Aso Me. O se aso e fa'ailoa ai le o'o mai o le Tautotogo i pese ma siva, o se aso mo tamaiti o lo'o fuga i o latou lauulu e fa'ase'e solo ai ni pole, o se taimi e fa'apaleina ai masiofo Aso o Me.
Ae ose aso foi mo faʻataʻitaʻiga e faʻailoa ai mafuaʻaga o tagata faigaluega ma a latou iuni e pei ona faia i le Aso Sa e taua tele i le mauaina o aia tatau mo tagata faigaluega. O faʻataʻitaʻiga muamua o le Aso o Me, i le 1886, na manumalo ai i le sili ona taua o aia tatau na manumalo ai tagata faigaluega i le aia tatau na sili atu i isi mea uma e le au faʻatupu leipa i le seneturi talu ai:
“Valu itula mo galuega, valu itula mo malologa, valu itula mo le mea matou te mananao ai!”
O le manumalo i le aso faigaluega e valu itula na alu ai ni tausaga o tauiviga faigata, na amata i le ogatotonu o le 1800s. E oo atu i le 1867, ua pasia e le malo feterale, ono setete ma le tele o aai tulafono e faatapulaa ai itula o latou tagata faigaluega i le valu i le aso. E leʻi lelei le faʻamalosia o tulafono ma i nisi tulaga na faʻaumatia e faamasinoga, ae na latou faia se faʻataʻitaʻiga taua lea na iʻu ai i se faʻalapotopotoga malosi lauiloa.
O le gaioiga na faʻalauiloaina i le 1886 e le Federation of Organised Trades and Labor Unions, o se tasi lea o faʻalapotopotoga tetele a le atunuu. Na talosagaina e le feterale tagata faigaluega ina ia feutagai ma o latou fale faigaluega mo le valu itula faigaluega, ma afai e le manuia, ia faia le aso 1 o Me e lagolago ai le manaoga.
O nisi sa soalaupule, o nisi sa savavali ma se isi itu sa faaalia. E silia ma le 300,000 na taia. Ma sa manumalo uma le lagolago malosi, i le tele o aai Chicago, Niu Ioka, Baltimore, Boston, Milwaukee, St. Louis, San Francisco, Pittsburgh, Denver, Indianapolis, Cincinnati, Detroit, Washington, Newark, Brooklyn, St. Paul ma isi.
E silia ma le 30,000 tagata faigaluega na manumalo ile valu itula ile aso ia Aperila. I le aso o Me, o le isi 350,000 tagata faigaluega na savavali ese mai a latou galuega i le toeitiiti 12,000 faʻalapotopotoga, sili atu i le 185,000 o latou na iu lava ina manumalo i latou manaʻoga. O le tele o isi na manumalo a itiiti mai i se fa'aitiitiga o itula faigaluega e o'o atu i le 16 i le aso.
E le gata i lea, o le tele o falefaigaluega na tipiina galuega o le Aso Toʻonaʻi i le afa aso, ma o le masani o le faigaluega i Aso Sa, sa masani ai foi, na lafoaia uma e pisinisi tetele.
“Hurray for Shorter Time,” na faalauiloa mai ai se ulutala i le New York Sun i luga o se tala o loo faamatalaina ai se solo mo le moli o le 25,000 tagata faigaluega na faamamafaina ai gaoioiga e valu itula i Niu Ioka. E lei oo muamua lava le aai i se faaaliga tele.
E le o nusipepa uma sa lagolagoina, peitai. O osofaʻiga ma faʻataʻitaʻiga, na faitioina ai e se tasi pepa, na tutusa ma "komunisi, faʻafefe ma faʻateleina." O le aso e valu itula, na fai mai ai le isi, o le a uunaia ai “le ʻai ma taaloga faitupe, faatupu vevesi, ulavale, ma le onā.”
O le tetee sili na oo mai i le tali atu i faʻataʻitaʻiga na taʻitaʻia e le au anarchist ma vaega faʻaagafesootai i Chicago, o le fatu o le valu itula o gaioiga aso. E toafa tagata tetee na maliliu ma e silia ma le 200 na manunua e leoleo na feosofi atu i o latou vaega, ae o mea na pueina e le au tetee o mea ia na tutupu i le lua aso mulimuli ane i se solo tetee i Haymarket Square. O se pomu na togi i le vaega o leoleo na siomia le sikuea, ma maliliu ai le toʻafitu ma manuʻa ai le 59.
E leʻi maua lava le tagata na togi pomu, ae e toʻavalu taʻitaʻi o le au faigaluega, faʻaagafesootai ma anarchist na faʻailogaina o ni tagata sauā, mataʻutia e ala i le au faʻasalalau ma leoleo na puʻea i luga o se faʻamatalaga manino na latou taupulepule e fasioti tagata. E toafa i latou na tautau, toatasi na pule i le ola a o i ai i le falepuipui, ma le toatolu na faamagaloina i le ono tausaga mulimuli ane e le kovana o Ilinoi o John Peter Altgeld.
Na tali atu le aufaigaluega i le mea ua ta'ua o le Haymarket Riot e ala i le faia o se tetee tetee lea na matua faaleagaina ai le valu itula o le gaioiga o le aso. Ae o le gaioiga o se meafaigaluega faʻatulagaina sili ona aoga mo iuni a le atunuʻu, ma i le 1890 na mafai ai e Peresitene Samuel Gompers o le American Federation of Leipa ona valaau mo "se Aso Faʻava-o-malo o Leipa" mo le valu itula faigaluega aso. O folafolaga faapena na faia e taʻitaʻi faʻaagafesootai ma iuni i isi atunuʻu lea, e oʻo mai i le taimi nei, o loʻo faʻamanatuina le Aso o Me o le Aso faigaluega.
O tagata faigaluega i le Iunaite Setete ma isi atunuu e 13 na faaalia i lena aso o Me o le 1890 e aofia ai ma le 30,000 o i latou i Chicago. Na viia e le Lalolagi Niu Ioka o le "Aso o le Faasaolotoina o Leipa." Sa faapena. Aua na faʻailogaina ai le amataga o se taʻavale e le mafai ona faʻaaogaina lea na iu ai ina faʻavae le valu itula o le aso e fai ma faʻataʻitaʻiga mo le faitau miliona o tagata faigaluega.
Puletaofia 2015 Dick Meister, sa avea muamua ma tusitala faigaluega a San Francisco Chronicle ([imeli puipuia]).
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo