Mopresidente, Senator, Congresspersons, baemeli ba mecha ea litaba, le batho ba bangata ba tloaelehileng ba bua hangata, matsatsing ana, ka Washington "ho ithuta ho phela ka mokhoa oa rona." Labohlano le fetileng, k'hamphani ea litekanyetso tsa poraefete, Standard and Poor (S&P), e boletse hore kotsi ea ho alima US e nyolohile hobane US e ne e sa phele ka mokhoa oa eona (ke hore, ho alima haholo). Leha ho le joalo, meelelo ea liketso tsena tse peli tse amanang ha se kamoo li bonahalang li le kateng.
"Ho phela ka seo re ka se khonang," e le molao oa tekanyetso ea 'muso oa United States, ke ho se tšepahale, ho hlabisa lihlong, le boikaketsi. Pele ho tsohle, ho ameha hokae ka ho phela ka seo re nang le sona ha lekhetho la likhoebo le barui le ne le fokotsoa haholo-holo ho tloha ka 2000? Ho fokotseha hoo ho ile ha fokotsa haholo "mekhoa" ea mmuso molemong oa ba seng bakae ba ruileng haholo. Mehleng eo, bona batho bao ba ile ba tšepisa hore ho tla ba le katleho e ntle ea moruo eo ba neng ba re e tla fella ka eona. Ha e le hantle, re na le mathata a tšabehang a moruo oa lefats'e le lekhalo le ntseng le eketseha pakeng tsa barui le mafutsana ba US. Leha ho le joalo "ho phela ka seo re nang le sona" ho ne ho sa utloahale ka nako eo har'a menyaka ea nakong eo ea ho fokotsa lekhetho khoebong le barui.
Ea bobeli, molao oo o ne o le hokae ha Washington e etsa qeto ea ho sebelisa chelete ea ho boloka sesole se seholo (esita le e le 'ona feela matla a maholohali a setseng lefatšeng) kapa lintoeng tse turang haholo Iraq, Afghanistan, Pakistan le Libya? Che, joale puo e ne e bua ka tšireletso ea naha feela le ho thibela litlhaselo mona.
Ea boraro, ha libanka, lik'hamphani tsa inshorense le likhoebo tse kholo li etsa hore moruo o putlame ka 2007, ba ile ba batla 'me ba fumana chelete ea libilione ho Washington ho ba leleka. Ha ho na puo ka nako eo ka "ho phela ka mokhoa oa rona" joalo ka leano la federal. Ho pholosa moruo e ne e le khalefo eohle ha MaRephabliki le Mademokrate a oela holim'a e mong ho sebelisa chelete ea lichelete.
Ke hona joale feela bo-ralipolotiki ba amehileng ka "ho phela ka matla a rona." Polelo e bonolo hakakang ho lokafatsa le ho beha mabaka a ho fokotsa tšebeliso ea chelete ho batho ba maemo a mahareng le ba futsanehileng. E ntle hakakang bakeng sa likoporasi le barui, le bomenemene ka ho felletseng. Ba sebelisang lipolelo tse joalo ba lokela ho hlajoa ke lihlong.
Qetellong, poleloana e qoba hantle ho hlalosa hore na "mekhoa ea rona" e lokela ho kenyelletsa eng. Mohlala, na chelete e ngata haholo ea lidolara tse limilione le bilione le leruo la karolo e ruileng ea "mekhoa" eo mmuso o lokelang ho phela "ka hare ho eona?" United States e na le leruo le fetang le lekaneng ho lumella naha ho lefa lekhetho ka toka le ho etsa mesebetsi ea eona e nepahetseng ntle le ho alima. Beng ba likhoebo le barui ba boholo ba leruo leo ba latola 'muso ha ho se na phaello e tobileng ho bona. Bothata ba rona ba naha ha se mekhoa e sa lekaneng. Ho e-na le hoo ke tsamaiso e lumellang likhoebo le barui ho senya mmuso ebe ba lokisetsa hore bo-ralipolotiki ba itšetlehileng ka bona ba bolele ka mmuso "ho phela ka mokhoa oa rona."
Moikaketsi ke lentsoe la bobeli, ka morao ho lihlong, e leng la batho ba buang lintho tse joalo.
Tlhokomelo e kholo joale e tsepamisitse maikutlo phatlalatsong ea Labohlano le fetileng la S&P ea hore e theotse mekoloto ea Amerika ho tloha ho AAA ho ea ho AA+ hobane e se e le kotsi ho ba kolotang ho alima US. Leha ho le joalo, ha ho na taba hore lik'hamphani tse ling tse peli tse kholo tsa litekanyetso ha lia ka tsa etsa joalo. Hape ha ho bohlokoa hore lik'hamphani tseo tsohle tsa litekanyetso li lokeloe ke botumo bo bobe hobane li ile tsa fana ka lintlha tse ngata tsa AAA tsa matšeliso a ileng a putlama ka 2007/2008 'me a isa moruo o seng o sa leka-lekane ho oela ho tebileng. Hape ho theola maemo ha ho tlise litšenyehelo tse kholo tsa chelete haufinyane.
Ho fokotseha ha S&P ho bohlokoa hobane e hlakisa le ho totobatsa lintlha tse peli tsa bohlokoa tsa 'nete ea moruo ea kajeno eo bahlalosi ba bangata ba e hlokomolohileng kapa ba e nyenyefatsang. Ntlha ea pele e amana hantle le hore na ke hobane'ng ha sekoloto sa naha sa US se ntse se phahama ka potlako. Ho na le mabaka a mararo a maholo: (1) litheolelo tse kholo tsa lekhetho haholo-holo likhoebong le ba ruileng ho tloha lilemong tsa bo-1970 mme haholo-holo kaha 2000 e fokolitse chelete e kenang Washington, (2) lintoa tse theko e boima tsa lefats'e haholo-holo ho tloha ha 2000 li ekelitse chelete ea 'muso haholo,' me (3) ) litefo tse theko e boima tsa libanka tse sa sebetseng hantle, lik'hamphani tsa inshorense, likhoebo tse kholo, le tsamaiso ea moruo ka kakaretso ho tloha ka 2007 le tsona li ekelitse tšebeliso ea chelete ea mmuso haholo. Ka chelete e kenang ea lekhetho e fokolang e tsoang ho likoporasi le chelete e ngata le chelete e ngata ea ho itšireletsa / lintoa le lichelete tsa lichelete, 'muso o ile oa tlameha ho alima phapang. Duh!
Tsena ke tsona mabaka a mararo a pepesang lihlong le boikaketsi ba ba bolellang 'muso hona joale hore o "phela ka mokhoa oa oona."
Ntlha ea bobeli e amana le "tumellano" e sa tsoa lumellanoa pakeng tsa Mopresidente Obama le Ma-Republican. Tumellano eo e eketsa sekoloto sa naha lilemong tse tlang hobane ha e fetole lisosa leha e le life tsa likoloto tse tharo tse thathamisitsoeng ka holimo. Tumellano ena e bonts'a matla a lipolotiki a likoporasi le barui, ba boloka ho fokotsa lekhetho, lithuso le litaelo tse kholo tsa mmuso li sa sebetsoa. Leha mekha e 'meli e etsa eka e tšoenyehile ka sekoloto, e phehisana khang feela hore na e ka fokotsa chelete e sebelisoang ke 'muso bathong.
S&P e ile ea theola sekoloto sa naha sa US hobane mmuso o lula o alima chelete e ngata. S&P e bona hantle tsa lipolotiki bothata bo hlahelletseng ba kolotang ba US (ke hore, beng ba US Treasury securities). Bongata ba Maamerika bo tla nka nako e kae e seng feela mathata a moruo a tlisang tlhokeho ea mesebetsi, ho haptjoa ha matlo, meputso ea 'nete e fokolitsoeng le melemo ea mosebetsi, empa joale le ho fokotsa litšehetso tsa mmuso? Pherekano ea lipolotiki e tla phatloha neng, 'me e ka ama batho ba kolotang ba US hampe hakae?
Na batho ba tla batla hore lekhetho la bona le khaotse ho lefa batho ba kolotoang (likoporasi, barui, le melata) ’me ho e-na le hoo le sebelisetsoe litšebeletso tsa sechaba tseo batho ba li hlokang? Kotsi e tšoanang ea lipolotiki e ile ea etsa hore lik'hamphani tse tšoanang tsa litekanyetso li theole likoloto tsa Greece, Portugal, joalo-joalo. Se etsahetseng moo se fihlile mabopong a rona, le rona.
Ho theola maemo a S&P ho netefalitse seo bashebelli ba nang le kahlolo e molemo ba seng ba ntse ba se tseba (ho nahanoa ka hore mekolokotlo ea lipolotiki e utloisang bakoloto bohloko hangata e etsahetse nalaneng ea morao tjena). Batho ba kolotoang ba hloka ho tšoenyeha ka ho kopanngoa ha mathata a moruo, ho se lekane ho ntseng ho eketseha ha leruo, chelete e kenang le matla, le ho se sebetse ha lipolotiki hoo hona joale ho hlalosang US. Likotsi tsa ho khutlela morao khahlanong le ba kolotoang li phahama ka sekoloto sa naha. Ho se tšoenyehe ha ho utloahale ebile ho kotsi ho bona. Menyetla ea phetoho ea lipolotiki e ntse e eketseha bakeng sa rona.
Richard D. Wolff ke Moprofesa Emeritus Univesithing ea Massachusetts e Amherst hape ke Moprofesa oa Ketelo Lenaneong la Liithuti Tsa Machaba litabeng tsa Machaba tsa Univesithi ea New School e New York. Ke eena moqapi oa Mehaho e Mecha ea Khopolo ea Marxian (Routledge, 2006) har'a lingoliloeng tse ling tse ngata. Sheba filimi ea Richard D. Wolff e buang ka mathata a hona joale a moruo,Bokhaphithaliste bo Feta Mohloli, ho www.capitalismhitsthefan.com. Etela webosaete ea Wolff ho www.rdwolff.com, ebe o odara buka ea hae e ncha Bokhaphithaliste bo Itlhahisa ka ho Fetisisa: The Global Economic Meltdown le Seo U Lokelang ho se Etsa ka Hona.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate