Því valdameiri sem þjóðin verður, því meira fullyrðir hún fórnarlamb sitt. Í augum Breta í samtímanum voru mestu grimmdarverk 18. og 19. aldar þau sem framin voru á samlanda í Svartholinu í Kalkútta eða meðan á uppreisn Indverja stóð og umsátrinu um Khartoum. Hinar öfgafullu birtingarmyndir byrði hvíta mannsins, þessir atburðir komu til að tákna villimennsku og vanþakklæti hinna villimanna kynþátta sem Bretar höfðu reynt að bjarga úr myrkri sínu.
Í dag er fjallað um árásina á New York eins og hún hafi verið það versta sem nokkur þjóð hefur komið fyrir í seinni tíð. Fáir myndu neita því að um meiriháttar grimmdarverk væri að ræða, en okkur ber að votta bandarísku þjóðinni einstaka og einstaka samúð. Nú er sú krafa tekin út til fyrri taps Bandaríkjanna.
Black Hawk Down lítur út fyrir að verða ein mest selda kvikmynd allra tíma. Eins og allar myndirnar sem breskættaður leikstjórinn Ridley Scott hefur gert er hún grípandi, ákafur og fallega tekin. Það er líka ótrúleg rangfærsla á því sem gerðist í Sómalíu.
Árið 1992 gengu Bandaríkin inn í Sómalíu með góðum ásetningi. George Bush eldri tilkynnti að Bandaríkin væru komin til að vinna „verk Guðs“ í þjóð sem er í rúst vegna ættarstríðs og hungursneyðar. En eins og frásögn Scott Peterson frá fyrstu hendi, Me Against My Brother, sýnir, var verkefnið dæmt af leyniþjónustubrestum, flokksuppbyggingu og, að lokum, þeirri trú að þú getir sprengt þjóð til friðar og velmegunar.
Áður en Bandaríkjastjórn afhenti Sameinuðu þjóðunum stjórn Sómalíu árið 1993 hafði hún þegar gert nokkur grundvallarmistök. Það hafði stutt ætthöfðingjana Mohamed Farah Aideed og Ali Mahdi gegn öðrum stríðsherra og styrkt völd þeirra rétt þegar það var byrjað að hrynja. Það hafði ekki gert sér grein fyrir því að ætthöfðingjar sem keppa væru tilbúnir til að samþykkja stórfellda afvopnun, ef hún væri framkvæmd á hlutlausan hátt. Langt frá því að leysa deiluna milli ættingja, bættu Bandaríkin það óvart.
Eftir afhendinguna reyndu pakistanskir friðargæsluliðar SÞ að ná tökum á útvarpsstöð Aideed, sem sendi út áróður gegn SÞ. Árásinni var hrundið og 25 hermannanna voru drepnir af stuðningsmönnum Aideed. Nokkrum dögum síðar skutu pakistanskir hermenn á óvopnaðan mannfjölda og drápu konur og börn. Hersveit Sameinuðu þjóðanna, undir stjórn bandarísks aðmíráls, var dregin inn í blóðdeilur við vígasveit Aideed.
Þegar deilurnar stigmagnuðu voru bandarískar sérsveitir fengnar til að takast á við manninn sem bandaríska leyniþjónustan hefur nú lýst sem „Hitler Sómalíu“. Aideed, sem var vissulega miskunnarlaus og hættulegur maður, en einnig aðeins einn af nokkrum ættleiðtogum sem kepptu um völd í landinu, var kennt um öll vandræði Sómalíu. Friðargæsluverkefni SÞ hafði verið breytt í flokksstríð.
Sérsveitirnar, oföruggar og vonlaust illa upplýstar, réðust í skyndi inn á höfuðstöðvar Þróunaráætlunar SÞ, góðgerðarsamtökin World Concern og skrifstofur Lækna án landamæra. Þeim tókst að fanga, meðal fjölda saklausra borgara og hjálparstarfsmanna, yfirmann lögreglunnar á SÞ. En farsi var fljótlega endurtekinn sem harmleikur. Þegar nokkrir af æðstu meðlimum ættar Aideed söfnuðust saman í byggingu í Mogadishu til að ræða friðarsamning við Sameinuðu þjóðirnar, sprengdu bandarískar hersveitir, misupplýstar sem fyrr, þær í loft upp og drápu 54 manns. Þannig tókst þeim að eignast alla Sómala óvini. Sérsveitarmenn voru áreittir af byssumönnum frá öllum hliðum. Í staðinn hófu bandarískir hermenn í stöð Sameinuðu þjóðanna að skjóta flugskeytum á íbúðahverfi.
Þannig að árásin á eina af byggingum Aideed 3. október 1993, sem leiddi til eyðileggingar á tveimur Black Hawk þyrlum og dauða 18 amerískra hermanna, var bara enn ein lotan í haturslagi Bandaríkjanna við stríðsherra. Allir réðust á hermennina sem náðu embættismönnum Aideed: byssumenn komu jafnvel frá vígasveitum sem keppa til að hefna dauða óbreyttra borgara sem Bandaríkjamenn höfðu drepið. Bandarískir sérsveitarmenn, með skiljanlega en miskunnarlausa virðingu fyrir eigin öryggi, lokuðu sómalskar konur og börn inn í húsið þar sem þær voru umsetnar.
Ridley Scott segist hafa komið að verkefninu án stjórnmála, sem er það sem fólk segir oft þegar það aðhyllist ríkjandi sjónarhorn. Sagan sem hann segir frá (með hjálp bandaríska varnarmálaráðuneytisins og fyrrverandi stjórnarformanns sameiginlegra starfsmannastjóra) er sagan sem bandaríska þjóðin þarf að segja sjálfri sér.
Tilgangur árásarinnar 3. október, segir Black Hawk Down, hafi verið að koma í veg fyrir að morðóðir sveitir Aideed svelti Sómalíu til bana. Engin vísbending er gefin um deilur milli hans og SÞ, önnur en fyrstu árásina á pakistanska friðargæsluliðið. Það er engin viðurkenning á því að versta hungursneyðin hafi liðið, eða að bandarískir hermenn séu löngu hættir að vera hluti af lausninni. Gíslatöku Bandaríkjanna, jafnvel mikilvæga hlutverki malasískra hermanna í björgun Rangers, hefur verið eytt úr skránni. Þess í stað — og síðan 11. september hefur þetta orðið kunnuglegt þema — var tilraunin til að handtaka undirmenn Aideed barátta milli góðs og ills, siðmenningar og villimennsku.
Sómalar í Black Hawk Down tala aðeins til að fordæma sjálfa sig. Þeir sýna engar tilfinningar aðrar en græðgi og blóðþrá. Framkoma þeirra er í fylgd með óheiðarlegu arabísku teknói, en bandarísku hersveitirnar eru eltar eftir fiðlum, óbóum og söng innblásnum af Enya. Bandarísku hermennirnir sýna hræðileg sár. Þeir taka myndir af ástvinum sínum og biðja um að minnast foreldra sinna eða barna sinna þegar þeir deyja. Sómalar falla eins og flugur, drepnir hreint, ómissandi, ósárir.
Sumir hafa líkt Black Hawk Down við bresku myndina Zulu. Það er eitthvert réttlæti í þessum samanburði, en Sómalar bjóða hér upp á mun meira sannfærandi persónugerving hins illa en hinir klúðruðu, stríðsreknu Zúlúar. Þeir eru illgjarnir, svikulir og órannsakanlegir; meira eins og skopmynd Breta af Kínverjum í ópíumstríðunum.
Það sem við verðum vitni að bæði í Black Hawk Down og núverandi stríði gegn hryðjuverkum er sköpun nýrrar goðsagnar um þjóðerni. Ameríka er samtímis að kalla sig sem frelsara heimsins og fórnarlamb heimsins; fórnarmessías, í leiðangri til að frelsa heiminn frá hinu illa. Þessi goðsögn inniheldur ómetanlegar hættur fyrir alla aðra á jörðinni.
Til að losa sig við tilfinningu sína um einstaka kvörtun, hefur Bandaríkjastjórn gefið í skyn að það gæti orðið ósamhverf heimsstyrjöld. Það er engin tilviljun að Sómalía kemst nálægt toppi listans yfir þær þjóðir sem það gæti verið tilbúið að ráðast á. Þetta stríð, ef það verður að veruleika, verður ekki leitt af hershöfðingjunum í glompum sínum, heldur af fólkinu sem byggir upp söguna sem þjóðin kýs að trúa.
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja