Qetellong ea Phupu, moeletsi oa moruo ea sebeletsang Bank of America o ile a ngola memo e dutseng. E hlakisitse ka ho hlaka tsebo eo e leng khale e le teng har'a baeletsi ba matsete ba bohlale: "maano ao a moruo" ao ho phehisanoang khang ka ona har'a bo-ralipolotiki, litsebi tsa moruo le mecha ea litaba e sebetsang maemong a mabeli a fapaneng. Sebakeng sa sechaba, ba phehisanang khang ba buisana ka seo "re" re lokelang ho se etsa ho lokisa "mathata a rona a moruo." E re hopotsa hore "kaofela re hammoho" puo e re hopotsang lithothokiso tsa likarete tsa litumeliso tsa khoebo. Ka lehlakoreng le leng, boemong ba poraefete, batho ba ka hare ho naha ba buisana ka hore na 'muso o lokela ho arabela joang mathateng a moruo ka litsela tse ka eketsang phaello ea bahiri le haeba e le ka litšenyehelo tsa basebetsi kapa tsa sechaba. Batho ba ka hare ba fana ka litharollo tsa bona tseo ba li ratang ka lentsoe lena le sa reng letho: "maano."
Inflation, "bothata" boo bo hlokofatsang moruo oa bokapitale matsatsing ana, bo re fa mohlala oa pele oa maano a joalo. Inflation ke keketseho e akaretsang ea litheko. Bahiri, eseng bahiruoa, ke bona ba etsang qeto ka litheko tseo ba tla li lefisa thepa le litšebeletso life kapa life tse hlahisoang ke basebetsi ba bona. Boholo ba bahiri ke karolo ea 1 lekholong ea baahi ha basebetsi le malapa a bona e le karolo ea karolo ea 99 lekholong. Karolo eo ea 1 lekholong ha e ikarabelle ho karolo e ’ngoe ea 99 lekholong ea baahi. Inflation e ama ka ho toba—e fokotsa—maemo a bophelo a karolo ea 99 lekholong. Mekhelo feela ke basebeletsi ba khonang ho nyolla meputso ea bona kapa meputso bonyane kapele kamoo inflation e nyollang litheko. Ke palo e nyane ea basebetsi ka kakaretso le hona joale nakong ea inflation ea 2022 US. Haeba inflation e phahamisa litheko ka potlako kapa ho feta moputso, hoo ho emela kabo bocha ea chelete le leruo ho tloha ho basebetsi ho ea ho bahiri. Ka mantsoe a bonolo feela, ho phahamisa kapa ho sireletsa phaello ho susumetsa liqeto tsa bahiri tsa ho beha litheko. Ka tsela e sa tobang, inflation e ama haholo lichaba tse ba sotlehileng, leha ho le joalo ha ho tsamaiso ea demokrasi e laolang hore na liqeto tsa bahiri tsa ho nyolla litheko li lebisa liphellong tseo hokae, neng, kapa joang. Bokapitaliseng ba kajeno, inflation e senola ntoa ea maemo moruong. Ha e le moo e sebetsa ntle le lithibelo tseo puso ea sechaba ka sechaba (vouting) e e beang lipolotiking.
"Quantitative easing" (QE) e kentse Mongoli oa Lefapha la Lichelete Janet Yellen, a pheta seo Molula-setulo oa Fed Jerome Powell a se buileng ha a ntse a fana ka tharollo ea leano la ho putlama ha moruo. Poleloana ea molumo oa tekheniki e mpa e bua ka leano le itseng la moruo la Federal Reserve ho fokotsa kapa ho emisa ho putlama ho hoholo ha moruo ho neng ho qalile ka 2020 mme ho mpefalitsoe ke seoa sa COVID-19. Pholisi eo ea Fed e ile ea theha chelete e ngata e ncha 'me ea fana ka eona, ka likalimo le theko ea tšireletso ho libanka tse kholo le mekhatlo e meng e meholo ea lichelete. Ho hlakisa mona, Fed e entse hore mehloli e mengata e mecha ea lichelete e fumanehe ho bahiri ba lichelete ba baholo le ba ruileng ka ho fetisisa. Sepheo se boletsoeng e ne e le ho matlafatsa “moruo.” Fed e ne e tšepile hore bahiri ba lichelete bao e ba ruisitseng ba tla fumana ho le molemo ho sebelisa chelete ena ho alima chelete e ngata ho bahiri bao e seng ba lichelete ba neng ba tla hira basebetsi ba sa sebetseng. Hlokomela hore QE e rata sehlopha sa mohiri. E sebetsa pele ho tsohle ho ruisa karolo e le 'ngoe ea pele ho karolo ea 1 lekholong ebe joale e "tšepa" melemo ea ba qetellang e theohele ho tse ling tse 99 lekholong. Hlokomela hape hore chelete e ncha ha e fanoe ho bongata ba basebetsi ka tšepo ea hore ba tla e sebelisa ka ho hlahisa thekiso le phaello bakeng sa bahiri. Mokhoa o joalo oa "ho qhekella" oa "ho hlasimolla moruo" o ka hauhela basebetsi. Ke ka lebaka leo e leng ntho e sa tloaelehang ebile ha ho mohla e kileng ea lebisa tlhokomelo ea mantlha ea "pholisi ea katoloso ea lichelete."
Khahlanong le inflation—e leng kotlo e ’ngoe ea ho se tsitse ha bokhaphithaliste—leano le khethiloeng la Fed le fetotsoe ho ba “quantitative tightening” (QT). Leano lena le fokotsa bongata ba chelete e potolohang le ho nyolla tsoala. Ho finyella sena, Fed e rekisa li-securities haholo-holo ho mekhatlo e meholo ea lichelete (ho ba susumelletsa ho reka ka ho lefisa litheko tse tlaase haholo bakeng sa matšeliso ao). Mekhatlo eo e meholo ea lichelete joale e fetisetsa litefiso tse phahameng (hammoho le markup bakeng sa phaello ea tsona) ho bareki ba tsona (batho le likhoebo). Ka bokhutšoanyane, libapali tse kholo tsa lichelete li fumana phaello ho tsoa ho leano la Fed ha li ntse li theola litšenyehelo tsa eona ho libapali tse nyane tseo ba li sebeletsang ka likalimo. Hlokomela hore pholisi e rata libapali tse kholo ka ho fetisisa tsa lichelete 'me e mpa e "tšepa" hore likalimo tse theko e phahameng li tla nyahamisa ba alimang ba tla batla thepa le litšebeletso tse fokolang, kahoo ba "khothatse" barekisi ho theola litheko tsa bona. "Hoja" le "ts'epo" kaofela li ama liphello tsa ho qetela tsa maano a joalo. Hang-hang ba fetisetsa melemo ea chelete ho bahiri ba ka sehloohong, haholo-holo likhoebong tsa lichelete. Melao ea QT le eona e rata batho ba ruileng har'a batho bohle le likhoebo. Ke hobane litšenyehelo tse phahameng tsa tsoala ke moroalo o boima, 'me kotsi e kholoanyane, ha boholo ba khoebo kapa leruo la motho e le nyane.
Hlokomela hore inflation e ka fokotseha 'me ea fokotsoa ka litsela tse ling e sa rateheng ho feta chelete, joalo ka khahlano le basebetsi le ho ba ruileng joalo ka ba bang kaofela. Litheko tsa meputso li emisa, joalo ka ha Mopresidente Richard M. Nixon oa mehleng eo a ileng a li laela ka Phato 1971, ho fana ka maano a mang a khahlanong le ho phahama ha theko. Ka mokhoa o ts'oanang, karo-karolelano e ka nka sebaka sa limmaraka e le mokhoa oa ho emisa ho nyoloha ha theko. Mopresidente oa mehleng oa U.S. Frankin D. Roosevelt o ile a sebelisa kabo ea lijo mathoasong a bo-1940. Empa hantle hobane maano a joalo a sa ratehe ho sehlopha sa mohiri, ha a sebelisoe ka seoelo. Katleho e belaetsang ea tsamaiso ea Mopresidente Joe Biden (le GOP e kopanetsoeng) e bile ho bua le ho sebetsa joalokaha eka QT ke eona feela leano le teng ho loantša ho theoha ha theko. Mantsoe a nakong e fetileng a Yellen's le Biden a "tšoenyeho" mabapi le ho se lekane ha chelete ea US le maruo a ka beng a ile a fumana meno ha litheko li kopantsoe le ho eketseha ha meputso li khonne ho fokotsa ho se lekane hoo. Eo e ne e tla be e le leano le khahlanong le inflation ho etsa mosebetsi o habeli, ho khutlisetsa morao ho e-na le ho mpefatsa ho se lekane ho teng.
Maano a lichelete a sebetsa joalo ka maano a lichelete ho latela khethollo ea maemo a teng ho ona. Ha ho putlama ha moruo e le bothata, leano la katoloso ea lichelete—ka mohlala, tšebeliso e eketsehang ea chelete ea ’muso—hangata e rata tšebeliso ea chelete ho tsa meralo ea motheo, tšireletso, le linthong tse ling moo ho renang likhoebo tse khōlō tsa bokapitale. 'Muso o sebelisa chelete ho lekanyetsa ho putlama ha moruo ebe o kena matsohong a bahiri ba bangata. Le bona ba tla sebelisa chelete eo joalo ka ha ba e sebelisa ka chelete eohle ea bona le meputso: fokotsa basebetsi le litšenyehelo tse ling e le hore ba boloke chelete e ngata e le phaello le chelete ea ho bokella chelete. Ke feela ha e se e le ntho e ke keng ea qojoa lipolotiking moo tšebeliso ea chelete ea ’muso e tla feta bahiri ebe e kena ka kotloloho matsohong a sehlopha sa basebetsi. "Litefo tsa ho fetisoa" kapa "litokelo" li tobana le khanyetso, tieho, ho etsolla, kapa phokotso e bakoang ke khatello ea sehlopha sa mohiri. Ka hona, mohlala, litefiso tse eketsehileng tsa mmuso ka 2020 le 2021 tse tlatselletsang inshorense ea ho hloka mosebetsi le thuso ea batho ba bangata nakong ea ho koaloa ha COVID-19 e ile ea emisa le ha lipuisano tsa tšebeliso e kholo ea ts'ebeliso ea litšebeletso le "lithuso tsa "chip" ho bahiri li ntse li tsoela pele.
Ka ho tšoanang, ha maano a khahlanong le ho putlama ha moruo a ne a akarelletsa ho fokotsa lekhetho, histori e bontša hore lekhetho la lik’hamphani le barui le ne le fokotsoa ka mokhoa o sa lekanyetsoang. Ehlile, lekhetho le leholo le theotsoeng tlas'a Mopresidente oa mehleng Donald Trump bofelong ba 2017 le ile la latela mokhoa oo.
Lintoa tsa maemo a holimo li ipapisitse le palo ea bo-ralipolotiki, mecha ea litaba le litsebi tse hlalosang mathata a moruo a hlokang tharollo eo maano a bona a fanang ka eona. Mohlala, nahana ka litlhahlobo tse tloaelehileng nakong ea inflation ea 2022 kaha e ile ea fetoha taba e chesang ea sechaba US le ho feta. Litheko li ile tsa nyoloha, re ile ra bolelloa, kaha tlhokahalo e ne e nyolohile (ka lebaka la tšebeliso ea chelete e khaotsoeng ke COVID) mme phepelo e theohile (ka lebaka la liketane tsa phepelo e senyehileng). Conservatives e hatelletse lehlakore la tlhokahalo: tšusumetso e kholo ea lichelete e arabelang COVID-19 (licheke tsa mmuso le chelete e eketsehileng ea ho hloka mosebetsi) e neng e tla tšehetsoa ke likhaello tsa lichelete. Liberals li hatelletse litšitiso tsa phepelo ea thepa ho fapana le hoo (ho thoeng, maano a koalo a China a kang COVID-19 le tlhaselo ea Russia ea Ukraine). Ela hloko kamoo mahlakore ka bobeli a tlositseng ka makhethe theko ea bahiri ba nyollotsoeng ke phaello ho tsoa litlhahlobong tsa bona.
Leha ho le joalo liqeto tsa mohiri li na le karolo ea bohlokoa ho theoheng ha sejoale-joale ho capitalism. Ha tlhokahalo e phahama (ka lebaka lefe kapa lefe), bahiri ba bangata ba tseba hore ba na le qeto eo ba lokelang ho e etsa. Ba ka odara thepa le litšebeletso tse ngata tse tla hlahisoa le ho rekisoa ho khotsofatsa tlhoko e ntseng e phahama kapa ba ka nyolla litheko tsa thepa le litšebeletso tseo ba seng ba ntse ba e-na le tsona. Ho sa tsotellehe hore na ke motsoako ofe oa theko e phahameng le ho fumaneha ha lihlahisoa tse ngata tseo ba li khethang ho tla khethoa ke seo ba se nkang e le mokhoa oa bona oa ho etsa phaello. Likhetho tsa bona ka 2022 li hlahisitse inflation e kholo US le ho feta. Leha ho le joalo, lipuisano tse ngata tse entsoeng ke boralitaba, bo-ralipolotiki le barutehi mabapi le ho phahama ha theko ea lintho, ha lia ka tsa bolela, re se re sa re letho ka ho sekaseka, hore na khetho ea bahiri e bakileng phallo ea chelete joang. Tlholisano ea bokhaphithaliste e fana ka khothatso bakeng sa likhoebo ho bokella karolo e kholo ea mmaraka. Likhoebo tse nang le kabelo e joalo le matla a litheko tseo hangata li kenyelletsang li ka khetha ho nyoloha ha litheko e le mokhoa oa tsona o etsang phaello e ngata. 'Me haeba ho joalo, joale inflation e bakoa ke khetho ea bahiri e itšetlehileng ka phaello. Hlokomela hore ho qoba qeto eo e ne e le, ka hloko kapa che, karolo ea bohlokoa ea lipuisano tsa pholisi e khahlanong le theko ea lichelete ho pholletsa le 2022. Ke ka lebaka leo lipuisano li ileng tsa siea liqeto tsa bahiri ka mokhoa o makatsang joalokaha eka ha ba na boikhethelo 'me kahoo ha ba na boikarabelo ba ho theoha ha theko.
Lipuisano tse sa feleng tsa maano li shebane le ho nyolla kapa ho theola lekhetho kapa tšebeliso ea chelete ea mmuso e le mekhoa ea ho thibela ho theoha ha moruo kapa ho theoha ha theko ea lintho. Ke ka seoelo lipuisano li shebaneng le hore na lekhetho la mang le lokelang ho phahamisoa kapa ho theoleloa le hore na ke mang ea amohelang chelete ea 'muso a fumane ho feta kapa ka tlase ho moo. Leha ho le joalo hoa tsebahala hore ho fokotsa lekhetho le lefisoang batho ba amohelang meputso e bohareng le ba futsanehileng le malapa a bona hangata ke ntho e susumetsang ho feta ho fokotsa lekhetho ho lik’hamphani kapa barui. Ka mokhoa o ts'oanang, chelete ea 'muso ho batho ba nang le meputso e bohareng le batho ba futsanehileng e susumetsa haholo ho e-na le ho sebelisa chelete ho likoporasi le barui. Ho buisana le ho vouta ka maano a lichelete ho latela kakaretso ea makhetho kapa likhakanyo tsa tšebeliso ea chelete ka kotloloho ho tsoa maemong a maemo ao.
Tlhahlobo ea sehlopha sa leano la moruo e senola hore lipakane tsa eona li akarelletsa ho fetang feela ho rarolla bothata ba moruo bo potlakileng. Melao e khethoa ka hloko le ho pongoa ho tlohela sebopeho sa mohiri le mohiruoa oa likhoebo mme ka hona tsamaiso ea mantlha ea moruo. Ho pepesa hore leeme le ka ruisa lipuisano tsohle tsa maano ka ho li bula likhethong tsa maano tseo joale li sa tlosoeng ke litaba tsa sechaba. Phetoho ea tsamaiso joale e ka hlaha 'me ea shebana le mokhoa o mong oa ho rarolla mathata a aparetseng tsamaiso ea moruo. Ka lebaka la ho bokellana ha mathata a tobaneng le bokhaphithaliste ba lefatše kajeno, ho tlisa phetoho ea tsamaiso lipuisanong ke nako e telele 'me e se e le morao haholo.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate