I le faaiuga o Iulai, o se pu tele foliga mai latalata i le taulaga o Tierra Amarilla i le itumalo o Copiapó o Chile i le masima masima Atacama. O le lua, lea e sili atu i le 100 futu le lautele, na aliaʻe i se tasi o pito sili ona tele i Chile manuiaitulagi mo le apamemea ma le lithium. O le lata ane Candelaria mining complex—80 pasene o le fanua umiaina e Kanata Lundin Mining Corporation ma le 20 pasene o lo’o umia e le Iapani Sumitomo Metal Mining Co Ltd. ma le Sumitomo Corporation-sa tatau ona taofi ana galuega i lea nofoaga. I le aso 1 o Aokuso, Chile's National Geology and Mining Service (Sernageomin) tweeted na ia fa'apotopotoina se 'au e su'esu'e le su'ega lea na foliga mai e itiiti ifo i le 2,000 futu le mamao mai le nofoaga o tagata. O le pulenuu o Tierra Amarilla, o Cristóbal Zúñiga, na fesiligia pe aisea na liu ai le eleele i tafatafa o le Alcaparrosa mine, ma pe o foliga vaaia o le lua e iai se mea e fai ma galuega eli. "O le aso na tupu i luga o se fanua faʻatoʻaga," o le pulenuu taʻu Leitio Ciudadano ADN, "ae o lo matou popolega sili ona o lenei mea e mafai ona tupu i se nofoaga e tumu i luga o se auala, i totonu o se aʻoga, ma o le puipuia o le amiosaʻo o tagata o loʻo nonofo ai o lo matou popolega sili lea i le taimi nei."
Na malaga atu ofisa o le malo i Tierra Amarilla e suʻesuʻe le pu. Iā Aokuso 12, na aufaatasi atu ai Marcela Hernando, le faifeʻau o eli, ma Cristóbal Zúñiga ma isi. e taamilo le Alcaparrosa mine. A o lei faia le asiasiga, Zúñiga valaau mo le pulega e faʻaaoga "faʻasalaga maualuga" e faʻasalaina ai i latou e nafa ma le goto, lea e foliga mai na mafua e ala i galuega eli i lalo o le eleele o loʻo faʻatinoina e le Candelaria mining complex. O le lala sooupu a le malo e nafa ma le suesuega—Sernageomin—ua i ai taofia lē tumau galuega uma eli i totonu o le eria ma o loʻo faʻaauauina ana suʻesuʻega faʻapitoa e faʻamautinoa ai mafuaʻaga o loʻo paʻu ai le eleele i tafatafa o le laʻau eli.
Fa'agata i le Laina
"E le tatau ona tatou talanoa e uiga i soʻo se ituaiga o mea e maua mai i le masima Atacama," o le tala lea a Ramón Morales Balcázar ia i matou i ni nai aso talu ona maua le pu. Morales Balcázar o le na faavaeina le Fundación Tantí, o se faalapotopotoga tumaoti i San Pedro de Atacama lea e tuuto atu i le faalauiloaina o le agroecology ma le socio-environmental sustainability. “O le masima masima Atacama ua vaivai, [ma ua matua] aafia i le kopa ma le lithium eli ma tagata tafafao maimoa. E tatau ona matou galulue e toe faʻaleleia le siosiomaga faʻanatura iina, ”o le tala lea a Morales Balcázar. O le upu "vaivai" o le igoa foi lea o se mea fou tala tusia e Morales Balcázar e ofoina atu se ata malulu o le faʻaitiitia o le vai o le eleele ona o le faʻaogaina o le lithium i le lalolagi atoa. "O le faʻaaogaina o le Lithium, o le pisinisi sili ona fou i le itulagi [o le masima masima Atacama], ua avea nei ma isi auala o loʻo faʻaitiitia ai punaoa vai," taʻua le lipoti.
Morales Balcázar o se vaega o se vaega o tagata suʻesuʻe e taʻua o le Plurinational Observatory of Andean Salt Flats (OPSAL). O nei tagata atamamai o loʻo galulue i suʻesuʻega lelei e uiga i mea latou te vaʻaia o le ecocide o le masima masima, lea e faʻalautele atu i Atenitina, Bolivia ma Chile. O se tusi na tusia e nei tagata atamamai i le 2021—Andean Salt Flats: Ose Si'osi'omaga o le Poto mo le Puipuiga oa Tatou Masima Masima ma Taufusi-e ofoina atu se iloiloga auiliili o le mea latou te taʻua o le "green extractivism" ma le "green growth." Extractivism e faasino i le aveeseina o punaoa faanatura mai le eleele e maua ai tupe mama e aunoa ma se manatu mo le eleele eliina po o tagata o loʻo nonofo i nofoaga o loʻo eliina. "E le tutusa le aveeseina ma le extractivism," o le tala lea a Morales Balcázar. O le mea muamua e na o le aveesea o punaoa faanatura, lea e mafai ona faia e aunoa ma le afaina ai o le eleele, ma e faia mo le soifua manuia lautele o tagata o loʻo nonofo latalata i maina.
"Sa matou faia talanoaga ma faʻalapotopotoga a le Atunuʻu ma iuni fefaʻatauaʻiga e mafaufau ai i pulega eseese o le aveeseina," o le tala lea a Morales Balcázar ia i matou. A o le aufaigaluega i Albemarle—se kamupani maina a Amerika—na faaauau pea tā i le 2021, na talanoa ai Morales Balcázar ma isi paaga ma i latou e uiga i le avanoa e mafaufau ai e uiga i ituaiga fou o auala faʻapipiʻi, e ui lava "e le o se mea e mafai ona tatou vaʻaia i se taimi lata mai," o le tala lea a Morales Balcázar. O se tasi o mafuaʻaga na mafua ai ona fai maina i Albemarle ma faʻalapotopotoga a le Atunuu (e pei o le Consejo de Pueblos Atacameños) e le mafai ona mafaufau i soʻo se isi mea e tusa lava pe latou te maua ogalaau laiti mai le tamaoaiga o le maina, o loʻo vaʻaia pea o se filifiliga sili atu nai lo le feagai ma le leai o se galuega.
Polivia's Alternative
North of Chile, i Bolivia, o le manatu o le "punaoa nationalism" ua faʻatulagaina le felafolafoaiga e uiga i le faʻaaogaina o le lithium i totonu o le atunuʻu. I le 1992, na sainia ai e le malo o le Peresetene Bolivian Jaime Paz Zamora se maliliega ma le kamupani US-based Lithium Corporation of America, lea ua taʻua nei o le FMC Corporation, lea "na faʻatagaina le kamupani e ave uma lithium e mafai, ma tuʻuina atu Bolivia na o le valu. pasene o tupe mama. O le tele o Bolivians na feita i le fefaʻatauaiga, "e tusa ai ma le 2010 mea i Niu Ioka. O lenei mea na taitai atu ai osofaiga e le Komiti Sivi a Potosí, lea na iu ai ina faamutaina le konekarate.
Ina ua avea Evo Morales ma peresitene o Polivia i le 2006, o le toega o lenei taua na fausia ai lana "punaoa nationalism" auala i le lithium ma isi minerale. "Na ia tauto e 'fai pisinisi ma le mamalu ma le pule silisili ese,' ma folafola atu o le lithium mata o le a le faʻaaogaina e kamupani mai fafo ae nai lo le faʻaaogaina e le setete e pulea e le malo i Bolivia ma liua i maʻa," o le tala lea a le 2018. mea i Bloomberg. I le 2007, na atiaʻe ai e Bolivia se faiga faʻavae faʻapisinisi lithium. O le Mining Corporation of Bolivia (Comibol), na matou aʻoaʻoina mai i ofisa iina i lena taimi, faʻamalosia le au saienitisi Bolivian e atiaʻe ma pateni metotia faʻaleaganuʻu e ala i le faʻasao (e ui o lenei metotia na tauivi ona o le maualuga o le magnesium o loʻo maua i le lithium Bolivian) . O le malo o Morales na teufaafaigaluega tele i le polokalame o le gaosiga o le lithium, lea na mafua ai ona mafai e Bolivia ona atiaʻe ana lava maa (e aofia ai le gaosiga o le cathode) ma atiina ae lana lava taavale eletise e ala i le setete. Quantum Motors. Ina ia pulea ma pulea le gaosiga o le lithium, o se kamupani e taʻua Yacimientos de Litio Bolivianos(YLB) na faia i le 2017 e le malo.
“Sa matou alualu i luma tele,” o le tala lea a Evo Morales ia i matou, “seia oo i le osofaʻi o le 2019 ona sosoo ai lea ma le faʻamaʻi." O le osofaʻiga na iʻu ai i lona tuliesea. "O le a matou faʻaumatia soʻo se tasi matou te mananaʻo ai," Na tusia e Elon Musk, o lana kamupani Tesla e faalagolago i le lithium mo ana maa ma taavale eletise. E faapena le ita faasaga i le avanoa o le "tagatanuu punaoa."
O atinaʻe i Polivia ua faʻaalia ai o loʻo suʻesuʻeina auala fou o le faʻaaogaina, tusa lava pe le atoatoa. O lu'itau fa'alesiosiomaga i le Salar de Uyuni, o le masima pito sili ona tele i le lalolagi, ma le muimui o tagata o lo'o nonofo ai o lo'o fa'aauau pea ona fa'amatalaina le fa'aaogaina o le lithium. Ae ui i lea, o le lithium industryalization policy ma le faʻaeteete tele na faia e le atunuʻu mo mea a Bolivians valaʻau Pachamama—le eleele—i le faagasologa o le aveeseina e ofoina mai ai ni eseesega mai le galuega o le aveeseina o mea e faia e le tele Kanata ma kamupani maina a Amerika. I Chile, Lester Calderón, o se taitai iuni i le aai o Antofagasta, na tauva mo le kovana i le 2021, na tusia se mea ia Ianuari 2022 lea na ia finau ai e tatau i tagata o le Atunuu ona filifili e uiga i le auala e faʻaaogaina ai le lithium ma o punaoa (e aofia ai le vai) o Chile e tatau ona faʻaatunuu. O nei elemene o loʻo i ai i Polivia, ae o loʻo i ai luitau o loʻo i luma mo tagata iina.
O lo'o fa'amoemoe le Peresetene o Bolivia i le taimi nei Luis Alberto Arce Catacora e toe fa'afouina le faiga fa'avae o le gaosiga o le lithium e ta'ita'ia e le setete ae le mafai ona maua ni alagaoa i totonu o le atunu'u e faia ai. O le mafuaaga lena na amata ai e lana malo se faiga o le tosoina o tupe mai fafo (i le taimi nei, ono kamupani mai Saina, Rusia ma le Iunaite Setete o loʻo tauva pea e faʻamautu le tauofoga).
O le totonugalemu o le tauiviga i Polivia o Potosí, lea na faia ai e tagata Spaniards, o ē na pulea le itulagi, mo le tele o seneturi, na faʻaumatia ai le lalolagi e aumai ai siliva e faʻatau atu i Europa. “Sa avea i matou ma totonugalemu o le [siliva] faʻaleagaina ae na tumau pea i le pito i tua o le faia o filifiliga a le atunuu,” o le ofisa o le malo o Potosí Juan Tellez taʻu Reuters. "O le mea lena o loʻo matou taumafai e aloese mai le taimi nei ma le lithium." O tagata o Potosí, e pei o tagata o Tierra Amarilla i Chile, e mananao e mafaufau i se isi ituaiga o faʻaputuga: o se tasi e pulea e i latou o loʻo ola i puna o le uamea ma le tasi e le faʻaumatia le lalolagi, ma faia ai ni goto i soo se mea.
O lenei tusiga na gaosia e Globetrotter.
Vijay Prashad ose tusitala faasolopito Initia, faatonu ma tusitala. O ia o se tagata tusitusi ma tusitala sili i Globetrotter. O ia o se faatonu o LeftWord Tusi ma le faʻatonusili o Tricontinental: Inisitituti mo Suesuega Lautele. O ia o se tagata matua le nofomau uso i Chongyang Institute mo Suʻesuʻega tautupe, Renmin Iunivesite o Saina. E silia ma le 20 tusi na ia tusia, e aofia ai ma O Malo Pogisa ma Malo matitiva. O ana tusi fou o Tauivi e Avea ai i Tatou ma Tagata: A'oa'o mai Movements for Socialism ma (faatasi ai ma Noam Chomsky) Le Aveesea: Iraq, Libya, Afghanistan, ma le vaivai o le US Power.
Taroa Zúñiga Silva ose tagata tusitusi ma le fa'asalalauga fa'asalalau Sipaniolo mo Globetrotter. O ia o le faatonu faʻatasi ma Giordana García Sojo o Venesuela, Vórtice de la Guerra del Siglo XXI (2020). O ia o se sui o le komiti faamaopoopo a Argos: International Observatory on Migration and Human Rights ma o se sui o le Mecha Cooperativa, se galuega a le Ejército Comunicacional de Liberación.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo