hiki ke luku.
No nā makahiki he ʻumi i hala iho nei, ua hoʻokau pū nā ʻāina ʻelua i ka heihei nuklea. ʻO kekahi o nā hoʻāʻo he hoʻokolohua hoʻohana a me nā hoʻomaʻamaʻa kahua e ka pūʻali koa. Ke hoʻomaʻamaʻa nei lākou no ke kaua nuklea.
E like me kā lākou mau hoa ma nā moku kaua nuklea ʻē aʻe, nā alakaʻi a me nā mea hoʻolālā koa ʻInia a Pakitana me he mea lā ʻaʻole hiki ke ʻike i nā hopena o ke ʻano kaua a lākou e hoʻolālā ai a hoʻomākaukau ai. He kaua kahi ʻInia a Pakitana ʻElima wale nō ka hoʻohana ʻana o kēlā me kēia i kā lākou mau mea kaua nuklea ma nā kūlanakauhale ʻē aʻe e hiki ke pepehi i nā miliona mau kānaka a hōʻeha i nā mea he nui.
ʻOi aku ka maikaʻi o nā hopena o ka nuklea inā ʻInia a Pakitana hoʻohana ma kahi o 50 mau mea kaua i kēlā me kēia. Hiki iā lākou ke hana i kēia mau mea kaua a ʻoi aku. ʻO nā haʻawina hou e hoʻohana ana i nā hiʻohiʻona o kēia wā e hōʻike ana e hiki i ka hoʻohana ʻana i nā mea kaua 50 i kēlā me kēia ʻāina ʻelua ke hoʻolei i ka uahi mai nā kūlanakauhale ahi e hoʻomaka ai i kahi loli o ke aniau, me kahi hāʻule pōʻino o ka hana mahiʻai a me ka nui o ka wī e hiki ke mau makahiki he ʻumi. ʻOi aku ka poʻe make ma mua o ka manaʻo.
Me kēlā me kēia lā e hala ana, a me kēlā me kēia hoʻololi o ke aupuni e koho e hoʻomau i nā kulekele e kū nei, ua hoʻokumu nui ʻia nā mea kaua nuklea ʻInia a Pakitana. Ke ʻike nei ʻo ʻAsia Hema i ka lanakila o ka "exterminism," ʻo ka ʻōnaehana kaulana i wehewehe ʻia e ka mea kākau moʻolelo Pelekane a me ka mea hoʻomalu maluhia ʻo EP Thompson e pili ana i "ka ʻōnaehana mea kaua [nuklea], a me ka ʻōnaehana hoʻokele waiwai, ʻepekema, politika a me ka manaʻo. Pūnaehana mea kaua - ʻo ka ʻōnaehana kaiapili e noiʻi ana iā ia, 'koho' ia, hana ia, hoʻomalu iā ia, hōʻoiaʻiʻo, a hoʻomau i ka noho ʻana.
Ke aʻo nei ka mōʻaukala o nā makahiki he 60 i hala aku nei ʻo ka ʻimi ʻana i nā mana nuklea e hoʻopau i ke kumu a me ka pono. ʻO nā makahiki he ʻumi i hala o ka nuklea ʻO Kona Hema e hōʻike ana he pōʻino ka wā e hiki mai ana.
Ua alakaʻi ʻo Zia Mian, he Kolume Kūʻai Kūʻai ʻē aʻe (www.fpif.org), i ka Project on Peace and Security in South Asia ma ka Program on Science and Global Security, ma ke kula ʻo Woodrow Wilson no ke Kula Nui o Princeton no ka Public and International Affairs.
Hāʻawi kālā ʻia ʻo ZNetwork ma o ka lokomaikaʻi o kāna poʻe heluhelu.
E Makana mai