E popole tagata pule pe a pa'ū le faatuatuaga o tagata i faalapotopotoga a le atunuu. E masani ona avea ma amataga o vevesiga lautele, e oo lava i suiga.
Ole mafuaaga autu lea ole palemia Peretania Rishi Sunak folafola, i le feagai ai ma le mamafa o le mamafa i luga o le mataupu tau lafoga o Nadhim Zahawi, taʻitaʻifono o le Conservative Party ma sa avea muamua ma Chancellor o le Exchequer, e faapea:
'O le amiosa'o ma le tali atu e taua tele ia te au.'
O le mea moni, o se faʻamatalaga mataʻutia ona o le Tory party ua aʻafia i faʻalavelave e le gata, taufaasese ma mala i tausaga talu ai nei.
I le taimi nei, o le BBC, o le malosi o tulaga taua a Peretania - e le gata i lea, o lona tulaga taʻutaʻua i le lalolagi e avea o se tagata e tuʻuina atu tala fou - ua atili faʻaleagaina e ala i faʻaaliga o le taʻitaʻifono o le BBC Richard Sharp ua fesoʻotaʻi ma se £800,000 nonogatupe a le tagata lava ia faia ia Boris Johnson, sa avea ma palemia.
I ni nai vaiaso talu ona tu’ua’ia le fesoasoani a Sharp ia Johnson e fa’amautu se maliliega fa’amaonia nogatupe, na fa’ailoa ai loa o ia o le filifiliga a le malo e fa’auluulu i le BBC. Faʻailoa le tele o faʻamatalaga talu ai nei e tusa lava pe leʻi auai saʻo Sharp i le faʻatulagaina o le nonogatupe, 'e taua le manatu', e pei ona taʻu atu e le BBC stalwart David Dimbleby i le BBC News (faatalanoaga, News i le Ten, 23 Ianuari 2023).
I se tasi taimi, sa avea Sharp ma pule o Sunak i Goldman Sachs investment bank. A o PM, na feiloai Johnson ma Sharp ono taimi – sili atu nai lo se isi lava pulega fa'asalalau e le fa'asalalau; tasi e sili atu nai lo Rupert Murdoch. E le gata i lea, aʻo leʻi avea ma Taʻitaʻifono o le BBC, na foaʻi atu e Sharp le £ 400,000 i le pati Tory.
E pei o le BBC lipotia o lona taitaifono:
'O Mr Sharp e nafa ma le lagolagoina ma le puipuia o le tutoatasi o le BBC, ma faʻamautinoa e faʻataunuʻu lana misiona e faʻailoa, aʻoaʻo ma faʻafiafia.'
E leai se mea e va'ai iinei, tagata.
Ae o le popolevale i le vasega o pulega e moni. Penny Mordaunt, le taitai Tory o le Commons, talu ai nei na fai mai ai se mea e latalata i se iloiloga moni o le setete o le atunuu. I se lauga i le Inisetiute mo fonotaga a le Malo i Westminster, sa ia lapatai e faapea:
'O le to'atele o tagata e manatu e le aoga mea...mo i latou e laiti, e foliga mai e fa'asese le faiga atoa ia i latou.'
Fai mai Mordaunt, e pei ona tatau ai, na malamalama Sunak i le taua o le 'faatuatuaina e tagata lautele o se metric'. Ae na ia lapataia foi e faapea:
'O le fa'aauauina ma le manuia o faiga fa'a-Kapitalisi ma faiga fa'atemokalasi o lo'o tautau i le paleni.'
O upu mataina ia a se minisita o le Kapeneta. O se vaaiga e seasea maua o le faamaoni, e tusa lava pe mo le tele o mafuaʻaga faʻapitoa: o le tuʻuina atu o le faʻasesega o le tali atu i popolega o tagata ina ia mafai ai ona taofimau i le pule. I lea lava fonotaga, na saunoa ai Lisa Nandy, le failautusi o le Labour 'level up', o 'galu o le vevesi faaupufai' na lagona i Peretania o 'leo o tagata o loʻo manaʻo e pulea lo latou lava taunuuga.' Fai mai Nandy 'ua leva ona te'a le taimi mo 'alofaga' ma o le fa'aleaogaina o le tamaoaiga o le 'na'o le ala lea e alu ese ai mai le le mautonu o le atunuu'.
O ni upu lelei fo'i fa'aupuga. Ae o le manatu o le a le mafai ona liua i latou i faiga faʻavae, faʻavae-le loloto o loʻo matuaʻi ese mai le faʻatautaia o kamupani, faʻaleagaina paneta-faʻaumatia taimi pupuu e faigata ona talitonuina pe a iai Nandy i totonu o le Shadow cabinet taʻitaʻia e. fa'avae stooge Sir Keir Starmer. O ia lava, e le gata i lea, o ia lea e ta'uleagaina vavae lona sefulu 'socialist' palota tautoga ina ua avea o ia ma ta’ita’i o le Leipa, o lo’o faia le tele o mea e fa’aumatia ai le manuia lautele ma le talatu’u na tu’ua e Jeremy Corbyn, o lē na muamua atu ia te ia.
Ae fa'amoemoe o le a tula'i mai le tele o tautalaga fa'aola e tasi a'o taumafai le au faipule ma ta'ita'i pisinisi e fa'afilemu tagata lautele i le feagai ai ma faigata ogaoga, taua o taua ma le pa'u o agafesootai. O le mea moni, o nisi taimi o faiga fa'apolokiki e na'o le mata'utia ma le le fa'amagalo i lona saua.
Manatua le tagata matua o le Holocaust na sao mai le faʻasagatau ma le lototele i le Failautusi o le Aiga Suella Braverman i se fonotaga faʻalauaʻitele i le amataga o lenei masina. 83 tausaga o Joan Salter taʻu Braverman o lana gagana inoino ia i latou e sosola ese mai sauaga i le fale e i ai taunuuga:
'O a'u o se tamaitiiti na sao mai le Holocaust. I le 1943, na faamalosia ai aʻu ou te sola ese mai i loʻu nuu fanau i Peleseuma ma ui atu i Europa ua malepelepe i taua ma vasa mataʻutia seʻia oo ina mafai ona ou sau i Peretania i le 1947.
'Pe a ou fa'alogo atu ia te oe o lo'o fa'aaoga upu e faasaga i tagata sulufa'i e pei o "'au'au" ma se "osofaiga", ou te manatua ai le gagana na fa'aaogaina e fa'aleagaina ai le tagata ma fa'amaonia ai le fasioti tagata o lo'u aiga ma le faitau miliona o isi.'
Ma le maasiasi, na tali atu ai le Failautusi o le Fale:
'Ou te le faatoese atu mo le gagana na ou faaaogaina e faailoa ai le fua o le faafitauli.'
O le tali mālūlū a Braverman na oo lava i le patipati a le aofia. Ina ua viral le vitio o lenei fesuiaiga, o le Ofisa o le Fale Fesiligia mo ia e ave i lalo (e tumau pea i le taimi o le tusitusi).
I se faatalanoaga mulimuli ane, Ms Salter faamamafaina lona manatu:
'Ou te lagona le malosi o le Holocaust na iu i tolauapiga oti ae na amata i upu, faatasi ai ma isi tagata Iutaia, tuuaia i latou mo faafitauli uma i Siamani, ma ou te fefe ona o amioga ma upu a lo matou failautusi o le aiga e matua leaga lava, tutusa tele.'
Na faailoa mai e le tagata fai faamatalaga faapolokiki o Umair Haque, o lenei mea na tupu o se faailoga o le 'le pa'ū Peretania'. O ia matauina:
'O le setete lea o Peretania i aso nei. O le mea tonu lea e i ai le atunuu. Ua taʻu atu e le malo i latou na sao mai le Holocaust, ia patipati ma patipati. Afai e le malulu, ou te le iloa po o le a.'
Na faaauau le saunoaga a Haque:
'E leai se tasi e tatau ona togafitia se tagata na sao mai le Holocaust e peiseai latou te le iloa le mea o loʻo latou talanoa ai pe a oʻo mai i le faʻatupuina o fascism. O lenei mea na tupu e foliga mai o le tetee i le Semitism. O le xenophobia. E sili atu le iloa e le malo o Peretania nai lo ... tagata na sao mai le fasiotiga sili o le talafaasolopito? Mata'utia? E mafai ea e se tasi ona talia lena mea e talafeagai, mafaufau lelei, pe amio lelei? Pe a fai mai se tagata na sao mai le Holocaust, leotele, e, ua amata ona faamanatu mai ia te aʻu le mea na ou sao ai ... e saʻo ea le ... le amanaiaina ... faʻaitiitia ... moli kasa ... i latou? Pe le o se faamaoniga ea lena e faapea ua i ai se mea ua matua'i faaletonu lava i totonu o se sosaiete?'
O le tele o faamaoniga o le faaleagaina o le Malo 'United' o se mea lata mai nei fa'asalaga fa'asala e le Human Rights Watch (HRW) i lana Lipoti a le Lalolagi 2023. O le malo o Peretania na 'sa'ili pea e fa'aleagaina ma fa'aleagaina le puipuiga o aia tatau a tagata i le 2022'. Yasmine Ahmed, UK faatonu i HRW, fai mai o le tausaga talu ai:
'Na vaaia le osofaʻiga sili ona taua i puipuiga o aia tatau a tagata i Peretania i le tele o tausaga. Mai lau aia tatau e tete'e ai e oo atu i lou mafaia e fa'amauina fa'alapotopotoga, o aia tatau fa'avae ma fa'ato'a manumalo o lo'o fa'amavaeina fa'asolosolo.'
O le malo o Tory e iai:
'fa'aofia tulafono e aveesea ai aia tatau a tagata su'esu'e sulufa'i ma isi tagata vaivai, fa'amalosia le fa'ate'aina o tagata palota, fa'atapula'aina le va'aiga fa'a-fa'amasinoga o gaioiga a le malo, ma tu'uina atu fa'atapula'a fou i le aia tatau e tete'e filemu ai.'
Ae sili atu ona leaga:
'A'o fa'ate'aina nei aia tatau, sa matua lavea ai le Malo Tele i se fa'alavelave tau-taulaga, ma o'o atu le tau i le 11.1 pasene i le fa'ai'uga o Oketopa ma fa'amaumauga aloa'ia o lo'o fa'aalia ai o aiga e maualalo tupe maua na lagona le le tutusa le a'afiaga o le si'itia o le malosi. ma tau o meaai.'
Ma le isi:
'O le musu o le malo e toe suia se saogalemu lautele tipi faia i le 2021, ma se faasilasilaga ia Novema 2022 e faapea o le a le siitia le lagolago mo le saogalemu lautele e faafetaiaʻia le tau o le tau seia oo ia Aperila 2023 soli aia tatau i le saogalemu lautele ma i se tulaga talafeagai o le soifuaga. [la matou faamamafa]'
Mai a matou su'esu'ega i le Lexis news database, e foliga mai e leai se fa'asalalauga o le lipoti a le HRW i luga o nusipepa a le atunu'u. E mautinoa lava e leʻi maua se faʻailoga o se tali a le malo o Peretania i le faʻasalaga a le HRW i le atunuʻu.
Ole Gaoioiga Fa'atamaoaiga Sili ona 'Taua' ole Ecocide
Ae o le mataupu pito sili ona leaga ua le mafai e le malo o Peretania ona taulimaina ma le faʻamaoni o le faʻalavelave faʻafuaseʻi o le tau. O lona tulaga mata'utia le leai o se ta'utinoga e fo'ia le fa'afitauli o le tau o lo'o fa'ata'ita'ia e ana faaiuga i le masina na te’a nei e tatala ai le ulua’i la’u koale fou i totonu o le atunu’u i le 30 tausaga i Cumbria. O loo i ai isi faataitaiga. A o talimalo Peretania i le UN Climate Summit COP26 i Glasgow i le 2021, na filifili e le auai i se se soofaatasi a atunuu tauto e taofi galuega fou suauu ma kesi. I le taufaaiuiuga o lena lava tausaga, sa i ai lipotia na tuuina atu e le malo o Peretania i le alamanuia suauu ma kesi £13.6 piliona i fesoasoani talu mai le sainia o le maliega o le tau i Paris i le 2015. (O le maliega a Paris o le faatapulaaina o le vevela o le lalolagi i lalo ifo o le 2 tikeri Celsius, sili atu i le 1.5 tikeri, pe a faatusatusa i le tulaga muamua alamanuia.)
O Peretania faatoa uma ona faia se ta'amilosaga fou laiseneina a le Sami i Matu mo kamupani suau'u ma kesi, e 115 tauofoga. O le fa'amoemoe fa'atatau o le:
'ia fa'ateleina le gaosiga o le suavai i totonu o le atunu'u a'o fa'ate'a e Europa le suau'u a Rusia.'
O loʻo faʻamoemoe le malo e atiaʻe Rosebank, o lo'o i matu i sisifo o Shetland, atonu o le suau'u ma kesi sili ona tele e le'i atia'e i le Sami i Matu. E manatu e faaluaina le tele o le fefinauai Cambo atinae, ma e mafai ona gaosia toetoe lava 70,000 paelo o suauu i le aso i lona tumutumuga.
O le Scottish Green Party e tetee i le atinaʻe, matauina:
'Rosebank o se fa'alavelave tau le tau o lo'o fa'atali e tupu, ua uma ona tatou o'o i le tulaga sa tatau ona tatou o ese mai le suau'u ma le kesi, ae o Westminster o lo'o fa'aluaina i lalo ... E le mafai ona tatou iloa lo tatou gafatia fa'afouina pe a tatou noatia i se Tory malo e sili atu le popole i tupe mama a ana uo i le gaosiga o suauʻu faʻasolosolo nai lo lo tatou siosiomaga.'
O nei mea uma o loʻo tupu e ui lava i le fa'ailoga mata'ina e ala i le si'osi'omaga - e pei o le Extinction Rebellion, Just Stop Oil and Insulate Britain - i le fa'atuputeleina o popolega lautele i le tau. Dr Oscar Berglund, o se faiaʻoga i faiga faʻavae lautele ma agafesootai faavaomalo i le Iunivesite o Bristol o loʻo suʻesuʻeina le suiga o le tau ma le Faʻasalaga Rebellion (XR) fai:
'E taua le manatua o mea na ausia e [XR]. O tagata lautele o Peretania e sili atu ona popole i suiga o le tau nai lo le taimi muamua, o se aafiaga tumau. Le fa'afefea ona talanoa i suiga o le tau i totonu o sosaiete ua suia mo le lelei ma ua fa'aitiitia ai le teena o suiga o le tau.'
I le lautele lautele, tolu i le fa tagata ua vaʻaia nei suiga o le tau o se faʻamataʻu tele, e tusa ai ma le 2022 suʻesuʻega e silia ma le 24,000 tagata i atunuu e 19 e le Pew Research Center.
A aotelega o le setete o le tau o le lalolagi i le 2022, saunia e le upega tafaʻilagi aloaia Carbon Faʻapuʻupuʻu, ua faaalia ai le tele o faamaumauga fou na faia i le tausaga talu ai. E aofia ai:
- Kasa o le fale lanumeamata: Na o'o le fa'atumauina o fa'amaumauga mo le carbon dioxide, methane ma le nitrous oxide.
- O le vevela o luga: O le va o le lima ma le ono tausaga sili ona mafanafana i faamaumauga mo le vevela o le fogaeleele mo le lalolagi atoa, i le va o le 1.1C ma le 1.3C luga aʻe. muamua-alamanuia tulaga i fa'amaumauga eseese o le vevela. O le valu tausaga talu ai o le valu tausaga sili ona mafanafana talu ona amata faʻamaumauga i le ogatotonu o le 1800s.
- Faamafanafana i luga o eleele: O le tausaga sili ona mafanafana i faamaumauga i atunuu e 28 - e aofia ai Saina, Farani, Siamani, Aialani, Italia, Niu Sila, Potukale, Sepania ma Peretania - ma i nofoaga e 850 miliona tagata e nonofo ai.
- O le vevela o le sami: O le tausaga sili lea ona mafanafana i faʻamaumauga mo le vevela o le sami, lea na faʻateleina i le va o le 2021 ma le 2022.
- Mataʻutia o le tau: 2022 na vaʻaia ai le vevela tele i Europa, Saina, Initia, Pakisitana ma Amerika i Saute, faʻapea foʻi ma lologa mataʻutia i Pakistan, Pasila, Aferika i Sisifo ma Aferika i Saute.
- Si'itia o le suasami: Na o'o le maualuga o le suasami i fa'amaumauga fou, fa'atasi ai ma le fa'avavevave iloga i le tolu sefulu tausaga talu ai.
Ia Aperila 2022, na lomia ai e Carbon Brief se faʻamatalaga loloto fuafuaga o le 1,300 tusitala nusipepa a Peretania i luga o le tau talu mai le 2011. O a latou suʻesuʻega na faʻaalia ai o le numera o faʻasalalauga e manaʻomia le tele o gaioiga e foia ai suiga o le tau na faʻateleina i le va o le tolu tausaga. O lenei mea na atagia ai le faateleina o le lautele o tala fou o le autu. Ae ui i lea, o mea taua na maua mai a latou suʻesuʻega e leai se mea e uiga i le fua ma le faanatinati o faʻafitauli o le tau na faʻatalanoaina lelei e le aufaasālalau a Peretania.
O le au tusitala o Mark Hertsgaard ma Kyle Pope, na faavaeina faatasi Ufiufi o le Tau nei, ia faasino atu o le mea moni, o le aufaasālalau e ae o le tele lava e le mafai ona faailoa atu le faanatinati o le faaletonu o le tau:
'Ina ia fa'ailoa atu i le au fa'alogo e fa'apea o lo'o osofa'ia moni lava le malo, e tatau ona tele atu tala o le tau, fa'asalalauina le tele o tala - ae maise pe fa'afefea ona a'afia le tau, tamaoaiga, faiga fa'apolokiki ma isi vaega o le olaga - ma fa'atautaia na tala i. o le pito i luga, ae le o le pito i lalo, o se itulau autu poʻo se faʻasalalauga. O lipoti o talafou e tatau foi ona tautala sili atu ona manino, e faailoa mai ai suiga o le tau o se taufaamata'u mata'utia ua lata mai.'
Na'o le Taofi Suau'u faia fa'amatalaga tutusa:
'I le 2023, ua oʻo i le taimi mo i latou o loʻo galulue i le aufaasālalau e sili atu nai lo le taʻu mai ia i matou e uiga i le talepeina o le vevela, lologa ma lamala. Ua oo i le taimi e alalaga ai pe aisea ua tupu ai lenei mea ma le uiga o le a mo i tatou uma o loo ola i aso nei. O le tetee atu i tagata lautele o lona uiga o le faafeagai ma aia tatau, o le faia o polofiti, ma le taupulepulega a i latou uma o loo i le totogi o pisinisi suauu.'
O le mea moni, o se tasi o mea mata'utia i tua atu o le fa'afitauli o le tau e iai ua leva ona iloa o le paneta o le a vevela matautia e aunoa ma se gaioiga ogaoga ma le mataʻutia. O le mea moni, liki pepa i totonu faʻaalia lea, i le vaitau o le 1970, na valoia saʻo ai e saienitisi i le suauʻu tele Exxon (ona Esso) le siitia o le vevela o le lalolagi.
Geoffrey Supran i le Iunivesite o Harvard, faʻatasi ai ma ana uo, suʻesuʻeina pepa faʻasalalau uma o loʻo avanoa lautele ma lomiga suʻesuʻega na faʻaalia e le kamupani i le va o le 1977 ma le 2014. Na latou faʻamutaina e faapea:
'O saienitisi lelei [i Exxon] na fa'ata'ita'i ma valoia le vevela o le lalolagi ma le tomai fa'ate'ia ma le sa'o, ae na'o le kamupani e fa'aalu le isi lua sefulu tausaga e fa'afitia ai lena lava saienisi o le tau.'
O le le faamaoni solitulafono o lenei faiga e mafua ai le talitonuga, faatasi ai ma le tele o le oti o le tele o ituaiga, atonu o le tagata lava ia, o le taunuuga e ono tupu. I le taimi nei, o le tausaga na tea nei, sa agai i ai kamupani suauu tupe mama e toetoe lava $200 piliona.
E pei o Umair Haque taua:
'E le'o toe fa'apena le tulaga fa'a-Kapitalisme. O lea la ua i'u i le tulaga faa-kapitalisme.'
Na ia faaauau:
'O lenei ua tatou i ai i se tulaga o le kapitalisme lea o faalapotopotoga tonu lava e nafa ma le faaumatiaina o le ola i luga o le paneta o le lalolagi ma mafua ai le faaumatiaga tele - o se tasi o na o le lima muamua i le talafaasolopito loloto uma, piliona o tausaga - o loo faia le talepeina o faamaumauga. , o tupe mama mata'utia. I se isi faaupuga, ua tatou i ai nei i le tulaga o le faiga faavae o le malo lea e sili ona “taua” gaoioiga i le tamaoaiga o le…ecocide.'
Economist ma sa avea muamua ma faipule o Yanis Varoufakis, o le na faamavae lauiloa mai lona tofiga o le minisita o tupe a Eleni i le 2015, tuʻu faʻamalosi i se fou faʻasologa faʻasologa:
'A le o le tatou agai i tua atu o faiga faavae - pe tatou te oti.'
O le Alofa, Faamoemoe ma le Maofa
E pei ona tatou faia muamua taua, o le tele o saienitisi o le tau - e aofia ai tagata matutua, sa faʻaeteete muamua - o loʻo faʻaalia o latou popolega i le faʻateleina o le mafatia. Ae atonu e itiiti lava, tuai tele.
Na faate'a talu ai nei mai le Oak Ridge National Laboratory le ali'i su'esu'e o le tau a Amerika, Rose Abramoff, ina ua una'ia le au saienitisi e faia ni gaioiga i suiga o le tau. O ia Na tusia e i le New York Times:
'I le fonotaga a le American Geophysical Union ia Tesema, a'o le'i tu'u atu le au failauga i le tulaga mo le fono tele, sa ma tatalaina ma lo'u uso a saienitisi o le tau o Peter Kalmus se fu'a e faitauina "O fafo o le fale suesue ma agai atu i auala." I ni nai sekone ae le'i saeia le fu'a mai o tatou lima, sa matou aioi atu i a matou paaga e faaaoga lo latou malosi e avea ma saienitisi e fafagu ai tagata lautele i luga o le paneta ua mate.'
Na faaopoopo e Abramoff:
'Ua taumafai le sosaiete fa'asaienisi e tusia ni lipoti fa'amaoni mo le tele o tausaga, e aunoa ma se fa'aitiitiga o le kasa oona mai suau'u fa'atosina e fa'aalia ai. Ua oo i le taimi e faataitai ai se mea fou. E tatau ona tatou galulue e suia le aganuʻu a tatou faʻalapotopotoga, faʻamaoni e uiga i o tatou tulaga taua, fautua mo le faʻamasinoga tonu o le tau ma faʻataʻitaʻiga. O fa'ata'ita'iga tetele e fa'aoso i tua'oi o le poto ma le sa'o. E mata'utia, fe'avea'i, upu leaga. Ae a latou galulue, e suia le lalolagi.'
O se tasi la'asaga la'ititi ae taua o le fa'asa lea o kamupani suau'u fa'atosina mai le fa'auluina o tamaiti a'oga e ala i auaunaga tau matata a le iunivesite. O lo'o iai nisi manuia i Peretania, faatasi ai ma isi iunivesite e tolu ua auai nei i le tapu. O le Iunivesite o Arts London, Iunivesite o Bedfordshire, ma le Wrexham Glyndwr University ua mulimulitaʻia le faʻataʻitaʻiga na faia e Birkbeck, Iunivesite o Lonetona, lea na muamua faʻaaogaina se faiga faʻavae auaunaga tau galuega e leai ni fossil ia Setema talu ai.
O le vaega o loʻo taʻitaʻia e tamaiti aʻoga People & Planet, lea o loʻo galulue i le tele o iunivesite, fai mai o iunivesite o loʻo 'faʻamalosia kamupani sili ona nafa ma le faʻaleagaina o le paneta', ae o le faʻafitauli o le tau o le 'faʻamatalaga taua o le tele o olaga o tamaiti aʻoga' .
O loʻo faʻaauau uma le tetee o le tau faataamilo i le lalolagi. I Siamani, ua gaogao le nuu o Lützerath mai ona tagata e fai le ala mo le koale Garzweiler. Ua tu'uina atu leoleo e faasaga i tagata tetee o loʻo taumafai e taofi pe faʻagesegese le faʻalauteleina o le maina.
O vitio na faʻaalia ai le maua e leoleo pipii i le palapala a o taumafai e tutuli ese le au tetee. I tua atu o tala malie a Monty Pythonesque, e ui i lea, sa i ai le savali ogaoga fa'aalia e Just Stop Oil:
'Tuu atu i leoleo galuega valea ma o le a latou foliga valea - ma le taumafai e faʻamalosi le faitau selau o tagata tetee mai se nuʻu, ina ia mafai ona faʻaumatia e se maina koale e valea.
'Ae o faipule o loʻo unaʻia le tele o suauʻu faʻasolosolo e sili atu le leaga nai lo le valea. E fasioti tagata.'
O le a le mea e faaosofia ai nei tagata tetee totoa o le tau, i le tele o taimi fa'atauemu i e ala i le 'auala masani' ala o faasalalauga e pei o le 'sesē', 'manatu', 'valea' pe sili atu ona leaga? O Louise Harris o le 24-tausaga-le-matua Just Stop Oil activist na aʻe i luga o se gantri i luga o le M25 ia Novema talu ai. A o iai iina, sa ia faia se aioiga malosi mo le malo o le tau i le a vitio lea na va'aia lautele. Ina ua uma ona pueina faapagota o ia, sa ia faaaluina aso e valu i le falepuipui.
ia Na tusia e talu ai nei:
'Na ou lagona le lagona i lena vitio, aua o le leiloa o loʻu ola i lima o loʻu lava malo, o se lagona faʻalagona ia te aʻu. O le iloaina atonu o le a ou le ola i le silia ma le 40 tausaga, ona atonu e le lava meaai po o vai, o se lagona ia te au. O le iloaina o tamaiti e fananau mai i aso nei e mafai ona ola aʻe i se lalolagi e tumu i taua ma feteʻenaʻiga - ae le o filifili daisy, talie, ma taaloga - o se lagona ootia mo aʻu.'
Na faaopoopo atu Harris:
'Na amata ona ou tagi, ma le mea ua ou iloa nei o le faanoanoa.'
I le aʻa, o le faʻaosofiaga mo lana gaioiga o le tau o le alofa mo tagata, ola ma le paneta:
'Aua a e lagona le alofa, e te faia tulaga lamatia. A e lagona le alofa, e te tau. A e lagona le alofa, e te tuu mea uma e te maua i luga o le laina - e teu ai.'
O se feʻau malosi lenei ma e tatau ona manatua pe a osofaʻia i tatou e upu moni faigata e uiga i le tulaga o lo tatou paneta. O le tusitala Ausetalia ma le au suʻesuʻe faaupufai Caitlin Johnstone na faʻatautaia lenei autu i se vaega talu ai nei:
'E masani ona ou faalogo i tala e uiga i le faanoanoa tele o le aʻoaʻoina o le mea moni e uiga i le mea moni o loʻo tutupu i totonu o lo tatou sosaiete ma lo tatou lalolagi… E masani ona fesiligia aʻu mo se fautuaga i le auala e faʻaauau ai pea pe a foliga mai e leaga mea uma.'
Fai mai o ia:
'E masani ona ou fai atu se mea e uiga i le taua o galuega i totonu, faʻamaloloina o faʻalavelave tuai ma faʻamamāina le tele o faʻasesega e faʻasese ai lo tatou manatu i le mea moni. Ma i se tulaga patino e moni; o na galuega e te maua ai se faavae o le filemu i totonu e te galue ai ma se vaaiga manino e faigofie ai ona e vaai atu i le taufaaleaga.'
Ona faaopoopo lea e Johnstone:
'Ae pe a mafaufau i ai, ou te manatu o le paleni pe a feagai ma upumoni faigata e sau foi mai se faavae sili atu ona faigofie: o loo i ai pea le faamoemoe, ma o loo i ai pea le ofo.'
E pei ona matauina e Johnstone, e le mafai ona tatou fai atu Mautinoa o le a le mea e tupu. E le mafai ona tatou mautinoa lena mea leai se mea e mafai ona foia pe faaleleia le faalavelave ua tatou i ai.
O le saienitisi o le tau o Bill McGuire saunia vaaiga taua i le taua o le le fiu:
'O le toilalo o le faiga a le Cop e taofia ai le taunuu mai o tulaga Hothouse Earth e le faapea ua uma, ua leiloa le taua. E mamao ese mai ai. I luga a'e ma tua atu o le 1.5C, o le 0.1C uma e si'itia ai le vevela o le lalolagi e mafai ona tatou taofia e avea ma tulaga ogaoga; o tone uma o le carbon dioxide poʻo methane e mafai ona tatou puipuia le faʻamamafaina e avea o se manumalo taua. O le iloaina o le lalolagi o le a tatou tuʻuina atu mo a tatou fanau ma a latou fanau e mautinoa lava e leaga, e tatau ona faʻamalosia i tatou e faia mea uma i lo tatou malosi e faʻamautinoa ai tatou te le oʻo atu i tua atu o le 2C faʻailoga, faʻatagaina le vevela o le lalolagi e faʻaauau pea seia oʻo. e le mafai ona alofia le vevesi ole tau.'
O lea la, e i ai lava se mafuaaga e faaauau ai pea; e taumafai e fa'aitiitia mea leaga nai lo se isi lava mea. I le taimi nei, o loʻo i ai le alofa ma le faʻamoemoe ma le ofo i le matagofie ma le togafiti faʻataulāitu o tagata ma le lalolagi o loʻo siomia ai i tatou.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo