I
n
December, Sehlopha sa Boithuto sa Iraq (se tsejoang hape e le BakerHamilton
Commission) e phatlalalitse tlhahlobo e hlakileng ka ho fetesisa ea koluoa ea Iraq
ho fihlela joale ke sehlopha sa molao sa US. Bofokoli bo ka sehloohong
tlhahlobo ea eona ke hore e qoba litaba tse peli tse kholo: (1) the
boholo ba boikarabello ba US bakeng sa tlokotsi; (2) ho se molaong
ea tlhaselo ea US le ho se be molaong ha karolo eo
hore United States e se e bapala litabeng tsa Iraq.
Boikarabello ba US bakeng sa koluoa ea Iraq bo amoheloa bo le tharo
linako tlalehong ena: pele, lengolong le tsoang ho litulo-'moho; ea bobeli,
selelekeleng sa khaolo ea “Tekolo”; le,
qetellong, e le lebaka la ho hana khetho ea "precipitate
ho tlosoa. ” Litulo tsa litulo, James Baker oa Rephabliki le Democrat
Lee Hamilton, lengolong la bona la selelekela, ba re, “Hobane
ea karolo le boikarabello ba United States naheng ea Iraq, le
boitlamo boo mmuso oa rona o bo entseng, United States e na le tse khethehileng
boikarabelo.” Ho e-na le ho tsoela pele ho hlalosa "special
boikarabelo” ba naha e hlasetseng e ’ngoe ka ho tlōla
ea Tšhata ea Machaba a Kopaneng, joalo ka ho tlosoa ha mabotho a eona
le tefo ea litefello, e tiisa ka bofokoli hore, “Oa rona
naha e tlameha ho rarolla mathata a mangata a Iraq ka hohle kamoo e ka khonang."
Monahano ona o phetoa selelekeleng sa "Assessment"
khaolo: “Hobane liketsahalo tsa Iraq li qalile ke
Liqeto le liketso tsa Amerika, United States e na le naha ka bobeli
le thahasello ea boitšoaro ea ho etsa seo e ka se khonang ho fa maIraq monyetla
ho qoba pherekano.”
Eng
se latelang ke tlhahlobo e nyarosang ea boemo ba Iraq e hapiloeng, empa
e qobang ho hokahanya ka kotloloho maemo afe kapa afe a itseng
e hlalosa "liqeto le liketso tsa Amerika."
Karolo ea "Mehloli ea Pefo" e lumela "multiple
mehloli ea pefo Iraq: bofetoheli ba ma-Sunni Arab, al Quaeda
le lihlopha tse ikopantseng tsa Jihadist, masole a Shiite le lihlopha tsa batho ba bolaeang,
le botlokotsebe bo hlophisitsoeng.” Ntle le haeba e reretsoe ho kenyelletsoa
sehlopheng sa ho qetela, se neng se tla sebetsa empa se bonahala se sa khonehe, moo
ha ho moo ho buuoang ka mohloli oa mantlha oa pefo Iraq: US
tlhaselo le ho hapa naha ka sesole.
Thuto ea epidemiological e sa tsoa hatisoa ho
Lancet
ke bafuputsi ba Johns Hopkins le Liunivesithi tsa Columbia ba fumaneng
ka 97.5 lekholong bonnete ba hore bonyane karolo ea 26 lekholong ea pefo
Mafu ho tloha ha tlhaselo e ne e bakoa ke "coalition" ka kotloloho.
mabotho. Maemong a mang karolo ea 45 lekholong ea linyeoe beng ka bona ba ile ba sitoa kapa
ba sa ikemisetsang ho bolela hore na ke mang ya bolaileng baratuwa ba bona. Ka ho feletseng
bonyane sena se bolela hore US le masole a mang a tsoang linaheng tse ling a bolaile
bonyane batho ba 110,000 ba Iraq, leha e le palo ea sebele ea batho
e bolailoeng mohlomong e phahame haholo.
Ha e bua ka pefo ea masole, tlaleho e hlokomela hore, “Ba bangata
Litho tsa Badr li kopantsoe le mapolesa a Iraq ... "
le hore “Ha a ntse a apere junifomo ea litšebeletso tsa tšireletso,
Bahlabani ba Badr ba lebisitse ho baahi ba Sunni Arab. " E etsa joalo
re sa bue ka karolo ea US ho theheng le ho koetlisa Lekala la tsa ka Hare
li-commando tsa mapolesa tse khethehileng; kapa karolo e tsoelang pele ea baeletsi ba US
ho sebetsa le mabotho ana a Lekala la Litaba tsa ka Hare kamora hore a kopane
le Badr Brigades ba koetlisitsoeng ba Iranian mme ba qala e le lihlopha tsa lefu
khahlanong le baahi ba Sunni; kapa hore mmuso oa US o teng hajoale
ho buisana le SCIRI le moetapele oa Badr alHakim ho ba fa e kholoanyane
seabo mmusong o tlang wa popi.
Karolong ea Operation Together Forward II (ts'ebetso e kopanetsoeng
ho eketsa ts'ebetso ea ts'ireletso le basebetsi Baghdad selemong se fetileng)
tlaleho e hlokomela keketseho ea 43 lekholong ea pefo Baghdad nakong ea
nako e koahetsoeng ke ts'ebetso ena ea US, empa e hloleha ho hlalosa
hobaneng e bile le phello ena. Ha e le hantle, ts'ebetso ena e ne e reretsoe ho tšoana
Libaka tsa Masunni tse neng li hlasetsoe ke mapolesa a khethehileng
commandos le masole a mang a Shiite ho tloha ka April 2005, empa e leng
e ne e ntse e hanela litlhaselo tsena ka katleho e itseng. Lebitso
Sepheo sa ts'ebetso ea US e ne e le ho felisa bohanyetsi ka bobeli ba Sunni
le masole a Shiite, empa mabotho a thusang Iraq a neng a kopanetse
le US 4th Infantry le 172nd Stryker Brigade li ne li entsoe
kapa ba ikamahanyang le bahlabani ba Shiite. E ne e ka boleloa esale pele ka botlalo le
kahoo ho ka etsahala hore ebe o ne a rerile hore ts'ebetso ena e tla matlafala
litlhaselo tse ntseng li tsoela pele ho baahi ba Sunni ba Baghdad. Ea morao tjena
keketseho ea pefo ka Baghdad ka hona ke ka ho toba le kamoo ho bonahalang kateng
sephetho sa ka boomo sa leano la US.
Ha tlaleho e tsoela pele ho buisana ka "Lithuto Tse Ling Tse Ling"
Iraq, "karolo le boitlamo ba United States ho
ho qala liketsahalo tse lebisitseng boemong ba hona joale” ka tšohanyetso
tla ka pele joalo ka lebaka la ho lula o loana le tlhoko ea ho ikhula
e hanoa e le sehlooho sa tumelo: “Re lumela hore ho tla ba joalo
e fosahetse hore United States e lahle naha ka lebaka la pula
ho tlosoa ha masole le tšehetso. Ho tloha pele ho nako US ho tloha
Iraq e ne e tla batla e hlahisa pefo e kholo ea bokhelohi le
ho mpefala ho eketsehileng ha maemo.” Ha ho bopaki bo hlahisoang
ho tšehetsa polelo ena le likarolo tse ling tsa tlaleho li na le
bopaki bo bongata ba hore mosebetsi oa US ke mohloli o ka sehloohong oa
pefo e Iraq.
Ha re bua ka khetho ea "More Troops for Iraq", tlaleho
e re, "Ho eketseha ho tsitsitseng ha maemo a sesole sa US ho ne ho ke ke ha etsahala
rarolla sesosa sa mantlha sa pefo Iraq. ” Khang
bakeng sa ho boloka hantle masole a US a 140,000 Iraq ke Goldilocks
khang, hore palo ena ha e fokolang haholo 'me ha e ngata haholo, empa
“hantle feela.” Sena ha se khang e utloahalang. Senator
McCain o nepile hore, haeba mabotho a US e ne e hlile e le matla a botsitso
Iraq, joale ba bangata ba bona ba ne ba tla tlisa botsitso bo eketsehileng. Karolo
ea lumela hore ha ho joalo, empa ke mabaka a utloahalang
ha e so atolosetsoe ho "Precipitate Donrawal" e thehiloeng tumelong
karolo.
Khothatso
40 khaolong ea “Tsela e Tsoelang Pele” e kenyelletsoa ka puisano e eketsehileng
ea karolo ea mabotho a US: “Ho eketsa mabotho a Amerika ho ka
ka ho nahanoa mpefatsa likarolo tseo tsa bothata ba ts'ireletso tse
feptjoa ke maikutlo a hore boteng ba US bo reretsoe ho ba nako e telele
'mosebetsi'." Empa joale “ho ba teng ha US
masole a Iraq a fokotsa pefo. ” Tlhahiso ena ea ho qetela
ke sesupo se khahlisang ho seo mabotho a US a hlileng a se etsang,
ka bohlale ba sebelisa matla a bona a timetso khahlanong le Masunni
ka kopano le mabotho a lehae a pefo eo mosebetsi
e hlahile ha e ntse e hlasela mabotho a al-Sadr ka boikhethelo
ho ba boloka ba le maemong ha ho kgoneha.
Puisano ena e hlalosa bothata ba mantlha bo tobaneng le baetsi ba melaoana ba US
naheng ea Iraq. Ba lahleheloa ke ntoa le Masunni bao boemo ba bona ba
khanyetso e ntse e eketseha, ha Muqtada al-Sadr a khutsitse
e be moetapele oa de facto oa Shiites ho pholletsa le boholo ba
naha. MaAmerika a lekile ho nka Masunni mme a tloha
al-Sadr bakeng sa hamorao, empa sena ha se sebetse. Phello e bile
hore bohanyetsi ba Sunni le al-Sadr bo se bo le matla le ho feta
US le lipopae tsa eona tse fapaneng li fokola ho feta pele.
Taelo ea tlaleho ke ho tsepamisa maikutlo holim'a tšireletso ea koetliso
mabotho a tšepahalang ho 'muso oa lipopae, empa botšepehi ba bona
matla a ke ke a tiisetsoa. Haeba ho ka etsahala hore ho be le tlhōlisano
le al-Sadr, boholo ba bona ba ne ba tla ka tšohanyetso ka lehlakoreng le leng le
Peshmerga ea Kurdish e ka khetha ho loanela Kurdistan e ikemetseng
ho feta Baghdad. Lentsoe “tlhaselo” ha le hlahe kae kapa kae
tlalehong ena. Lentsoe “legitimacy” le hlaha hang, ho
kamano ea likamano tsa lipuisano lipakeng tsa Iraq le linaha tsa boahelani.
Karolo ea "Tshireletso" e qala ka ho hlalosa hore US
mabotho ke karolo ea Multi-National Force e lumelletsoeng ke UNSCR
1546. Ha e hlalose hore tsena e ne e le tsona mabotho a ileng a hlasela
naha ka Hlakubele 2003 ho tlola Molao oa Machaba a Kopaneng le
hoo, ka lebaka la karolo ea United States e le setho sa kamehla
ya Lekgotla la Tshireletso, diqeto tse latelang tsa UN ha di a kgona
ho tobana le bonnete ba boemo bona.
United States e thibetse Lekhotla la Tšireletso ho phethahatsa
boikarabello ba eona ba ho khutlisetsa khotso le ts'ireletso ea machaba,
ho siea Lekhotla ho sebetsa tlas'a tšitiso ena ho etsa seo le ka se khonang
tlasa maemo. Ha libuka tsa histori li ngoloa, re
mohlomong o tla fumana hore litho tse ling le liofisiri tse ling tsa Machaba a Kopaneng li ne li ikoetlisa
diplomacy e khutsitseng ho leka le ho khutlisa ts'ireletso eo batho ba nang le eona
tsa Iraq li na le tokelo tlas'a molao oa machaba, ha tse ngata li ne li busoa
haholo-holo ka lithahasello tsa bona ho boloka kamano e tsitsitseng
le United States.
Lipotso tse sa rarolloang tsa ho nepahala li ipapisitse le lipuisano tsa tlaleho
litabeng tse ngata: boemo ba Kurdistan ea Iraq; “tšoarelo bakeng sa
ba loantšitseng ’muso”; sefofane sa
sehlopha sa thekenoloji ho tsoa naheng, ho kenyeletsoa liofisiri tsa mmuso,
barutehi, le baenjiniere ba peterole; ho hana ha Makala
tsa Bophelo bo Botle, Temo le Lipalangoang ho sebetsa le baeletsi ba US;
moralo o sa tsitsang oa matsete a tsoang kantle ho naha; kgolo ya ho tuma
khanyetso ea mosebetsi; le taba ea hore karolo ea 61 lekholong ea ma-Iraqi
amohela litlhaselo tsa mabotho a etelletsoeng pele ke US.
Boiteko
ka "Ho Aha Tumellano ea Machaba" le "Ncha
Diplomatic Offensive" e etselitsoe ka ho hlaka ho hohela ba bang
linaha lipuisanong tse ka matlafatsang maikutlo a US
ea ho nepahala le boemo ba de facto ba US le lipopae tsa eona
naheng ea Iraq. Boemo bo thata ba mmuso oa lipopae oa Iraq ke
hape le sehlooho sa Likhothaletso tsa 19 le 20, tse hlokang tšebelisano e haufi
le liofisiri tsa US ho kopana le lintlha tsa bohlokoa mabapi le poelano ea naha,
tshireletso, le puso.
Litlhahiso 22 le 23 li bua le pelo ea khoebo ea US
Iraq, a kopa Mopresidente Bush ho “bolela hore United States
ha e batle metheo ea sesole e sa feleng Iraq” le “hore
United States ha e batle ho laola oli ea Iraq.”
Tlaleho ha e kope Bush ho nka mehato e tiileng mabapi le
litaba tsena, joalo ka ho emisa kaho ho metheo ea US kapa ho
Embassy ea Amerika ea lihekthere tse 104 sebakeng sa Green Zone.
Litlhahiso 62 le 63 li fana ka lengolo la ngaka le rarahaneng la likarolo tse leshome
bakeng sa ts'ebetso ea lekala la oli Iraq. Ba ne ba tla “bopa
moralo oa lichelete le molao bakeng sa matsete” le ho itlama US
mabotho a sesole ho sebetsa le ma-Iraqis le ma-mercenaries a tsoang kantle ho naha ho sireletsa
lisebelisoa tsa oli le borakonteraka.
"United States e lokela ho khothaletsa matsete ho Iraq
lekala la oli ke sechaba sa machaba le ka matla a machaba
lik'hamphani" le "United States e lokela ho thusa Iraqi
baetapele ho hlophisa bocha indasteri ea oli ea naha joalo ka khoebo
khoebo.” Lipolelo tsena li senola tšehetso e tsoelang pele bakeng sa
Litumellano tsa Kabelo ea Tlhahiso ea Oli tseo lik'hamphani tsa oli tsa Bophirimela
esale ba letetse ka tjantjello ho tloha tlhaselong. Litumellano tse joalo li ne li tla
e be nako ea pele ho linaha tse kholo tse hlahisang oli
li ile tsa etsa naha ea liindasteri tsa oli ha lik'hamphani tsa Bophirimela li ne li ka thusa
ba ikhutse ka oli e le phapanyetsano ea ho lefa meputso e menyenyane
ho mebuso ea lichaba. Ho fihlela Ntoeng ea II ea Lefatše, Anglo-Iranian (hona joale
BP) e lefile feela karolo ea 16 lekholong ea ho hlahisa oli ho 'muso
ea Iran.
Kevin Phillips o tlaleha bukeng ea hae
Puso ea Molimo ea Amerika
hore
Likhamphani tsa oli tsa US li ne li tšepile ho fumana phaello e kholo ho oli ea Iraq tlasa
Litumellano tsena tse ncha tsa Kabelo ea Tlhahiso ho feta tseo ba li etsang hajoale
mesebetsing eohle ea bona ea lefatše lohle li kopane. Thuto ea Iraq
Sehlopha se kenyelletsang ntho ena tlalehong ea bona se bontša hore
lipheo tsa mantlha tsa khoebo tsa tlhaselo ha lia fetoha, le
haeba ba bolela ho senya naha e nang le bomalimabe ba ho lula
ka holim'a libaka tsena tsa bohlokoa tsa oli, toropo ka toropo, boloko ka boloko, bophelo
ka bophelo.
Nicolas
JS Davies ke moithuti oa nalane ea Amerika le leano la kantle ho naha. O a phela
e Miami, Florida. Sengoliloeng sena se phatlalalitsoe ke Marang-rang
Journal.