Ka 1965, Ho Chi Minh e hlalositsoe Mpho ea Mopresidente oa United States Lyndon Johnson ea halofo ea $ 1 bilione ho Vietnamese - le ts'okelo ea nako e le 'ngoe ea ho phatloha ho sa feleng - joalo ka "carrot e bolileng le thupa e robehileng." Sepheo sa National Liberation Front e ne e le ho fihlela bobusi bo felletseng naheng e kopaneng ka ho hlola sesole se matla ka ho fetisisa lefatšeng, e leng mosebetsi o makatsang o phethiloeng nakong ea lilemo tse leshome (leha ho le joalo, ka litšenyehelo tsa baahi ba habo ba limilione tse peli le bahlaseli ba sehlōhō ba 50,000 ba US).
Libekeng tse sa tsoa feta, baetsi ba tlelaemete ea Bophirima le bona ba sebelisitse rantipole le molamu oa bona, empa ntle le haeba ba ka tlosoa 'me ba shejoa bocha, ba tla fana ka tsoelopele ea - ho fapana le ho ikhula - bokamoso ba ho phahama ha likhase tse futhumatsang lefatše, tahlehelo e kholo. le ts'enyehelo ka lebaka la boemo bo bobe ba leholimo, le ho hana ha ba silafatsang ho amohela, ho fokotsa ho buseletsa, sekoloto sa histori sa boemo ba leholimo ba kolotang. Linyeoe tse peli tseo re li boneng haufinyane, ke sehoete sa Just Energy Transition Partnership le Carbon Border Adjustment stick. Joale, ke eng e bolileng le e robehileng?
Litšenolo tsa Amsterdam
Re ile ra sheba bokamoso ba ho hloka toka ha boemo ba leholimo Labobeli le fetileng, nakong ea ngangisano Amsterdam sebakeng sa setso Ka Balie, a tsamaea le setsebi sa maemo a leholimo sa Madache, Jaime De Bourbon. E ne e susumetsa ebile e khahleha, leha ho le joalo ho se khonehe ha De Bourbon ho sireletsa Sharm El-Sheikh blahblahblah27 - Seboka sa Machaba a Kopaneng mabapi le Phetoho ea Tlelaemete (UNFCCC) ea Mekha (COP) - e ne e utloahala: "Haeba re ka ea ho COP ena 'me ha re. ha rea tlameha, ha re khutlele morao Tumellanong ea Glasgow, re se re hlotse. Ke bolela hore, ka hona, ho ema e ne e se e ntse e le katleho.”
Na ho ema ke phihlello, ha lefatše le cha, le omella, le qhibiliha le ho khangoa ke metsi? Haele hantle, ho leka-lekana ha matla, ho pakiloeng ho theoeng ha puso ea proto-fascist Egepeta, ho ile ha lokafatsa Greta Thunberg. hana ho ba teng: “Li-COP li sebelisoa haholo-holo e le monyetla oa hore baeta-pele le batho ba pusong ba fumane tlhokomelo, ba sebelisa mefuta e mengata e fapaneng ea ho hlatsuoa ha botala. Le Naomi Klein e fane ka maikutlo hore bakeng sa blahblahblah28 e Dubai selemong se tlang, "Mokhatlo oa sechaba o lokela ho phatlalatsa ho nyatsuoa 'me ho e-na le hoo o tšoare kopano ea 'nete ea batho."
Ka lehlakoreng le letle, ho bile le Letlole le lecha le ketekoang haholo la "Tahlehelo & Tšenyo" ho lefa bahlaseluoa ba moferefere oa boemo ba leholimo. Empa De Bourbon o ile a lumela hore e ne e le lebokose le se nang letho - joalo ka ha UNFCCC e fane ka linaha tse futsanehileng - le hore e ile ea phunyeletsoa feela ka mor'a hore US le China "li ferekane." Leha ho le joalo, moemeli ea ka sehloohong oa European Union o ile a mamella ka matla, ho latela De Bourbon:
"Frans Timmermans o bile le nako e monate nakong ea lipuisano, moo a ileng a hlokomela hore re tlameha ho ea pele ka mor'a lipuisano le matona a EU a neng a le teng. O ile a etsa qeto ea hore, ha re e etseng, 'me ha a na nako ea ho bua le US kapa China kapa mang kapa mang. O ile a ea kopanong mme a re, 'Banna re tla etsa sena empa re na le maemo a mabeli.' 'Me ha a bua joalo, US e ile ea tšoha. Ba re, 'ho etsahala'ng, ke hobane'ng ha re tsoela pele ka taba ee, ke hobane'ng ha re ne re sa tsebe ka taba ee? China e ile ea tšoha, hobane Frans Timmermans o behile maemo a mabeli.
"O itse, e 'ngoe, e tlameha ho ea linaheng tse tlokotsing haholo, eseng linaha tse ruileng tse seng li ntse li khona ho fumana lichelete, joalo ka Egepeta kapa tse ling. Empa e tlameha ho ba linaha tse nang le bothata ba ho fumana lichelete 'me li kotsing e kholo.
'Me ea bobeli, setsi sa bafani ba lichelete se tlameha ho fetoha. Re nkile qeto lilemong tsa bo-90 hore na ke linaha life lefatšeng ka nako eo e neng e le linaha tse tsoetseng pele, le hore na ke linaha life tse ntseng li tsoela pele, le hore - ka har'a sebopeho sa boemo ba leholimo ba UN - e ntse e tšoana hantle le lilemong tse 20 tse fetileng. Khabareng, na u nahana hore Korea Boroa ke naha e ntseng e hōla hona joale? u ka re, 'ha ho joalo, ke o mong oa linaha tse phahameng ka ho fetisisa tsa moruo lefatšeng.'
Empa ka nako eo, e ne e le naha e tsoelang pele. Joale ke naha e tsoetseng pele. Ke ne ke tla re, ha e le hantle, joalo ka Saudi Arabia. Na eo ke naha e futsanehileng? Qatar. Na eo ke naha e futsanehileng? Ho na le linaha tse ngata tse ntseng li bitsoa linaha tse tsoelang pele, tse lokelang ho bitsoa linaha tse tsoetseng pele indastering, 'me li kenya letsoho phetohong ea maemo a leholimo, 'me li lokela ho kenya letsoho boitekong ba tharollo bakeng sa eona.
“Mme e kholo ke China. Hona joale Chaena ke eona e silafatsang ka ho fetisisa. Joale u nahana, hantle empa historing ba ne ba se joalo. Hantle haeba u sheba histori ya data ba boraro kholo ka ho fetisisa silafatsa. Ebe u re, hantle, ke naha e kholo hoo motho ka mong mohlomong ha e mpe hakaalo. Empa motho ka mong a ka holimo ho karolelano ea Europe. Kahoo ha ho na mokhoa oa moruo oa bobeli oa lefats'e - o nang le monyetla o moholo oa theknoloji matsatsing ana - ka hona o ne a ke ke a re China kajeno e ntse e le naha e tsoelang pele. Empa seo se ntse se le teng mohopolong le mokgatlong. Kahoo ba thulane le linaha tse tsoelang pele.
Ha Timmermans a re motheo oa lichelete o lokela ho tlisoa linaheng tsohle tse tsoetseng pele indastering, o ne a bolela tsena tsohle. Kahoo China e ile ea tšoha haholo ka lebaka la seo, empa ea tla, hobane qeto e entsoe. Mme nka re ke tswelopele.”
Hape re ka etsa: ha se mekhatlo ea Bophirima feela empa hape le BRICS (Brazil-Russia-India-China-Afrika Boroa - e tla tšoareloa mona selemong se tlang kaha Saudi Arabia, Iran, Algeria le Egypt le tsona li etsa kopo ea ho kenela "BRICS+") le 'meruo e meng e seng mekae' e hlileng e nang le melato ea boemo ba leholimo. 'Me ho joalo eseng feela mabapi le mesi e felletseng, empa hape le haeba re lokisa bakeng sa 1) 'emissions outsourcing' e amanang le khoebo, 2) boikarabello ba motho ka mong le 3) maemo a nalane a tšilafalo.
Ka linako tse ling, ka ho hlaka, De Bourbon o ile a bua ka e mong oa balekane ba hae ba ka sehloohong ba lipuisano ho tsoa Pretoria, Letona la Mehloli ea Liminerale le Eneji Gwede Mantashe:
"Tona ea matla Afrika Boroa e ipitsa 'mosebeletsi oa mashala,' ho u bolella feela moo maikutlo a leng teng. Eseng letona la matla: 'Re re, ha ke tsotelle hore na e tsoa hokae, ha feela e fana ka matla.' O ipitsa letona la mashala. Ka hona ke ntho e thata haholo, ha u ka sheba South Africa, emission e kholo haholo, e kholo ka ho fetisisa Afrika. Kahoo ha se phofu. Ke karolo ea bothata hape. Ke ka hona re hlokang ho sebetsa le Afrika Boroa. Ke ka lebaka leo lichelete li eang moo. ”
Empa na ntlha eo ha e hanane le ea pejana (chelete e tlameha ho “ea linaheng tse tlokotsing,” eseng tse nang le phihlello ea lichelete, tseo Afrika Boroa e li etsang ka lebaka la mebaraka e tebileng ea mekoloto)? Se ke oa tšoenyeha, hajoale - empa bothata ba ho feta sekoloto sa lichelete e hlaha, haholo ha batho ba Europe ba alima ba alimang Afrika Boroa ka mokhoa o nyatsehang mekoloto ea mesaletsa ea lintho tsa khale lilemong tse leshome le metso e 'meli tse fetileng.
Re fumane monyetla ona oa ho ngangisana haholo hobane balekane ba rona Univesithing ea Amsterdam-ba khothalelitse "Tlohela Mafura a Fossil ka tlas'a lefatše” projeke - ho kenyeletsoa ho tsoa Univesithing ea Quito's Simon Bolivar le Accion Ecologica, e hohelang haholo ts'ebetsong ea bona. Yasuni tlhahiso – hlokomela bohare ba Aforika Borwa e le sepheo sa mantlha sa dihoete le dipuisano tsa boemo ba lehodimo.
Ha a bua ka rantipole, Just Energy Transition Partnership (JETP), De Bourbon o ne a tšoenyehile ka monyetla oa ho phonyoha ts'ebetso ea Machaba a Kopaneng:
"Re entse selekane selemong se fetileng le Afrika Boroa bakeng sa $8.5 bilione, mabapi le phetoho ea matla. 'Me ho etsahetse se tšoanang nakong ea COP le Indonesia: $ 20 limilione tse likete bakeng sa phetoho ea matla. Kahoo joale u bona phetoho eo ea chelete, 'me ho na le mokhoa o mocha oa ho sebetsa. Re bona e tla etsahala le India, mohlomong Vietnam, mohlomong Senegal. Re ntse re bona hore na re ka arola lintho tsa mofuta ona. ”
Na Afrika Boroa e lokeloa ke thuso ea ho tlosa khabone ea matla a Eskom a 40,000 MegaWatts a matla a mashala? E se e ntse e le ka letsatsi le tloaelehileng la lehlabula, karolo ea boraro ea matla ao e felile ka lebaka la mefokolo ea botsofali le likotsi tse sa feleng, tse bakang ho tima ha motlakase ho pharaletseng (ke hore lihora tse 'maloa tsa "load shedding" letsatsi le letsatsi). E, Eskom e hloka chelete e ngata bakeng sa ho lokisa liteishene tse chesoang ka mashala, li lokisoe le ho khutlela tšebetsong. Empa mokhatlo oa parastatal o robehile ka linako tsohle, o sitoa ho lefa likoloto tsa oona tsa $ 24 bilione.
Ha ho batloa lichelete ka potlako ka Pulungoana 2021, qalong ea Glasgow COP26, tumellano ea lehlakore la "Just Energy Transition Partnership" (JETP) ea $8.5 bilione e phatlalalitsoe ka moea o matla ke mmuso oa Pretoria le CEO oa Eskom Andre de Ruyter le balekane ba tsoang Paris, Berlin. , London, Washington le Brussels. Sephutheloana sa ho qetela sa JETP, se ileng sa qetella se senotsoe ka mor'a selemo Sharm El-Sheikh, se ikemiselitse ho qala feela ho koala mechine ea matla a mashala ka potlako, empa hape e tla tšehetsa tlhahiso ea likoloi tsa motlakase le hydrogen e tala. Empa re lokela ho hlahlobisisa mpho ena.
Sehoete se bolileng se shebahala se le monate ho lekhoba le tsielehileng la mesaletsa ea lintho tsa khale
Khopolo ea mantlha ea rantipole ea JETP ea Bophirimela e bonts'a tlhokahalo ea nako e telele mokhatlong oa toka ea boemo ba leholimo ea ho siea mafura ka tlas'a lefatše molemong oa lichelete tsa Bophirima. Sena se hlokahala ka ho feletseng bakeng sa ho phela ha batho. Empa ho ka utloahala e le kannete haeba chelete e nkoa e tefello e tlase ea sekoloto sa boemo ba leholimo se kolotoang linaha tse ntšang chelete e ngata ho bahlaseluoa ba boemo ba leholimo bo feteletseng.
Lipuisanong tsa JETP ho tloha bohareng ba 2021, mathata a 'maloa a ile a hlaha: ho se kopanele ha sechaba le basebetsi ba amehileng; ditherisano tsa Afrika Borwa tse nang le tumelo e mpe, ho fihlela ha decarbonisation ya Eskom e tsamaellana le patlisiso ya ho qetela bakeng sa mafura a mangata le menyetla ya methane-gassification; Eskom e na le tšekamelo ea ho fetisetsa chelete e kenang ho lifeme tsa khase ea methane; pusetso e ntseng e tsoela pele ea likalimo ho Eskom e neng e tšehetsa lifeme tsa motlakase tsa mashala tse bolileng; le ho fana ka tumello e hlakileng ea mekhoa e mengata e nyarosang ea khoebo ea Eskom, ho kenyeletsoa ho khaoha ha likamano tsa morabe.
JETP e thehiloe holimo ho ea tlase, ntle le therisano ea sechaba ea sechaba. Ka nako e tšoanang lipuisano li ne li qala, naha ea Afrika Boroa e ne e khothaletsa lifeme tse peli tse kholo tsa Oil - London-based Shell le Paris-based TotalEnergies (le balekane ba 'maloa ba moo ba lihatsetsi tse nyenyane) - ho hlahloba lebōpong la leoatle bakeng sa khase ea methane metsing a fetang lik'hilomithara tse 4. tebile. Tumellanong le maikutlo a Mantashe, Pretoria e boetse e khothaletsa ho chekoa ha mashala ho tsoelang pele le ho sebelisa makholo a limilione tsa lidolara ho ntlafatsa lipalangoang tsa literene bakeng sa thomello ea mashala kantle ho naha. Merero e atile bakeng sa lijenereithara tsa Liquified Natural Gas le lisebelisoa tse ling tsa khase.
Ha lipuisano li ntse li nka nako ea tsona ho pholletsa le boholo ba 2022 ho fumana hore na $ 8.5 bilione e ka phahamisoa joang le ho ajoa hantle, khoebo-joalo ka tloaelo e ile ea tšoaea pholiso e sa tebang ea kamora Covid: ho itšetleha ka mashala le diesel ho feta liperesente tse 90 tsa tlhahiso ea matla; lipalangoang tse thehiloeng ka ho feletseng ho lienjineri tse tukang ka hare; meepo e tebileng ea motlakase, ho qhibilihisa le tlhahiso ea indasteri; tsosoloso ea bohahlauli ba nako e telele; temo e matla ea manyolo; kaho e nchafalitsoeng ea litoropo tse phetheselang, sebaka sa liofisi tsa khoebo le libaka tsa lipalangoang tse bohareng ba literaka; le lithōle tseo litšila tsa tsona tse sa hlophisoang li hlatsang methane.
Merero e meng e meholo ea mesaletsa ea lintho tsa khale e ntse e tsoela pele: Sebaka sa Moruo se Khethehileng sa Machaena sa $10 bilione, 'me haufi le moo, katoloso ea seporo sa mashala se romelloang kantle ho $50 bilione boema-kepeng ba Richards Bay, moo bareki ba ka sehloohong ba mashala e seng e le Maeurope, Machaena le Maindia. . Mme tlhahiso e kgolo ya kgase ya methane e tla hlahiswa ka Dikepe tse tharo tsa Turkey tsa Karpowerships tse jang $12.5 bilione bakeng sa konteraka ya dilemo tse 20, setsi sa Motlakase sa Motlakase (LNG) se kgothaletswang ke Banka ya Lefatshe, dipolante tse pedi tsa Eskom tse fehlwang ka kgase tse jang $5 bilione, le Katoloso ea $10 bilione koung ea petrochemical Durban.
Se tšoenyang le ho feta, ke hore masole a fetang 1000 a sesole sa Afrika Boroa a ile a romeloa ke Pretoria bohareng ba 2021 lebōpong la leoatle, sebakeng sa Cabo Delgado Mozambique, khahlanong le lebotho la likhukhuni le tsejoang ka lebitso la Al-Shabaab. Mabotho a reretsoe ho thusa ho ntšoa ha "Blood Methane" ke Total, ENI, ExxonMobil le China National Petroleum sebakeng seo ho sona batho ba milione ba se ba tlohile mahaeng a bona ka lebaka la ntoa 'me ba ka bang likete tse hlano ba shoele. Maholiotsoana a maholo a fihlile leboea ho Mozambique, e le 'ngoe ka 2019 e ileng ea senya Cabo Delgado ka meea ea 225kph.
De Ruyter ha a mong, bakeng sa e 'ngoe ea li-lobbies tse nang le tšusumetso e kholo, National Business Initiative, e tšehetsa methane e mengata. 'Me Mookameli oa Eskom o phahamisa leano la hae la phetisetso ea mashala ho ea ho LNG - a sebelisa liphesente tse 44 tsa lichelete tsa JETP - a sebelisa khang ea bohata ea hore khase ke ea nakoana.
Empa ha ho kae kapa kae ho JETP moo ts'ebetso efe kapa efe ea Afrika Boroa e hanetsoeng ka lebaka la "fungibility" ea chelete, joalo ka ha De Ruyter a fumana chelete e fetang $ 8 bilione bakeng sa decarbonisation eo ho thoeng ke eona, a ka fetisetsa meputso e meng ho meth eo a e batlang. bokhoba ba tahi.
Khahlanong le rantipole e bolileng ea EU le bokhoba ba methane bo bakoang ke eona, boipelaetso bo eketseha
Khanyetso e ile ea hlaha ka nako e le 'ngoe Afrika Boroa, ka marang-rang a le mong a tsoelang pele - Mokhatlo oa Tumellano ea Toka ea Tlelaemete - ipiletsang mabapi le lilekane tsa machaba ho qala bosholu ba JETP. Mme ho bohloko le ho feta bakeng sa Shell, Total le makgoba a mesaletsa ya mesaletsa ya selekane, makgolokgolo a boipelaetso a ile a qala mabopong a lewatle, diteisheneng tsa bona tsa peterole le dikhamphaning tse ding tsa selekane jwalo ka ha JETP e phatlaladitswe. Motsoako o ikhethang oa metse e lebopong la leoatle, batšoasi ba litlhapi ba iphelisang ka ho iphelisa, bahlokomeli ba maoatle, bahahlauli ba tikoloho, bahahlauli le baitseki ba boemo ba leholimo ba bolokile ho phatloha ho hoholo ha litšisinyeho tsa lefatše libakeng tsohle mabōpong a Leoatle la Indian le Atlantic.
E hokahane le baipelaetsi, ka makhetlo a supileng ho elella bofelong ba 2021 ho fihlela Loetse 2022, babuelli ba molao ba lithahasello tsa sechaba ba ile ba hlahlela liqoso tsa lekhotla khahlano le ho phatloha ha litšisinyeho tsa leoatle tsa Big Oil, ba hapa tse tšeletseng tsa tsona. Linyeoe li fihlile sehlohlolong ha Shell le Impact Oil&Gas - e etelletsoeng pele ke rakhoebo oa lehae oa casino-hotele-media-transport (le moetapele oa mehleng oa Marxist) Johnny Copelyn - ba ile ba thibeloa ke Lekhotla le Phahameng ho phatloha ho hoholo kantle ho lebopo, ka mabaka a mang a lipuisano tse fosahetseng tsa lehae tsa Copelyn. (mohlala, ha ho litsebiso ka puo e kholo ea lehae, Sexhosa), karolo e 'ngoe e le ka lebaka la tšitiso e lebelletsoeng ea likhokahano tsa moea tsa sechaba sa batho ba batšo le Leoatle la Wild Coast, 'me karolo e 'ngoe e le ka lebaka la maemo a fosahetseng a leholimo a lifeme le mabaka a tikoloho. (Ka la 28 November, Shell le Copelyn ba ile ba ea lekhotleng hape ho ea ipiletsa nyeoeng.)
Ho sa le joalo, ka lebaka la batseteli ba mokha o busang oa African National Congress (ANC) le lets'olo le ikhethileng la boetapele la Mopresidente Cyril Ramaphosa la 2017, ho ile ha totobala hore bahlahlobisisi ba ne ba hanana le seo lifeme tsa oli tsa 'ntlafatso ea moruo' feela, empa hape le limpho tse ngata. ho ANC ka bobeli ($1.1 milione ea Shell) le Ramaphosa ($140,000 ea Copelyn). Ts'ebetso e mpe ea Ramaphosa ea litaba tsa hae tsa lichelete - haholo $600,000 thekisong ea liphoofolo ho e 'ngoe ea lipolasi tsa hae - le eona e ile ea tšosa, mafelong a Pulungoana, ho baka qoso ea pele ea mopresidente oa Afrika Boroa.
'Me molula-setulo oa ANC e ferekaneng ea lichelete (eo e leng mohiri, e salletse morao ka lilemo tse hlano ho lefa lekhetho le inshorense ea ho hloka mosebetsi) ke Mantashe. Mathoasong a 2022 bobolu ba hae ba botho - le ho ba haufi le feme e tummeng hampe ea bara ba Watson Bosasa - ho ile ha lebisa boipiletsong ba hore a qosoe ho tsoa ho Komisi ea Zondo ho ea ho Capture ea Naha, sehlopha sa semmuso se neng se laetsoe ho utolla bokhopo bo etsahetseng nakong ea 2009 ea Jacob Zuma- 18, ha Mantashe e ne e le Mongoli Kakaretso oa ANC.
Litšenyehelo tse patiloeng tsa kalimo le maemo li senya moruo
JETP e tla boela e bokelle likolotong tse batlang li le boima ka ho feletseng: qalong $ 8.245 limilione tse likete, ka karolo ea 3 lekholong feela ea lichelete ka mokhoa oa lithuso. Leha likalimo tsa US ($1 bilione) le Brithani (liranta tse limilione tse 500) li tla fanoa ke libanka tse etsang phaello ka litheko tsa mebaraka, mekhatlo ea Europe ea mekoloto ea mekoloto e tla fana ka mokoloto oa 'theolelo' hanyane. Leha ho le jwalo, ka ha dikadimo di le ditjheleteng tse thata mme tjhelete ya Afrika Borwa e ntse e theoha, Eskom e tla tobana le puseletso e boima dilemong tse tlang. Ka Mmesa 2022, sekhahla sa Rand/$ e ne e le R14.3/$ empa ka nako ea COP27, e ne e theohetse ho R18.4/$.
Ha se feela hore litefiso li theko e boima ha li nkuoa ka mantsoe a 'matla a 'nete' (ho kenyelletsa ho theoha ha chelete), chelete e thata ha e hlokahale bakeng sa likarolo tse ngata tsa JETP (joalo ka meputso), hona joale haholo nakong e tlang, kaha tlhahiso ea lehae e nka sebaka se ka nchafatsoang kantle ho naha. likarolo tsa matla. Eskom e hloka ho ikahela matla a eona a ka hare a ka nchafatsoang le polokelo ea matla, 'me ha ea lokela ho tsoela pele ho etsa poraefete ea ho kenyetsa motlakase ka likonteraka tse tsoang kantle tsa motlakase oa letsatsi le moea. E tlameha ho sisinya ts'epo ea lilemo tsa 2010 holim'a lik'hamphani tsa machaba tsa matla a tsosolositsoeng tse khutlisetsang phaello le meputso linaheng tsa habo tsona.
JETP ka lichelete Eskom's methane switch, e lumella ho lefa kalimo ea bobolu le
Ka lehlakoreng le leng, JETP ea hlokahala - ka mokhoa oa lithuso eseng likalimo - ho ts'ehetsa phetoho ea Eskom ho tloha ts'ebetsong ea mashala ho feta tekano le ho netefatsa Phetoho ea 'nete bakeng sa basebetsi le sechaba se anngoeng hampe. Ka lehlakoreng le leng, kotsi e le nngwe e teng hanghang ke hore de Ruyter o sisintse lenaneo la matsete a kgase ya methane - leo a lebelletseng ho sebedisa diperesente tse 44 tsa ditjhelete tsa JETP - ho kenyeletswa 1000 MW sebakeng sa polante e fediswang ya matla a mashala a Komati. Ka la 6 Pulungoana, Mopresidente oa Banka ea Lefatše David Malpass - eo libeke tse tšeletseng tse fetileng a ileng a bolelloa ke Al Gore hore o lokela ho itokolla ka lebaka la ho hana boemo ba hae ba boemo ba leholimo - o ile a fa Eskom kalimo ea $500 milione ho potlakisa tšebetso mme a etela Komati.
Polante e 'ngoe ea khase ea Eskom e sisintsoe bakeng sa toropo ea mashala ea Richards Bay, e nang le setsi sa Banka ea Lefatše sa LNG se lokisang Blood Methane ea Mozambique. South Durban Community Environmental Alliance, e nang le ofisi e ncha ea Richards Bay 'me e tšehelitsoe ke Setsi sa Litokelo tsa Tikoloho, e se e le makhotleng a phephetso ea setsi sena.
Ho ka etsahala hore ho sebelisoe chelete ea EU e reretsoeng decarbonisation bakeng sa khase ea methane, empa hape ho na le bonnete ba hore sekoloto sa Eskom se seng se ntse se le teng se tla sebetsoa ka lichelete tsena. E batla e bakiloe ke lifeme tse peli feela tse fehloang hangata - Medupi le Kusile (ka 4800 MW se seng le se seng, e le setsi se seholo ka ho fetisisa sa mashala se ntseng se hahuoa kae kapa kae) - seo mokonteraka oa sona, Hitachi, a faneng ka liperesente tse 25 tsa sebaka sa eona. motlatsi oa ANC ka 2007. Ka lebaka leo, ka 2015, Hitachi o ile a qosoa ka katleho tlas'a US Foreign Corrupt Practices Act, a lefa Washington $ limilione tse 19 ('me ha ho le ea Afrika Boroa moo feme ea Tokyo e phonyohileng ho qosoa).
Ho tloha ka 2008, mahlabisa-lihlong a ile a phatlalatsoa. Leha ho le jwalo, baadimi ba Eskom kapele ba ile ba kenyelletsa dibanka tsa Bophirima tse rekisetsang kantle le Banka ya Lefatshe, e entseng kadimo ya yona e kgolo ka ho fetisisa bakeng sa Medupi ka 2010 ($3.75 bilione). Mokoloto o motjha wa JETP wa Eskom o e dumella ho lefa dikadimo tsa kgale, mme e be ho dumella bobodu ba Medupi-Kusile ka molao. Ke boitšoaro bo hlephileng hore ba kolotoang ba se ke ba 'kota moriri' ka likalimo tsena. Chelete ea JETP ha ea tlameha ho tšehetsa puseletso ea Mokoloto oa Eskom oa Odious.
Eskom e hloka ka potlako phepelo e ntjha e ka ntjhafatswang, empa “lehlakore la tlhokeho” la marangrang a motlakase le lona le bohlokwa. Moreki e moholo ka ho fetisisa, ea sebelisang karolo e fetang 5 lekholong ea phepelo ea marang-rang, ke BHP Billiton (South32, e thehiloeng Melbourne, Australia). Setsi sa eona sa aluminium sa Richards Bay se kenya motsoako o ka sehloohong (bauxite), se se lokisa ka matla a mashala ka theko ea karolo ea 10 lekholong feela ea seo bareki ba tloaelehileng ba se lefang. Sehlahisoa le phaello li romelloa kantle ho naha.
Tšebeliso e mpe e tšoanang ea motlakase e etsahala femeng ea Sasol's Secunda - CO e phahameng ka ho fetisisa lefatšeng2 mohlodi wa ntlha ya ho ntsha mesi - moo setsi sa tlhoekiso sa mehleng ya apartheid se petetsang mashala ho hlahisa oli ya metsi (e neng e ka rekwa kantle ho naha, ka ditjeho tse tlase haholo tsa tikoloho). Li-guzzlers li lokela ho koaloa hang-hang, ka tšehetso e potlakileng ea Just Transition e fanoeng ke sechaba le basebetsi ba amehileng.
Melao le mekhoa ea Eskom e hloka tokiso
Ho nahana ka morero oa Eskom e le ho ba le karolo ea mofuta ofe kapa ofe oa "Eneji Feela" ho ke ke ha khoneha. Eskom e ntse e aparetsoe ke bobolu ba basebetsi, ho latela litlaleho tsohle. Baokamedi ba ka sehloohong ba babedi ka dilemo tsa bo-2010 - Brian Molefe le Matshele Koko - ba ile ba tshwarwa ka dibilione tsa didolara tsa ho hlomathiswa ka dibilione ka Mphalane. Le maano a ho khaoha ao De Ruyter a a behileng tikolohong ea batho ba batšo bohareng ba 2020 (nakong ea mariha nakong ea koalo ea seoa sa Covid-19) - eo a e bitsang "phokotso ea mojaro" mme bahlahlobisisi ba e bitsa "khethollo ea matla" - e matlafalitsoe ke tlhahiso ea hae bohareng ba 2022. ho felisa phepelo ea motlakase bakeng sa batho ba futsanehileng. JETP e ts'ehetsa maano ana a morao ka mokhoa o hlakileng.
Ha ho mohla Eskom e kileng ea nka litaba tsa Just Transition ka botebo. Ehlile, lifeme le merafo e silafatsang ka ho fetesisa e bolaea baahi ba likete ba baahi ba haufi selemo le selemo ka lebaka la tšilafalo ea karoloana, 'me De Ruyter a hana ho latela litaelo tsa lekhotla tsa ho koala lijenereithara kapa ho kenya lisebelisoa tse thibelang mesi, e leng se bakang hore har'a libaka tse kotsi ka ho fetisisa lefatšeng tsa SO2 le NO.
Likarolo tse ling tse nyane haholo tsa JETP le tsona ha li emoloe hantle. Lithuso tsa lithuso bakeng sa likoloi tsa motlakase - tse fanoang ka lik'hamphani tsa makoloi tsa Bophirimela (haholo-holo Jeremane le Majapane) - li tla be li sa fihlellehe ho maAforika Boroa a mangata, 'me ha ho na mekhoa ea motheo ea ho tšela mafura. JETP e boetse e fana ka ditjhelete bakeng sa ho hodisa hype e tala ya Sasol. Empa sena se na le monyetla oa ho tsamaisa matla a kamoso a Afrika Boroa a ka nchafatsoang - mohlala, lichimela tsa letsatsi tse lokelang ho fepa marang-rang a naha - setsing sa tlhahiso ea H2 se sisintsoeng sa feme sa Saldanha, sebakeng sa ho fihlela litlhoko tsa lehae.
Na likotlo tsa boemo ba leholimo e tla ba sjambock e bohloko - kapa ho fapana le hoo, lekala le arohaneng?
Hangata ho bonahala eka babusi ba Afrika Boroa ba hlile ba nka mehato e menyane ea ho ea ho eneji e nchafalitsoeng ka lebaka la likotlo tsa boemo ba leholimo tse theolang litho tsa mokha o busang kantle ho naha. Ho na le monyetla o moholo oa hore likotlo li nke sebopeho sa ho otla ho matla, ho tsitsitseng ho tsoa ho maele a Afrika Boroa a sjambock (sephali) - empa ho ntse ho hlaka hore liofisiri tsa EU li ka mpa tsa sebelisa thupa e robehileng, e hlileng e leng lekala.
Kgwebisano ya boditšhabatšhaba e kile ya bo e le botlhokwa thata mo bokapitaliseng jwa Aforika Borwa jo kgwebo/GDP ya yone e neng ya fitlha go diperesente di le 73 ka 2008, fa dikgwebo di ne di le kwa setlhoeng. Empa karo-karolelano eo e ile ea fokotseha Afrika Boroa (ho ea tlase ho karolo ea 51 lekholong ka 2020) le hoo e batlang e le libakeng tsohle nakong ea "deglobalisation" (kapa joalo ka The Economist e beha, "slowbalisation"), ka kopanelo ea bokhaphithaliste bo fetelletseng, phetoho ea China ea ho tsetela ka hare ho ts'ireletso ea meralo, ts'ireletso ea Bophirima (joalo ka ha e tsohile ka 2016 le Donald Trump le Brexit) le ts'usumetso ea tikoloho e ekelitseng monyetla oa likotlo tse atileng tsa boemo ba leholimo khahlano le linaha tse rekisetsang khabone e ngata.
Ho kenngoa ha likotlo tsa boemo ba leholimo ho tla tsoa haholo ho tsoa US, Europe le UK, tse ikarabellang bakeng sa ho reka ?? liperesente tsa litsebi tsa Afrika Boroa. EU e tla ba ea pele, ka mokhoa oa eona oa ho fetola Carbon Border Adjustment (CBAM) ka la 1 Pherekhong.
Leha e ts'oara matla a boipelaetso ba Bophirima, CBAM joalo ka leano la khoebo le sa tsotelleng tikoloho lea utloahala. Ntle le eona, CO e phahameng2 maemo a tsoang linaheng tse nang le matla a litšila a ne a tla "lutla" ho ea ho EU ha lifeme li fana ka tlhahiso ea tsona hang ha li tobane le taolo e matla ea boemo ba leholimo, 'me, ho lula li le tlholisano, li batla lisebelisoa tse sa turang tsa indasteri le thepa e tala ho tsoa kantle ho naha.
Afrika Boroa le linaha tse ling tsa moruo tse nang le likarolo tse phahameng haholo tsa CO2 tse kentsoeng lihlahisoa tsa bona - ebang ke ka ho toba kapa ka matla a litšila le lipalangoang - li lokela ho khothaletsoa ho fetohela mehloling e ka nchafatsoang ka potlako. Tsela e 'ngoe ke ka litefiso tse phahameng tsa EU tse behetsoeng thepa e romelloang ke SA ho ea Europe, le lilemong tsa bo-2020 le linaheng tse ling tsa Bophirimela tse tla amohela CBAM.
Lihlahisoa tse ka sehloohong tse anngoeng ke SA e tla qala e le aluminium le tšepe, empa tse ling tse ngata - lihlahisoa tse ling tsa merafo le tse qhibilihisitsoeng, lik'hemik'hale tsa peterole, likoloi le lisebelisoa tsa tlhahiso ea carbon e phahameng - kaofela li tla kenngoa ka har'a letlooa la CBAM, ka bobeli ka lebaka la ho tsoa ha bona ka ho toba le ka tsela e sa tobang. .
Mokhoa o le mong feela oa ts'ireletso bakeng sa Afrika Boroa ke ho nyolla lekhetho la eona la khabone ho boemo ba 'maraka oa khabone oa EU, ke hore ho tsoa ho seo Eskom le Sasol (e leng tsona tse peli tse kholo ka ho fetisisa tse silafatsang) hona joale li lefang - e leng $0.35/tonne ea CO2 e hlahisitsoeng - Europe. maemo. Ho etsa mohlala, theko ke $93/tonne 'marakeng oa k'habone oa European Emissions Trading Scheme, le $130/tonne ho koahela lekhetho la khabone la Sweden.
Pretoria ha e na letho le haufi le sekhahla sena, ha ho nahanoa ka likamano tsa matla Afrika Boroa tse hlakisitsoeng ke Energy Intensive Users Group e nang le tšusumetso e matla haholo: lifeme tse mashome a mararo haholo-holo tsa linaha tse ling tse sebelisang matla a fetang 40 lekholong ha li ntse li fehla karolo e ka tlaase ho 20 lekholong ea sephetho sa moruo oa naha.
Ho kopanya matla le marang-rang a maholoanyane - Business Unity South Africa - bareki ba matla ba sa tsoa pheha khang ea hore "khoebo le moruo oa SA li ke ke tsa amohela moepa oa keketseho ea lekhetho la khabone" eo hajoale e reriloeng: ho nyolohela ho $30/tonne feela 2030 (e leng karolo ea 1 lekholong ea likhakanyo tsa morao-rao tsa "Social Cost of Carbon" e reng e lokela ho ba eona).
Leha ho le joalo, bo-ralipolotiki le capital-carb capital ho bonahala ba tšohile ke CBAM. Ramaphosa o senotse matshwenyeho a tebileng ka CBAM koranteng ya mopresidente ka Mphalane 2021: “Ha balekane ba rona ba kgwebisano ba ntse ba hahamalla sepheo sa ho ntsha khabone e sa hlokeng letho, ho ka etsahala hore ba eketse dithibelo mabapi le ho reka kantle ho naha thepa e hlahiswang ka matla a matla a khabone. Kaha boholo ba indasteri ea rona e itšetlehile ka motlakase o fehlang ka mashala, ho ka etsahala hore re fumane hore lihlahisoa tseo re li romelang linaheng tse fapaneng li tobane le litšitiso tsa khoebo, ’me ho phaella moo, bareki ba linaheng tseo ba ka ’na ba se ke ba ikemisetsa ho reka lihlahisoa tsa rōna.”
Lifeme tse kholo tse kang BHP Billiton (South32) le Anglo American le tsona li se li qalile ho batla mehloli ea matla a ka nchafatsoang e le hore li se ke tsa oela lekhethong la thepa ea kantle ho naha. Methapo e matla hoo ka Pulungoana 2022, letona la tikoloho la Afrika Boroa, Barbara Creecy, le ileng la tiisa nyatso ea Brazil-Afrika Boroa-India-China: "Mehato e le 'ngoe le litloaelo tsa khethollo, joalo ka makhetho a moeli oa carbon, tse ka bakang khopamiso ea mmaraka le ho mpefatsa tšepo. khaello lipakeng tsa Mekha, e tlameha ho qojoa. ”
Lisebelisoa tsa lithupa tsa CBAM
Ka lebaka la tšabo ena, likotlo tsa kotlo tsa CAM li tla thusa babuelli ba toka ea tikoloho, empa hafeela ba buelletsoe ka botšepehi, haholo-holo ha ho tluoa tabeng ea ho lefa basebetsi le sechaba se sotlehileng moruong ka lebaka la ho sitoa ha likoporasi ho etsa decarbonise.
CBAM ka botshepehi e hloka bonyane diphetoho tse tharo. Pele, leano la morao-rao la boemo ba leholimo la EU e bile qeto ea Phupu 2022 ea ho bitsa khase ea methane le nyutlelie e le "botala" ka har'a "taxonomy" ea matla a EU. Boemo boo bo tlameha ho fetoloa hang-hang tumellanong le saense ea boemo ba leholimo e utloahalang, kaha methane e matla ho feta CO ka makhetlo a 85.2 mme matla a nyutlelie a dula a le kotsi haholo.
Ea bobeli, phetoho e 'ngoe e kenyelletsa theko ea CBAM. Ka bomalimabe, boemo ba likotlo tsa kantle ho naha, ho tloha 2026, bo tla hokahanngoa le Sekema sa Khoebo sa Emissions sa bloc, se utloileng bohloko bo sa tsitsang ba theko ho tloha 2005. Mathoasong a Hlakubele 2022, kamora tlhaselo ea Putin, e ile ea putlama liperesente tse 40, ho tloha haufi le $ 100 ho isa ho $ 60 ka ngoe. tonne, mme hape ka Loetse e ile ea putlama ho tloha ho $88 ho ea ho $72/tonne ha Putin a ntse a khaola phepelo ea khase. Ho lebella hore mebaraka ea lichelete e fane ka pontšo ea theko ea sebele ke booatla kaha limmaraka tsena ka botsona li ferekanngoa 'me li tlas'a maikutlo a bo-ralichelete ba lefats'e.
Taba ea boraro, ho loants'a liqoso tsa "imperialism!", Europe e lokela ho lefa molato oa eona o moholo oa boemo ba leholimo ka ho khutlisetsa lekeno la CBAM ho ba anngoeng hampe. basebetsi le sechaba bao diromelwantle tsa bona di lefiswang lekgetho – maemong a mang ho fihlela moo dikhamphani tsa bona di kwalwang. Sena se ke ke sa lumellana le melao-motheo ea bonngoe feela, empa hape le mehopolo ea Phetoho e Ntle.
Motsamao oa ho khatholla rantipole le ho tiisa thupa
Boipelaetso le liphephetso tsa makhotla khahlanong le ho ntšoa ha mafura a khale le ho chesoa ka mollo Afrika Boroa li tla tsoela pele 'me ho fihlela joale ke ts'ebetso e khothatsang ka ho fetisisa ka har'a kopano e ntseng e tsoela pele e sitisitsoeng ke likarohano tsa mekhatlo ea basebetsi le karohano ea mekhatlo ea sechaba. Leha ho le joalo, tsena ka sebele li tla fokotsa lebelo empa mohlomong li ke ke tsa emisa mefuta e fapaneng ea merero ea khabone e phahameng, ka lebaka la ho tsila-tsila ha makhotla ho phephetsa litokelo tsa thepa ea poraefete le litokelo tsa leano la moruo la naha.
Batšehetsi ba toka ea boemo ba leholimo ba hloka bonngoe bo eketsehileng ha ba tobane le litlhaselo tse sa khaotseng tsa khase, oli le mashala. Ma-Yuropa a maikemisetso a matle a tsheheditse ntwa ya tokoloho ya maAforika Borwa ka ho beha dikotlo tsa moruo kgahlanong le difeme tse etsang phaello ho tswa ho botlokotsebe kgahlanong le batho, boo ka 1985 bo ileng ba fihlela sekgahla sa makgaolakgang sa ho fedisa kgethollo kaha selekane se tiileng sa dikgwebo tsa makgowa le mmuso wa kgethollo ya morabe di ile tsa qetella di robehile. Taba e tšoanang e ea sebetsa: ka toka ea boemo ba leholimo ea Afrika Boroa, mekhatlo ea sechaba le ea basebetsi hangata e bonts'a tjantjello le ho hapa likhau tse nyane, leha ho le joalo, hape, ka bonngoe ba machaba ho tla ba le ts'ebetso e matla ea ho ea pele.
Baetapele ba Europe ke khale ba ikotla sefuba ka ho nka boetapele bo hlakileng le ba 'nete maemong a leholimo, leha liphetho li le nyane ha li bapisoa le mosebetsi o teng. Bonyane tabeng ea Afrika Boroa, ho ka ba le monyetla likhoeling tse tlang ho fana ka rantipole e ncha e sa bolang le ho paka thupa e kholoanyane, eseng lekala le robehileng hona joale.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate