Melissa Nobles ke Motlatsi oa Moprofesa oa Saense ea Lipolotiki ho MIT. O na le BA ea nalane ho tsoa Univesithing ea Brown le MA le PhD ea saense ea lipolotiki ho tsoa Univesithing ea Yale. Lithahasello tsa hae tsa lipatlisiso li kenyelletsa toka ea morao-rao le boithuto ba papiso ea lipolotiki tsa morabe le morabe. Ke eena mongoli oa Meriti ea Boahi: Morabe le Palo ea Sechaba Lipolotiking Tsa Kajeno (Stanford University Press, 2000) le Lipolotiki tsa ho Kopa Tšoarelo ka Molao (Press ea Univesithi ea Cambridge, 2008).
Puisanong ena, e entsoeng ofising ea hae ea MIT ka la 11 Hlakubele, re buisana ka hore na ke hobaneng le joang mebuso e kopa tšoarelo - kapa e sa kope tšoarelo - bakeng sa litlolo tsa molao tse entsoeng naheng ea habo bona nakong e fetileng le hore na ho kopa tšoarelo - kapa ho ba sieo ha eona - ho ka ba le bohlokoa bofe. ditloholo tsa bahlaseluoa le baetsi ba ketso.
Khatchig Mouradian—Ho tlile joang hore u thahaselle lipolotiki tsa ho kōpa tšoarelo ka molao?
Melissa Bahlomphehi—Ke ile ka thahasella haholo ha ka 1998, ke bala sehlooho ho New York Times se buang ka tšoarelo ea ’muso oa Canada ho matsoalloa a Canada. Ke ne ke nahana hore seo se thahasellisa ebile se sa tloaeleha, hobane hangata mebuso ha e kope tšoarelo. Eaba ke hlokomela hore ’muso oa Turkey o hana ho kōpa tšoarelo bakeng sa polao e sehlōhō ea Armenia. Seo le sona se ile sa nkhahla. Ke ne ke tseba hore mmuso oa US o kopile tšoarelo ho Majapane-Maamerika bakeng sa ho koalloa ha bona nakong ea WWII, empa hape o ile a hlokomela hore US e ne e sa kopa tšoarelo ho Matsoalloa a Amerika kapa ho Maafrika-Amerika bakeng sa liphihlelo tsa bona. Kahoo thahasello ea ka e ne e le maemong ao mebuso e neng e kōpa tšoarelo le moo mebuso e sa kōpeleng tšoarelo.
KM—Bukeng ena, u bontša phapang pakeng tsa tšoarelo e fanoang ke mebuso le e fanoang ke lihlooho tsa linaha. Ke hobane'ng ha phapang ee e le ea bohlokoa?
MN-Ho bohlokoa hobane ho kopa tšoarelo ea mmuso hangata ho hloka batšoantšisi ba bangata mme hangata e ba litholoana tsa lipuisano tse ngata. Paramente, likomishene le bo-rahistori ba kentse letsoho, kahoo batho ba bangata ba ntse ba leka-lekanya 'me ke qeto e kopanetsoeng. Ho feta moo, hangata likopo tsa 'muso li tsamaisana le litefello. Mehlala ea likōpo tse joalo le litefello ke tšoarelo ea 'muso oa Jeremane le litefello tse tsoelang pele ho Bajuda ba pholohileng ka mor'a WWII le naha ea Iseraele,' me Mopresidente oa United States Ronald Reagan a fana ka $ 20,000 ho Majapane-Maamerika a pholohileng a anngoeng ke ho koalloa.
Likōpo tsa tšoarelo tse tsoang ho lihlooho tsa linaha li bohlokoa, hobane motho ea li fang e ka ’na ea e-ba mookameli kapa ofisiri ea ’muso, empa ha se hakaalo-kaalo hore li ba teng ka lebaka la ho buisanoa, ka hona li sa lebelloa, ’me hangata ha li tle ka mofuta ofe kapa ofe. ea matšeliso. Li atisa ho feta kapele. Ke ne ke nahana hore ke eona phapang e lokelang ho eloa hloko.
KM—Ha u bua ka litefello, bukeng eo u e ngolang, “Bakeng sa lihlopha tse hlaselehang habonolo le tse hlokang menyetla, boipiletso ba boitšoaro hangata ke bohare ba likhang tsa lipolotiki le liketso. ... Empa ka nako e ts'oanang, litho tsa sehlopha le tsona li bontša lipelaelo mabapi le bohlokoa ba boipiletso ba boitšoaro hobane le hoja e ka ba tsa bohlokoa, hangata ha li lateloe ke ketso. " Na u nahana hore ho hlokahala khato e le hore ho kōpa tšoarelo ho be le moelelo?
MN- Ke etsa joalo. Hlokomela hore ts'ebetso e ka hlalosoa ka mokhoa o pharaletseng kapa o fokolang. Re ka nahana ka ketso e le tšoarelo e tšoaeang qaleho ea mmuso le baahi ba buang ka botebo ka nalane ea bona. Ketso e ka ba ntho e sa laoloeng ke mmuso kapa ho ka ba le komisi e khothaletsang matšeliso. Empa ntho e sa lakatseheng haholo ke ho kōpa tšoarelo ho sa tsoa boleloa ’me ho sa lateloe ke letho—ha ho puisano, kapa mofuta ofe kapa ofe oa lipuisano kapa matšeliso—hobane joale, e oela fatše. Ketso ha ea lokela ho tšoana le litefello joalo, empa e tlameha ho ba ho hong ho feta polelo feela, eo, ha ho kile ha thoe, ea shoa.
KM—Na ho ’nile ha e-ba le maemo ao ho ’ona ho kōpa tšoarelo ho ’muso ho sa kang ha lateloa ke mehato leha e le efe e tiileng—e leng mofuta oa “Ke kōpa tšoarelo, joale ha re eeng hae”? U bolela bukeng kamoo mebuso e meng e hanneng ho kopa tšoarelo haholo-holo ka lebaka la se ka tlang kamora moo…
MN—Ka kakaretso, likōpo tsa tšoarelo tsa “a re ee hae” li ’nile tsa fanoa ke lihlooho tsa linaha. Ha ke e-s'o fumane linyeoe tse ngata haholo tsa mebuso e fanang ka tšoarelo e sa kang ea lateloa ntho e 'ngoe. Mohlala e ka ba se etsahalang hona joale Australia, moo ho nang le khanyetso bonyane ho etsa ntho e tla amahanngoa ka ho toba le ho kōpa tšoarelo. At the same time ba ntse ba re, We are going to change the Aboriginal policy-making, re tl’o nka khato, empa ha re na ho fana ka chelete ho bahlaseluoa ba itseng ba leano lena la ‘muso [oa ho tlosa Maaboriginal ka likhoka. bana ba tlhokomelong ea batsoali ba bona].
Mebuso e leqe ho kōpa tšoarelo ka ho toba ka lebaka la ho tšoenyeha ka hore ho tla ba le litlhoko tsa chelete. Empa mebuso e na le matla a mangata; ba etsa qeto ea seo ba tla se etsa. Kahoo le hoja ho na le tsitsipano, ha ke nahane hore ke tsitsipano e ke keng ea hlōloa. Taba ena e entsoe ke batho ba phahameng ba lipolotiki. Ba ka etsa qeto ea ho se fane ka letho 'me hangata ba etsa qeto ena.
KM- Na hape ha ho na likamano tse itseng tsa puso moo? Ntle le moo, ke sehlopha se ka sehloohong se etsang qeto ea hore na se re'ng le seo se tla fana ka sona.
MN— Ka sebele. Ka sebele ena ke matla a sa lekaneng. Boholo ba ho se khotsofale ka lipolotiki tsa tšoantšetso ke hore e supa ho hloka matla ho lekanyelitsoeng ha lihlopha tse kōpang tšoarelo.
Haeba u le matla 'me u ikutloa hore ha u hloke letho ho lihlopha tse u hlekefelitseng, u ke ke ua kōpa tšoarelo. Ke matla a fokolang a etsang joalo. Lihlopha tse seng matla haholo li na le lisebelisoa tse fokolang 'me li itšetlehile ka boipiletso ba boitšoaro e le hore li fumane seo li se batlang. 'Me ho na le bohlokoa, ha e le hantle, ho tlisa boitšoaro bo botle. Eo ke matla a lefatše leo re phelang ho lona.
Empa u nepile, ho na le asymmetry mona. Ba matla ba ka etsa ho fokolang kamoo ba batlang, 'me hangata, ha ba etse letho. Ba iphapanyetsa tsona. Ba ke ke ba kōpa tšoarelo. Ka lehlakoreng le leng, sehlopha se ka tsoela pele ho bontša ho se khotsofale ha sona, ’me sa tsoela pele ho se batla. Tlhokahalo—e le khopolo feela ea hore ba e kopuoa—e ka khopisa ba matla. Seo e ka 'na ea e-ba sohle seo lehlakore le batlang tšoarelo le ka se etsang.
KM- Ke batla ho tlisa demokrasi puisanong. Ho ka ba bonolo ho pheha khang ea hore demokrasi e lokela ho thusa linaha ho tobana le nako ea tsona e fetileng, empa ho na le mehlala e tsotehang e bontšang hore ha ho joalo. Ka mohlala, United States ha ea ka ea kōpa tšoarelo bakeng sa bokhoba kapa polao e sehlōhō ea Matsoalloa a Amerika. Maikutlo a hau ke afe tabeng ee?
MN-Demokrasi ke puso ea bongata 'me ho na le bofokoli ba tlhaho bakeng sa lihlopha tse nyenyane ka har'a demokrasi. (Matsoalloa a Amerika, mohlaleng ona, a ka tlaase ho peresente e le ’ngoe ea baahi ba Amerika; Maamerika a batho ba batšo ke karolo ea 12 lekholong). 'Me le hoja mebuso ea demokrasi e lumella ho hlahisa litakatso le likhetho, ha ho bolele hore u tla fumana seo u se batlang. Ka tloaelo ho bolela hore lihlopha tse fokolang li tlameha ho fumana bongata ba tsona. Ke kahoo boipiletso ba boitšoaro ka linako tse ling bo hlokahalang.
Bongata bo etsa qeto ea hore na bo tla lebisa tlhokomelo leha e le efe ho ba fokolang. Ba ka khetha ho iphapanyetsa ba fokolang, 'me, joalo ka ha ke boletse, hangata ba etsa joalo. Kahoo seo lihlopha tse nyenyane li lokelang ho se etsa ke ho leka ho fumana mokhoa oa ho etsa hore bongata bo mamele. ’Me hangata e ipiletsa historing, ho ipiletsa letsoalong ke litsela tsa khotso tse sebelisoang. Ho na le litsela tse mabifi, ehlile, empa tseo ha lia ka tsa e-ba litsela tse khethiloeng ke Matsoalloa a Amerika kapa Maafrika-Amerika ka mabaka a totobetseng.
Tšepo ke hore puo ea phatlalatsa ka har'a demokrasi e tla qobella puisano. Ho na le tlhokahalo ea ngangisano e matla lebaleng la sechaba, e etsang hore tokoloho ea puo, tokoloho ea liunivesithi le tokoloho e meng eo demokrasi e fanang ka eona e be ea bohlokoa haholo. Ntle le bolokolohi boo, phetoho e ne e ke ke ea etsahala.
KM-Nakong ea demokrasi le batho ba fokolang ka har'a demokrasi eo, na u ikutloa hore ha feela ho e-s'o be le tšoarelo, matla a asymmetry le puso li ntse li le teng?
MN— E, ke ntho e ke keng ea qojoa. Sheba boemo ba Matsoalloa a Amerika. Hoa hlabisa lihlong ’me ho etsa hore motho a nyahame haholo. Ke nalane ea naha ea rona. Ha re batle ho bua ka eona, kapa ha re batle ho bua ka eona. Esita le ha re bua, ka sebele re bua ka eona re sa fella. Ho feta moo, ke nahana hore Maamerika a mangata a lumela hore ho amohuoa Matsoalloa a Amerika ho ne ho loketse ka tsela e itseng. Ba nahana, ka 'nete ha re na ho khutlisa letho, re rata US hona joale mme maemo a Matsoalloa a Amerika ke litholoana tse sa thabiseng tsa nalane. Ke nahana hore boemo bo itseng ba puso bo tla lula bo le teng 'me bo bonahala bo ke ke ba qojoa. Hape, ehlile, ha se ntho eo mang kapa mang ea nang le letsoalo a ka e ketekang. E lokela ho re utloisa bohloko bonyane 'me ke nahana hore ha ho na puisano ea sebele United States ka Matsoalloa a Amerika ka lebaka la bothata boo le liphello tsa ho nka boemo ba bona ka botebo.
KM—U ngotse, “Maikutlo a ho ‘se na boikarabelo’ ke lithibelo tse matla khahlanong le tšehetso ea naha bakeng sa ho kōpa tšoarelo. Maikutlo a boikhohomoso a bochaba, a nkiloeng litlhalosong tse itseng tsa histori ea sechaba, le ’ona a phetha karolo e itseng.” Ho makatsang ke hore ketsahalong e ’ngoe le e ’ngoe eo ke e tsebang le eo u e bolelang bukeng, bahlaseluoa kapa litloholo tsa bona—sehlopha se ka sehloohong—ba sebetsa ka tsela e tšoanang hantle le sehlopha sa mahlatsipa le litlhoko tsa sona. Taba ena e bonahala e khaolitse lichaba tsohle.
MN— Hoa tšosa. Ho na le mabaka a mangata a ho se be le boikarabello. Ho totobetseng ka ho fetisisa ke khang ea hore "ke ne ke se na boikarabelo." Empa, ehlile, ke taba e bonolo haholo ho e phephetsa. Batho ha ba ikarabelle bakeng sa se tsamaeang hantle linaheng tsa habo bona, empa ba e bolela, na? Kahoo ke mofuta oa ho ipelaetsa: "Ke rata molao oa motheo empa ke hloile bokhoba." Ho ba karolo ea naha ho hloka botle le bobe, empa ke tlhaho ea motho ho batla ho thabela khanya ebe joale o hlokomoloha bobe. Hang ha ke etsa qeto ea hore ha ke ikarabelle ketsong eo, ke hobane’ng ha nka kōpa tšoarelo bakeng sa eona?
Hang ha boemo bona bo tšoarella, ntho e 'ngoe le e' ngoe e latela 'me e etsa hore tšoarelo e se ke ea etsahala. Kahoo taba ke hore ka linako tsohle u leke ho sebetsana le taba eo ea boikarabello ka ho bolella motho hore, “Ha u na boikarabello ka bomong, re fumana seo, empa ka tsela e itseng u le mojalefa oa, kapa u ruile molemo, maemo a nalane ao u neng u le ho ona. o tsoetsoe ka tsela eo joale u tlamehang ho nahana ka ho lokisa litaba.”
Bothata ke ho leka ho etsa hore batho ba bone hore ba na le boikarabelo ka tsela e itseng. Eseng hore bona ka bobona ba na le boikarabelo, empa hore ka tsela e itseng ba lokela ho amohela boikarabelo, le hoja ba ne ba sa ameha ka seqo.
Ntho e 'ngoe eo lipatlisiso li e bontšitseng ke hore maikutlo a ho ba molato a khethoa ke hore na u nahana hore u na le boikarabelo kapa che. Haeba u hlokomela hore sehlopha sa hau, sehlopha seo u amanang le sona, se ne se ikarabella 'me u ikutloa u le molato ka sona, joale u ka 'na ua kōpa tšoarelo.
KM—Litloholo tsa bahlaseluoa li ka pheha khang joang bakeng sa ho kōpa tšoarelo?
MN- Bo-ralipolotiki ba etsa hore litloholo li khone ho re, "Ho lokile, sena se etsahetse nakong e fetileng, ho kopa tšoarelo ke ntho e nepahetseng." Hoa thusa ho bua ka nako e fetileng empa ho nahana ka bokamoso. Kahoo ba sebelisa lentsoe ho lumela ntle le ho bolela hore ba molato. Ke seo Tonakholo ea Australia a se entseng. O ile a kōpa tšoarelo ho Maaborijene a Australia ka ho toba. Ha e le hantle o itse, "Re amohela se etsahetseng 'me re masoabi." Empa yaba o re, “Jwale re tswela pele. Lebaka leo ka lona re kopang tšoarelo ke ho etsa sechaba se betere bakeng sa Maaborijene a Australia. ” Kahoo mokhoa o mong oo bo-ralipolotiki ba o sebelisang ke ho se bue ka lintho tse fetileng; esita le ha ba ntse ba lumela lintho tse fetileng, ba potlakela ho tloha ho tsona. Leo ho bonahala e le leqheka le sebetsang ka ho fetisisa. Haeba u lula u nahana haholo ka nako e fetileng, haeba ho e-na le puisano e ngata haholo ka nako e fetileng, joale e fetoha mobu o nonneng bakeng sa ba hanyetsang ho kōpa tšoarelo. Sepheo ke ho lula u sheba setšoantšo se seholo, 'me setšoantšo se le seng sa bohlokoa ke bokamoso. Ke nahana hore ke tsela eo likopo tse atlehileng li etsoang ka eona 'me bo-ralipolotiki ba elelloa seo.
KM—Lipolao tse se nang palo le litlōlo tsa molao khahlanong le batho li ’nile tsa etsoa lilemong tse makholo a mabeli tse fetileng feela. Ka nako e 'ngoe, motho a ka 'na a pheha khang ea hore e mong le e mong o lokela ho kōpa tšoarelo ho bohle. Ke hobane’ng ha ho kōpa tšoarelo ho itseng ho le “bohlokoa” ho feta ba bang?
MN-Lihlopha tse hlokofalitsoeng ka botsona li tlameha ho e kopa 'me ba bang ba bone ho hong ho eona bakeng sa bona. Ha e le hantle, hase bohle ba kōpang tšoarelo hobane ho na le ho se tšepe ho itseng ha ho kōpa tšoarelo. Batho ba bang ba botsa, "Tšoarelo eo e tla etsa'ng?" Ba nahana hore, “Ha ba etse joalo,” kapa “Haeba ke tlameha ho e kōpa, ha hoa lokela ho e fumana,” kapa “Ba senyehile boitšoarong ’me ha ba tsebe le hore ba lokela ho kōpa tšoarelo,” kapa “Eng kapa eng eo ba e hlokang. nka nketsetsa ho ne ho ke ke ha nthusa.” Kahoo ho na le mabaka a etsang hore batho ba bang ba se ke ba nahana le ho kopa tšoarelo, hobane ba nahana hore e tla silafala ka tsela e itseng.
Na likopo tse ling li bohlokoa ho feta tse ling? Ha ke nahane hore ho na le mehato e phethahetseng. Empa bonyane lipolotiking, ho bonahala eka tse nkoang li tšoaneleha ke tsona tseo batho ba li fang tsona ba emang hore le bona ba rue molemo.
KM-Haeba tlōlo ea molao e etsahetse nakong e fetileng empa e ntse e tsoela pele ho ba le liphello tse kholo kajeno 'me e baka mahlomola a maholo, na u nahana hore e "loketse" ho feta ho lokisoa? Ke nahanne ka Matsoalloa a Amerika, Maafrika-Amerika ...
MN- Ke lumellana le moko-taba oa khang ea hau. Empa ba bangata ba ka pheha khang ea hore se etsahetseng U.S. ho etsahetse. Hore re fumane mekhoa e meng ea ho sebetsana le litletlebo tsa Maafrika-Amerika le Matsoalloa a Amerika, 'me ho kopa tšoarelo ho ka thoko ho ntlha. Ba ka ’na ba re ho kōpa tšoarelo e ka ba ho ferekanyang hoo ho ka ntšang kotsi ho feta molemo.
Leha ho le joalo, ka kakaretso, ke nahana hore haeba mokha ofe kapa ofe o tla e etsa, ke ba Democrats, le hoja ba sa ka ba lumellana le ho kōpa tšoarelo-esita le Bill Clinton.
KM—U nahana’ng ka boitšisinyo ba batho ba tloaelehileng ba kōpang tšoarelo ho sa tsotellehe ho tsilatsila ha ’muso oa bona ho etsa joalo?
MN—Australia ke mohlala o motle oa seo. Ha Tona-khōlō ea mehleng John Howard a hana ho kōpa tšoarelo, o ile a qetella a khothalletsa se tsejoang e le mokhatlo oa batho a sa hlokomele. Maaustralia ka bobona a ne a saena libuka tsa masoabi. Bahlahlobisisi ba bang ba ile ba e nka e le theatre ea lipolotiki, empa ke ne ke sa e nke ka tsela eo. Maaustralia a ne a bolella Maaborijene a Australia, “Ho le mamela ho etsa hore ke nahane ka se etsahetseng, ho etsa hore ke nahane ka lōna le le moahelani eo ke mo tsotellang. ’Muso o ke ke oa fetola maikutlo a rōna. Re baahi, 'me re ka kopa tšoarelo. ”
Ho 'na ho bonahala eka tšoarelo ea molao e tsamaeang le boitlamo ba sebele, bo tebileng ba baahi-joalokaha re bone Canada, Australia le New Zealand, leha ho le joalo ha re e-s'o bone mona U.S-e etsa phapang e khōlō boleng ba bophelo. linaheng tseo.
Khatchig Mouradian ke moqolotsi oa litaba, sengoli le mofetoleli ea lulang Boston. Ke mohlophisi oa Armenian Weekly. A ka ikopanya le eena ho: [imeile e sirelelitsoe].
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate