O le aso 28 o Iulai e faamanatu ai le 4 tausaga o le soifua mai o le taitai faigaluega o Harry Bridges, o se tasi o taitai sili o le seneturi ua mavae o soo se ituaiga, o se tagata tau le pala mo aia tatau a tagata uma o tatou uma, o se tagata e mataʻina le vaai, lototele, tuuto ma le tomai faʻalapotopotoga.
Bridges o le faʻavae faʻatasi ma mo le 40 tausaga o le peresetene o se tasi o faʻalapotopotoga sili ona alualu i luma ma faʻatupuina i le lalolagi, le International Longshore and Warehouse Union i San Francisco.
Ua 15 nei tausaga talu ona maliu. Ae o lo'o mafai lava ona ou va'aia o ia, o se ali'i enaena, enaena, isumu, ma mata lanu moana tu'ia o lo'o fealua'i solo i tua ma luma i tua o le pulela'a i fonotaga a le ILWU, o lo'o mimilo ma le popole se tu'u, ma fa'amumū pea i luga o se sikaleti. E mafai ona ou faalogo atu o ia valaau atu i sui o le iuni, papae, uliuli, Asia, Latino, i le leo lautele o lona atunuu moni o Ausetalia, moni lava e faamalosia ai finauga ma le tetee.
O alalaupapa e masani ona ita i uo ma fili a le ILWU. Sa itaitagofie ma fa'ama'a'a. Ae e mautinoa lava o ia o se tasi o uo sili ona taua na maua e tagata masani.
Sa le'i i ai Bridges mo se tupe. Na litaea o ia i le 1977 ma se penisione faaletausaga e na o le $15,000, e leʻi sili atu i le $27,000 i le tausaga, e sili mamao atu nai lo le mea na te faia pe ana tumau pea o ia o se tagata faigaluega umi. Sa i ai Bridges ona o lona talitonuga le maluelue i “le tulaga-ma-faila,” e pei ona ia taʻu mai ia te aʻu i se tasi taimi, o se tusitala talavou faavalevalea ma suʻesuʻe - "o le tagata galue malosi, o ai lena! E mafai ona e malamalama i lena mea?”
Na ou malamalama, mulimuli ane. Ma e ui lava o aʻu ma isi i nisi o taimi na fesiligia ai manatu patino o Bridges i mea e manaʻomia e tagata faigaluega, e leai se tasi e mafai ona fesiligia ma le faʻamaoni lana tautinoga ofoofogia, tomai ma le faʻamaoni.
"O le mea autu e uiga i lenei faiga faʻatauvaʻa faʻatauvaʻa," o le tala lea a Bridges, "o le au faigaluega e fatuina le tamaoaiga, ae oi latou e ona, o le mauoa, o loʻo faʻaauau pea ona mauʻoa ae o tagata matitiva e sili atu ona matitiva."
O lana galuega i le olaga atoa, o le suia lea o le tamaoaiga mai i latou e ona ia i latou na foafoaina.
Na amata e Bridges le galuega ma le naunautai i le 1934, ma taʻitaʻia ona uso a tagata umi i se osofaʻiga e faʻatatau i le manumalo moni o aia tatau faʻatasi mai tagata e ona vaa i Sisifo.
"Na fai mai le au e ona vaa e leai," o le tala lea a le tusitala o le talaaga o Bridges o Charles Larrowe, "na fai mai i le kesi loimata, tagata mataala ma kalapu pili o loʻo faʻaaogaina e leoleo na manatu o loʻo latou i luma e faasaga i le pulega faʻa-Komunisi. I luga ma lalo o le gataifale, na liua le matafaga e avea ma malae o le taua.”
E to’asefulu ali’i na maliliu i pulufana a leoleo i le tolu masina o le osofa’iga.
O se tau maualuga, ae i le iʻuga na maua e le au longshore le mea na latou manaʻomia - o le faʻaogaina lelei o le iuni ma le faʻaiʻuga o le faiga lauiloa o le vaevaega o galuega ua taʻua o le "faʻatulagaina." I le taimi muamua, sa vaevaeina galuega e ala i le faafaigaluegaina o pule, e masani ona faafesuiai mo ni faiga faatogafalea mai tamaloloa o loo laina i luga o uafu i taeao uma e alalaga mo galuega.
O lo latou manumalo na maua ai e tagata umi le aia tatau e maua ai tofiga faigaluega e faia e se avefeau iuni filifilia i se fale faigaluega e pulea e le iuni, e faʻaaoga ai se faiga faʻasolosolo e faʻasalalau tutusa le galuega ia i latou.
I totonu o le lua tausaga o le manumalo manumalo, Lou Goldblatt, o le taitai talavou atamai o le faleteuoloa na galulue vavalalata ma le au umi i luga o le uafu, na auai i Bridges. Na latou aumaia vaega e lua i se iuni malosi e tasi i lalo o le fu'a a le Congress of Industrial Organizations fou faatoa faavaeina, ma iu ai ina faalauteleina le pulega a le ILWU i toetoe lava o tagata faigaluega uma i luga o le sami i le talafatai o le Pasefika o le Iunaite Setete ma Kanata.
Bridges ma Goldblatt na faʻaaogaina lo latou malosi malosi e fesoasoani ai e taʻitaʻia le taʻavale a isi iuni CIO e faʻasalalau faʻatasi mai le sami i le tele o isi pisinisi i Sisifo i le taimi na faʻaogaina ai e tagata e ana galuega le aufaigaluega e pei o le tele o mea e fai, ma tuʻuina atu ia i latou se filifiliga itiiti ae ia talia latalata- totogi matelaina ma so’o se isi lava mea e mana’omia e tagata e ana galuega.
E aofia ai ma le faʻasalalauga faʻapitoa na aumaia ai le sui o le ILWU i tagata faigaluega i le tele o ituaiga o Hawaii - e le gata ia i latou i luga o le sami, ae faʻapea foi i latou i faʻatoʻaga ma toetoe lava o isi pisinisi uma i luga o atumotu.
O lena ta'avale na suia ai Hawaii mai se teritori feudal o lo'o pulea e se vaega toaitiiti o mea tau tupe tetele i le tulaga fa'aonapo nei o le tele o tagata, lea o lo'o faia ai e tagata faigaluega ma a latou iuni se matafaioi autu tau tamaoaiga ma faiga fa'apolokiki.
Mo le ILWU, Bridges ma Goldblatt na tusia se faʻavae faʻavae e tulaga ese i le pulega e tuʻuina atu i sui auai. O le tele o fa'avae fa'ale-iuni e tu'uina atu ai i sui e matua'i la'ititi lava i tua atu o le aia tatau e totogi ai pili e fa'afesuia'i mo le tautua o lo'o tu'uina atu ia i latou e le aufaipisinisi mautu a le iuni. Ae o le ILWU faʻavae faʻamaonia e leai se mea taua e mafai ona faia e aunoa ma le palota tuusao o le tulaga-ma-faila.
E leai se tasi e mafai ona avea le tofi o le ILWU vagana ai le palota a le sui auai atoa; e leai se maliliega ma tagata e ona galuega e mafai ona fa'amaonia sei vagana ai le palota a sui uma; e le mafai e le iuni ona faia se tulaga i soo se mea e aunoa ma se faamaoniga o le avea ma sui auai.
Faʻafetai tele i Bridges, o le ILWU foi o se tasi o faʻatasi muamua na faʻapipiʻiina lelei faʻalapotopotoga. O le iuni atonu o le iuni e sili ona silafia e le atunuu. E pei ona faamaumauina saʻo e le tala faasolopito aloaʻia a le ILWU, o le "sili ona tautalatala i totonu o iuni fefaʻatauaʻiga i aia tatau a tagata lautele, saolotoga lautele, soifua manuia lautele, ma le vavalalata faavaomalo, faʻaumatia auupega ma le filemu."
Na tetee malosi le iuni i gaioiga a tagata ofisa o le malo ma isi na taumafai e teena aia tatau faʻavae i le toʻatele - Bridges aofia ai
- e ala i le faʻailogaina oi latou o ni komunisi, faʻavaeina faʻataʻitaʻiga taua e faʻaleleia ai le saolotoga o tagata uma.
O Bridges ma ana au lagolago na faaalu le valu tausaga e tau faasaga i taumafaiga e ave faamalosi o ia i Ausetalia, ma iu ai ina manumalo i se faaiuga a le Faamasinoga Maualuga na mafai ai ona avea o ia ma tagatanuu o Amerika i le 1945.
O le ILWU o se fili mata'utia o le auai o Amerika i Vietnam, e oo lava i le taimi na lagolagoina ai ma le naunautai e le tele o isi iuni le auai. O le iuni ua tutusa lava le tetee i osofaiga ma le nofoia o Iraq ma tetee atu i osofaiga a le malo i saolotoga o tagata lautele i le igoa o le tetee atu i faiga faatupu faalavelave. Ma ua tetee sui usufono i pulega saua i fafo e ala i le mumusu e taulimaina uta o lo o agai mai pe sau mai o latou atunuu.
I le latalata atu i le aiga, na faaaoga ai e le ILWU ana tupe penisione e faatupe ai le fausiaina o fale mautotogi maualalo i le St. Francis Square i San Francisco, o se faataitaiga e matua seasea lava o le mea e ta'ua e le iuni o le “felagolagomai, taugofie, tuufaatasia fale faigaluega.”
Na taʻitaʻia e Harry Bridges le ala i lena ma le tele o isi mea na manuia ai le toʻatele, ma faʻamalosia pea e le tatau ona ave le faʻafetai ia te ia, ae i le tulaga-ma-faila a le iuni, o i latou na "faia le taua, le faʻatulagaina, ma le ta."
E pei ona taʻua e se nusipepa na taʻuleagaina Bridges i lona maliu, "Na ia sailia le mea sili o lalolagi uma e mafai. E sili atu lenei mea ona o ana taumafaiga.”
Puletaofia © 2005 Dick Meister, o se tusitala tuto'atasi i San Francisco na ia fa'asalalau mataupu tau galuega mo le fasefulu tausaga o se tusitala ma fa'asalalauga fa'asalalau, fa'atonu ma fa'amatalaga. ([imeli puipuia], www.dickmeister.com).
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo