Seia oo i le taumafanafana talu ai, sa ou galue o se faiaoga gagana Peretania i se aoga tulagalua pe a uma le aoga (po o le 'hakwon') i Seoul, Korea i Saute. I lo'u taimi o le aoaoina o tamaiti a'oga Korea sa ou mauaina ni auala e tolu e le faavalevalea mo le tutuli o a'u lava i le pisapisao o tete'e a le ita a o le'i talavou. I le fa'asologa fa'asolo i lalo o le aoga o ia metotia o:
1. Siva (e foliga mai e le faaliliu a'u gaoioiga faataulaitu i Asia i Sasae).
2. Fai mai o Kim Yuna e le o se tagata sili ona lelei faasee i le lalolagi.
3. Fai atu soo se mea e le manino lelei e uiga ia Iapani.
O le ita mo Iapani i tamaiti Korea lotonuu e le o se mea e ofo ai. O le mea sili ona tiga i le talafaasolopito o Korea i ona po nei, sei vagana ai le Taua a Korea, o le tolusefululima tausaga o galuega a Iapani i le penisula Korea. O Korea, ua uma ona pulea lelei e Iapani talu mai le Feagaiga a Iapani-Korea i le 1876, na tuufaatasia aloaia e le Malo o Iapani i le 1910. E lei muta le pulega a Iapani i Korea seia oo ina faatoilaloina Iapani i lima o le Allies i le 1945.
Sa sauā pulega a le emeperoa Iapani. I le taimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi, na faʻauluina e Iapani le faitau miliona o tagata Korea i galuega faʻamalosi. E faitau selau afe na faamalosia e tuua Korea e galulue i Iapani ma le setete o papeti Iapani o Manchukuo i North Eastern China. E fiaselau afe na maliliu ma i le 1944, na amata ai e le militeri Iapani, na matua le lava le malosi, na amata ona faʻauʻuina tagata Korea i le Army Army. O se numera le iloa o mea ua taʻua o 'fafine faamafanafana' i Korea ma isi nofoaga i le Greater East Asia Co-Prosperity Sphere, na faamalosia i totonu o fale talitane a le militeri mo le faaaogaina e fitafita Iapani.
I tausaga talu ai nei, o faʻamatalaga faʻaoso a Shinzō Abe, le Palemia Iapani, ua faʻatupuina ai le feitagaʻi. Ua fesiligia e Abe pe o le nofoia e Iapani i Korea ma le tele o Saina i le amataga o le seneturi lona luasefulu e tatau ona faʻamatalaina saʻo o se osofaʻiga. Na ia fai mai foi e leʻi faamalosia e Iapani ni tamaitai Korea i totonu o fale talitane a le militeri. I le faaopoopo atu i le ita, i le 2013 na asiasi atu ai Abe i se maota i Tokyo, Yasukuni, na fausia e faamamaluina ai le taua a Iapani na maliliu e aofia ai le Vasega A o tagata solitulafono.
E ui lava i le loloto o le tamaoaiga ma le aganuu i le va o Korea ma Iapani, o le galuega Iapani e tumau pea o se vaega autu o le faasinomaga Korea. O le tele o tausaga o le maasiasi ma le faʻaleagaina na lafoina i le mapusaga e le 'Vvega i luga o le Vaitafe o Han' - o le faʻavavevaveina o le atinaʻeina o le tamaoaiga o Korea i Saute mai le amataga o le 1960s agai i luma.
O solitulafono na faia e Iapani e le mafaafitia le mataʻutia. Ae ui i lea, i le avea ai o se tulafono lautele, o tagatanuu o soʻo se atunuu o le a sili atu le iloa e uiga i mea sese na faia faasaga i lo latou malo nai lo amioga solitulafono na faia e lo latou lava atunuu. O se tasi e mafaufau i le faʻamautu a Peretania i solitulafono a Nazi Siamani ma le manatu e le faʻamaonia le toa a Peretania i le taimi o le Taua Lona Lua a le Lalolagi. I le fitusefulu tausaga talu ona maeʻa le taua, o loʻo tumu pea aganuu lauiloa a Peretania i faʻamatalaga e uiga i le 'itula sili' a Peretania. A o ou tusia lenei tusiga, sa ou vave tilotilo i le vaega o pepa o le upega tafaʻilagi a le BBC. E mautinoa lava, e lima mai le ono o tala fou a le BBC i le seneturi lona luasefulu e uiga i le Taua Lona Lua a le Lalolagi.
O le monomania Nazi a Peretania i nisi taimi e matua maasiasi lava - i le taimi o le 1996 European Championships, i le faʻafiafiaina o tagata lautele Siamani, The Daily Mirror na faʻafeiloaʻi le taʻaloga semi-final a Egelani ma Siamani ma se itulau pito i luma e taʻu mai ai: 'ACHTUNG! SU'U Mo oe Fritz, ua mae'a le Euro 96 Championship'.
O le popole o Peretania i le Taua Lona Lua e o faatasi ma le le leoa e uiga i solitulafono a le Malo o Peretania ma isi mea sese. Mo se faʻataʻitaʻiga, o faʻatusatusaga faʻatuatuaina o loʻo fautua mai ai e faitau selau afe (ma e foliga mai e sili atu i le miliona) tagata Iraki na maliliu i le maeʻa ai o le osofaʻiga a Anglo-Amerika i le 2003. Peitaʻi, o se suʻesuʻega a le ComRes na maua ai e lua vaetolu o tagata Peretania na faʻatatauina e faapea. 20,000 pe toʻaitiiti Iraqis na maliliu ina ua maeʻa osofaʻiga. O le mea e ofo ai, e tusa ai ma le palota e sili atu i le limasefulu pasene o tamaitai Peretania (ma le tolusefululima pasene o alii Peretania) e talitonu e 5,000 pe toʻaitiiti Iraqis na maliliu i le taua.
O le popole i mea leaga a le isi tama e le o se mea uiga ese i Peretania. O le fa'afitia fa'aleaga ua fa'amasani i le lalolagi atoa: mai le fa'asalalauina e le aufaasālalau a Rusia i solitulafono a Sisifo a'o ta'ufa'atauva'a ana lava fa'aleagaina i Chechnya ma isi nofoaga i le taula'i atu o Amerika i solitulafono a le Soviet Union fa'atasi ai ma le valea e uiga i ana lava solitulafono i totonu o le malo o Amerika. lalolagi i le taimi o le Cold War.
Pau lava le tuusaunoaga o le tulafono ia o atunuu ia na taʻuleagaina pe aveesea ai le au faipule ina ia le mafai pe leai foi se aoga, e faʻaititia ai solitulafono o loʻo fesiligia. O le mataupu mulimuli, e mafaufau se tasi i Europa i Sasaʻe ina ua maeʻa le Cold War poʻo Cambodia ina ua maeʻa le pa'ū o le Khmer Rouge.
E aoga le faʻatusatusaina o le faiga o solitulafono a le malo i Peretania, Siamani ma Iapani. I le tulaga o le Emepaea o Peretania o le malo o le malo na alu ese mai teritori na faatoilaloina i se vaega o lana lava filifiliga (e leʻi faatoilaloina e se fili emeperoa) ma e leai ni faamasinoga mo le tusiata o le malo. O le mea lea, o solitulafono a le Malo o Peretania - fasioti tagata tele, sauaina, ma le tuʻuina atu o faiga faʻavae tau tamaoaiga na mafua ai le faitau miliona o maliu i le oge i le British Raj e tau le iloa i Peretania. I le 2005 na tautino ai e le Pule o Peretania i lena taimi ma le Palemia o le lumanai Gordon Brown ua oo i le taimi e 'taofi ai le faatoese' mo solitulafono a le malo. Atonu na oo mai lenei mea o se mea e ofo ai tagatanuu o malo muamua o Peretania e mautinoa lava e le o iloa se mea faapena. I se faatusatusaga, i le mavae ai o le 1945 Siamani sa matua ta'ufaatauvaaina le au Nazi e faapea o le au Siamani mulimuli ane na matua faamalosia e faailoa le fua o solitulafono a Siamani i le taimi o le taua. I le isi itu, e ui lava e le o agai atu Iapani ia Peretania po o le Iunaite Setete i le tele o lo latou faafitia, i totonu o Iapani o loo faaauau pea felafolafoaiga faalauaitele e uiga i le natura o pulega a le malo o Iapani. O na talanoaga e na o le pito lava o faiga faapolotiki a Siamani e iai; e le'i mafaufauina i le taimi nei le faia o se fa'amatalaga a se Kanselir Siamani e pei o Shinzō Abe. O le maualuga o le faʻasesega o loʻo faʻaauau pea i Iapani o se taunuuga o le laʻititi laʻititi o le tuʻuina atu o le pule a le malo o Iapani. O le faagasologa o le denazification na tupu i Siamani e leʻi faia i luga o se fua tutusa i Iapani, ma, e taua tele, o le Emeperoa Iapani ma se numera taua o le Imperial elite oe na aafia saʻo i solitulafono tau a Iapani na sosola ese mai le moliaga.
O Korea, o le mea moni, o se tasi o tagata na afaina i le va o malo (o le fausiaina o le malo o Iapani sa i ai se vaega na musuia e le fefe i le avea ma lalo ifo o le malo o Europa). Ae ui i lea, e tasi le solitulafono sili ona taua e nafa ma Korea i Saute, ma e itiiti le faʻaalia i totonu o le atunuʻu.
O Aperila 30th na faailogaina ai le fasefulu tausaga o le 'pa'ū o Saigon' ma le faaiuga o le Taua a Vietnam. O le taua o se feteenaiga sili ona mataʻutia talu mai le Taua Lona Lua - o nisi o tala faʻatatau e faʻapea e sili atu i le 3 miliona Vietnamese na maumau o latou ola ma le faitau miliona o isi na maliliu i Laos ma Cambodia. O le vaega tele o fitafita e le o ni Amerika sa i ai i Vietnam o le sili atu ma le 300,000 fitafita mai le Republic of Korea (ROK) na auina atu e tau faatasi ma Amerika o se vaega o le 'Free World Military Forces'.
A o faia e tagata Amerika se faasologa mataʻutia o fasiotiga tagata i Viatename, o le au a ROK e le o ni mea leaga i luma o sauaga. O le mea sili ona mataʻutia o le fasiotiga tagata na faia e le ROK Blue Dragon Brigade i le nuu o Ha My e lata ane i le aai o Danang ia Fepuari 1968. Ina ua uma ona leoleoina tagata o le nuu i nofoaga e lua o fasiotiga, na sasaa atu e le au ROK fana ma fana ma grenades fragmentation. E lua itula na fai ai le fasiotiga tagata ma e oo atu i le taimi na maeʻa ai le latou galuega, 135 Vietnamese na maliliu. E na'o le to'atolu o ali'i o tausaga o taua - o isi o fafine, o tagata matutua ma tamaiti. I le aotelega, na faia e le au ROK le silia ma le fasefulu fasiotiga tagata i Vietnam i le taimi o le taua.
O le auai o Korea i le taua o se mea taua tele i le atinaʻeina o Korea ina ua maeʻa le taua. O tautinoga a le 'au a Korea na mafua ai le faitau piliona o tala i tupe faameaalofa, nonogatupe ma fesoasoani mai lo latou tagata Amerika, ma sa fesoasoani e fusia sootaga i le va o malo e lua o le tetee-komunisi.
I aso nei, o le auai o ROK i le taua e tau le iloa i totonu o Korea. E leai ni fa'amanatuga na tu'uina atu i le taua, ma o le fa'amanatuga o le i'uga o le taua na mou atu e aunoa ma se sauniga. E ui ina sa'o e Korea le mana'omia o le malo o Iapani e fa'aalia le salamo tatau e uiga i ana solitulafono i Korea, o le malo Vietnamese na tumau pea le leoa i le mataupu o solitulafono tau a le ROK. O le mafuaʻaga o le filemu o le malo Vietnamese e le faigata ona iloa - o Vietnam o le paaga laʻititi lea i le faʻatupulaia o le tamaoaiga i le va o malo e lua. O Vietnam o le lona ono o maketi sili ona tele a Korea e auina atu i fafo ma o le lona fa tele o le mauaina o tupe teu tuusao. O fefa'ataua'iga i le va o atunu'u e lua na o'o atu i le $27.3 piliona i le 2013. I le taimi muamua atu o le atina'eina o le tamaoaiga, e itiiti se fa'aosofiaga a Vietnam e fa'afefe ai le va'a ma lona tuaoi mauoa.
O le tulaga pito i lalo o Vietnam i le tamaoaiga o Asia na faʻaalia ai le faʻamanatuina o faʻalavelave e pei o mea na faia e le au ROK i Vietnam. I Ha My, i le tolusefulu tausaga talu ona mavae le fasiotiga tagata, na fausia ai se maafaamanatu e faamanatu ai i latou na aafia. I lo latou faʻafetai, o le faʻamanatuga na totogiina e le au matutua a Korea o le Blue Dragon Brigade. I le taimi muamua na faʻatuina ai, o le faʻamanatuga na maua ai se faʻamatalaga manino o le mea na tupu i luga o le nofoaga i le 1968. Ae ui i lea, ia Aperila The Guardian na lipotia mai o le faʻamatalaga o le fasioti tagata na aveesea mai le maafaamanatu aʻo leʻi tatalaina aloaia. E tusa ai ma le tala a tagata o Ha My, na finau mai le au failotu Korea i Saute e aveese ia upu, ma na ofo mai e le aufaipisinisi Korea e totogi le fausiaina o se falemai i le lotoifale pe afai e usitaia e le pulega Vietnamese. Na talia e le Vietnamese talosaga a Korea ma na suia le faʻamatalaga i se laulau o fuga lotus. Na lipotia e le Guardian faamatalaga a le tagata suʻesuʻe a Korea o Heonik Kwon o le na faamatalaina gaioiga a le au failotu ma tagata teu tupe e pei o le 'fasiotia o le manatua o le fasioti tagata'.
***
I le 2013 na asiasi atu ai le Peresetene Korea o Park Geun-hye, o lona tama, o le alii pule o Korea i Saute, Park Chung-hee, na auina atu fitafita Korea i Vietnam, i le atunuu. E ui na ia faataatia se pale i le tuugamau o Ho Chi Minh, ae na te leʻi ofoina atu se faatoesega mo faiga sauā a Korea i le taimi o le Taua a Vietnam. E mafai e Korea i Saute ona talosaga ia Iapani e totogi ana solitulafono i se vaega ona o loʻo i ai i se tulaga maualuga faʻatusatusa o le atinaʻeina o le tamaoaiga. I se faʻatusatusaga, o Vietnam o loʻo tumau pea se sosaiete matitiva e faʻalagolago tele i tupe faʻafaigaluega i fafo. O lo'o ta'u maia ia i tatou le tele o auala e fa'atulaga ai e tupe lo tatou lalolagi e le mafai e Vietnam ona maua lona mamalu se'i vagana ua lava lona tamaoaiga e fa'atau ai. Na tusia e Walter Benjamin i se tasi taimi e faapea 'o mea uma e tutupu, e leai se mea e tatau ona manatu e leiloa mo le talafaasolopito. E lē taumatea ua na o se tagata togiolaina o le a mauaina atoatoa mea ua tuanai.' Atonu o le a umi se taimi a'o le'i umia e Korea solitulafono na faia e ana vaegaau i Vietnam i le faaiuga o le 1960s.
O Alex Doherty o se tasi na fa'avaeina le New Left Project ma o se tamaititi a'oga fa'au'u i le matagaluega o Taua a le King's College London. Na ia tusia mo le Z Magazine ma Open Democracy i isi lomiga. E mafai ona e mulimuli ia te ia i luga ole twitter @alexdoherty7
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo
1 manatu
Manuia tele. E le mafai ona sili atu loʻu ioe i faʻamatalaga e uiga i Peretania faʻaonaponei ma le faʻafefea ona tumu i lenei faʻamaʻi totoa WWII e le aofia ai a tatou solitulafono.
Na ou faalogo muamua e uiga i faiga sauā a Korea i Saute i Viatename i le tusi talu ai nei a Nick Turse "Fasioti Mea Uma e Moves ..." E matua aoga lava le faitau.
O manatu e uiga i tulaga i lalo ifo o malo ma le gafatia po o le le mafaia e malo ona faatau ma maua le mamalu faavaomalo e tatau ona tatau, faatasi ai ma le uunaiga faifaipea i isi malo e ioeina solitulafono talafaasolopito, ua lelei ona faia. O le mea moni ou te le manatua le manatu sa faaleo ma le manino muamua.