E sefulutolu tausaga talu ona faatoilaloina le Taliban, o loʻo tumau pea Afghanistan i se tulaga le mautonu. E ui lava i le taua ma le malo malosi e toʻatasi o le lalolagi ma le au faʻatasi a le NATO mo le silia ma le sefulu tausaga, o Taliban o loʻo i ai i se tulaga le lelei o le soifua maloloina. O le fua o sauaga o lo'o i ai nei i Afghanistan e faigata ona iloa tonu, pe fa'afefea ona fefinaua'i fuainumera fa'apolokiki e uiga i sauaga, ae o le osofa'iga e mautinoa lava le si'itia. O se faʻamaoniga lelei o le ogaoga o le tulaga o loʻo taofia nei e le Matagaluega o le puipuiga a Afghanistan le faʻaalia o le aofaʻi o tagata na maliliu o loʻo lagolagoina e le 'au a Aferika (ANSF). Ae ui i lea, e silia ma le 4,000 fitafita Aferika ma leoleo ua talitonu ua maliliu i taua i lenei tausaga. Ma o le masina na teʻa nei na faʻauʻu ai fitafita a Peretania ma Amerika e aunoa ma se faʻaaliga muamua, e aloese ai mai le maasiasi o le o ese mai lalo o le afi a Taliban.
British's General Wall, fai mai se faamatalaga e uiga i le toesea o fitafita a Peretania mai Camp Bastion i le itumalo o Helmand, na taʻua e faapea: 'O le aafiaga tumau o le a tatou oo i ai o le ... avea ma molimau ma faaosofia mo suiga taua tele, faatasi ai ma le faaleleia o le tamaoaiga, ma galuega, ma le tele o avanoa tau fa'ato'aga e fa'atusatusa i nakoti.' E foliga mai e le'i logoina Wall e uiga i le lipoti talu ai nei a le ofisa o le UN e uiga i Fualaau Fa'asaina ma Solitulafono, e tusa ai ma le fa'ato'aga o poppy ua o'o i tulaga 'e le'i tupu muamua'. O le lipoti na faaalia ai e sili atu i le 200,000 hectares o fanua o loʻo i lalo o le gaosiga i le tausaga talu ai, ma o le tau o le tamaoaiga o vailaʻau na siʻitia i le tolu atoa mai le $2bn i le 2012 i le $3bn i le tausaga talu ai. O itumalo na taʻua muamua o le 'poppy-fee', e pei o Nangarhar i le itu i Matu i Sasaʻe o le atunuʻu, ua avea nei ma sao tele i le fefaʻatauaʻiga o fualaau faasaina. I lana tali pollyannaish i le lipoti a le UN, na tautino mai ai e le Matagaluega a le Setete o Amerika, "O loo tatou alualu i luma lelei i le fausiaina o le gafatia oa tatou paaga Aferika e mamanuina, taitai, pulea, ma lagolagoina i luga o le umi o fuafuaga ma togafiti e tetee atu ai i vaega uma o le fefa'ataua'iga o fualaau fa'asaina..."
Ioe, o le taunuuga o fualaau faasaina o le piʻopiʻo, lea e afaina i faʻalapotopotoga tetele uma o le setete o Aferika. O lo'o tulaga 175 le atunu'u ile Transparency International's Corruption Perception Index - tutusa le tulaga mulimuli ma Somalia ma Korea i Matu. O le tamaoaiga o loʻo i ai i se tulaga matuaʻi maʻaleʻale ma e tusa ma le 60 pasene o le paketi a le malo e sau mai le lalolagi lautele. O le faaui i tua o fitafita mai fafo (o lo latou auai ua avea o se vaega e faaosofia ai le tamaoaiga) o le le lava o tupe teufaafaigaluega mai fafo faatasi ai ma vaalele tetele ona o le faaauauina o osofaiga, o lona uiga e itiiti lava se mafuaaga e mautinoa ai e uiga i le tamaoaiga o Afghanistan. O le faʻaaogaina o le tele o punaoa minerale a Afghanistan e mafai ona ofoina atu se auala e alu ese ai mai le tamaoaiga o le tamaoaiga, ae o le faʻaauau pea o le osofaʻiga e ono taofia ai ia faʻamoemoega. O se fefaʻatauaʻiga e tele-piliona-tala i le va o Afghanistan ma le kamupani eli sili ona tele a Saina e faʻatuina se kopa mine ua taofia talu mai le 2008 ona o popolega i le saogalemu.
Le Auala i Leai se mea
Ina ua maeʻa osofaʻiga a Setema 11th, 2001 na faʻaaogaina ai e le Iunaite Setete ni malosiaga faʻapitoa, malosi o le ea ma le faʻaauupegaina o le Northern Alliance e faʻavave ai le faʻaiʻuga o le pulega a Taliban. E ui o lena taʻiala na faʻamaonia lelei i le tuliesea o Taliban mai le pule, na i ai ni taunuuga na mafai ai ona toe faʻafouina le Taliban ma faʻamautinoa ai le faʻaauau pea o le le saogalemu mo le faitau aofaʻi o Aferika. Talu ai ona e toaitiiti lava fitafita Amerika i luga o le eleele, o le taʻitaʻi Taliban ma le tele o vaega maualalo na mafai ona sosola ese mai i le tuaoi o Aferika-Pakistan. Mai iina na mafai ai ona latou toe faʻatulagaina a latou 'au mo le osofaʻiga o loʻo oʻo mai. E ala i le faaauupegaina o le Northern Alliance, o le Iunaite Setete na i ai le tasi itu i se taua mataʻutia o le va o tagata o loʻo faʻaalia i le mataʻutia o le faʻaleagaina o aia tatau a tagata. uma e lua itu. O tagata Amerika sa faʻafefeina meafaigaluega a le militeri ma tupe i 'au na faʻaumatia Afghanistan ina ua maeʻa le faʻateʻaina o le Soviets ma le faʻaumatia o le latou pulega. I le 1996, o le tulaga i totonu o le atunuʻu na matua mataʻutia na faʻafeiloaʻi ai Taliban e le toʻatele o le faitau aofaʻi o Aferika ona sa mafai ona latou ofoina atu a itiiti mai o se faʻatonuga. I le maeʻa ai o le toilalo a Taliban, o le CIA (atonu e tatau ona manumalo i le tauvaga vevela o le 'sili ona leaga i fafo atu o le tagata fai mea i Afghanistan 2001 - o loʻo i ai nei') na faʻauluina fitafita e fesoasoani ia i latou i la latou sailiga o Al Qaeda. O Setema o le tausaga nei na avea ai se tasi o alii sili ona lauiloa, o Abdul Rashid Dostum, ma sui peresitene o le atunuu. Faatasi ai ma isi ana mea leaga, o Dostum e nafa ma le fasioti tagata a Dasht-i-Leili i le 2001, lea na fasiotia ai le faitau afe o pagota Taliban e le au soofaatasi a Amerika e faamaoni ia te ia.
I le 2001, o Afghanistan, e pei ona faamatalaina e se tasi tagata faʻamatala, 'le setete sili ona toilalo i le lalolagi'. Ae ui i lea, o le pulega a Bush na muamua tetee i le manatu atoa o le fausiaina o malo, leai ni meafaigaluega faʻavae e faʻatino ai, ma vaʻaia fesoasoani uma ma taumafaiga toe faʻaleleia e ala i le taua o la latou taua i Al Qaeda. Ae ui i lea, o le International Security Assistance Force (ISAF) na faavaeina ia Tesema 2001 ma le United Nations Assistance Mission in Afghanistan (UNAMA) i le 2002. O nei gaioiga na foliga mai o loʻo faʻaalia ai o le lalolagi faʻavaomalo ua tuai ona tuʻuina le faamuamua maualuga i le toe fausiaina o le setete o Aferika. . O le numera o tagata i fafo i Afghanistan e leʻi fetaui ma le tikeri talafeagai o le tautinoga. O le aofaʻi o fesoasoani mai fafo na faʻamaonia mo taumafaiga toe faʻaleleia na matua laʻititi nai lo le aofaʻi na faʻapolopolo i taumafaiga muamua a le setete i isi nofoaga. Na fa'atatau e le fa'alapotopotoga a le RAND e mana'omia le itiiti ifo i le $100 i le tagata e fa'amautu ai se atunu'u e sau mai fete'ena'iga. I Bosnia, o le tupe na tuuina atu e $679, i Kosovo $526, ma East Timor $233. I le lua tausaga muamua ina ua mavae le pa'ū o Taliban Afghanistan na maua na o le $57 i le ulu o tagata.
Toe faʻaleleia na matua faʻaleagaina ona o le le mafai ona fausia le malosi o le malo o Aferika. Nai lo le toe fa'aleleia o tupe na fa'ao'o sa'o atu i le malo o Aferika o le tele o le fesoasoani na fa'aaogaina e fa'afaigaluega ai konekarate i fafo. O lea ta'iala na fa'amata'u ai le atina'eina o le malosi a le setete ae le mafai ona fa'aitiitia le leai o ni galuega e pei ona faia e se polokalame toe fa'aleleia e le malo. E le gata i lea, o le 'NGO-faʻatulagaina' o le toe fausiaina o lona uiga o le faitau aofaʻi o Aferika e itiiti lava le sao ma le vaavaaiga e uiga i galuega fagafao a le sosaiete NGO. O le mea mulimuli na atili faʻavaivaia ai le setete fou e ala i le pikiina o le sili o le tele o tagata sili ona aʻoaʻoina ma agavaa o tagata faigaluega a le setete o Aferika e mafai ona faʻatonuina totogi sili atu e faigaluega mo NGO nai lo le faʻafaigaluegaina o le malo.
E ui lava na maua i suʻesuʻega o manatu e faapea o le faitau aofaʻi o Aferika na manatu i le saogalemu o lo latou popolega muamua o le ISAF na muamua faʻatapulaʻaina i Kabul, e le tatau ona faʻapipiʻiina i le isi vaega o le atunuʻu seia oʻo i le 2005. E ala i le tuʻufaʻatasia o le faʻatamala, le agavaʻa ma faiga piʻopiʻo e fausia ai se leoleo lelei ma ua le manuia le faamasinoga. O le iʻuga o le faʻateleina o le le saogalemu ma le faʻavaeina o se leoleo faʻatauvaʻa sili ona leaga na matua aafia i le fefaʻatauaʻiga heroin. I lalo o le faʻaleagaina o taʻitaʻi taua a le CIA ma i le alofa tunoa o le va o ituaiga, o le toʻatele o Afghans na faʻateleina le faʻanoanoa i le 'Taliban'[1]. O le tu'uina atu o le ISAF i le itu i saute i le 2005 na atili ai ona leaga le tulaga. O le itiiti ifo o le aofaʻi o fitafita i le eleele na faʻapipiʻiina na mafua ai le faʻalauteleina o le faʻalagolago i le malosi o le ea ma 'auʻaunaga faʻaleagaina' lea na avea ma se tasi o faʻauluuluga autu o le lagolago mo le osofaʻiga.
O taumafaiga e atiaʻe le tamaoaiga o Aferika na foliga mai na sili atu ona manuia - o le tamaoaiga na faʻatupulaia vave ina ua pa'ū Taliban mai le pule. Ae ui i lea, o faʻamatalaga na faʻaseseina - ona o le mativa tele o Afghanistan e oʻo lava i le laʻititi o gaioiga tau tamaoaiga ua faʻaliliuina i faʻamaumauga mataʻina. O numera na ufiufi ai le le mafai ona toe fausia atinaʻe a Afghanistan - aemaise le fesoʻotaʻiga auala ma le gaosiga o le malosi. O le mea e ofo ai, na atoa ai le tausaga, ma le augani faifaipea mai le peresitene Karzai, aʻo leʻi fausia e le pulega a Bush lana auala muamua i Afghanistan. Masalo o le faaletonu sili ona leaga o le tuulafoaiina lea o le vaega o faatoaga. I le le toe faaolaolaina o le tamaoaiga i nuu i tua, na faataatia ai e le lalolagi faavaomalo le faavae mo le televave o le faalauteleina o le tamaoaiga o fualaau faasaina ma sauaga uma ma faiga piʻopiʻo na o mai ai. I le taimi muamua na matua le amanaiaina e le Iunaite Setete le gaosiga o le opium, ma teena le faatagaina o ana au e taofia le au fai pisinisi, ae o le taimi lava na faʻaalia ai le toga o poppy o se faʻafitauli ogaoga na faia ai e le au faʻavaomalo se taʻiala faʻaleagaina o le faʻaumatia poppy. O le ita tele i le faaleagaina o a latou mea e ola ai, ma le vaaia o le itiiti o tupe na tuuina atu, o le au faifaatoʻaga Afghan na mautinoa na uunaʻia e lagolagoina Taliban ma isi vaega fouvale.
O le toe tu mai o Taliban na atili mafai ai e Pakistan. Ua leva ona avea ma aʻoaʻoga a le militeri a Pakisitana e faapea, ona o le vaivai o Pakisitana mai osofaiga a Initia, e tatau ona maua e Pakisitana 'le loloto loloto' e ala i le faatumauina o se malo faauo i Kabul. O le ISI a Pakisitana (Directorate for Inter-Services Intelligence) na manatu e le o iai tagata Amerika i Afghanistan mo se taimi umi. Na latou talitonu, o le mea lea, o le faautauta le tausia o Taliban o se meafaigaluega mo le faʻamautinoaina o faatosinaga i le lumanaʻi i totonu o le atunuʻu. Na faamautinoa e Pakisitana le olaola o Taliban, a o tumau pea lana sootaga ma le Iunaite Setete, e ala i le fesoasoani i le sailiga mo elemene Al Qaeda ae o le taimi lava e puipuia ai Taliban mai Amerika.
O nisi o vaega patino o le itulagi tuaoi o Pashtun na mafua ai ona le atamai le faʻalavelave i Sisifo. O le itulagi e leʻi faʻamalieina lelei e soʻo se malosiaga i fafo ma, o lona uiga, e le pulea e tulafono na faia i Islamabad poʻo Kabul ae o le Pashtunwali code. E taua tele le fa'ailoga ile tu'uina atu ole talimalo 'melmastia' ma le 'nanawatai' ile sulufa'i ia i latou o lo'o sailia (tusa lava ile tulaga o tagata solitulafono). O le mea lea, na mafai ai e le au faatupu faalavelave ona faalagolago i le tele o le faitau aofaʻi o tagata mo le faʻasao. O le Pashtunwali foi e matua taua tele i le sailia o le tauimasui mo mea laiti - o lona uiga e leai se faapalepale mo le taufaaleaga ma sauaga i le va o tagata Pashtun. O le mea lea, o le manatu o le 'manumalo loto ma mafaufau' aʻo faia se osofaʻiga malosi e tetee atu ai i le faʻalavelave i le itulagi sa sili ona le fiafia. O le Pashtunwali e manatu le faitau aofa'i e sili atu nai lo tulafono fa'atulafonoina; o le mea lea, o le eria e masani ona tetee i le faʻalauteleina o le pulega a le malo, pe mai Kabul poʻo Islamabad. O le taumafaiga na faia e faʻalautele le pulega a Kabul i le itu i saute na toetoe lava a faʻamaonia le faʻaesea o Pashtuns o le itulagi tuaoi.
Toe foi atu i le Lumanai
E ui lava i lo latou maufetuunaʻi, e foliga mai e le mafai e Taliban ona ausia se manumalo vave pe a maeʻa le faʻauʻuina mulimuli o malosiaga i Sisifo i le 2016. O le faʻaauauina o fesoasoani a le militeri i le malo o Aferika ma le leai o se lagona alofa mo Taliban i fafo atu o lona malo. o le lotolotoi i saute e tatau ona faatuai se taunuuga faapena, a itiiti mai mo sina taimi. E sili atu nai lo le manumalo atoatoa a Taliban o se tulaga ese e pei o le vaitaimi ina ua mavae le toesea o Rusia ina ua faia e le malo o Najibullah se olo o Kabul, ae ua lafoaia Afghanistan i nuu i tua i le mujahideen.
Afai ei ai se mea e tatau ona faʻamoemoeina e uiga i ai o le Taliban ma le malo o Aferika o loʻo faʻateleina le avanoa i le faʻamoemoe o feutagaiga. O Ashraf Ghani, o le peresitene fou na filifilia, ua ofoina atu e tatala talanoaga ma Taliban ma le vaega lona lua-tele-tele - Gulbuddin Hekmatyar's Hizb-e Islami. O le Taliban mo lana vaega ua matua faʻatonutonuina ana faʻasalalauga i tausaga talu ai - talanoa, e le manino, o se faʻatonuga e sili atu ona aofia ai pe a uma le taua. O le litaea o le taʻitaʻiʻau sili a Taliban Mullah Abdul Qayyum Zaker ia Aperila o lenei tausaga e ono faʻaalia ai o le vaega lagolago a Taliban o loʻo maua le lima maualuga. E le gata i lea, o le faʻateʻaina o fitafita i Sisifo e mafai ona faʻamalosia ai Taliban e feutagai talu ai o le leai o ni fitafita mai fafo o le a faʻaumatia ai se tasi o latou autu faʻasalalauga faʻavae (tuʻi ese tagata le talitonu mai fafo). E pei ona taʻua e Ahmed Rashid, o le faʻamavaeina o feutagaiga o le 2010 atonu na manuia pe ana le faʻamalosi tagata Amerika i talanoaga o loʻo tutupu i lalo o latou pule nai lo le faʻaituau lona tolu. O Iuni o le tausaga talu ai, na faailoa mai ai e General Nick Carter, sui taʻitaʻiʻau o le vaega a le Nato le Leoleo e tatau ona feutagai Sisifo ma Taliban i le sefulu tausaga talu ai. E foliga mai ina ua mavae le sili atu ma le sefulu tausaga o taua, o le mea moni ua iu lava ina ulu atu i mafaufau o tagata fai faiga faavae i Sisifo ma taitai militeri.
***
E masani lava o vaega fa'avae a Europa ma Amerika o lo'o tete'e i fa'alavelave a le militeri i Sisifo ona latou te iloa e le o faia ia gaioiga mo le lelei o le faitau aofa'i o atunu'u fa'atatau. Ae ui i lea, o le mafaufau i le tulaga mataʻutia o le le agavaa, faʻaleagaina ma le faʻavalevalea faʻaleaganuʻu faʻaalia e Sisifo i Afghanistan e tatau ona faamanatu mai ia i tatou le faʻalavelave mataʻutia o ia faʻalavelave, e oʻo lava ia latou lava faaupuga. Mo lo latou le fiafia uma i mafatiaga o le faitau aofaʻi o Aferika, mo se faʻataʻitaʻiga, e faigata ona talitonu o malo i Sisifo na faʻamoemoe e mafai ai le faʻalauteleina o le tamaoaiga o fualaau faasaina. O le masina na teʻa nei na taʻua ai e le alii Peretania o Lord Richards, le taʻitaʻiʻau o le ISAF mai le 2006-2007: “Ou te leʻi maua ni punaoa ou te manaʻomia… E leai saʻu tupe faʻaagaga, e leʻi i ai foi saʻu vaalele e lele faataamilo i laʻu lava vaega. . O lona uiga sa tatou le i ai i le lalolagi moni.” O lena fuaiupu mulimuli e foliga mai o se epitaph lelei e pei o isi mo le taua a Sisifo i Afghanistan.
Alex Doherty o se tasi na faavaeina Poloketi Agavale Fou ma se tamaititi fa'au'u i le matagaluega o Taua a le King's College London. Sa ia tusi mo Z Magazine ma Tatala Temokalasi faatasi ai ma isi lomiga. E mafai ona e mulimuli ia te ia i luga ole twitter @alexdoherty7
[1] I se tala talu ai nei i luga o le lipoti a le BBC e uiga i feteenaiga, na taʻua ai e Ian Sinclair le sui faipule o Peretania o Adam Holloway: "'O le mea tatou te taʻua o Taliban, o le mea moni, e faitau selau vaega, o le toʻatele oi latou e le sili atu nai lo le masani a Afghan Muslims. , o atalii o faifaatoaga i le lotoifale… e le o faatasia i latou e Isalama ae o le i ai o fitafita mai fafo i o latou eleele, ma le inoino i malo i fafo… E tusa ma le 80 pasene o i latou ua tatou taʻua o le fili e feoti i totonu o le 20 maila mai le mea latou te nonofo ai: e ta'u atu ea e lena mea ia te oe se mea e uiga i le tagata o loo tatou tau moni lava?'” https://www.opendemocracy.net/ourkingdom/ian-sinclair/bbc-whitewashing-our-failures-in-afghanistan
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo