Hoo e ka bang lilemo tse peli ka mor'a ho lihuoa ha Mopresidente Jean Bertrand Aristide, Haiti e tla tšoara likhetho tsa naha khoeling e tlang. Mopresidente oa mehleng Rene Preval, motsoalle oa Aristide, ke eena ea etellang pele likhethong. Ho sa le joalo, moahloli o hlakotse liqoso tse tebileng ka ho fetisisa khahlanong le moprista ea teronkong Gerard Jean Juste. Jean Juste o ile a kenngoa teronkong ka July ka lebaka la polao ea moqolotsi oa litaba Jacques Roche - a bolailoe ha Jean Juste a le Miami. Ka mor'a hore Jean Juste a tšoaroe, liofisiri tsa Haiti li ile tsa thibela Lavalas - mokhatlo oa lipolotiki o lumellanang le Aristide - ho mo ngolisa e le mokhethoa oa bona oa mopresidente, ka lebaka la hore o koaletsoe chankaneng. Leha a hlakotsoe polaong ea Roche, ba boholong ba re Jean Juste o tla lula teronkong ka lebaka la liqoso tsa libetsa. Amnesty International e mo bitsa motšoaruoa oa letsoalo. Meipiletso ea hore a lokolloe e matlafalitse phatlalatso ea morao tjena ea hore o tšoeroe ke kankere ea mali.
Ho sa le joalo, pefo e ntse e tsoela pele ho ama libaka tse futsanehileng ka ho fetisisa Haiti. Bekeng e fetileng, masole a mabeli a Jordane a nang le thomo ea UN a ile a bolaoa ntoeng ea lithunya tikolohong e futsanehileng ea Cite Soleil. Hamorao baahi ba moo ba ile ba tlaleha hore masole a UN a thuntse sepetlele sebakeng seo. Mabotho a UN a ekelitse litlhaselo tse hlometseng ho Cite Soleil har'a khatello e tsoang ho baetapele ba khoebo le balaoli ba kantle ho naha.
Re batla ho ntšetsa pele litaba tsa rona tsa Haiti tse lebisang likhethong ka ho sheba mesebetsi ea mokhatlo o tšehelitsoeng ka lichelete ke 'muso o tšelang limilione tsa lidolara ho leka ho susumetsa bokamoso ba naha ea lipolotiki. The National Endowment for Democracy ke se seng sa lihlopha tse 'maloa tse tšehelitsoeng ka lichelete ke' muso tse bileng le karolo ea bohlokoa lipolotiking tsa ka hare ho linaha tse 'maloa tsa Latin America le Caribbean tšebeletsong ea mmuso oa US.
NED e sebetsa ka tekanyetso ea selemo ea liranta tse limilione tse 80 ho tsoa ho US Congress le Lefapha la Naha. Venezuela, e fuoe chelete ho bahanyetsi ba 'maloa ba lipolotiki ba Mopresidente Hugo Chavez. Ha likhetho li ntse li tsoela pele Haiti, ho tlalehoa hore e ntse e etsa se tšoanang ho lihlopha tse hokahaneng le batho ba maemo a tlase ba naha le ba sesole sa mehleng.
Bekeng e fetileng Demokerasi Joale! e buisane le Anthony Fenton ka mesebetsi ea NED Haiti le ho pholletsa le Caribbean le Latin America. Fenton ke moqolotsi oa litaba ea ikemetseng le mongoli-'moho le eena oa buka ea 'Canada in Haiti: Waging War On The Poor Majority.' O buisane le liofisiri tse ’maloa tse phahameng tsa ’muso le tseo e seng tsa ’muso tse sebetsanang le Haiti hammoho le litho tse ka sehloohong tsa khoebo ea Haiti. Khoeling e fetileng, o ile a thusa ho pepesa moqolotsi oa litaba ea tšehelitsoeng ke NED ea neng a ntse a faela litaba bakeng sa Associated Press ho tsoa Haiti. Ka mor'a moo, Associated Press e ile ea felisa kamano ea eona le moqolotsi oa litaba.
Sengoloa sena se fumaneha mahala. Leha ho le joalo, menehelo e re thusa ho fana ka litlhaloso tse koetsoeng bakeng sa batho ba sa utloeng litsebeng le ba sa utloeng litsebeng khaso ea rona ea TV. Kea leboha ka tlatsetso ea hau e mosa.
donate - $25, $50, $100, Hape…
AMY GOODMAN: Bekeng e fetileng, ke ile ka buisana le Anthony Fenton, mabapi le mesebetsi ea NED Haiti le ho pholletsa le Caribbean le Latin America. Fenton ke moqolotsi oa litaba ea ikemetseng oa Canada le sengoli-'moho le eena oa buka, Canada e Haiti: Ho Loa Ntoa ho Batho ba Mafutsana. O buisane le liofisiri tse ’maloa tse phahameng tsa ’muso le tseo e seng tsa ’muso tse sebetsanang le Haiti, hammoho le litho tse ka sehloohong tsa khoebo ea Haiti. Khoeling e fetileng, o ile a thusa ho pepesa moqolotsi oa litaba ea tšehelitsoeng ke NED ea neng a ntse a faela litaba bakeng sa Associated Press ho tsoa Haiti. Ka mor'a moo, Associated Press e ile ea felisa kamano ea eona le eena. Hona joale re ea ho karolo ea puisano eo. Anthony Fenton o ne a le studio Vancouver. Ke ile ka qala ka ho mo kōpa hore a bue ka boemo ba hona joale ba Haiti.
ANTHONY FENTON: Ehlile, ho hlakile, ho na le ts'ebetso ea sesole e ntseng e tsoela pele ho tloha ha Mopresidente Jean-Bertrand Aristide a lelekoa ka likhoka ka Hlakola 2004 ka phetohelo ea puso e ileng ea thusoa le ho reriloe ke mmuso oa Canada, hammoho le mmuso oa US le mmuso. mmuso oa Fora. Ha e le hantle, ho bua ho tsoa Canada, Canada e ile ea phetha karolo ea bohlokoa ho lihuoang ha Aristide 'me e ntse e tsoela pele ho phetha karolo ea bohlokoa mosebetsing oa ka mor'a tlhaselo ea Haiti.
Ba etella pele likhethong tseo joale e leng tsa bone tse reriloeng. Ho bile le li chechisitso tse 'maloa. Sena se bakoa ke karolo - sepheo sa mantlha sa tlhaselo, ehlile, e ne e le ho senya ts'ebetso e nyane ea demokrasi e tsebahalang e neng e le teng Haiti pele ho phetohelo, 'me ha e le hantle, hoja Aristide a ne a sa ka a lihuoa, Haiti e ka be e se e ntse e le teng. ba phethile likhetho tsa bona tsa demokrasi, likhetho tsa bona tsa bopresidente.
'Me, ha e le hantle, tšabo ea United States le mekhatlo e kang National Endowment for Democracy le State Department, ehlile, e ne e le hore demokrasi e tsebahalang e ne e tla mela Haiti tlasa mmuso o mong oa Lavalas, mme ba ikemiselitse ho nyenyefatsa. mokhatlo o tummeng o neng o le teng ho tšehetsa Jean-Bertrand Aristide le Mokha oa Lavalas. 'Me kajeno re bona khokahanyo ea molao oa batho ba maemo a holimo oo esale ba o nahana bakeng sa Haiti ho tloha ha 'Baby Doc'Duvalier e oa bohareng ba lilemo tsa bo-80.
AMY GOODMAN: Anthony, na u ka beha feela hore na Tumelo ea Naha ea Demokrasi ke eng?
ANTHONY FENTON: Che, ee, li thehiloe mathoasong a bo-1980 tlasa tsamaiso ea Reagan. Ka ho hlakileng, ba ikemiselitse ho khothaletsa mekhatlo ea pro-demokrasi le litekanyetso tsa demokrasi lefatšeng ka bophara. Ka Mphalane o fetileng, Mopresidente Bush o ile a bua kopanong ea National Endowment for Democracy, a pheta pono ea Reagan ha a ntse a itokisetsa, joalo ka ha ba re, 'ho holisa demokrasi lefatšeng ka bophara,' 'me ba fuoe' ba fuoe likhakanyo tse fapaneng tsa lichelete. e fanoeng ke Congress selemo se seng le se seng, joalo ka ha u boletse qalong. Hona joale tekanyetso ea bona e eme ho liranta tse limilione tse 80 ka selemo. Empa, ehlile, ke mokhatlo o le mong feela har'a tse ngata tse hokahaneng le US Agency for International Development, joalo ka ha ke boletse, Lefapha la Naha. Hona joale ho sebelisoa lidolara tse limilione tse makholo, ha e le hantle, ho sebelisoa chelete e ngata ho feta leha e le neng pele ho seo ba se bitsang ho phahamisoa ha demokrasi.
Hona joale, tlaleho ea histori ea National Endowment for Democracy e hlakile haholo, ha re sheba mosebetsi oa batho ba kang Philip Agee le William Robinson le William Blum, Noam Chomsky le ba bang, 'me morao tjena, haeba re sheba mosebetsi oa' muelli oa molao. le moqolotsi oa litaba ea ikemetseng, Eva Golinger, ea ileng a pepesa, ka likopo tsa Molao oa Tokoloho ea Boitsebiso, karolo eo NED e e bapetseng ho leka ho senya demokrasi le ts'ebetso ea phetoho e ntseng e tsoela pele naheng ea Venezuela ka 2002. Hugo Chavez, 'me ba bile le seabo tekong ea ho mo phethola ka April 2002, le mekhoa e tšoanang eo re e boneng e etsahala Haiti.
Lenaneong la hau, ka 2004, u ile ua buisana le Max Blumenthal, ea ngotseng sehlooho, sehlooho sa bohlokoa sa Salon se hlalosang karolo ea International Republican Institute, 'me ha re bua ka NED, re ke ke ra bua ka bona ntle le ho bua hape. mabapi le International Republican Institute le mekhatlo e meng e ikopantseng. Ho na le mokhatlo o hlophisitsoeng oa mekhatlo ena e fumanang chelete e etselitsoeng ho nyenyefatsa mekhatlo efe kapa efe e atileng ea sechaba, litloaelo life kapa life tsa demokrasi e tsebahalang e lokelang ho hlahella, ebang ke Latin America kapa kae kapa kae lefatšeng.
Kahoo, hape, sena ke mofuta oa motheo oa seo National Endowment for Democracy e hlileng e se etsang, 'me ha re ntse re sheba seo ba se etsang Haiti' le hore na ke khonne ho ithuta joang ka seo ba se etsang hona joale Haiti. hoo e ka bang ka ts'ebetso ea leeto la pele la tlaleho ea litokomane ho ea Haiti ka September le October 2005, moo re ileng ra bua le palo ea bafani ba NED, mekhatlo ea Haiti e fumaneng chelete ho tsoa ho National Endowment for Democracy. Ke ile ka khutlela Canada 'me ke itokiselitse ho etsa lipuisano le NED le ofisiri leha e le efe ea lenaneo, haholo-holo, le liofisiri tsa IRI, le liofisiri tsa naha tse laolang lidolara tse limilione tse 'maloa mesebetsing ea ts'ehetso ea demokrasi e tšehetsoeng ke US, joalo ka ha u boletse hape. , tse amanang haufi-ufi le batho ba phahameng ba Haiti, mekhatlo ea khanyetso, e kang Sehlopha sa 184, Democratic Convergence. Ena ke mekhatlo e ileng ea ferekanngoa ka matla ka ho fetisisa bakeng sa ho lihuoa ha Aristide le e neng e sebetsa le NED le IRI lilemong tse pele ho phetohelo ea 2004.
AMY GOODMAN: IRI ke Setsi sa Machaba sa Rephabliki.
ANTHONY FENTON: Ee. Rea tseba hore ' ka mohlala, ka tsatsi le leng feela, ke buile le mosali e mong eo e leng moetapele oa mokhatlo o bitsoang COFEL. Ke mokhatlo o hlophisitsoeng oa baetapele ba lipolotiki ba basali. Lilemong tsa pele ho phetohelo khahlanong le Aristide ho 2004, IRI e ne e tla tlisa, e ne e tla kena libese kapa e fofa ka lihlopha tsa kae kapa kae pakeng tsa 60 le 80 ea basali bana. 'Me, ehlile, ba ntse ba palame banna ba bang le bo-ralipolotiki ba bang Haiti. Empa ba ne ba tla ba isa Dominican Republic ka bese, hobane ka 1999, ka nako eo, Moemeli Timothy Carney ' e ne e le moemeli oa United States ka nako eo. Seo se bohlokoa haholo, hobane Moemeli oa Carney ke moemeli oa nakoana oa Haiti, hape e ne e le setho sa sebaka sa ho amohela baeti 'Tanka ea ho nahana e Washington e bitsoang Haiti Democracy Project e ileng ea phetha karolo ea bohlokoa ho hlohlelletsa letšolo lena la bodemona khahlanong le Aristide.
Leha ho le joalo, ka 1999, IRI e ile ea koaloa. Ts'ebetso ea bona e ile ea koaloa. Ba ile ba qobelloa ho tloha Haiti, ’me ho fihlela ha phetohelo ea ’muso ka 2004, IRI e ne e se na naha, kahoo e ne e etsa boholo ba mosebetsi oa eona Dominican Republic le batho ba kang Stanley Lucas, ea tsebahalang ka hore ke karete. -e jere Rephabliki ea Moamerika oa Haiti ea hiriloeng ke Setsi sa Machaba sa Rephabliki nakong ea phetohelo ea pele khahlanong le Aristide mathoasong a lilemo tsa bo-1990, 'me ke eena ea ileng a thusa ho aha khanyetso ea lipolotiki e tsoang Dominican Republic le ho etsa hore phetohelo e be teng. Empa ts'ebetso eo e sa tsoa latela ho tloha ha ho phethola 'muso. Ehlile, Mokhatlo oa Machaba oa Rephabliki hona joale o na le ofisi ea naha Haiti, 'me ka ofisi eo ba khona ho phunyeletsa likarolong tsohle tsa sechaba sa Haiti boitekong ba bona ba ho senya mokhatlo o tummeng.
Hona joale, ke rata ho bolela hore puisanong ea ka, 'me ena ke puisano e sa tloaelehang le ofisiri ea lenaneo la NED,' me enoa ke molaoli oa lenaneo la Washington ea ikarabellang bakeng sa Haiti hona joale, mosali ea bitsoang Fabiola Cordoba. O ile a nka sebaka, kea kholoa, ka Pulungoana, joalo ka ofisiri ea lenaneo, mme a ntšenolela, eseng feela lethathamo le pharaletseng la litokomane tse bonts'ang lithuso tse amohetsoeng ke NED bakeng sa 2005. Tsena, ka tsela e itseng, li felisitsoe, hobane tsena ke litokomane tse sa lokelang ho phatlalatsoa ho fihlela ka Mots'eanong oa 2006, bonyane ho latela 'muelli e mong oa NED. Empa se hlakileng litokomaneng tsena ke hore NED e tlohile, mohlala, tekanyetso ea lidolara tse zero Haiti ka 2003 ho ea ho tekanyetso ea $ 540,000 Haiti ka 2005.
Seo ba se entseng le bona - 'me batho ba bangata ba Haiti bao ke buang le bona ba mpolelletse hore Haiti e nkuoa e le laboratori bakeng sa liketso tsena tsa bofetoheli tsa mmuso oa United States. 'Me maemong a ts'ebetso ena ea liteko, ba hirile, lekhetlo la pele, ofisiri ea mananeo a naha, joalo ka ha u boletse, Régine Alexandre, eo e neng e le sebini sa Associated Press le New York Times, o ne a imenne habeli, a khanya khoeli e le ofisiri ea lenaneo la NED, 'me Associated Press e ile ea khaola maqhama le eena ka lebaka leo.
Hona joale, Fabiola Cordoba o ile a boela a mpolella hore ha a ne a le Haiti ka 2002, a sebeletsa e 'ngoe ea mekhatlo e amanang le NED, National Democratic Institute, o ile a re ho ne ho etsoa mela e mengata pakeng tsa Haiti le Venezuela, moo le hoja 70% ea batho ba ne ba tšehetsa Aristide, ho ne ho e-na le khanyetso e arohaneng haholo. Ba bang kaofela ba 30% ba ne ba arotsoe pakeng tsa lihlopha tse fapaneng tsa bohanyetsi tsa 120, kahoo sepheo sa IRI le NED e ne e le ho kopanya khanyetso ena ho haha hanyetsi e matla ea ho senya ka tsela e itseng mokhahlelo o tummeng oa Haiti tikolohong ea lipolotiki moo. . Mme a re Chavez 'ho ne ho etsahala ntho e ts'oanang haholo naheng ea Venezuela,' me ehlile, ka 2002, phetisetso ea 'muso e etsahetse moo motheong oa tlhahlobo ea mofuta ona, motheo, tšabo ena eo United States e nang le eona ea demokrasi e tsebahalang. le tlhokeho ea ho khelosa boiteko bofe kapa bofe ba ho kopanya melao e tsebahalang le ho kenya tšebetsong maano a molemong oa batho ba bangata ba futsanehileng libakeng tse kang Venezuela le Haiti.
AMY GOODMAN: Re buisana le Anthony Fenton, sengoli se ikemetseng le moqolotsi oa litaba ea senotseng mohalaleli oa AP oa Haiti, Régine Alexandre, joalo ka ha a ntse a le lethathamong la moputso oa National Endowment for Democracy. 'Me hona joale ho bua ka lintho tse tšoanang pakeng tsa Haiti le Venezuela, ha e le hantle, 2002, boiteko ba ho ketola puso khahlanong le Hugo Chavez, kutloisiso ea hau ke efe mabapi le ho kenya letsoho ha US ho latela, u tseba, chelete ea dollar ea Venezuela, ho kenya chelete ho khanyetso?
ANTHONY FENTON: Hoa thahasellisa haholo, hobane ho tloha ha mesebetsi ea NED e senotsoe ka botlalo ke batho ba kang Eva Golinger le Jeremy Bigwood. Khoutu ea Chavez, ba amehile haholo ka maikutlo a bona sebakeng seo. Kahoo seo ba se etsang, ka tsela e itseng, ba 'nile ba tsoela pele ho kenya chelete e ngata Venezuela, empa ba ntse ba e etsa hape ka ho ntša basebetsi, haeba u ka rata. Mohlala, ba fane ka lithuso ho tanka ea ho nahana ea Canada e bitsoang Canadian Foundation of the Americas, mme ka seo, ba leka ho kena ka monyako o ka morao, haeba u ka rata, ba na le maikutlo a hore Canada ke motho ea nang le bokooa bo bobe. ho ea Amerika sebakeng sa hemisphere, e le ho kenella sechabeng sa Venezuela.
Sena ke selemo sa bohlokoa, ha e le hantle, eseng feela Venezuela, empa ho pholletsa le lefats'e, ka kutloisiso ea hore ho na le likhetho tse ngata tsa mopresidente tse etsahalang. Joale ofisiri ea lenaneo la NED e mpolelletse hore Venezuela, Haiti, Ecuador, le Bolivia ke linaha tse 'ne tse etelletsoeng pele bakeng sa NED ka 2006, re lebelletse pele ho 2006 mme, ehlile, Cuba ke eona e kaholimo-limo lethathamong leo. Ke mokhelo o khethehileng, hobane Lefapha la Naha le behile chelete e itseng bakeng sa mosebetsi oa NED Cuba. Ebile, ba ile ba eketsa habeli chelete e neng e sebelisoa ho khelosa Cuba ea phetohelo ka 2005.
Hona joale, seo ba se etsang ka Motheo oa Linaha tsa Amerika, ha e le hantle, ho boto ea batsamaisi moo u na le motho ea kileng a etsa morero oa ho phethola 'muso ka sebōpeho sa Beatrice Rangel, ea sa kang a bapala karolo e mafolofolo, ha e ne e le moeletsi. ho mopresidente oa mehleng oa Venezuela Perez ho elella bofelong ba lilemo tsa bo-1980, a nkile mekotla ea chelete, ho latela William Robinson, ho ea Nicaragua Contras e sebetsang ho tsoa Venezuela, empa ke eena motho, Rangel, ea tsamaisitseng lenaneo lena la NED ka tanka ena ea ho nahana ea Canada, mme o ka boeena o itse, ua tseba, Canada e natefeloa ke maikutlo ana, 'me ho fallisoa ha NED ho ea Canada ke tsela e' ngoe feela ea hore NED e kenelle sechabeng sa Venezuela.
Empa tabeng ea Haiti, ho khutlela sebakeng seo, seo re se bonang ke hore NED e sebetsa haufi-ufi haholo le International Republican Institute. E mong oa bafani ba mantlha ba NED naheng ea Haiti ke setho sa bohlokoa sa Sehlopha sa bohanyetsi ba lipolotiki ba 184 khahlanong le Aristide, ea bitsoang Hans Tippenhauer. O etella pele mokhatlo o sebetsang le bacha ba Haiti. Ka tloaelo re bona NED e sebetsa le bacha ba Haiti, le basali ba Haiti, empa seo ba se etsang ' Monghali Tippenhauer, e ne e le e mong oa batho ba pele ba ho bitsa marabele, li-paramilitaries tse ileng tsa kena ho tsoa Dominican Republic ka 2004, o ile a bua. ho bona e le 'bahlabani ba tokoloho,' 'me o fumana lithuso ho tsoa ho, eseng feela NED, empa hape le IRI,' me o boetse o etsahala lets'olo la mokhethoa ea ikemetseng oa mopresidente ea bitsoang Charles Henri Baker, eo hape e neng e le e mong oa baetapele. ea Sehlopha sa 184. Ke mong'a mofufutso moo le ngoetsi ea Andy Apaid, moetapele e mong oa Sehlopha sa 184, ea sa tsoa hatella, le litho tse ling tsa batho ba phahameng, joalo ka Reginald Boulos, bakeng sa Machaba a Kopaneng [a sa utloahaleng] ho qobella ho kena libakeng tse futsanehileng le ho etsa liketso tse sehlōhō tse eketsehileng, e le ho nolofalletsa mokhoa ona oa ho kopanya puso ea batho ba phahameng sechabeng Haiti.
'Me kahoo, Hans Tippenhauer, ha a ntse a habeli e le mookameli oa letšolo la mokhethoa oa lipolotiki oa Sehlopha sa 184, mokhethoa oa khoebo, ha e le hantle mokhethoa eo US e tšehetsang, o boetse o sebetsa ho phunyeletsa sechaba sa Haiti ka boemo bo tla lumella, ka nako e telele, pono ena ea neo-liberal, pono ena ea lik'hamphani ea Haiti ho nka metso, seo ho thoeng ke demokrasi, hobane National Endowment for Democracy e khothalletsa mofuta o itseng oa demokrasi. Ke mokhoa o moqotetsane haholo oa setheo, o kang oo re o bonang Canada.
Hoa makatsa hore ebe re na le likhetho tse ntseng li tsoela pele ka mona Canada, empa ha re bone National Endowment for Democracy kapa International Republican Institute mona e leka ho qhekella tikoloho ea lipolotiki, hobane re se re ntse re le leqepheng la State Department. . Re se re ntse re le leqepheng la NED, kahoo ha re hloke tataiso ea bona, empa sebaka se kang Haiti, moo ho neng ho e-na le - moo demokrasi e tummeng e neng e qala ho mela ka metso, le hoja e tobane le embargo e kholo ea moruo le sefahleho sa ho senyeha ke mekhatlo ena, ho hlokahala haholo hore mekhatlo ena e Haiti hona joale e bapala karolo ena ea bohlokoa, ka morao, ke lokela ho re, hobane mecha ea litaba e tloaelehileng ha ea ngola pale e le 'ngoe mabapi le seo mekhatlo ena e se etsang. ka morao ho liketsahalo ho tlisa phetoho ea lipolotiki Haiti kajeno.
AMY GOODMAN: Moqolotsi oa litaba ea ikemetseng, Anthony Fenton. Re tla khutla le eena kamora motsotso.
[khaoha]
AMY GOODMAN: Re khutlela lipuisanong tsa rona tsa Haiti le moqolotsi oa litaba ea ikemetseng Anthony Fenton, sengoli-'moho sa buka, Canada e Haiti: Ho Loa Ntoa ho Batho ba Mafutsana.
AMY GOODMAN: Anthony Fenton, e mong oa batho bao u ba ngotseng le ho bua ka bona ke Ira Lowenthal. Ke mo hopola ho tloha lilemong tse fetang leshome tse fetileng nakong ea phetohelo ea pele khahlanong le Mopresidente Aristide ka 1991 ho isa '94, a sebeletsa USAID naheng ea Haiti. Mosebetsi oa hae ke ofe kajeno?
ANTHONY FENTON: Ka mor'a phetohelo, Ira Lowenthal o ile a khutlela Haiti. Joale, o ne a tlameha ho tsamaea, kea kholoa, ka 2002, hobane o ne a ntse a chesa haholo. O ne a ipapisitse le mesebetsi e meng e neng e hlahlojoa ke 'muso oa Haiti. Joale, o ile a ikopanya le ho thusa ho theha Morero oa Demokrasi oa Haiti ka 2002, bofelong ba 2002, mme a ts'ehetsa ho hlaha ha Sehlopha sa 184 nakoana kamora moo, e leng mofuta oa Haiti oa Morero oa Demokrasi oa Haiti. Ke buile ka lelapa la Boulos. Rudolph Boulos ke setho sa boto, setho sa boto ea mothehi oa Morero oa Demokrasi oa Haiti, hape, 'me o ntse a mathela Senate sebakeng sa Haiti moo ba rerileng ho nts'etsapele libaka tsa khoebo ea mahala le ho bula li-sweatshops tse ngata.
Empa Ira Lowenthal, o ne a sebeletsa Mokhatlo oa Amerika oa Ntšetso-pele, e leng o mong oa mekhatlo ea bohlokoa e phethahatsang merero ena e bitsoang Ntlafatso ea Demokrasi pele ho phetohelo. Ka mor’a phetohelo, o ile a ba le nako e khutšoanyane le bona, eaba o fetela mokhatlong ona o mong o bitsoang United Nations Office for Project Services. Hona joale, ke mokhatlo o khahlisang haholo o etsang mosebetsi oa kaho bocha, 'me ba ntse ba sebetsa - ba bitsoa letsoho le ikemetseng kapa la litšebeletso tsa taolo la Machaba a Kopaneng, le sa bonahaleng ebile le sa tsejoe hakaalo, empa Ira Lowenthal e bile motsamaisi oa sena. mokhatlo oa Haiti hang ka mor'a hore ho be le phetohelo, 'me o ile a thusa ho theha litsi tsa ho ngolisa likhetho,' me o bile le karolo ea bohlokoa molemong oa mekhoa ea mekhoa ea ho etsa ts'ebetso ena ea likhetho.
Joale, o ile a itokolla setulong e le motsamaisi oa UNOPS, 'me UNOPS hajoale e fumana konteraka ea $3 milione ho tsoa USAID ho sebetsa le ho fa mekha ea lipolotiki chelete - mekha e 'amohetsoeng' ea lipolotiki, eo bongata ba eona e leng bohanyetsi ba mehleng ba lipolotiki khahlanong le Aristide, Khokahano ea demokrasi. Hona joale Ira Lowenthal ke moeletsi oa bohlokoa oa UNOPS kajeno, 'me ha e le hantle, ho na le motho oa Canada ea bitsoang Jean-Francois Laurent, ea tsamaisang mesebetsi ea UNOPS Haiti. Empa Ira Lowenthal, mang kapa mang eo ke buang le eena, e mong le e mong o bua ka mokhoa o khanyang ka eena sechabeng sa papatso ea demokrasi. Ke letsoho la kgale moo, jwalo kaha le boletse. O ne a e-na le maqhama le lelapa la Boulos nakong e fetileng ea phetohelo, 'me, ehlile, ho boleloa hore lelapa la Boulos le bile le likamano le FRAP, mokhatlo oa paramilitary o thehiloeng ke CIA e le ho senya mokhatlo o tummeng ka nako eo.
Hona joale lelapa la Boulos hape, ho 'nile ha tlalehoa ka bophara hore ba ka' na ba amahanngoa le mosebetsi oa sehlopha sa lefu la Apaids ho Cite Soleil, lihlopha tsa anti-Lavalas tse etselitsoeng ho senya tšehetso e tloaelehileng bakeng sa mehala ea ho batla ho khutla ha Aristide kapa batla tokelo ya ho voutela nkgetheng ya kgetho, hona joale Rene Preval. Empa Ira Lowenthal o phethile karolo ea bohlokoa. Ha e le hantle, beke le beke mokhatlo ona, UNOPS, ho u fa mohlala oa mofuta oa likamano tsa malapa moo, ba kopana le IRI, NDI, le USAID, le IFES, e amanang le IRI Molula-setulo oa IFES ke moeletsi oa mehleng oa Reagan le mokhethoa oa Bush joalo ka moemeli oa UN pejana ho tlhaselo ea 9/11 ka 2001, William Hybl.
Kahoo u bona lelapa lena le kopana beke le beke, le hokahanya mesebetsi ea lona. Ba fana ka lidolara tse limilione ho mekha ea lipolotiki, ka ho ba fa chelete bakeng sa papatso ea TV, lipampitšana, likipa le mefuta eohle ea mesebetsi e meng. Mme, ehlile, sena sohle se reretswe - ba ts'epa, ke nahana, hona joale, hore ho tla ba le likhetho tsa makhaola-khang, joalo ka ha ho bile Liberia, moo International Republican Institute le mekhatlo ena e meng e bapalang. karolo e ka sehloohong, hape, hobane haeba ho na le likhetho tsa likhetho - 'me ho ka etsahala hore e mong oa likhetho tsa bona tse nepahetseng, mohlomong tse kang Marc Bazin, ea ntseng a matha tlas'a lebitso la Lavalas kajeno, empa e ne e le mokhethoa oa Banka ea Lefatše hore Aristide. ba hloloa haholo ka 1990 - ba ts'epa hore e mong oa bonkgetheng bana, mohlomong e tla ba Henri Baker, o tla khona ho hlola papaling ea bobeli.
Empa ho boetse ho na le karete ea likhukhuni eo ba e tšoereng ka holim'a lihlooho tsa bona. Li-paramilitaries tse keneng ka 2004 joalo ka Guy Philippe. Bahoebi ba bang ba tsebahalang ba NARCO, mochana oa Tona-Kholo ea hona joale, Gerard Latortue, lebitso la hae ke Youri Latortue, ho bua feela ka lebitso la hae Haiti, ho tsosa tšabo mahlong a batho ha u bua le bona, 'me motho enoa oa matha. bakeng sa senate sebakeng sa Artibonite. 'Me monyetla oa ho kenella ka mabifi ts'ebetsong ena ea likhetho ke ka morao,' me hoa utloahala, 'me batho ba kang Ira Lowenthal le mekhatlo ena e meng, NED, ba tseba sena hantle, kahoo ho tla ba monate ho bona kamoo e leng kateng. e bapala.
AMY GOODMAN: Le karolo, Anthony Fenton - o bua le rona ho tsoa Vancouver, Canada, lipakeng tsa likhetho tsa hau - oa Canada le bakhethoa ba hajoale nakong ea phetoho ea 2004, hammoho le seo u utloisisang hore ke karolo ea US e ileng ea qobella. Aristide tsoa?
ANTHONY FENTON: Haele hantle, Canada ka Loetse e ile ea tšoara kopano le litho tsa lekala la poraefete la Haiti ka tanka eo ea ho nahana eo ke e boletseng pejana e fumanang chelete ea NED, FOCAL, Motheo oa Linaha tsa Amerika. Reginald Boulos, e mong oa ba phahameng ka nako e telele ba neng ba tšehetsa pono ena ea US bakeng sa Haiti 'me o na le maqhama a nako e telele le Washington, o ile a memeloa sebokeng sena. 'Me seo u neng u se bona ke Canada e tšehetsang ka pelo eohle. Ha e le hantle, Roger Noriega, Mongoli oa mehleng oa Naha bakeng sa hemisphere e ka bophirimela, o ile a tla Canada hang ka mor'a phetohelo le Adolfo Franco oa USAID. Franco, ka tshohanyetso, o hanne ho botswa dipotso mabapi le mesebetsi ya USAID ka lehlakoreng la kgothaletso ya demokrasi naheng ya Haiti haufinyane. Empa ba ile ba tla Canada hang ka mor’a phetohelo ka morero oa ho kōpa Canada hore e phethe karolo ea boetapele Haiti, ’me Canada e ile ea lumela kapele.
Ha e le hantle, ha ke ne ke le Haiti ka September le baqolotsi ba bang ba bang ba Canada, re ile ra buisana le setsebi sa maemo a holimo sa Canada, 'me o ne a ithorisa hore na qetellong Haiti ho na le' muso o busoang ke batho ba phahameng ba machaba lefapheng la poraefete. sechaba. 'Me mosebetsi oa Canada ke ho ema ka pele ho lipolotiki, lipolotiking, hape ba thusa sesoleng, le ka lehlakoreng la bohlale, ho tšehetsa puso ena e seng molaong e kentsoeng ke United States, e ileng ea rekoa ho tsoa Florida le ho kenngoa - e behiloeng ho batho ba Haiti. Kahoo Canada e bapala karolo e ntseng e eketseha 'me ba lebelletse ho e bapala - ha e le hantle, moemeli enoa oa boemo bo holimo o re boleletse hore Canada e tšoana le ho fumana meputso ea eona Haiti, hobane ho tla ba le phetoho e tlang, mme a bua ka Cuba ka ho khetheha. , 'me ha e le hantle, ka mokhoa o ts'oanelang moo Haiti e leng teng - Lefapha la Naha ka 2005 le thathamisitse Haiti le Colombia e le linaha tse peli tse ka sehloohong tsa maano - kahoo ho bohlokoa haholo hore ba nke taolo ea Haiti.
Ho na le thahasello ea Dominican Republic moo, hape. Ho ka etsahala hore ebe ba theha metheo ea sesole moo. US e se e le nako e telele e laetse maano a sesole sa Dominican sebakeng seo, mme mmuso oa Canada mona, seo re se bonang, o tlasa mmuso oa tokoloho o mabapi, ho bonahala o felloa ke matla ho phetohelo ea likhetho tsa neo-conservative. , ha le ka rata, le eteletsoeng pele ke Mokha oa Canada oa Conservative Party le Stephen Harper, eo e leng mohatelli ea tsebahalang oa George Bush. Canada, mmuso oa tokoloho, o qalile phetoho e nepahetseng lilemong tse leshome tse fetileng, hoo re boneng karolo e ncha bakeng sa Canada Amerika. Ha e le hantle, moemeli enoa oa boemo bo phahameng o ile a bua ka qetello ea Canada le Amerika e phethahalang ka karolo ea bona Haiti kajeno.
AMY GOODMAN: Anthony Fenton ke moeti oa rona. O bua le rona hotswa Vancouver, Canada. Le bopaki ba ho kenya letsoho ha 'muso oa US phetohelong e ileng ea qobella Mopresidente Aristide February 29th, 2004?
ANTHONY FENTON: Ka 2003 ho ile ha tšoaroa seboka Ottawa se bitsoang Ottawa Initiative on Haiti. Ka nako eo, e ne e le tafole e chitja ea lekunutu e phahameng e neng e sa akarelletse batho ba Haiti leha e le bafe, le hoja e ne e le seboka se neng se reretsoe ho buisana ka bokamoso ba Haiti. Ho ile ha phatlalatsoa ke mong’a seboka seo, Setho sa Paramente sa Canada se bitsoang Denis Paradis, makasineng ea Quebec, hore ho ile ha buisanoa ka monyetla oa ho tlosa Aristide le ho kenya tsamaiso ea tsamaiso ea Machaba a Kopaneng. Taba ena e ile ea totobala ka potlako, ’me ’muso oa Canada oa hula ka hore taba ena e ile ea buisanoa, empa ka mor’a phetohelo ke ile ka kenya kopo ea Freedom of Information Act ’me ka fumana tse ling tsa litokomane, tseo ho bonahalang li tiisa se neng se lutletse ka nako eo, hore ho ne ho na le. liboka tsa boemo bo phahameng li sa tšoareloe Ottawa feela, empa liboka tse ling tse latelang, kea utloisisa, Washington le El Salvador tse neng li rerile ho lihuoa ha Aristide ka lehlakoreng la diplomatic.
Mokhatlo oa Linaha tsa Amerika o ne o ameha. 'Me Motlatsi oa Mongoli Kakaretso oa OAS, Luigi Einaudi, ea ileng a bua ka thabo bosiung ba pele ho boipuso ba Haiti, 'Bothata ba Haiti ke hore sechaba sa machaba se ferekane ebile se arohane hoo re hlileng re lumellang batho ba Haiti ho matha Haiti. ' Ke batho ba tjena le maikutlo a kang ana a ileng a tsebisa liboka tsa mofuta ona tse bileng teng pele ho puso ea puso, ‘me ua tseba, mongolo o ne o le leboteng bakeng sa Aristide ha a ne a khethoa ka November 2000. Re bone bohanyetsi bo hana likhetho. . Liphuputso tsa Gallup li bontšitse tlhōlo e kholo ea Aristide, 'me hape re khutlela ntlheng e entsoeng ke ofisiri ea lenaneo la NED, e ne e le taba feela ea hore, ho ea ka pono ea United States, Canada, le Fora, le European Union, Batšehetsi ba mantlha ba Coup d'etat ena, hore Aristide o ne a kopanya matla, hore Mokha oa Lavalas, haholo-holo, le hore mokhatlo o tummeng o ne o ntse o hlaha mme o ntse o mela, 'me ke sona se neng se tlameha ho lihuoa le ho emisoa. ke seo re se bonang se etsahala kajeno.
AMY GOODMAN: Ka potlako haholo, Anthony Fenton, tabeng ea se etsahalang Cite Soleil ka lipolao tsa baahi ba se nang molato moo, hape le lipolao tsa mabotho a Machaba a Kopaneng, morao tjena u na le Reginald Boulos le Andy Apaid, baeta-pele ba tummeng ba anti-Lavalas, ba tšoereng boipelaetso bo boholo, bo kopang hore ho be le khatello ho Cite Soleil. O ka bua ka seo?
ANTHONY FENTON: E, hape, sena - ke bala seo e le phephetso. Ba bile teng - ha u khutlela lehlabuleng la 2005, ho ne ho e-na le leqhubu la ho koetela, joalo ka The New York Times le LA Times e tlalehile, e ileng ea sebelisoa e le boikaketsi ba hore UN e kene Cite Soleil e ntše ka metso batho bao ho thoeng ke li-chimere, bao ho neng ho thoe ke linokoane, bao ho thoeng ke likhukhuni. Joale, ke ile ka tseba ka mehloli e ka hare ho ofisi ea tona-khōlō ea Haiti le mehloling e meng hore, Youri Latortue, mochana oa Gerard Latortue, o ne a kenelletse morerong ona oa ho koetela, hore o ne a ntse a etsa le ho okamela sekhopo sa hae sa ho koetela. seo se ile sa sebelisoa e le boikaketsi ho ea libakeng tsena tsa boahelani le ho etsa lipolao tse ngata. Mme ka la 6 Phupu, ho tlalehiloe hantle le ho tlalehiloe hantle hore polao e ile ea etsahala, 'me e entsoe ke Machaba a Kopaneng. E ile ea ikamahanya le khatello e neng e behiloe ho eona ke batho ba kang Reginald Boulos le litho tse ling tsa maemo a phahameng, joalo ka Andy Apaid.
'Me kahoo ke bona, ke nahana, ho latela seo nka se bolelang, sena se ntse se phetoa, le lets'oao la ho koetela - ho ka etsahala hore litlhaselo tsena ho bao ho thoeng ke balebeli ba khotso, ba Jordanian ba kileng ba bapala karolo e' ngoe ea khatello ho Cite Soleil. , hore eo ke phephetso e 'ngoe e reretsoeng ho hatella mabotho a Machaba a Kopaneng hore a kene motseng oa Cite Soleil le ho thunya ka ntle ho mabaka, joalokaha a 'nile a etsa khafetsa. Ua tseba, matsatsing a 'maloa a fetileng batho ba' maloa ba bolailoe Cite Soleil, ho tloha ha ho etsoa pontšo. Baqolotsi ba litaba ba Canada ba leng teng hona joale, Aaron Lakoff le Leslie Bagg, ba tlalehile ka moo batho ba bane ba Cite Soleil ba bolailoeng.
'Me Machaba a Kopaneng a tseba hore a ke ke a kena Cite Soleil le ho etsa ts'ebetso ena ntle le ho bolaea baahi, leha ho le joalo batho ba kang Reginald Boulos ha ba bonahale ba tsotella haeba baahi ba bolaoa. Ke ts'enyehelo feela, 'me o itse o ikemiselitse ho theha letlole ho thusa mahlatsipa a Cite Soleil. Ha re buisana le Monghali Boulos ka September, o ile a ipitsa Monghali Cite Soleil. Kahoo, o na le tjantjello ea ho theola mokhatlo ona o tummeng o batlang hore Aristide a khutle kapa o bitsa likhetho tse lokolohileng le tse hlokang leeme tse tla etsa hore Rene Preval a atlehe molemong oa ho putlama.
AMY GOODMAN: Moqolotsi oa litaba ea ikemetseng Anthony Fenton, mongoli-'moho oa buka Canada e Haiti: Ho Loa Ntoa ho Batho ba Mafutsana. Likhetho tsa Haiti ke February 7. Likhetho tsa Canada li kajeno.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate