Bo-rahistori ba ka moso ba ka 'na ba hetla morao lits'ebetsong tsa siling ea likoloto tse ntseng li etsoa matsatsing ana ka ho sisinyeha ho ferekanyang ha lihlooho tsa bona. Taba ea hore ebe batho ba nang le kahlolo e molemo ba ne ba ka thetsoa kapele hakana e hlahisa potso e tla qholotsa bo-rahistori bao: See se ne se ka etsahala joang?
US Congress e behile siling e latellanang molatong oa naha, o mong le o mong o phahame ho feta oa ho qetela. Lisiling li ne li reretsoe ho fokotsa palo ea likalimo tsa federal. Empa eona Congress ea Amerika e ile ea khona ho lefa lekhetho le tšebeliso ea eona hoo e ileng ea etsa hore tšebeliso e fetelletseng ea chelete ho feta lekeno la lekhetho (likhaello). Lintho tseo tse feteletseng li ne li hloka ho alima ho li koahela. Likalimo li ile tsa bokellana ho fihlela siling e latellanang. Tloaelo e matla ea lipolotiki ea litšokelo le litšokelo tse neng li tsamaisana le ho phahama ho hong le ho hong ha siling e batloang ke tlhoko ea ho alima bakeng sa likhaello tsa lichelete.
Ke thuto ea mantlha ea moruo ho hlokomela hore haeba Congress e phahamisa makhetho a mangata kapa e fokotsa tšebeliso ea chelete ea federal - kapa ka bobeli - ho ke ke ha ba le tlhoko ea ho alima, ka hona, ha ho na sebaka sa ho alima seo u ka tšoenyehang ka sona. Siling e ne e tla fetoha e se nang thuso kapa e be ea tšoantšetso feela. Ho feta moo, haeba lekhetho le ne le phahamisitsoe ka ho lekaneng 'me tšebeliso ea chelete e fokotsehile ka ho lekaneng, sekoloto se teng sa naha sa US se ka fokotsoa. Boemo bona bo 'nile ba etsahala ka linako tse ling historing ea US.
Taba ea sebele ke hore ha ho alima ho atamela siling efe kapa efe, khetho ea leano ke tsena tse tharo: phahamisa siling (ho alima ho feta), ho phahamisa lekhetho, kapa ho fokotsa tšebeliso ea chelete. Ha e le hantle, metsoako ea tsona e ne e tla khoneha.
Ho fapana le 'nete ena, lipolotiki tsa US lia thetsa ka ho thibela lipuisano tsa tsona. Bo-ralipolotiki, mecha ea litaba e ka sehloohong, le barutehi ba mpa ba tlohela—ha e le hantle ka ho hana ho lumela kapa ho nahana—ho eketseha ha lekhetho. GOP e batla ho fokotsa tšebeliso ea chelete kapa ho seng joalo e tla thibela ho phahamisa siling. Ma-Democrats a tsitlella hore ho phahamisa siling ke khetho e ntle ho feta ho fokotsa tšebeliso ea chelete. Mademokrate a tšosa ho beha GOP molato bakeng sa litlamorao tsa ho se phahamise sekoloto. Ba penta litlamorao tseo ka mebala e khanyang e bonts'ang beng ba libonto ba US ba haneloa tsoala kapa tefello, ba amohelang Ts'ireletso ea Sechaba ba haneloa penshene, 'me basebetsi ba mmuso ba hana meputso ea bona. Tumellano e sa buuoeng lipakeng tsa mekha e 'meli e meholo ke ho siea puisano efe kapa efe e tebileng ea ho nyolla lekhetho ho qoba ho otla siling ea sekoloto. Ho se phethise hoo ho kenyelletsa thetso.
Mona ke keketseho ea lekhetho e ka thusang ho rarolla bothata ka ho qoba tlhoko leha e le efe ea ho phahamisa sekoloto. Lekhetho la ts'ireletso ea sechaba le ka sebelisoa ho meputso eohle le meputso, eseng feela ea $ 160,000 kapa ka tlase ho joalo ka ha ho le joalo hona joale. Lekhetho la ts'ireletso ea sechaba le ka sebelisoa ho chelete e sa lefelloeng e kang phaello ea phaello, phaello ea chelete le rente. Lekhetho la phaello ea likhoebo le ka phahamisetsoa ho seo le neng le le sona lilemong tse mashome a seng makae tse fetileng: haufi kapa ka holimo ho liperesente tse 50 ho bapisoa le sekhahla sa hajoale sa 37%. Lekhetho la thepa le ka lefisoa thepa e nkang sebopeho sa li-stock le li-bond. Lekhetho la hajoale la thepa United States (le lefisoang haholo sebakeng sa lehae) le kenyelletsa mobu, matlo, likoloi, le lethathamo la khoebo, ha le sa kenyeletse li-stock le li-bond. Mohlomong ke hobane karolo ea 10 lekholong e ruileng ka ho fetisisa ea Maamerika e na le karolo ea 80 lekholong ea li-stock le li-bond. Tsamaiso ea hona joale ea lekhetho la thepa United States e ntle haholo bakeng sa karolo eo ea 10 lekholong. Mokhethoa e mong ea nang le kelello ke lekhetho la federal estate leo lilemong tse 'maloa tse fetileng le neng le lefshoa ka tlase ho $ 1 milione ea thepa ho tsoa lekhethong, empa joale le lokolla chelete e fetang $12 milione ka motho (e fetang $25 milione ka banyalani). Tokollo eo e soma mohopolo oa hore Maamerika ohle a qale kapa a phele bophelo ba bona lebaleng la papali moo boleng bo leng bohlokoa ho feta lefa. US e ne e ka khona 'me e lokela ho khutlela morao ho tloha ho phano ea lekhetho ho ea ho ba ruileng ka ho fetisisa. Ho na le tse ling tse ngata tse ka eketsoang lekhetho.
Ha e le hantle, ho na le matla le mefokolo e kenyelletsoeng ho phahamisa lekhetho le leng le le leng, liphello tse ntle le tse mpe. Empa ho joalo le ka ho phahamisa mokoloto oa sekoloto mme ka hona ho eketsa sekoloto sa naha sa US. Ka mokhoa o ts'oanang, tšebeliso ea chelete e na le li-pluses le minuses mabapi le bohloko le phaello. Ha ho na motheo o utloahalang kapa o utloahalang oa ho se kenyeletse ho eketseha ha lekhetho lipuisanong tsa naha le lipuisano tse mabapi le ho phahamisa sekoloto sa sekoloto le ka lebaka leo sekoloto sa naha.
Ho e-na le hoo ke boitlamo bo kopanetsoeng ba lipolotiki ba mekha e meholo ka bobeli bo hlokang le ho hlohlelletsa ho khesoa. Ha ho na lebaka la hore baahi ba US ba amohele, ba mamelle, ba lumelle, kapa ba netefatse ka tsela e 'ngoe thetso ea siling ea molato e entsoeng khahlanong le rona.
Leha e le hore molato siling thetso feela. Khang e fetileng ea naha mabapi le ho arabela ho inflation ka ho etsa hore Federal Reserve e phahamise litefiso tsa tsoala e fana ka mohlala o mong o tšoanang hantle. Khang eo e ile ea tsoela pele ka ho phehisana khang ka melemo le boiketlo ba ho eketseha ha sekhahla sa tsoala joalokaha eka ha ho pholisi e 'ngoe e khahlanong le theko ea lichelete e neng e le teng kapa e lokelang ho boleloa. Hape thuto ea motheo ea moruo e ruta hore ho emisoa ha meputso le ho aroloa ho 'nile ha sebelisoa khahlanong le ho phahama ha theko nakong e fetileng—ho akarelletsa le United States—e le mekhoa e meng ea ho phahamisa phaello ea tsoala kapa ka thōko ho eona. Mopresidente oa Amerika Nixon ka 1971 o ile a sebelisa litheolelo tsa meputso. Mopresidente oa United States Roosevelt o ile a sebelisa tekanyo nakong ea Ntoa ea II ea Lefatše. Empa mmuso, Federal Reserve, mecha ea litaba e kholo, le baetapele ba ka sehloohong ba thuto ba ile ba tsoela pele ka lipuisano tsa bona tsa morao-rao tsa maano joalokaha eka lisebelisoa tse ling tse khahlanong le theko ea lichelete li ne li le sieo kapa li ne li sa tšoanelehe ho kenyelletsoa lipuisanong.
Litheko tsa meputso le likhakanyo li na le matla le bofokoli ba tsona—joalokaha ho eketsoa ha lekhetho ho etsa—empa ho boetse hoa sebetsa le tabeng ea ho nyolla tsoala. Ha ho na lebaka la ho tsoelapele joalokaha eka mekhoa e meng ha e eo. Phehisano ea naha ea US mabapi le ho loantša theko ea lichelete e ne e thetsa ka mokhoa o ts'oanang le phehisano ea siling ea likoloto.
Leha e le hore thetso ha e fokotsehe ha e koaheloa ke boipolelo ba “nete ea sebele.” Ba utloisisang moruo oa motheo ka ho lekaneng hore ba tsebe hore ho nyolloa ha lekhetho ho ka "rarolla" bothata ba sekoloto ba fetoha karolo ea thetso ka ho sebelisa "nete". Kaha mekha e 'meli e meholo e tlas'a likoporasi le barui ka kopanelo, e thibela ho eketsoa ha lekhetho ho eona. Ka hona e ba "bohlale" ho qhelela khetho eo lipuisanong tsa siling ea molato. Se molemo ka ho fetisisa bakeng sa lik'hamphani le barui ka hona se bapisoa le seo e leng "sebeletsi". Ke habohlokoa ho hopola hore ho theosa le histori lihlopha tse busang li ’nile tsa sibolla, ka ho makala le ho makala, hore ba busoang ba ka fetola ’me hangata ba fetola “seo e leng sa sebele” ka potlako.
Thetso ea siling ea likoloto e rata lik'hamphani ho feta batho ka bomong le batho ba ruileng ho feta rona kaofela. Mehopolong ea rona le puong ea rona, sebopeho sa sechaba sa maemo le lintoa tsa maemo li bonts'a matla a tsona a nang le tšusumetso. Khang ea mantlha ea mokoloto e thetsa ka ho bua leshano ho fapana le komisi.
-----------
Sehlooho sena se hlahisoa ke Moruo bakeng sa Bohle, morero oa Setsi se Ikemetseng sa Litaba.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate