Ég var ánægður að sjá þetta hluti af þætti Ezra Klein (hýst af Rogé Karma) sem innihélt viðtal við Columbia University lagaprófessor Katharina Pistor. Pistor er höfundur Fjármagnsreglurnar: Hvernig lögin skapa auð og ójöfnuð.
Ég hef ekki enn lesið bókina en fékk kjarnann úr viðtalinu. Pistor heldur því fram að við höfum byggt upp markaðinn á þann hátt sem skapar gífurlegan ójöfnuð. Í viðtalinu kynnir hún nokkrar leiðir sem lögin hafa verið sett á sem auðvelda auðsöfnun fámenns hóps. Þetta felur í sér reglur um eignir á landi, hugverk og stofnun fyrirtækja sem aðskilda aðila með tilveru óháð eigendum sínum.
Punktur Pistor er að það hvernig þessar reglur eru byggðar upp er ekki meitlað í stein. Þær má skrifa öðruvísi svo þær leiði ekki til svo mikils ójöfnuðar.[1] Búinn að skrifa nokkrir bækur og endalausar bloggfærslur í þessum dúr, viðtal Pistor gerði næstum daginn minn. (Það er líka myndbandið útgáfa.)
Ég segi næstum því, jafnvel þó að verk hennar hafi verið áberandi í New York Times (og ég tel að bók hennar hafi líka fengið góðar viðtökur), efast ég stórlega um að einhver af þeim vitsmunategundum sem skrifa um stjórnmál muni gleypa aðalatriði þess. Með fáum undantekningum hefur fólkið sem skrifar um og pöntífar um pólitík heilann í harðsnúningi á þeirri skoðun að frjálslyndir vilji ríkisstjórnina og íhaldsmenn vilji láta hlutina eftir á markaðnum. Þeir halda því fram að þetta sé helsta átökin í pólitískum umræðum bæði í Bandaríkjunum og um allan heim.
Auðvitað er punktur Pistor að við höfum leyft að markaðurinn sé uppbyggður þannig að gífurlegur hluti tekna renni til þeirra sem eru efstir. Við þurftum ekki að gera það þannig.
Við þurfum ekki að hafa einkaleyfi og höfundarréttareinokun og annars konar hugverkarétt. Það er pólitísk ákvörðun að búa til hugverkarétt og gera þessa einokun lengri og sterkari. Það hefur leitt til gífurlegs ójöfnuðar, bæði í því að gera fólk eins og Bill Gates gífurlega ríkt, og einnig að leggja grunn að meintri hlutdrægni í tækninni sem gerir fólki með stofnfærni kleift að standa sig mjög vel í núverandi hagkerfi. Stofnkunnátta væri líklega mun minna virði í hagkerfi sem hefði veikari reglur um hugverkarétt og treysti meira á aðrar aðferðir til að fjármagna nýsköpun og skapandi starf.
Svipaða sögu er að segja af reglum um stofnun. Við þurfum ekki að gefa fyrirtækjum lögmannseiginleika eins og dómstólar okkar hafa gert. Við getum líka haft mismunandi reglur stjórnarháttum fyrirtækja sem gera æðstu stjórnendum erfiðara fyrir að greiða sér laun upp á tugi milljóna árlega.
Ég get haldið lengi áfram í þessu, eins og ég hef gert. Þeir sem hafa áhuga geta lesið bækurnar mínar (þær eru ókeypis) eða Pistor's. En málið er að markaðurinn hefur verið byggður upp á þann hátt sem leiðir til gífurlegs ójöfnuðar. Það gæti verið öðruvísi uppbyggt.
Að taka núverandi uppbyggingu markaðarins sem sjálfsögðu setur framsóknarmenn gífurlega í óhag. Að mínu mati eru félagsleg áætlanir stjórnvalda eins og almannatryggingar, Medicare og opinber menntun gríðarlega mikilvæg. En þörfin fyrir endurdreifingaráætlun eykst gríðarlega ef við leyfum markaðnum að vera uppbyggður á þann hátt sem leiðir til mikils ójöfnuðar. Og launagetan fyrir þá minnkar, sérstaklega í stjórnmálakerfi sem gerir auðmönnum kleift að hafa svo óhófleg áhrif.
Að samþykkja að íhaldsmenn vilji frjálsan markað, eftir að við höfum leyft þeim að beita reglunum til að dreifa gríðarlegum tekjum upp á við, er eins og að segja að stuðningsmenn afareglna um kosningar trúðu á kynþáttablindt lýðræði. Þegar öllu er á botninn hvolft voru allir sem afi þeirra voru á kjörskrá með kosningarétt, óháð kynþætti. Að skilgreina baráttulínurnar þannig að þær snúist um hlutverk stjórnvalda á móti markaðnum, öfugt við baráttu um uppbyggingu markaðarins, gefur í rauninni upp verslunina.
Ef það er einhvers staðar mótvægi við röksemdafærslunni sem Pistor er að koma með (aðrir hafa líka haldið fram svipuðum rökum, einkum Yale stjórnmálafræðiprófessor Jacob Hacker), hef ég ekki séð það og get ekki ímyndað mér hvað það væri. Reglur markaðarins eru nokkurn veginn óendanlega sveigjanlegar. Það er engin náttúruleg niðurstaða á markaði. Margir hægrimenn gætu viljað að heimurinn trúi að reglur markaðarins séu okkur bara gefnar af guði eða náttúrunni, en ekkert gæti verið fjær sannleikanum.
Af einhverjum ástæðum virðist þetta atriði ekki hafa áhrif á pólitíska umræðu. Mig grunar að jafnvel fólkið sem aðhylltist málflutning Pistors í síðustu viku muni snúa við á næstunni og segja okkur að íhaldsmenn vilji láta hlutina eftir á markaðnum. Svo virðist sem þó að uppbygging markaðarins sé hvorki bundin af guði né eðli, þá er það eðli málsins samkvæmt að þessi skoðun hlýtur að vera miðlæg í pólitískum umræðum okkar.
Skýringar.
[1] Pistor vísar ítrekað til þessara reglna sem „skáldskapar“. Ég held að sú rammagerð sé óheppileg. Reglurnar eru mjög raunverulegar en pointið hennar, eins og ég tek það, er að þær gætu verið öðruvísi. Sú staðreynd að eitthvað sé félagslega skapað gerir það ekki að skáldskap.
ZNetwork er eingöngu fjármagnað með örlæti lesenda sinna.
Styrkja