In afwachting van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties volgende maand gesprekken Over de hervorming van het inherent archaïsche en disfunctionele politieke orgaan verklaarde Yang Yi, hoofd van het Chinese buitenlands beleid, de eisen van zijn land.
“De hervorming van de Veiligheidsraad moet eerlijkheid en rechtvaardigheid hooghouden, de vertegenwoordiging en stem van de ontwikkelingslanden vergroten, waardoor meer kleine en middelgrote landen meer mogelijkheden krijgen om deel te nemen aan de besluitvorming van de Raad”, aldus Wang Yi. zei in een verklaring op 29 april.
Meer specifiek moet de nieuwe VN-Veiligheidsraad “het historische onrecht tegen Afrika herstellen”.
Hoewel er in het verleden vele malen is opgeroepen tot hervormingen van de VN-Veiligheidsraad, is de positie van Peking bijzonder belangrijk, zowel qua taalgebruik als qua timing.
Toen de Verenigde Naties dat nog waren gesticht in 1945, na de Tweede Wereldoorlog, was het bedoeld om de opkomst van een nieuwe wereldorde te markeren, een orde die grotendeels werd gedomineerd door de winnaars van die gruwelijke oorlog, waardoor de Verenigde Staten en hun westerse bondgenoten een grotere invloed kregen.
Van de 51 stichtende leden van de VN destijds waren er vijf landen dat ook uitgekozen om permanent lid te zijn van de Veiligheidsraad – de uitvoerende tak van de VN. De rest kreeg lidmaatschap van de Algemene Vergadering, die een marginale en soms zelfs symbolische rol speelde in de wereldaangelegenheden.
Zes andere landen waren dat ook toegestaan om als niet-permanente leden van de Raad te dienen, hoewel hun niet hetzelfde vetorecht werd verleend, dat uitsluitend door de vijf machtige leden van de VN-Veiligheidsraad werd uitgeoefend.
Een paar jaar later, in 1963, werd de niet-permanente lidmaatschapsstatus, die via jaarlijkse rotaties werd vervuld, uitgebreid tot 10, wat het totaal aantal leden van de VN-Veiligheidsraad op 15 brengt. De 'hervormingen' eindigden daar echter en werden nooit meer herzien.
De VN waren vrijwel nooit een democratisch platform dat de realiteit van de wereld eerlijk weerspiegelde, of het nu gebaseerd was op economische invloed, demografische gegevens of welke andere indicatoren dan ook – afgezien uiteraard van militaire macht en politieke hegemonie.
Vanuit de geopolitieke realiteit van na de Tweede Wereldoorlog gaf de VN echter op perfecte wijze uitdrukking aan een triest, oneerlijk, maar ook enigszins waar mondiaal machtsparadigma.
Dat paradigma is nu echter aan het veranderen, en snel.
De roep om hervormingen klinkt al jaren, weerspiegeld bijvoorbeeld in de activiteiten van de Groep van Vier (G4) – Brazilië, Duitsland, India en Japan; en de Sirte-verklaring van onder meer de Afrikaanse Unie (AU) in 2005. Maar de hernieuwde oproepen tot hervorming van de VN van de afgelopen maanden zijn luider, belangrijker en zelfs beter mogelijk geworden.
De oorlog tussen Rusland en Oekraïne, die de wereld in politieke kampen heeft verdeeld, heeft China – de binnenkort grootste economie ter wereld – nog meer macht gegeven en veel landen in het Midden-Oosten, Afrika en Zuid-Amerika moed gegeven.
Van de vele indicatoren van een mondiale machtsverschuiving hebben de BRICS-landen – Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika – bewezen het grootste succesverhaal te zijn in het uitdagen van de westerse dominantie over de mondiale markten en de status van de dollar als de belangrijkste munteenheid ter wereld.
Terwijl de BRICS zich klaarmaken voor een groot lidmaatschap uitbreidingis het klaar om het leidende economische forum ter wereld te worden – vóór de machtige G7.
Een van de BRICS-leden, India, sinds april 2023, overviel China wordt het dichtstbevolkte land ter wereld. Samen met China en de gecombineerde demografie en rijkdom van andere BRICS-landen wordt het onaanvaardbaar dat een BRICS-lid, zoals India, nog steeds geen permanent lid van de VN-Veiligheidsraad is. Dezelfde logica geldt voor Brazilië.
De Indiase VN-ambassadeur Ruchira Kamboj onlangs verwezen het VN-Handvest als ‘anachronistisch’ bestempeld. “Kunnen we ‘effectief multilateralisme’ beoefenen door een handvest te verdedigen dat vijf landen gelijker maakt dan andere, en dat elk van die vijf de macht geeft om de collectieve wil van de overige 188 lidstaten te negeren?” Dat zei Kamboj tijdens een debat over het VN-Handvest.
Natuurlijk heeft ze gelijk. Haar logica weegt echter veel zwaarder nu haar land – samen met andere BRICS-landen, de collectieve macht van de Afrikaanse Unie tussen andere landen en politieke entiteiten – in een veel sterkere positie verkeert om te onderhandelen over substantiële veranderingen.
China daarentegen is al een permanent lid van de VN-Veiligheidsraad en beschikt over een vetorecht.
Het feit dat Wang Yi serieuze veranderingen eist bij de VN, vooral in de samenstelling van de Veiligheidsraad, is een krachtige indicator van China's nieuwe mondiale agenda voor het buitenlands beleid. Als opkomende supermacht met nauwe en steeds diepere banden met veel landen in het Zuiden gelooft China terecht dat het in zijn belang is om inclusie en eerlijke vertegenwoordiging van anderen te eisen.
Dit is een onmiskenbaar teken van politieke volwassenheid van Peking, waartegen de VS en andere Europese machten zich zeker zullen verzetten.
Het Westen wil óf de naar het Westen neigende status van de VN-Veiligheidsraad behouden zoals die is, óf, als het moet, oppervlakkige of zelfzuchtige hervormingen doorvoeren. Dit zou onaanvaardbaar zijn voor China en de rest van het Zuiden.
De reputatie van de VN ligt al aan flarden als gevolg van het onvermogen om internationale conflicten, klimaatverandering, mondiale pandemieën en meer aan te pakken. Als de VN niet wordt hervormd om de mondiale uitdagingen op zinvollere wijze aan te pakken met meer democratische middelen, zal zij haar toekomstige relevantie, zo niet haar voortbestaan, op het spel zetten.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren