Bietatik inbasio posiblearen aurrean Britainia Alemanian 1940an eta neutral jarraitzeko erabakia hartu zuen Irlandako gobernua Dublinen bere ministro nagusietako bati bigarren Mundu Gerratik kanpo nola ez egoteko memorandum bat idazteko eskatu zion. «Neutralitatea gerra mugatuaren forma bat da», izan zen bere erantzun elokuente baina latz.
The Libanoarrak ados egongo lirateke. Zazpi urte daramatzate Siriako gerraren ondoan ez geratzeko erregu, otoitz eta hitz egiten, Israelen mehatxuei, Siriaren ahizpa besarkadari, Amerikaren abisuei, Errusiaren eskariei eta Iranen ustelkeriak alde batera uzteko. Uste dut bereziki dohaintza handiko jendea izan behar zarela zure inguruan irribarre atseginez, sinplistaz, ausartz, amilduz, nekatuz irribarre egiteko eta alde egiteko.
«Libano hilabetez gobernurik gabe dagoenean, badakizu libanoarrak direla errudunak», iragarri zidan aste honetan Beiruten kafea hartzen lagun batek. "Libano hiru hilabetez gobernurik gabe dagoenean, badakizu atzerritarrak tartean daudela". Milaka urtez armadak Libanon zehar ibili dira, noski, baina ia eguneroko maiztasunarekin iristen ari dira bere egungo pretendienteak. Libanotarrak Siria garaile berriak besarkatzen ari dira, Israelek mehatxatuta, amerikarrek ohartarazita, errusiarrek besarkatuta eta ordaintzen eta armatzen duten iraniarrek betiko maitasuna bermatzen dute. Libanoko Hezbollah milizianoak. Eta hori guztia 80 milioi dolarreko zor nazionalarekin, 1.5 milioi errefuxiatu siriarrekin eta argindar mozketarekin –egunero, salbuespenik gabe– 1975etik.
Txikia izan, seguru egon eta beldurrez bizitzeko ikasgai bat da. Saad Haririren behin-behineko kabineteak –hala esanda, hauteskunde aurreko Libanoko gobernua eta hurrengo gobernua batean bilduta, herrialdeko sektarismo sistema musulman-kristau nekagarriaren arabera hautatutako ministro bakoitza– eskualdeko gatazketatik “disoziatzeko” politika hartu du. "Disoziazioa" neutraltasunaren bertsio bat da, non ia denek estatubatuarretatik hasi eta iraniar eta EBraino Libano elkarrekiko maitasunean bat eginda dagoela eta 1975-1990eko gerra zibilaren errepikapen batean suntsitutakoa baino askoz ere erabilgarriagoa dela. EB, noski, porrot egin duen gaixo libanoarrari dirua ematen ari zaio, ez duelako nahi are gehiago errefuxiatu Europara isurtzea.
Izan ere, Libanoren neutraltasunak beretik babesten du. Sunitek finantzaketa masiboa jasotzen dute sauditarrengandik, haiek onartzen dituzten irandarrak, Hezbollah eta Libanoko xiitak gorroto dituztenak. Libanoko lehen ministro sunita Saad Hariri saudiak maite ditu, edo hobeto esanda, saudiak maitatu behar ditu, bere lehen ministro kargua onartzen dutelako eta saudiko herritartasuna duelako eta saudiarrek beren nahia beteko duela uste dute. Irakurleek jaunaren bahiketa gogoratuko dute Hariri Riaden iaz eta Saudi telebistaren aurrean berragertu zen mamua Libanoko lehen ministro kargua "dimisioa emateko" Macron presidenteak Mohammad bin Salman printzearen atzaparretatik erreskatatu zuen arte, eta Parisera eraman zuen, non misteriotsuki Libanoko aginpidetza berreskuratu zuen. Hariri, pasaporte eklektikoa izanik, frantses herritarra ere bada.
Libanoko kristauek, beti bezala, zatituta daude -Michel Aoun presidenteak Assad-en lagun izaten jarraitzen du, gainerakoek Siriako beste "esku-hartze" baten beldur dira Libanon-, Hezbollahek dioenez, Israelek Iranen jotzen badu, milizia xiien eta Israelen arteko gerra hegoaldean berrabiaraziko da. Libano. Israelek aldizka mehatxatzen ditu Hezbollah -Hezbolaren pozerako- eta Libano. Walid Jumblatten Druzeak Assad suntsitzearen zain daude oraindik. Saiatu hori guztia azaltzen Donald Trump. Azken finean, duela urtebete besterik ez da AEBetako presidente txikiak Hariri "Hezbollah-en aurkako borrokan lehen lerroan" egoteagatik goraipatu zuela, zoritxarrez, Hariri zahar gizajoa Libanoko kabinetean Hezbolaren ministroen ondoan eserita dagoela.
Amerikarrek (eta saudiarrek), beraz, etengabe eta alferrikako gomendioari eusten diote Libanori, Hezbollah xiita desarmatu/desegin/libanoko armadarekin bat egin behar dela, Iranek (gaitz guztien iturria) armatuta baitaude, Israelen etsaia. (ontasun guztien letra) eta aliatua Siria (haren buruzagi amerikarrek teorikoki gerra kimiko guztien iturri gisa kendu nahi dute oraindik) - Libanoko armadari armak bidaltzen dizkioten bitartean. Gainera, ez du Libanoko soldadurik –gutxienez xiita bat– bere anai-arreba xiitei eraso egingo die Libanoko hegoaldean estatubatuarren, saudiarren edo israeldarren mesedetan.
Beraz, amerikar laguntza etortzen jarraitzen du, puntu bateraino; Duela bi hilabete besterik ez, Joseph Aoun Libanoko armadako komandante jenerala Washingtonen izan zen "terrorismoaren aurkako lankidetza" eztabaidatzeko, bere soldaduek eta Hezbollahek ('terroristak', AEBetako Estatu Departamentuaren arabera) elkarrekin islamistak kanporatzen lagundu zutenetik hilabete gutxira. Ersal poltsikoa Libano ipar-ekialdean. Estatubatuarrek Libanoko armadari lau A-29 Super Tucano eraso arineko hegazkin eman zizkioten, Isisi tiro egiteko bezain indartsuak, Israeli mehatxurik ez izateko ahulak. AEBetako Libanorako laguntza militarra 70 milioi dolar apur bat da urtean - 47 urtean 40 milioi dolarrekin alderatu Egiptoko armadarekin, zeinak ezin baitu Isis Sinaiko egungo altxamendua zapaldu ere egin. Eta AEBetako armak Beirutera heltzeari utziko diote, estatubatuarrek ezin hobeto esan dute, libanoarrak Irango eskaintzak tentatzen dituen unean.
Iraniarrek, beren rial-ekonomia eroriarekin, eskaintzen ari dira Beirut are eta diru gehiago –nondik, zehazki, ez dakigu– amerikarrek baino, armak, nekazaritza eta industria laguntzarekin batera. Iranek Siriarekin dituen hitzarmen militar eta defentsa berrien ostean, eta Siriaren gerraosteko berreraikuntzan izango duen “eginkizun produktiboaren” ostean –Amir Hatami Irango Defentsa ministroaren hitzak–, Siriako instalazio militarrak, aire baseak, eskolak, ospitaleak berreraikitzea ahaztu gabe. (Konparatuz hitz eginez, zerrenda hau Marshall Planeko proportzioetakoa da) ziur aski funtsen eta fantasiaren batuketa egon behar da. Ez zenuke pentsatuko Irango Ekonomia ministroa aste honetan bertan behera utzi dutenik. Errusiarrek, zer esanik ez, Siriaren berreraikuntzan duten partaidetza nahi dute -baita libanoarrek ere, gaineratu dezake batek-, baina Libanon errusiarrek badute talde bat eskaintzen hamaika mila siriar errefuxiatu etxera eramateko segurtasun bermeekin.
Albiste ona da Aoun presidentearentzat eta Gebran Bassil Atzerri ministroarentzat (Aounen suhia gertatuz), Siriako errefuxiatuen kanpamenduak kendu eta Siriako «normalizazioa» berreskuratzen lagundu nahi baitute. Baina eragozpen ugari agertu ziren europarrek eta NBEk, parte hartu beharko baitute eta errefuxiatuak muga zeharkatzen duten momentuan kartzelara zaplaztekoak ez izan daitezen ziurtatu nahi dute eta ezer baino gehiago "normalizazioa" saihestu nahi dute. ” gerraosteko Siria Assad-en menpe.
Siriarrek, berriz, lehen "arreba" harremanak berreskuratu nahi dituzte Libanorekin eta pazientziarik gabe daude libanoarrek –bereziki Hariri– aurre egiten dutenean. Siria, argindar mozketa izugarriarekin, jada argindarra eskaintzen ari da Libanori, eta libanoarrak poz-pozik zeuden Siriako Gobernuak Nassib-eko Siria-Jordaniako muga-postuaren kontrola berreskuratu berri zuela jakitean. Horrek, ziur aski, Jordaniara eta Golkora Libanoko esportazioetarako lurreko igarobide bakarra irekiko luke.
Baina harrapaketa bat zegoen. Siriak Beiruten duen enbaxadoreak, Ali Abdul Karim Alik, komentario baasista egokia egin du aste honetan. «Etsaiak orain beren harrotasuna alde batera uzteko moduak bilatzen ari dira, beraz» –eta hemen Libanoz ari zen– «zer gertatzen da lur-mugak guztiak Siriarekin dituena, Palestina okupatuaz gain?». Palestinarentzat, irakurri Israel. Eta, Alik gehitu zuen: "Siriak, noski, Libano behar du, baina Libanok gehiago behar du". Ondoren, txostenak iritsi ziren –baieztatu gabekoak baina kezkagarriak Haririren Saudiren aldeko kanpamendurako–, itzultzen ziren errefuxiatuek Nassib mugako postua zeharkatu zezaketela, oraindik ez zegoen irekita herrialdeko fruta eta barazkien esportazioak eramaten zituzten Libanoko kamioientzat. «Xantaia», egin zuen orro Haririk. Libanoarrentzat are lazgarriagoa zen Errusiako polizia militarra eta Siriako tropak Nassib mugan erakusten zituen argazkia.
Beraz, Libanok Siria behar badu Siriak Libano baino gehiago behar badu, suposatzen dut Libanok Amerika behar duela Amerikak Libano baino gehiago, baina Iranek Libanok Libanok Iran behar duen baino gehiago behar du. Eta saudiarrek Libano behar dute, Hariri Hezbollah/Siriako ardatz xiitaren aurka sunnismoaren irudi gisa erabil dezaketelako eta, horrela, Iran xiitari kalte egin diezaiokete. Eta libanoarrek, beren 80 milioi dolarreko zorrarekin –ironikoki, Haririren Rafiq aita hilaren politiken ondorioz– saudiak behar dituzte. Errusiarrak? Ziur aski, beren flota Siriako kostaldeko Tartus hiritik uretan nabigatzen dutelarik, ez dute inor behar. Beharbada Irlandako ministro hark –Frank Aiken, Irlandako independentzia gerrako eta Irlandako gerra zibileko beteranoa– arrazoia zuen 1940an. Neutraltasuna gerra mugatuaren forma da.
ZNetwork irakurleen eskuzabaltasunaren bidez soilik finantzatzen da.
Dohaintzan
1 Iruzkina
Libano Txikia. 7 milioi biztanle, 2 milioi errefuxiatu baino gehiagorekin! Eta hauek Siriako gatazkaren ondoriozkoak izan daitezke. Nola izan daiteke hau? AEBek errefuxiatuen aurka borrokatzen dute, paper handia jokatzen dute Ekialde Hurbilean eta beste leku batzuetan errefuxiatuak sortzeko!
Zer mundua. Libanoz jabetu nintzen Robert Fisk bertan bizi delako eta Ekialde Hurbilari buruz idatzi duelako 5 hamarkadaz. Libano gehiago jakin behar dugun "kanariar meategian" bat da.
Beste hainbeste esateko...