“Ha re e shebeng ho ea ka pono ea batho ba Bangledesh [kapa Haiti] ba bolaoang ke tlala, batho ba Chaena [kapa Honduras] ba bolaoang ke tlala, ’me ntho feela eo ba lokelang ho e fa mang kapa mang ea bohlokoa, ke mosebetsi oa bona o theko e tlaase. 'Me, ha e le hantle, seo ba se bolellang lefats'e - ba na le folakha ena e kholo e reng ‘ tloho u tlo re hira, re tla sebetsa lisente tse 10 ka hora hobane lisente tse 10 ka hora li tla re rekela raese eo re e hlokang. ho se bolaoe ke tlala’ le ho "tla ho re pholosa maemong a rona", kahoo ha Nike [kapa Gildan] ha ba kena, bohle sechabeng ba ba nka e le molimo o moholohali.â€
- The Setsi sa Fraser Institute Michael Walker, e qotsitsoeng ho sengoloa se nyatsehangMokhatlo
Ka la 14 Phupu, “moetsi e moholo oa likipa oa Amerika Leboea†Gildan Activewear e phatlalalitse hore li tla ba teng ba koala setsi sa bona sa kopano sa El Progresso Honduras, ha khiro e fela ka la 30 Loetse. Basebetsi ba 1800 ba tla fokotsoa, ho phaella ho basebetsi ba ka bang 100 ba ileng ba lelekoa ka lebaka la ho leka ho ikopanya ka 2002-03 (1). Mekhatlo e mengata ba tšositsoe ke qeto ea Gildan ea ho koala le ho falla - joalo ka "godsend" - ho ea Haiti le Nicaragua, haholo hobane litlaleho li haufi le ho lokolloa ke Mokhatlo oa Fair Labor (FLA) le Mokhatlo oa Litokelo tsa Basebetsi (WRC) e qaqisang liphuputso tsa bona tse batsi mabapi le maemo a feme, meputso le litaba tse amanang le basebetsi.
WRC's Scott Nova o itse "bopaki bo bongata" mabapi le "tlolo ea molao e tebileng", karolo ea "bothata bo hlophisitsoeng" sebakeng sa litokelo tsa basali le basebetsi. Nova o hlalositse kamoo Gildan a bileng a etsa lipatlisiso tsa bona tsa kahare mabapi le tlolo ea litokelo tsa basali ho fihlela "qeto e tšoanang hantle" le WRC. Nyeoe ea WRC, e ts'oanang le tlaleho e tlang ea FLA, e "khaotsoe le ho omisoa". Ho ba mokhatlo o sa ikarabelleng ho na le melemo ea ona, leha ho le joalo, kaha Gildan o 'nile a hana phoso leha e le efe' me a bonahala a sebetsa ka "ho hloka kotlo ea koporasi" .
Leha 'muelli oa Gildan, Stephane Lemay a lekile ho nyenyefatsa tlhahlobo ea WRC, a supa hore Gildan o hanne phihlello ea WRC ho fektheri ea El Progresso, Nova o re phihlello ea 'mele ea semela sena "e ne e se bohlokoa" leha ho le joalo, kaha ba tsamaile haholo. lipuisano le “ka tlase ho lekholo†basebetsi ba lelekiloeng, hammoho le liofisiri tsa mmuso tsa Honduras, kantle ho meaho. Ka mantsoe a mang, WRC ha ea ka ea etsa joalo ho hlokahala phihlello ea semela ho paka hore Gildan o ne a etsa litlolo tsa molao tsena. Liqoso tsa hore 1. Gildan o ile a leleka basebetsi ba bangata ka tsela e seng molaong ka lebaka la ho sebelisa tokelo ea bona ea ho hlophisa nakong ea lilemo tse ka bang peli, e leng "e atlehileng ho thibela basebetsi ho theha mokhatlo oa basebetsi" le 2. Hore Gildan o tlōtse molao oa Honduras o hlokang basebetsi ho lefshoa bakeng sa nako e eketsehileng, ho fane ka liqeto tse laelitseng “litlōlo tse kholo tsa litokelo tsa basebetsi.â€
Ho ea ka Nova, ha ho na phehisano mabapi le lintlha, 'me liqeto tse tšoanang haholo li ile tsa fihleloa ke FLA, eo, ha Gildan a ka hana ho hlompha liphetho tsa tlaleho ea bona kapa ho hana ho fetola qeto ea ho khaola le ho baleha. Semela sa El Progresso, se kanna sa hlakola setho sa Gildan. Lemay o boletse hore Gildan o tla latela "liketso tsa tokiso" tse khothaletsoang ke FLA, eo "ba tlamahaneng le konteraka" ho bona. Bob Jeffcot oa Maquila Solidarity Network, le WRC's Nova, ba nahana hore ho tla ba thata ho tiisa liketso tsena tsa tokiso haeba Gildan a ka khaola le ho baleha semela sa hae sa El Progresso. Jeffcot o re, “ho e kwala hona jwale ho a belaetsaâ€, haholoholo ka lebaka la hore basebetsi ba ka bang 100 ba kolota meputso “ba lokelwang ke ho hong ho sa natswe qeto ya ho falla.â€
Ha ho pelaelo hore Gildan o tla tsotella hore na ba lula e le litho tsa FLA kapa che; mohlomong ba ile ba ikopanya feela ho khahlisa ba bang ba nang le kabelo, haholo-holo Quebec Solidarity Fund. Beke e le 'ngoe ka mor'a hore Gildan a kenelle FLA, Solidarity Fund e phatlalalitse hore e tla ntša karolo ea bona ea 11.1% ea Gildan, ho itšetlehile ka seo ba se fumaneng mabapi le "lintlha tse khaotsoeng le tse omisitsoeng" tsa tlolo ea litokelo tsa basebetsi le litokelo tsa basali. El Progresso. (2) Ha ba sa tlameha ho ameha ka "lintlha tsa boitšoaro" Gildan o ntse a tsoela pele ho kena Haiti le Dominican Republic (eo lekala la eona la masela le hirang baphaphathehi ba Haiti ba likete, bona ka tlase), moo boitšoaro bo sa laoloeng ka botebo kapa hona ho qobelloa, haholo-holo. joale kaha puso e khethiloeng ka molao e felile.
Mekhatlo ea basebetsi ea Haiti e tlalehile (3) hore moputso o fokolang oa 70 (o fokolang, empa o loanela le ho fihleloa ke 'muso oa Lavalas ka 2003) o ntse o khutlisetsoa morao (ho ea pele ho 2003 36 gourde level) hona joale ha puso ea popi / sesole. e teng mme ba sheba ka tsela e nngwe ha beng ba di-sweatshop ba tlatlapa basebetsi le ho atolosa tshebetso tikolohong ena “e ntle”. Batho ba kang Andy Apaid, eo e leng e mong oa likonteraka tsa "local" tsa Gildan (4), ho ea ka basebetsi ba mehleng, ha ho mohla ba kileng ba hlompha moputso o fokolang mme ba ne ba tla leleka basebetsi ba hanyetsang. Ho feta moo, marena a kang Apaid a tla qobella basebetsi ho ea likopanong tsa "bohanyetsi" tse khahlanong le Aristide tlas'a tšokelo ea ho felisoa kapa ho khalemeloa.
E lokela ho hopoloa hore Apaid, ho sa tsotellehe taba ea hore ke moahi oa US, e ne e le moetapele oa Setsi sa Machaba sa Rephabliki-e hlahisitse Sehlopha sa 184- anti-Aristide “bohanyetsiâ€, le hore lelapa la Apaid le fane ka tšehetso ea lichelete ho ea sesoleng sa sesole sa 1991-94 se ileng sa liha Aristide lekhetlo la pele. Apaid, hammoho le litho tse ling tsa "ba Haiti" ba phahameng sechabeng le bao e kileng ea e-ba lihlopha tsa batho ba bolaeang, ba ile ba hlophisa ho felloa ke botsitso le ho lihuoa ha Aristide [le “sechaba sa machabaâ€]. Hore Gildan o ruile molemo ka ho toba ho sena e ka 'na ea e-ba ntho e iketsahalletseng kapa e se ke ea e-ba teng, empa re tlameha ho hlahloba ka hloko nako e teng mona.
E ne e le tsebo ea sechaba ka 2003 hore Canada, Fora, United States, ka kopanelo le Lefapha la Naha la US. Otto Reich, le Motlatsi oa Mongoli Kakaretso oa OAS, Luigi Einaudi, ba ne ba tšoere lipuisano tse tebileng mabapi le “mathata a Haitiâ€. Tharollo e reriloeng ho "koluoa" ena e hlahisitsoeng haholo ke mekha e tšoanang, joalo ka ha ho ile ha buisanoa ka la 17 Pherekhong, 2003, e ne e le "thuto ea UN" ea Haiti le ho khutla ha sesole sa Haiti, se sebetsang molemong oa hore. “Aristide o tlameha ho tsamayaâ€. Kopano ena e ile ea rehoa “Ottawa Initiative on Haitiâ€, mme e ne e tshwerwe ke Letona la ka nako eo la La Francophonie, Denis Paradis, ya ileng a re "Le hoja Machaba a Kopaneng a ke ke a lakatsa ho kenella ho lebisa mosebetsing oa sesole" ¦seo se ka qojoa ho fihlela likhetho li tšoaroa.â€(5)
Ho ea ka moqolotsi oa litaba Michel Vastel, seboka se latelang "ho phethela morero" se etsahetse El Salvador, se kenetsoe ke Motlatsi oa Letona la Canada bakeng sa Amerika Marc Lortie, hammoho le Mafapha a Naha a US Roger Noriega, Otto Reich, le “ofisiri ya White House, e leng sesupo sa hore na sena se ne se nkuwa hampe hakae.†(6)
Vastel ea ileng a buisana le Paradis bakeng sa makasine ea L’Actualite e Quebec, o ngotse "Aristide o tlameha ho lihuoa" 'me boiteko mabapi le sena bo ntse bo etelloa pele ke "maparamente a linaha tse' maloa tse kopaneng morero oa Canada. [Khatiso e kentsoe]
Paradis e qotsitsoe sengolong sa Vastel e fana ka litlhaloso tse peli tse hlakileng tsa khethollo ea morabe:
“Haeba batho ba Canada ba ne ba tšoara liphoofolo tsa bona ka tsela eo ba boholong Haiti ba tšoarang baahi ba bona ka eona, bona [ba boholong Canada] ba ne ba tla koalloa chankaneng.†Le hoja hamorao Paradis a ile a hana hore o buile sena (le hoja Vastel a se tlalehile), Moemeli oa Canada Haiti, Kenneth Cook o ile a tiisa. hore litlhaloso tsena li entsoe.†(7)
Paradis, ka mor’a hore a etele Haiti ka 2000, “o ile a etela metse e meholo ea lefatše e 20 ho buisana ka nyeoe ea Haiti,†eaba o etsa qeto ea hore “Afrika ke bone bofutsana ka seriti” empa Haiti ha ho na seriti le ho feta. Ka kakaretso, ha ho hlokahale hore motho a shebe hole haholo hore a ka fumana mantsoe a khethollo ea morabe ka batho ba Haiti, kaha sena se 'nile sa bontša litlaleho tse tloaelehileng ka Haiti,' me ke karolo ea maano a "sechaba sa machaba." (8)
Mopresidente oa mehleng oa United States, John Adams, o ile a bolela maikutlo a tlhaho a khethollo ea morabe a ntseng a le teng le kajeno, ka 1799, ha a ne a re mabapi le Haiti “Boipuso ke boemo bo bobe ka ho fetisisa le bo kotsi ka ho fetisisa boo ba ka bang ho bona bakeng sa United States.†(9)
Taba ee e sebetsa joang ho Gildan Activewear?
Mantsoe a qotsitsoeng a Michael Walker ka holimo a tšoantšetsa maikutlo a atileng a setsebi sa mehleng ena sa neoconservative/colonial industry and policymaker. Sena ha sea hlaka ho feta tabeng ea Gildan mabapi le Haiti, Gildan e le mofani oa tlaase ea batlang ho sebelisa batho ba tlokotsing ka ho fetisisa lefatšeng ho ntša mosebetsi o kang oa makhoba le phaello ho tloha.
Sebopeho sa la 3 Phupu Globe le Mail sengoloa se buang ka Gildan se beha taba ena ka nepo. Sehlooho se baleha tjena “Gildan o nka ho etsa li-T-shirt ka mokhoa o khahlehang oa liaparo tse tloaelehileng; Boikemisetso ba k'hamphani ea ho fokotsa litšenyehelo bo thusa ho etsa hore "e hlahelle letsatsi le letsatsi". Boitlamo bona ba ho nts'etsapele "theko e tlase ka ho fetesisa" e entse Gildan “global T-shirt powerhouse†e ba nolofalletsang ho aha “empire ea liphahlo tse tloaelehileng†ea sebele.
Nako ea qeto ea Gildan "ea ho bula maliboho litsing tsa tlhahiso ea kantle ho leoatle sebakeng sa Caribbean moo litšenyehelo tsa basebetsi le thepa ea likepe li leng tlase" e lumellana hantle le qeto ea ho senya demokrasi ea Haiti, le ho phahamisoa ha lefatše ka la 1 Pherekhong 2005 lefatšeng ka bophara. textile quotas. Mona ke lebaka le le leng le letle la hore "sechaba sa machaba", ho latela tlaleho ea la 7 Hlakubele 2003 Radio Metropole "e ke keng ea emela likhetho ka 2005 pele ho ka ba le phetoho ea puso Haiti." €
Bakeng sa karolo ea Gildan, equation e bonolo:
“Sepheo ke ho tswelapele ho theola ditjeho e le ho tobana le phephetso e lebeletsweng ho tswa ho Machaena a theko e tlase le tse ding tse tswang kantle ho naha kaha ho tloswa quotas ho thomelontle ya masela ya dinaha tse ntseng di tswela pele ho qala selemong se tlang. Litsenyehelo tsa Gildan tsa ho fana ka 'maraka oa Amerika li tla tsoelapele ho ba tlase ho feta tsa mmaraka oa China ka lebaka la katleho ea tlhahiso-
Mmueledi wa Gildan Lawrence Sellyn o ithorisa ka ho re, “Ha ho ka moo mohlodisani a ka etsang mosebetsi o lekaneng ka ditjeho tsena ho fokotsa maemo a rona a moruo.”
Bahoebi ba liaparo tsa Amerika ha ba tsilatsile ka seo ba se nkang e le "tšokelo e tlang ea Machaena" eo ba utloang eka e ka nka sebaka sa indasteri ea masela ea US kamora 2005:
“Karabo e tlameha ho tla kapele. The American Textiles Manufacturers Institute (ATMI) e bolela esale pele hore China e tla fana ka liperesente tse 70 tsa 'maraka oa lefatše oa masela ka mor'a 2005.â€
Ke ka lebaka leo ba hlohlelletsang tsamaiso ea Bush ho "sireletsa" indasteri “ka lebaka la tšokelo ea [Machaena],†ho bolela Lloyd Wood, molaoli oa litaba oa ATMI. Ho ipapisitsoe le 100% ea 'maraka, “China e ka nka mesebetsi e limilione tse 15-20†mme ba ikemiselitse ho fana ka lichelete ho indasteri e le ho theola litheko le ho hohela bareki ba kang Wal-Mart phepelong ea bona e sa feleng ea libaka tsa ts'ebetso ea kantle ho naha. .
Ka hona, ho bolela Wood "basketcase" joalo ka Haiti e tla be e qothisana lehlokoa le masela a masela, ao a a tšoantšang le "mosebetsi o boima haholo" oo ke batho ba lefatše la boraro ba hlomelloang ho o etsa: “Ha ho so ka ho etsoa. mochini o qapiloeng o khonang ho roka seaparo hantle ho feta motho ka mochini.â€
E ne e sa lokela ho makatsa mang kapa mang ha ka May 2003 Gildan a phatlalatsa hore "ba sa tsoa bula setsi se seng sa ho roka Haiti se tla re lumella" ho fokotsa litšenyehelo tse akaretsang tsa ho roka ha rona. karolo ea “mohaho o kopaneng oa tlhahiso†oo "o tla theoa holim'a mohlala o atlehileng oa ts'ebetso e kopaneng ea masela le ho roka ea Gildan's Honduras."
Sebaka sa “18 million square feet foot in the Dominican Republic…se seholo ho lekana ho ka amohela ho ka lebelloa ho eketsoa ha batho setšeng sona seo.†Sena se tla hloka tlatsetso e tsamaeang le meaho ea ho roka, Haiti.
Ho sa tsotellehe bofokoli bofe ba Mopresidente Aristide e le ralipolotiki (mefokolo eo, ho ea ka molao oa machaba, e sa lokelang ho ahloloa ke "sechaba sa machaba" empa ke bakhethi ba Haiti), ha 'muso oa hae o ne o saena sebakeng sa sebaka sa khoebo sa mahala se fetang Moeli oa Haiti-Dominican, molemong oa basebetsi ba Haiti o ile a tsitlallela litokelo tse kopaneng tsa lipuisano. Ka lebaka la ho totobetseng hore Gildan "ho hanyetsa" litokisetso tse joalo tsa basebetsi, ba thabetse ho bona hore litokisetso tsena ha li sa sebetsa, esita le ho ea ka khopolo, tlas'a puso ea lipopae ea Canada-US-France e kentsoeng ea Gerard Latortue le Boniface Alexandre. 'Muelli oa Gildan, Stephane Lemay, ehlile, o hana khokahano efe kapa efe lipakeng tsa phatlalatso ea bona ea la 6 Pherekhong, hore Gildan o itokisetsa “ho atolosa basebetsi ba Latin America le Caribbean ka liperesente tse 50 ka 2008…haholoholo ka ho bula ts'ebetso e ncha Haiti le Dominican Republic. ,†(IPS, Hlakola 6th, 2004) le 'nete ea lipolotiki Haiti.
Motho a ka re sengoloa sa Michel Vastel se thehile mofuta oa "khoebo ea ka hare", e fang batseteli tsebo ea pele ea hore matsatsi a khanyang a tla Haiti, moo Neoliberalism le phihlello e sa thibeloang ea mesebetsi e theko e tlaase e tla ba teng. tšireletso ea Puso ea Lipopae ea United States le lebotho la Haiti le tsosolositsoeng. Ho hlakile hore Gildan ha a na mekhoa ea boitšoaro ka sepheo sa batšehetsi ba Lavalas Haiti - likete tse 'maloa tsa bona ba bolailoe ho tloha ka February 29th - hafeela ho na le makhoba a lekaneng a Haiti ho pota-pota li-t-shirts tsa bona.
Notes:
(1) Pale ea Gildan's union-busting Honduras e hlahisitsoe ketsahalong ea la 22 Pherekhong 2002 ea TV ea CBC. Phatlalatso, ka 2002 e pepesa e ileng ea hlahisa liqoso tse tebileng, tse hanoang ka matla ke Gildan ka nako eo. Ho fumana mokhoa oa ho tšehetsa ntoa e tsoelang pele ea basebetsi ba Honduran Gildan, ka kopo ikopanye le Fair Labor Association, Workers Rights Consortium kapa Maquila Solidarity Network [Lihokelo tse ka holimo].
(2) Ka November 12th (matsatsi a mahlano ka mor'a hore Gildan a phatlalatse litho tsa eona tsa FLA) Mokhatlo oa Solidarity Fund o phatlalalitse hore "e tlosa moemeli oa eona ho tloha boto ea batsamaisi ba Gildan" 'me butle-butle e tla rekisa likarolo tse ka bang limilione tse 2.5 karolo ea 'maraka e ka bang $90 milioneâ€. (Canada Newswire, 12 November 2003) CEO oa Letlole, Pierre Genest, o itse “Ke taba ea molao-motheo. Re letlole la melao ya boitshwaro mme re dumela hore Gildan e sitisitse tokelo ya basebetsi ya ho kopanaâ€. Ke 'nete hore boemo bona ba "melao-motheo" ha boa ka ba thibela Letlole ho ts'oara lidolara tse limilione tse 80-hammoho le matsete a bona a mantlha a 1996 a $3.5 milione. Ho e-na le "ho sebelisa ts'usumetso ena ho sebetsana le mahlomola a basebetsi ba Honduras, "Solidarity Fund" e tšoantšetsa Gildan ka "ho itšeha le ho sebetsa", kahoo e siea basebetsi bana ba le bang. lisebelisoa.
(3) Setsi sa Quixote se ile sa kopana le mekhatlo e meholo ea basebetsi ea Haiti nakong ea Emergency Observation Mission ea March 23-April 2nd, 2004. Mongoli e ne e le karolo ea moifo ona.
(4) Ho se na thuso, joalo ka 1% ea batho ba phahameng sechabeng ba laolang 50% ea leruo la Haiti, ha se moahi oa Haiti. Hape ke mohatelli ea tsebahalang oa litokelo tsa basebetsi, mme k'hamphani ea hae (Alpha Communications Network) e qosoa, ho feta moo, ka ho leka ho laola ts'ebeletso ea inthanete Haiti [ho sena, bona. Makasine ea Fortune,La 24 Phuptjane 2000]. Bopaki bo mabapi le boitšoaro ba Apaid e le mohiri bo ile ba fumanoa e le karolo ea Quixote Center Emergency Observation Mission ho ea Haiti, la 23 Hlakubele-2 Mmesa 2004, XNUMX.
(5) Bakeng sa semelo ka Ottawa Initiative on Haiti, bona sengoloa sa Michel Vastel's March 15th, 2003 ho L’Actualite, mmoho le Raymond Joseph's “Ho itokisetsa Ntoa ea Lehaeâ€, la 7 Hlakubele 2003. ho Letsatsi la New York. Sheba hape lingoliloeng tsa seea-le-moea-moea sa Haiti, ka thuso ea “BBC Monitoring Americaâ€, la 7 Hlakubele 2003, le khatiso ea la 5 Hlakubele 2003 ea Haiti-Progres http://www.haiti-progres.com/2003 /sm030305/eng03-05.html.
(6) Puisano le Vastel, May, 2004.
(7) Mongoli le Tom Reeves ba kopane le Ambassador Cook Port au Prince e le karolo ea moifo oa Quixote.
(8) Bakeng sa tlhahlobo e batsi lintlheng tsena bona Robert Lawless's Khatiso e Mpe ea Haiti, Libuka tsa Schenkman, 1992.
(9) Adams o qotsitsoe ho Ludwell Lee Montaigne's Haiti le U.S. 1714-1938. >Ho tsoa ho selelekela sa J. Fred Rippy: “Leano la U.S. le lumellana le poleloana e batlang e sa fetohe joalo ka molao oa lipalo kapa oa fisiks…Moelelo oo ke taolo ea sebaka seo…Sebakeng sena leano la U.S. e tlohile maemong a nepahetseng haeba boitšoaro ba machaba bo atile ho feta libakeng tse ling.â€
(10) Sheba http://www.sweatshopwatch.org/global/articles/jcca_sep03.html
Anthony Fenton ke mofuputsi le moitseki ea lulang Vancouver. A ka finyelloa ho [imeile e sirelelitsoe].
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate