Foto nga Rena Schild/Shutterstock.com
Gjërat shpesh duken ashtu siç duken sepse dikush që pretendon autoritet na thotë se duken kështu. Nëse kjo tingëllon shumë cinike, ndaloni për një moment dhe reflektoni për atë që ju dukej më e rëndësishme vetëm një vit më parë, apo edhe disa javë më parë.
Atëherë, ju mund të keni menduar se ndërhyrja ruse në politikën perëndimore ishte një çështje me rëndësi jetike dhe diçka që na duhej të investonim shumë nga energjia jonë emocionale dhe politike për ta luftuar. Ose mbase disa javë më parë keni ndjerë se gjithçka do të ishte mirë nëse do të mund ta largonim Donald Trumpin nga Shtëpia e Bardhë. Ose ndoshta keni imagjinuar se Brexit ishte ilaçi për problemet e Britanisë - ose, anasjelltas, se do të sillte rënien e MB.
Ndiheni akoma kështu?
Në fund të fundit, aq sa mund të duam (dhe pa dyshim që disa do të përpiqen), nuk mund të fajësojmë vërtet Vladimir Putinin, ose fermat ruse të trolleve që shpenzojnë disa mijëra dollarë në reklamat në Facebook, për pandeminë e koronavirusit. Aq sa mund të duam, nuk mund ta fajësojmë Trumpin për gjendjen katastrofike të sistemit të privatizuar të kujdesit shëndetësor amerikan, i papajisur plotësisht dhe i papërgatitur për një emergjencë shëndetësore mbarëkombëtare. Dhe sado joshëse që është për disa prej nesh, ne nuk mund të fajësojmë kufijtë e butë të Evropës dhe emigrantët për numrin në rritje të vdekjeve në MB. Ishte ekonomia globale dhe udhëtimet e lira që sollën virusin në Britani, dhe ishte kryeministri i dashur për Brexit, Boris Johnson, ai që u mërzit kur epidemia u përhap.
Foto nga Christopher Sharpe/Shutterstock.com
Imazhi më i madh
A është e mundur që vetëm pak javë më parë prioritetet tona ishin thjesht të shkëputura pak nga një realitet më i madh? Se ajo që dukej si fotografia e madhe nuk ishte në fakt mjaft e madhe? Ndoshta duhet të kishim menduar për çështje edhe më të rëndësishme, të ngutshme – ato sistemike si kërcënimi i një pandemie të llojit që po përballojmë aktualisht.
Sepse ndërsa ne të gjithë po mendonim për Russiagate ose Trump ose Brexit, kishte shumë ekspertë - madje edhe Pentagoni, me sa duket - duke paralajmëruar pikërisht një fatkeqësi kaq të tmerrshme dhe duke kërkuar që të bëhen përgatitje për ta shmangur atë. Jemi në rrëmujën aktuale pikërisht sepse ato paralajmërime u injoruan ose nuk iu kushtua vëmendje - jo sepse shkenca ishte në dyshim, por sepse nuk kishte vullnet për të bërë diçka për të shmangur kërcënimin.
Nëse reflektojmë, është e mundur të kuptojmë dy gjëra. Së pari, se vëmendja jonë rrallë na përket neve; është loja e të tjerëve. Dhe së dyti, se "bota reale", siç na paraqitet, rrallë pasqyron ndonjë gjë që ne mund të jemi në gjendje të etiketojmë si realitet objektiv. Është një grup prioritetesh politike, ekonomike dhe sociale që janë prodhuar për ne.
Agjentët jashtë kontrollit tonë me interesat e tyre personale – politikanët, mediat, biznesi – ndërtojnë realitetin, ashtu si një regjisor projekton një film. Ata e drejtojnë shikimin tonë në drejtime të caktuara dhe jo në të tjera.
Një perspektivë kritike
Në një moment si ky i krizës reale, një moment që lë në hije gjithçka tjetër, ne kemi një shans – edhe pse vetëm një shans – ta njohim këtë të vërtetë dhe të zhvillojmë perspektivën tonë kritike. Një perspektivë që vërtet na përket neve dhe jo të tjerëve.
Mendoni përsëri për ju të vjetër, ju para-koronavirus. A ishin prioritetet tuaja të njëjta me ato aktuale?
Kjo nuk do të thotë se gjërat që ju i jepni përparësi tani - në këtë krizë - janë domosdoshmërisht më "të tuajat" sesa grupi i vjetër i prioriteteve.
Nëse jeni duke parë televizor ose duke lexuar gazeta - dhe kush jo - me siguri ndiheni të frikësuar, qoftë për veten apo për të dashurit tuaj. Gjithçka për të cilën mund të mendoni është koronavirusi. Asgjë tjetër nuk duket aq e rëndësishme në krahasim. Dhe gjithçka për të cilën mund të shpresoni është momenti kur izolimet kanë mbaruar dhe jeta kthehet në normalitet.
Por kjo nuk është objektivisht as "bota reale". Sado i tmerrshëm të jetë koronavirusi, dhe aq sa ka të drejtë që të ketë frikë nga kërcënimi që paraqet, ata “agjentë të autoritetit” po drejtojnë dhe kontrollojnë sërish shikimin tonë, megjithëse të paktën këtë herë ata në autoritet përfshijnë mjekë dhe shkencëtarë. Dhe ata po e drejtojnë vëmendjen tonë në mënyra që u shërbejnë interesave të tyre – për mirë apo për keq.
Regjistrimet e pafundme të infeksioneve dhe vdekjeve, grafikët rrëqethës, historitë e të rinjve, së bashku me të moshuarit, që luftojnë për mbijetesë i shërbejnë një qëllimi: të sigurohemi që t'i përmbahemi izolimit, të ruajmë distancimin shoqëror, që të mos ndihemi të vetëkënaqur dhe përhapin sëmundjen.
Këtu interesat tona – mbijetesa, parandalimi i mbingarkesës së spitaleve – përkojnë me ato të institucionit, “agjentët e autoritetit”. Ne duam të jetojmë dhe të përparojmë, dhe ata duhet të ruajnë rendin, të demonstrojnë kompetencën e tyre, për të parandaluar që pakënaqësia të shpërthejë në zemërim ose revoltë të hapur.
I stërmbushur nga detajet
Por sërish objekti i vëmendjes sonë nuk është aq i yni sa mund të besojmë. Ndërsa përqendrohemi te grafikët, ndërsa tundim perdet për të parë nëse fqinjët do të shkojnë për një vrap të dytë ose nëse familjet janë jashtë në kopsht duke festuar një ditëlindje larg një prindi të moshuar, ne kemi shumë më pak gjasa të mendojmë se sa mirë kriza po trajtohet. Detaji, e përditshmja po fshin përsëri pamjen e rëndësishme, të madhe.
Frika jonë aktuale është një armik për zhvillimin dhe ruajtjen e një perspektive kritike. Sa më shumë të frikësohemi nga grafikët, nga vdekjet, aq më shumë ka të ngjarë t'i nënshtrohemi çdo gjëje që na thuhet se do të na mbajë të sigurt.
Nën mbulesën e frikës së publikut dhe të shqetësimeve të justifikuara për gjendjen e ekonomisë dhe punësimin e ardhshëm, vende si SHBA po transferojnë shuma të mëdha parash publike te korporatat më të mëdha. Politikanët e kontrolluar nga bizneset e mëdha dhe mediat në pronësi të bizneseve të mëdha po e kalojnë këtë grabitje të korporatës pa shqyrtim – dhe për arsye që duhet të jenë vetë-shpjeguese. Ata e dinë se vëmendja jonë është shumë e mbingarkuar nga virusi që ne të vlerësojmë argumentet qëllimisht mistifikuese në lidhje me përfitimet e supozuara ekonomike, për rrjedhjet edhe më iluzore.
Ka shumë ndryshime të tjera dramatike që po futen, pothuajse shumë dhe shumë shpejt që ne t'i ndjekim ato siç duhet. Ndalimi i lëvizjes. Mbikëqyrja e intensifikuar. Censura. Transferimi i pushteteve drakoniane tek policia dhe përgatitjet për vendosjen e ushtarëve në rrugë. Paraburgim pa gjyq. Ligji ushtarak. Masat që mund të na kishin tmerruar kur Trump ishte shqetësimi ynë kryesor, ose Brexit, ose Rusia, tani mund të duken një çmim që ia vlen të paguhet për një "kthim në normalitet".
Në mënyrë paradoksale, një dëshirë për të vjetër-normalen mund të nënkuptojë se ne jemi të përgatitur t'i nënshtrohemi një normale të re që mund të na mohojë përgjithmonë çdo mundësi për t'u kthyer në normalen e vjetër.
Çështja nuk është vetëm se gjërat janë shumë më të përkohshme sesa shumica prej nesh janë gati të mendojnë; është se dritarja jonë për atë që ne e mendojmë si "botë reale", si "normale", është pothuajse tërësisht e prodhuar për ne.
Të shpërqendruar nga virusi
Sado e çuditshme që kjo mund të tingëllojë tani, në mes të frikës dhe vuajtjes sonë, pandemia nuk është as tabloja e madhe. Vëmendja jonë është konsumuar nga virusi, por është, në një kuptim vërtet të tmerrshëm, gjithashtu një shpërqendrim.
Pas disa vitesh të tjera, ndoshta më shpejt nga sa e imagjinojmë, ne do të shikojmë prapa te virusi - me përfitimin e distancës dhe të pasditës - dhe do të ndihemi në të njëjtën mënyrë për të që bëjmë tani për Putinin, ose Trumpin ose Brexit-in.
Do të ndihet pjesë e vetes sonë të vjetër, prioriteteve tona të vjetra, një pjesë e vogël e një tabloje shumë më të madhe, një tregues se ku po shkonim, një parathënie të cilës nuk i kushtuam vëmendje kur kishte më shumë rëndësi.
Virusi është një paralajmërim i vogël – një ndër shumë – se ne kemi jetuar jashtë sinkronizimit me botën natyrore që ndajmë me jetët e tjera. Nevoja jonë për të kontrolluar dhe dominuar, nevoja jonë për të fituar, nevoja jonë për siguri, nevoja jonë për të mposhtur vdekjen - ato kanë zhveshur gjithçka tjetër. Kemi ndjekur ata që premtuan zgjidhje të shpejta dhe të lehta, ata që refuzuan të bëjnë kompromis, ata që përçuan autoritet, ata që përhapin frikë, ata që urrenin.
Sikur vetëm të mund ta ridrejtonim shikimin, nëse do të mund të rimarrëm kontrollin e vëmendjes sonë për një moment, mund të kuptonim se po rrënohemi jo vetëm nga një virus, por nga frika, urrejtja, uria, egoizmi ynë. Dëshmia ka në zjarret, përmbytjet dhe sëmundjet, në insektet që janë zhdukur, në detet e ndotura, në zhveshjen e mushkërive të lashta të planetit, pyjet e tij, në shkrirjet e akullit.
Pamja e madhe fshihet në pamje të qartë, jo më e errësuar nga çështje si Rusia dhe Brexit, por tani vetëm nga mikrobi më mikroskopik, që shënon kufirin e hollë midis jetës dhe vdekjes. Z
Kjo ese u shfaq për herë të parë në blogun e Jonathan Cook: https://www.jonathan-cook.net/blog/
Cook fitoi Çmimin Special për Gazetari Martha Gellhorn. Librat e tij përfshijnë Izraelin dhe Përplasja e Qytetërimeve: Iraku, Irani dhe Plani për Ribërjen e Lindjes së Mesme (Pluto Press) dhe Palestina në zhdukje: Eksperimentet e Izraelit në dëshpërimin njerëzor (Zed Books). Faqja e tij e internetit është www.jonathan-cook.net.