Էրբիլ, Քուրդիստան – Ուր էլ որ նայեմ, բարձր, անավարտ բետոնե շենքեր՝ շինարարական կռունկների ուղեկցությամբ, ցայտում են քաղաքի վրա: Դա ինչ-որ չափով սարսափելի է, քանի որ ես ոչ մի շարժում չեմ տեսնում շենքերից որևէ մեկի ներսում կամ շրջակայքում, ոչ մի տեղ:
Ես Էրբիլ եմ ժամանել հինգ օր առաջ։ Այդ ժամանակվանից ի վեր հանդիպումները, ընտանեկան այցելությունները, փոխարժեքը նորից սովորելու ջանքերը և նոր միջավայրին ծանոթանալու հնարավորությունները խաղաղ լցրել են իմ ժամանակը: Ես նաև սկսում եմ հասկանալ ներկայիս իրականությունը, որին բախվում են միլիոնավոր նոր ժամանած Էրբիլ, ովքեր լքել են իրենց տները՝ ապաստան փնտրելով: Առաջին անգամ, երբ դուրս եկա բազմաբնակարան շենքից, որտեղ բնակվում եմ իրաքցի ընկերոջս հետ, ինձ մոտեցան երեխաներ, կանայք և երիտասարդներ, ովքեր փող էին խնդրում:
ՄԱՓԳՀ-ի (ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գերագույն հանձնաժողովի) և ՄՄԿ-ի (Միգրացիայի միջազգային կազմակերպություն) ներկայացուցիչները ինձ հետ հանդիպեցին սարսափելի նորություններով:
Քրդստանն ունի 4 միլիոն բնակչություն։ Յուրաքանչյուր չորրորդը կա՛մ փախստական է, կա՛մ ներքին տեղահանված: Այսինքն՝ բնակչությունն աճել է 25%-ով։ Այժմ Քուրդիստանում կա 245,000 հազար սիրիացի, և օրական ավելի շատ են ժամանում: Ներքին տեղահանվածների թիվը (ՆՏԱ) ավելի քան 1 միլիոն է: ՄՄԿ-ն ինձ ասաց, որ միայն անցյալ շաբաթ 4,000 ընտանիք տեղահանվել է Իրաքի Անբար շրջանից:
Էրբիլում նավթի ցածր գների և սանձարձակ կոռուպցիայի պատճառով ուսուցիչները, ինչպես նաև պետական բոլոր աշխատողները չեն ստանում իրենց աշխատավարձերը: Առողջապահության մասնագետները հայտնում են հիվանդ մարդկանց բուժելու համար անբավարար դեղամիջոցների մասին: Օրինակ, Էրբիլում 1,200 քաղցկեղով հիվանդ մնում է առանց բուժման։
ՄԱԿ ՓԳՀ-ն արտակարգ իրավիճակում է պատրաստվում ամենավատին, եթե զինված ուժերը մեծ հարձակում սկսեն Մոսելի դեմ: Տասնյակ հազարավոր մարդիկ կտեղահանվեին։ Ո՞ւր պիտի գնային։ Ինչպե՞ս կխնամվեին նրանց մասին:
ՄԱԿ-ի գնահատմամբ՝ երեք միլիոն մարդ այժմ ապրում է ԻՊ-ի վերահսկողության տակ: Ամենամեծ խնդիրներից մեկը, որին բախվում են ՄԱԿ-ի գործակալությունները, այդ մարդկանց հետ կապ հաստատելու ուղիներ գտնելն է:
Ես ու Քեթի Քելլին խոսեցինք Էրբիլ մեկնելուց անմիջապես առաջ: Հարցազրույցների ժամանակ, որը նա առաջարկեց, ինձ լավ է ծառայել. Ես այս հարցը տալիս եմ և՛ ՄԱԿ ՓԳՀ-ին, և՛ ՄՄԿ-ին:
«Մեծ ուշադրություն է դարձվում Սիրիային և փախստականների եվրոպական ճգնաժամին: Այն, որ Իրաքում կա 3.4 միլիոն տեղահանվածներ (ներքին տեղահանվածներ), անհայտ է: Քրդերը շատ առատաձեռն են եղել, բայց հիմա հազիվ են գլուխները ջրից բարձր պահում։ Հզորության հզորությունը հասել է: Եթե եւս 100,000 հազար գա, դա աներեւակայելի կլինի։ Քրդստանն ավելի շատ փախստականներ է ընդունել, քան ԵՄ-ն, և, այնուամենայնիվ, նրանք պետք է ծնկի գան՝ օգնություն խնդրելու համար»:
«Լրատվամիջոցներին հակազդելու համար պետք է ավելի ուժեղ զանգվածային շարժում լինի: Մարդիկ չեն կարող պատկերացնել, թե ինչ են ապրում փախստականներն ու հարկադիր վերաբնակները՝ ապրելով վրաններում, լքված շենքերում: Մարդիկ միայն անվտանգություն են ուզում, իրենց արժանապատվությունը վերականգնելու համար։ Դրանք առաջ են քաշվում, թե գալիս են քանդելու, պայթեցնելու, վերցնելու»։
Քրդստանում կա ավելի քան 40 ճամբար, սակայն փախստականների միայն մի փոքր մասն է (39%) և հարկադիր վերաբնակների (20%) ապրում ճամբարներում։ Մնացած նորեկները ապրում են ճամբարներից դուրս։
«Մենք պետք է հեռանանք բարեգործական մոտեցումից։ Նրանց ամենից շատ պետք է կանխիկ գումար: Անվերապահ կանխիկ. Հետո կարող են վարձ տալ, դեղ գնել և այլն, և դա կաջակցեր տեղական տնտեսությանը։ Մեզ ավելի մարդասիրական մոտեցում է պետք»։
Մարդկային հիմնական կարիքները հոգալու համար ՄԱԿ-ը դիմել է ավելի քան 860 միլիոն դոլարի կոչով:
Թե՛ ՄԱԿ ՓԳՀ-ի և թե՛ ՄՄԿ-ի ներկայացուցիչների կարեկցանքը նույնքան շոշափելի էր, որքան նրանց վիշտը: «Ժողովրդի տոկունությունն անհավատալի է», - ասաց ՄՄԿ-ից մի երիտասարդ կին: «Դա ինձ հավատ է տվել հետ վերադառնալու, կյանքը գնահատելու ունակության հանդեպ»:
Երբ ես հանդիպեցի մի դոմինիկացի կրոնական քրոջ, ով ինքն էլ տեղահանված է Քարաքոշ քաղաքից, նա ինձ ասաց, որ իրենք նոր են սկսել դպրոց 1-ից 6-րդ դասարանների երեխաների համար: Երեխաները պատկանում են հարկադիր վերաբնակների ընտանիքներին, ինչպես և բոլոր ուսուցիչները: Ես հարցրեցի նրան, թե ինչ է նա կարծում, որ մեզ համար կարևոր է իմանալ ԱՄՆ-ում «Մարդիկ մոռանում են բաներ, որոնք նորություններում չեն», նա պատասխանեց: Հետո նա հիշեց, որ ինչ-որ մեկը վերջերս հարցրել է իրեն, թե ինչու նա չի վերադարձել իր հայրենի քաղաքը: «Վերադարձի հույս չկա», - ասաց նա: «Ոչ ոք չի կարող անցնել գետը… Մարդիկ այստեղ հույս չեն տեսնում: Մարդիկ դեռ օգնության կարիք ունեն. Մենք հասկացանք, որ համայնք կառուցելու միակ ճանապարհը կրթությունն է, ոչ միայն մինչև 6-րդ դասարան, այլև ավագ դպրոց: Մենք որոշել ենք ԴԱԻՇ-ի դեմ պայքարել կրթությամբ»։
Նրա մարտահրավերը ներառում է մարդկանց կրթել այնպիսի վայրերում, ինչպիսին է ԱՄՆ-ը, որտեղ համեմատաբար քիչ մարդիկ դասեր են քաղում Էրբիլից տառապող փախստականների ճնշող ճգնաժամի մասին:
Քեթի Բրինը Նյու Յորքի կաթոլիկ աշխատավորական համայնքի անդամ է և «Ձայններ հանուն ստեղծագործական ոչ բռնության» կազմակերպության համակարգող (www.vcnv.org) Լրացուցիչ տեղեկությունների համար դիմեք [էլեկտրոնային փոստով պաշտպանված].
ZNetwork-ը ֆինանսավորվում է բացառապես իր ընթերցողների առատաձեռնության շնորհիվ:
նվիրաբերել