Saoedi-Arabië is, in coördinatie met verschillende andere Arabische staten, luchtaanvallen begonnen op door de Houthi gecontroleerde posities en bases om het tij van hun militaire opmars te keren. Riyadh heeft gewaarschuwd dat de operatie zich nog maar in de beginfase bevindt.
We weten nog niet de reikwijdte en duur van het aanvalsplan, hoe lang dit zou kunnen duren en of de Houthi’s besluiten zich tegen de interventie te verzetten.
De Verenigde Staten hebben groen licht gegeven voor de Saoedische militaire actie en hebben naar verluidt logistieke hulp en inlichtingen verstrekt aan de door Saoedi-Arabië geleide militaire interventie.
We kennen de werkelijke aard van de steun of de omvang van Washington’s inzet voor een lange militaire campagne niet. Is dit een geval van leiding van achteren?
Verzwakken maar geen nederlaag
Zoals we bij andere interventies in het Midden-Oosten hebben gezien, zullen luchtaanvallen die van de Houthi’s zeker verzwakken, maar niet verslaan. Het valt nog te bezien of de Saoedi’s de wil of het vermogen hebben om alleen of in operationele coördinatie met anderen een landoffensief te ondernemen. Dat zou de strategische calculus in de Golfregio totaal veranderen.
Saoedische functionarissen beweren dat hun besluit om in te grijpen is gekomen als reactie op het verzoek van de vluchtende Jemenitische president en nadat de Houthi’s alle afspraken hadden verbroken en hun agressie tegen de legitieme regering van Jemen hadden voortgezet.
Het valt nog te bezien of de militaire actie een terugkeer naar serieuzere onderhandelingen over de toekomst van de machtsdeling in Jemen zal bespoedigen, hoewel dit in de nabije toekomst minder realistisch lijkt.
Sinds de Houthi’s afgelopen september Sanaa overnamen, hebben ze grote opmars gemaakt door Jemen, tot aan de zuidelijke stad Aden.
Maar het was niet duidelijk hoe de Houthi’s de controle over alle regio’s van Jemen en de bevolking hadden kunnen behouden, of dat het land in een volwaardige burgeroorlog zou zijn verwikkeld, waarbij mensen als Al Qaeda en ISIL een belangrijke rol zouden spelen, zoals in Irak. en Syrië.
Speciale legereenheden die loyaal zijn aan de afgezette president Ali Abdullah Saleh hebben de goed georganiseerde Houthi’s gesteund en bijgedragen aan het ineenstorten van de militaire steun aan president Abed-Rabbu Mansour Hadi.
Maar het is nogal verrassend en grotendeels vaag waarom de voormalige president toegang heeft gekregen tot het leger, ondanks zijn verwijdering uit de macht in een overeenkomst die tot stand is gekomen door Saoedi-Arabië en de GCC.
Plotselinge stijging
De Houthi’s probeerden elk grenscontact of confrontatie met de Saoedi’s te vermijden om een herhaling van de Saoedische luchtaanvallen van 2009 op hun posities in het noorden te voorkomen. De plotselinge opkomst en opmars van de Houthi’s in het zuiden waren echter voor de Saoedi’s aanleiding om in actie te komen. Het is niet duidelijk waarom Riyad zo lang heeft gewacht met het uitoefenen van druk.
Er is sprake van toenemend ongemak in Jemen door de agressieve campagne van de Houthi-minderheid om de controle over het land over te nemen. Maar het is niet duidelijk dat deze Jemenieten welwillend zullen zijn tegenover de langdurige ‘buitenlandse’ militaire aanwezigheid in hun land.
Het is zeker dat dit een lang en langdurig conflict zal blijken te zijn, terwijl het land afglijdt in een grootschalige burgeroorlog. Ondanks de talloze berichten over de slachtoffers, verliezen, terugtrekkingen en opmars van de eerste dag, is het verschrikkelijk moeilijk om in dit vroege stadium van het conflict met een betrouwbare balans te komen, of hoe dit de komende dagen zal evolueren of evolueren. De oorlogsmist zal de realiteit ter plaatse nog een tijdje blijven vervagen.
Iran heeft de door Saoedi-Arabië geleide militaire ‘agressie’ veroordeeld, terwijl Riyadh Iran ervan heeft beschuldigd achter de Houthi-overname te staan en deze te steunen als onderdeel van zijn strategische pogingen tot regionale controle. Het is niet duidelijk hoe Iran zal reageren op de Saoedische actie.
Iran heeft op een aantal manieren en in een paar landen in de regio, waaronder Jemen, zijn grenzen overschreden. De conflicten van het Iraanse Saoedische proxy-type zijn duidelijk zichtbaar in verschillende delen van de regio, te beginnen met Libanon, Irak, Bahrein, Syrië en Jemen.
Het is niet duidelijk of Iran een dergelijke uitbreiding van invloed zou kunnen volhouden of direct buiten Irak zou kunnen optreden. Of dat Saoedi-Arabië en Iran meer invloed blijven uitoefenen in hun directe omgeving.
En sinds Iran cliënten en bondgenoten in Irak en Syrië heeft gekoesterd en verzorgd, lijken de Saoedi’s eindelijk vastbesloten om de opkomst van de Iraanse invloed aan hun zuidelijke grenzen een halt toe te roepen en Iran de toegang tot de Rode Zee en de haven van Aden te ontzeggen.
Arabische steun
Saoedi-Arabië zal zeker Arabische steun vragen – en ontvangen – tijdens de top van de Arabische Liga die dit weekend in Egypte zal worden gehouden.
Maar het is niet duidelijk in hoeverre de Arabieren bereid zijn verder te gaan dan symbolische gebaren en directe steun te verlenen aan de strijdkrachten die betrokken zijn bij de strijd in Jemen. Er bestaat geen precedent van gecoördineerde Arabische militaire campagnes.
Wat we ook weten is dat Jemen geen Bahrein is. Het is een veel grotere, zwaarbewapende, diversere en gecompliceerdere natie. Als de Saoedi's zich in 2011 in Bahrein konden stabiliseren onder het voorwendsel van het bestrijden van de Iraanse invloed, zal Jemen een veel moeilijkere opgave blijken te zijn.
Zal Turkije eindelijk ingrijpen in Syrië, nu Iran heeft ingegrepen in Irak, Egypte en de VAE luchtaanvallen hebben uitgevoerd in Libië en Saoedi-Arabië Jemen is binnengevallen?
Nu de regio een geheel nieuw tijdperk binnengaat, zijn er zoveel nieuwe vragen en zo weinig antwoorden.
Marwan Bishara is senior politiek analist bij Al Jazeera.
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren