Punavai: Inisetiute Faasalalau Tutoatasi
O le Peresitene o Bolivia o Evo Morales na faatoilaloina i se osofaiga a le militeri ia Novema 10. Ua i ai nei o ia i Mekisiko. A o leʻi tuua e ia le tofi, sa auai Morales i se galuega umi e aumai ai le tamaoaiga ma agafesootai faatemokalasi i lona atunuu ua leva ona faʻaaogaina. E taua le manatua o Bolivia na mafatia i se faasologa o osofaʻiga, e masani ona faʻatautaia e le militeri ma le oligarchy e fai ma sui o kamupani vaʻavaʻa. I le taimi muamua, o kamupani apa nei, ae ua le toe avea le apa ma taulaiga autu i Bolivia. O le sini autu o le tele o le teuina o lithium, e taua tele mo le taavale eletise.
I le 13 tausaga talu ai, na taumafai ai Morales e fausia se isi sootaga i le va o lona atunuu ma ana punaoa. E le'i mana'o o ia e fa'amanuiaina e kamupani va'ava'ai maina, ae ia manuia lona lava faitau aofa'i. O se vaega o lena folafolaga na ausia ina ua faaitiitia le tulaga mativa o Bolivia, ma ona ua mafai e le faitau aofaʻi o Bolivia ona faʻaleleia ana faʻailoga lautele. O le fa'aatunuu o alagaoa fa'atasi ma le fa'aogaina o ana tupe maua e fa'atupe ai le atina'e fa'aagafesootai ua tele sona sao. O uiga faaalia o le malo o Morales agai i kamupani faavaomalo na maua ai se tali malosi mai ia i latou, o le toatele o i latou na ave Bolivia i le faamasinoga.
I le gasologa o nai tausaga ua tuanaʻi, sa tauivi Bolivia e faʻatupu tupe faʻafaigaluega e atiaʻe ai le lithium i se auala e toe faʻafoʻi mai ai le tamaoaiga i totonu o le atunuʻu mo ona tagata. Fai mai le Sui Peresetene o Morales, Álvaro García Linera, o le lithium o le "suauʻu e fafaga ai le lalolagi." Sa le mafai e Polivia ona faia ni fefa'ataua'iga ma kamupani i Sisifo; na filifili e faipaaga ma kamupani Saina. O lenei mea na faʻaleagaina ai le malo o Morales. Na savali i totonu o le Taua fou i le va o Sisifo ma Saina. O le osofaʻiga faasaga ia Morales e le mafai ona malamalama e aunoa ma se tepa i lenei faʻalavelave.
Sa le mafai e Polivia ona faia ni fefa'ataua'iga ma kamupani i Sisifo; na filifili e faipaaga ma kamupani Saina. O le mea lea na fa'aletonu ai le malo o Morales. Na savali i totonu o le Taua fou i le va o Sisifo ma Saina. O le osofaʻiga faasaga ia Morales e le mafai ona malamalama e aunoa ma se tepa i lenei faʻalavelave
Fete'ena'i ma Kamupani Transnational
Ina ua maua e Evo Morales ma le Movement for Socialism le pule i le 2006, na vave lava ona taumafai le malo e faʻaumatia le tele o tausaga o le gaoi e kamupani faʻapisinisi i fafo. Na faoa e le malo o Morales le tele o galuega eliina a kamupani sili ona malolosi, e pei o Glencore, Jindal Steel & Power, Anglo-Argentine Pan American Energy, ma South American Silver (lea ua taʻua nei o TriMetals Mining). Na lafo mai ai se feau e faapea o le pisinisi e pei ona masani ai o le a le toe faaauauina.
Ae ui i lea, o nei kamupani tetele na faʻaauau pea a latou galuega-faʻavae i luga o konekarate tuai-i nisi o vaega o le atunuʻu. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le kamupani faʻasalalau a Kanata i Saute Amerika Silver na fausia se kamupani i le 2003 - aʻo leʻi oʻo mai Morales i le pule - e maina le Malku Khota mo siliva ma le indium (o se uʻamea e seasea faʻaaogaina i televise mafolafola). O le South American Silver na amata ona faʻalauteleina lona aapa atu i ana faʻatagaina. O le fanua lea na ia fai mai na nofoia e tagata Bolivians, oe na finau e faapea o le kamupani o loʻo faʻaumatia ona nofoaga paia faʻapea foi ma le faʻalauiloaina o se siosiomaga o sauaga.
I le aso 1 o Aokuso, 2012, o le malo o Morales—e ala i le Tulafono Sili Nu. 1308—na faaleaogaina le konekarate ma South American Silver (TriMetals Mining), lea na sailia ai le faamasinoga faavaomalo ma taui. Malo o Kanata o Justin Trudeau-o se vaega o le tuleiga lautelee fai ma sui o kamupani maina a Kanata i Amerika i Saute-ua tuuina atu se aofaiga tele o le mamafa i Polivia. Ia Aukuso 2019, na faia ai e TriMetals se feagaiga ma le malo o Bolivia mo le $25.8 miliona, e tusa ma le tasi vaesefulu o le mea na ia manaʻomia muamua e fai ma taui.
O Jindal Steel, o se kamupani faakomepiuta a Initia, sa i ai se konekarate tuai e la'u ai le uamea mai Bolivia El Mutún, o se konekarate na taofia e le malo o Morales i le 2007. Ia Iulai 2012, na faamuta ai e Jindal Steel le konekarate ma sailia le faamasinoga faavaomalo ma taui. mo ana tupe teu faafaigaluega. I le 2014, na manumalo ai le $22.5 miliona mai Polivia i se faaiuga a Paris-based International Chamber of Commerce. Mo se isi mataupu faasaga ia Bolivia, na manaʻomia e Jindal Steel le $ 100 miliona i le taui.
Na faoa e le malo o Morales ni fale se tolu mai le kamupani su'esu'e transnational mining Glencore; o nei mea e aofia ai se eli apa ma le zinc faapea foi ma fale faumea e lua. O le aveesea o le maina na faia ina ua uma ona feteʻenaʻi le lala o Glencore ma tagata eliina.
O le mea sili ona malosi, na molia ai e le Pan American le malo o Bolivia mo le $ 1.5 piliona mo le aveesea o le kamupani Anglo-Argentinian i le gaosiga o le kesi natura Chaco e le setete. Bolivia na nofoia mo le $ 357 miliona i le 2014.
O le fua o nei totogi e telē tele. Sa faapena fuafuaina i le 2014 o tupe totogi a tagata lautele ma tagata tumaoti na faia mo le faʻaatunuu o nei vaega autu e tusa ma le $ 1.9 piliona (o le GDP o Bolivia i lena taimi $ 28 piliona).
I le 2014, e oo lava i le tupe Times malilie o le fuafuaga a Morales e leʻi matua talafeagai. "O le faʻamaoniga o le manuia o le faʻataʻitaʻiga tau tamaoaiga a Morales talu mai lona pule ua faatoluina le tele o le tamaoaiga a'o fa'ateleina fa'amaumauga fa'aagaaga mai fafo.”
Lithium
O faʻaagaga autu a Bolivia o loʻo i totonu o le lithium, lea e manaʻomia mo le taʻavale eletise. Fai mai Bolivia o loʻo i ai le 70 pasene o faʻaagaga lithium a le lalolagi, tele i totonu o le masima masima Salar de Uyuni. O le lavelave o le mining ma le gaosiga o lona uiga e le mafai e Bolivia ona atiaʻe le gaosiga o le lithium na o ia. E manaʻomia ai tupe, ma e manaʻomia ai le tomai.
O faʻaagaga autu a Bolivia o loʻo i totonu o le lithium, lea e manaʻomia mo le taʻavale eletise. Fai mai Bolivia o loʻo i ai le 70 pasene o faʻaagaga lithium a le lalolagi
O le masima masima e tusa ma le 12,000 futu (3,600 mita) i luga aʻe o le sami, ma e tele timuga e maua. O le mea lea e faigata ai ona fa'aogaina le fa'asao o le la. O ia fofo faigofie e avanoa i Chile's Atacama Desert ma i Atenitina Hombre Muerto. E manaʻomia nisi fofo faʻapitoa mo Bolivia, o lona uiga e manaʻomia le tele o tupe teufaafaigaluega.
O faiga fa'avae a le malo o Morales ma le lavelave o le fa'afanua o Salar de Uyuni na tuli'esea ai le tele o kamupani maina fa'asalalau. Eramet (Farani), FMC (United States) ma Posco (Korea i Saute) e le mafai ona faia ni fefaʻatauaiga ma Bolivia, o lea o loʻo latou galulue nei i Atenitina.
Na faamanino mai e Morales e faapea o soo se atinae o le lithium e tatau ona faia ma Bolivia's Comibol-o lana kamupani maina a le atunuu-ma Yacimientos de Litio Bolivianos (YLB)-o lana kamupani lithium a le atunuu-o ni paaga tutusa.
I le tausaga na teʻa nei, na malilie ai le ACI Systems a Siamani i se fefaʻatauaiga ma Bolivia. Ina ua maeʻa le tetee a tagata nonofo i le itulagi o Salar de Uyuni, na faalēaogāina e Morales lena fefaʻatauaiga ia Novema 4, 2019.
O kamupani Saina-e pei o le TBEA Group ma Saina Machinery Engineering-na faia se feagaiga ma le YLB. Na taʻua o le China's Tianqi Lithium Group, lea o loʻo galue i Atenitina, o le a faia se fefaʻatauaiga ma le YLB. O tupe fa'afaigaluega a Saina ma le kamupani lithium a Bolivia na fa'ata'ita'i i ni auala fou e la'u ai le lithium ma fa'asoa tupe maua mai le lithium. O le manatu e ono iai se feso'ota'iga fa'aagafesootai fou mo le lithium e le'i taliaina e kamupani tetele eli fa'ava-o-malo.
Tesla (United States) ma Pure Energy Minerals (Kanata) na faʻaalia uma le fiafia tele i le i ai o saʻo saʻo i le lithium Bolivian. Ae e le mafai ona latou faia se fefaʻatauaʻiga e faʻatatau i tapulaʻa faʻatulagaina e le malo o Morales. O Morales lava ia o se faʻalavelave tuusaʻo i le faʻaaogaina o fanua lithium e kamupani e le o ni Saina. Sa tatau ona alu.
Ina ua maeʻa le osofaʻiga, na faʻateleina le faʻatauga a Tesla.
O lenei tusiga na gaosia e Globetrotter, o se poloketi a le Independent Media Institute.
O le ZNetwork o loʻo faʻatupeina naʻo le agalelei o ana tagata faitau.
lafo