Honq-Konqda keçirilən ÜTT Nazirləri iclası artıq uğursuzluğa düçar olub. Korporativ dünya üçün bu, uğursuz oldu, çünki daha kiçik, daha kasıb inkişaf etməkdə olan ölkələr ÜTT danışıqlarının nəticələrində söz sahibi olmağa başladılar. Küçələrdə xalq hakimiyyətinin dəstəyi ilə onlar Sietl və Kankun nazirliklərindən çıxdılar, demokratiyada ən yüksək gücdən, “yox” demək səlahiyyətindən, Qandi və Martin Lüter Kinqin gücündən istifadə edərək, ədalətsiz hakimiyyətlə əməkdaşlıq etməmək.
Doha Seattle uğursuzluqdan sonra ilk nazir oldu. Dohada heç bir yeni “raund” işə salınmamalı idi. Buna görə də xalq hərəkatının şüarı “Yeni dövrə yoxdur: dönün” idi. Doha Nazirləri iclası ilk növbədə “tətbiq” məsələləri ilə bağlı olmalı idi - Uruqvay Raundu vasitəsilə dünyaya tətbiq edilən Ticarətlə əlaqəli Əqli Mülkiyyət Hüquqları (TRIPS) və Kənd Təsərrüfatı üzrə Saziş (AoA) üzrə problemli sazişin məcburi nəzərdən keçirilməsi. qeyri-demokratik danışıqlar.
Həmişə olduğu kimi, daha da güclü korporasiyaları tərəfindən idarə olunan güclü ölkələr həm kənd təsərrüfatı, toxum və dərman sahələrində korporativ inhisar yaradan müqavilələrin məcburi islahatlarının qarşısını almaq, həm də qeyri-kənd təsərrüfatı bazarına çıxış (NAMA) kimi yeni məsələlərin gündəmə gəlməsini istəyirdilər. ) və onsuz da təhrif olunmuş GATS-i (Xidmət Ticarəti üzrə Baş Saziş) daha da təhrif edir. Əslində biz Uruqvay Raundunun icra mərhələsindəyiksə, onlar yeni “Doha Raundu”na istinad etdikləri yeni məsələləri təqdim etməkdir. İnkişaf etməkdə olan ölkələri ikili danışıqla sakitləşdirmək üçün onlar “Doha İnkişaf Raundu”na istinad edirlər.
26 noyabr 2005-ci il tarixli Honq-Konq bəyannaməsi layihəsində “İnkişaf Paketi” kimi təklif olunan Dünya Bankı və BVF ilə “Ticarətə Yardım”dır, “ticarətlə bağlı infrastruktur” üçün kreditlər hesabına Üçüncü Dünya ölkələrini daha da borc altında saxlayır. € - daha çox limanlar, daha çox magistral yollar, daha çox istixana qazlarına, daha çox iqlim dəyişikliyinə səbəb olur. Bu, “inkişaf paketi” deyil, ekoloji fəlakət üçün reseptdir. Dünya Bankı həmçinin suyun özəlləşdirilməsini ticarətlə bağlı infrastruktur kimi irəli sürür.
“Ticarətə Yardım” paketi əslində Üçüncü Dünya ölkələrinə ticarətin liberallaşdırılmasını tətbiq etmək üçün ÜTT qaydalarına qoşulan Dünya Bankı və BVF kreditləridir. İndi təcrid olunmuş və xaric edilmiş oyunçular ÜTT-də öz güclərini əməkdaşlıq etməməklə həyata keçirməyi öyrəndiklərinə görə, onlar kənd təsərrüfatında ticarətin daha da liberallaşdırılması, xidmət və sənaye istehsalında ticarətin liberallaşdırılmasının tətbiqi tələbləri ilə əməkdaşlıqdan imtina edirlər. Və onlar Honq Konq Nazirlər Mətni layihəsində “Ticarətə Yardım” paketini rədd etməlidirlər.
Honq Konq Bəyannaməsi layihəsi: Doha mandatından geri çəkilmə
Honq Konq Bəyannaməsi layihəsi Dohada götürülmüş öhdəliklərdən geri çəkilmək cəhdidir. Doha Bəyannaməsinin 18-ci bəndi 23-cü maddədə nəzərdə tutulmuş coğrafi göstəricilərin mühafizəsinin şərab və spirtli içkilərdən başqa digər məhsullara şamil edilməsindən bəhs edirdi. Bu məhsullar inkişaf etməkdə olan ölkələri maraqlandırır və Basmati düyü (Texasın Ricetec korporasiyası tərəfindən pirat və patentləşdirilmiş) və Darjeeling çayı kimi məhsullar daxildir. Honq Konq Bəyannaməsində coğrafi göstəricilərin digər məhsullara genişlənməsinə heç bir istinad yoxdur.
Dohanın 19-cu bəndi TRIPS-in 27.3(b) maddəsinin məcburi nəzərdən keçirilməsini və inkişaf ölçüsünü tam nəzərə almaqla 71.1-ci Maddəyə əsasən TRIPS sazişinin icrasının nəzərdən keçirilməsini həyata keçirmək üçün göstəriş idi. TRIPS-in nəzərdən keçirilməsi ilə bağlı 19-cu bəndin iş proqramı Honq Konq layihəsində heç bir qeyd tapmır.
Dohada razılaşdırılmış ixrac subsidiyalarının mərhələli şəkildə ləğvi yeni mətndə yoxa çıxıb.
Doha mətni “Xidmətlərin Ticarətinə dair Baş Saziş çərçivəsində üzvlərin xidmətlərin göstərilməsinə dair tənzimləmə və yeni qaydaların tətbiqi hüququnu” bir daha təsdiqlədi. Honq-Konq üçün bu, “tənzimləmə hüququna hörmətlə yanaşılmaqla” azaldılmışdır.
İnsanları və Üçüncü Dünyanı maraqlandıran məsələlərdə Honq Konq Dohaya münasibətdə geriləmədir. Qlobal korporasiyaları və zəngin ölkələri maraqlandıran məsələlərlə bağlı Honq-Konq bəyannaməsi ÜTT-nin gündəliyini genişləndirməyə tələsir.
“ÜTT: Daralmaq və ya batırmaqâ€
Sietldən bəri xalq hərəkatının “Dünyamız satış üçün deyil” çağırışı “ÜTT-nin daralması və ya batması” olub, Xalq hərəkatları ÜTT-nin nəzarətində olan ərazilərdə daralma istəyir. Onlar ÜTT-nin Kənd Təsərrüfatından çıxmasını istəyirlər; onlar ƏMQ-nin ÜTT-dən çıxmasını istəyirlər. Dünya xalqları və ticarətin liberallaşdırılması xərclərini öz üzərinə götürən ölkələr üçün “kiçilmək və ya batmaq” korporativ hüquqların və ÜTT-nin həyatımız və resurslarımız üzərindəki gücünün azalmasına aiddir.
Korporasiyalar və onların adından işləyən güclü ölkələr ÜTT-nin nəzarəti altında olan sahələrin genişləndirilməsini, lakin üzv ölkələrin səlahiyyətlərinin və iştirakının azaldılmasını istəyirlər.
Doha mandatına daxil edilmiş ÜTT qaydalarında və sazişlərində tətbiq olunma məsələlərini sistematik şəkildə marjinallaşdırmaq və islahat etmək və dəyişmək hüququnu alt-üst etmək cəhdləri zəngin və güclü ölkələrin şərh etdiyi kimi siyasi daralmanın nümunəsidir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrə tətbiq ediləcək xidmətlərdə çoxtərəfli razılaşmaya yeni istinad, daha zəif üzv tərəfindən çoxtərəfli danışıqlarda iştirak bloka çevrilməyə başlayanda istisna edilmək üçün yeni istiqamətlərdir. Korporasiyalar, ABŞ və Aİ üçün irəliyə doğru yol daha da asimmetrik, ədalətsiz, qeyri-iştirakçı, qeyri-demokratik ÜTT-dir. Onların “Kiçik və ya batması” demokratiyanın və xalqların hüquqlarının daralmasıdır.
ÜTT-ni yaradan güclər onun asanlıqla batmasına imkan verməyəcəklər. Ona görə də onların qarşısında qalan yeganə seçim demokratik daralmadır. Demokratik daralma isə ÜTT hakimiyyətinin son on ilində şahidi olduğumuzdan daha çılpaq şəkildə iqtisadiyyatlarımızı və qiymətli kağızlarımızı qəddar korporativ ələ keçirməsi deməkdir.
Hərəkətlər üçün də yeni bir problem ortaya çıxır. Biz ÜTT-nin həm Uruqvay Raundunun yeni məsələlərini – ƏMH, Kənd Təsərrüfatı, Xidmətlər, İnvestisiyaları – aradan qaldıraraq, həm də Doha Raundu adlanan yeni məsələləri öz üzərinə götürməyərək köhnə GATT-a keçməsini istəsək də, biz də ikitərəfli və çoxtərəfli razılaşmalarla ÜTT-nin dayaz multilayterizminin təxribatını həll etməlidir.
Biz ÜTT-nin yurisdiksiyasının və mandatının daralmasını istəyirik, lakin insanların və onların hökumətinin beynəlxalq ticarət məsələlərində, o cümlədən hansı məsələlərin yalnız beynəlxalq ticarət qaydaları ilə tənzimlənə bilməyəcəyi məsələlərində söz sahibi olması üçün iştirak və hüquqlarının genişləndirilməsini istəyirik. Belə məsələlərə qida və kənd təsərrüfatı, biomüxtəliflik və dərmanlar daxildir.
Kənd Təsərrüfatı Müqaviləsi artıq minlərlə fermerin ölümünə səbəb olub. Hindistanda son on ildə ticarətin liberallaşması səbəbindən 40,000 minə yaxın fermer intihara sürüklənib. Kankunda koreyalı fermer Li canına qəsd etdi. Bu yaxınlarda APEC toplantıları zamanı kənd təsərrüfatında azad ticarətə etiraz olaraq daha iki koreyalı fermer intihar etdi. ÜTT təkcə fermerləri deyil, demokratiyanı da öldürür.
ABŞ-ın GMO məsələsində Aİ-yə qarşı mübahisəsi ÜTT qaydalarının vətəndaşların yedikləri qidanı seçmək hüquqlarını inkar etmək üçün necə istifadə edildiyini göstərir. 28 noyabr 2005-ci ildə Dehlidə keçirilən UNCTAD konfransında ÜTT-nin baş direktoru cənab Supaçainin ÜTT mübahisəsində uduzmuş ölkəyə istinad etdiyi “GMO-ya mane olmaq” haqqında söylədiyi fikirlərdən son vaxtlara qədər, Belə qənaətə gəlmək olar ki, Monsanto Avropa vətəndaşlarının iradəsinə zidd olaraq və Avropada GMO-dan azad elan edilmiş otuz regionun konstitusiya hüquqlarına zidd olaraq açıq Avropa bazarlarını GMO dempinqinə məcbur etmək üçün ÜTT-dən uğurla istifadə edib.
ÜTT açıq-aydın fermerlərin nə yetişdirdiyi və insanların nə yediyi ilə bağlı qərarlar qəbul etmək üçün uyğun olmayan bir qurumdur. Bu məsələləri daha yaxşı yerli, regional və milli demokratiyalara buraxmaq olar. Qida demokratiyasının və qida suverenliyinin məzmunu budur. Buna görə də ÜTT ərzaq və kənd təsərrüfatı sistemlərimizlə qarışmağı dayandırmalıdır.
Eynilə, ölkələri toxumları və həyat formalarını patentləşdirməyə məcbur edən, ənənəvi biliklərin biopiratlığını təşviq edən, toxum və dərmanlarda inhisar yaradan ÜTT TRIPS sazişinin dəyişdirilməsi lazımdır. Ticarət qurumunun insanlara toxum və dərman əldə etməsinə mane olan uzağa gedən patent qaydalarını tətbiq etmək işi yoxdur. Bu məsələlər də milli demokratik qərarların qəbuluna qaytarılmalıdır.
Sietl və Kankunda xalqın gücü və inkişaf etməkdə olan ölkələr qalib gəldi. ÜTT-nin mənəvi və siyasi uğursuzluğu yerli, milli və beynəlxalq səviyyədə alternativlərin yaradılmasına çevrilməlidir.
Honq-Konqdan kənarda biz ya demokratiyaya, ya da diktaturaya aparan yolun dərinliyinə gedəcəyik. Hansı yolun götürülməsi iqtisadi demokratiya və iqtisadi ədalətə əsaslanan ÜTT-yə kreativ alternativlərin qurulmasında nə qədər uğurlu hərəkətlərdən asılı olacaq.
ZNetwork yalnız oxucularının səxavəti hesabına maliyyələşdirilir.
ianə vermək