In veel opzichten maakt het niet zoveel uit wie – Houthis in Jemen? Iraniërs? Sjiieten in Irak? – lanceerde die raketten en drones op Saoedi-Arabië. Wie het ook heeft gedaan, heeft de spelregels veranderd, en niet alleen in het Midden-Oosten. “Het is een moment waarop de aanval de verdediging overtreft, waarop de sterken reden hebben om bang te zijn voor de zwakken”, merkt militair historicus Jack Radey op.
Ondanks een defensiebudget van 68 miljard dollar per jaar – de op twee na hoogste uitgaven van welk land ter wereld dan ook – met een luchtmacht van wereldklasse en een zogenaamd ultramodern luchtafweersysteem, een handvol voordelige drones in de kelder en kruisraketten glipten door de Saoedische radar en verwoestten de olie-economie van Riyad. Al die $18 miljoen gevechtsvliegtuigen en $3 miljoen per stuk Patriot luchtafweerraketten zien er opeens behoorlijk irrelevant uit.
Dit is bepaald geen historische primeur. Britse dragonders bij Concord waren beter getraind en bewapend dan een stel boeren uit Massachusetts, maar de eerste waren 5,000 kilometer van huis en er waren nog veel meer van de laatste, en dus werden de Engelsen geslagen. Het Franse leger in Vietnam was qua vuurkracht veel superieur aan de Viet Minh, maar dat telde niet veel in de oerwouden van Zuidoost-Azië. En de VS waren veel machtiger dan de opstandelingen in Afghanistan en Irak, maar toch hebben we beide oorlogen verloren.
De aanval van 14 september op de Aramco-raffinaderijen van Saoedi-Arabië in Abqaiq en Khurais heeft meer dan 50 procent van de olieproductie van Saoedi-Arabië uitgeschakeld, het heeft de pijlers van het buitenlandse beleid van Washington in de regio doen wankelen en de kwetsbaarheid van de energievoorziening in de wereld aangetoond.
Sinds 1945, Washingtons beleid in het Midden-Oosten is het beheersen van de belangrijkste energievoorraden in de wereld geweest door de Perzische Golf, die ongeveer 15 procent van de mondiale hulpbronnen vertegenwoordigt, politiek en militair te domineren. In de Carter-doctrine van 1979 werd expliciet gesteld dat de VS zich het recht voorbehielden militair geweld te gebruiken in geval van enige bedreiging voor de olie- en gaswinning in de regio.
Daartoe heeft Washington een netwerk van bases over het hele gebied verspreid en heeft het een van zijn belangrijkste marinevloten, The Fifth, met het hoofdkantoor in de Golf behouden. Het land heeft zijn bondgenoten bewapend en verschillende oorlogen gevoerd om zijn primaat in de regio veilig te stellen.
En dat alles werd gewoon in een schuine hoed geslagen.
Washington geeft Iran de schuld, maar het bewijs daarvoor is onbetrouwbaar. De Amerikanen moeten nog een radarkaart maken die laat zien waar de raketten vandaan kwamen, en zelfs de regering-Trump en de Saoedi's hebben de schuld teruggeschroefd door Teheran rechtstreeks de schuld te geven, in plaats daarvan te zeggen dat de Iraniërs de aanval 'sponsorden'.
Een deel daarvan is ronduit ouderwets koloniaal denkpatronen: de ‘primitieve’ Houthi’s konden dit niet voor elkaar krijgen. In feite hebben de Houthi’s hun drone- en raketdoelstelling verbeterd verscheidene jaren en hebben blijk gegeven van aanzienlijke vaardigheid met de opkomende technologie.
De VS – en trouwens ook de Saoedi’s – beschikken over een enorme vuurkracht, maar de mogelijke gevolgen van een dergelijke reactie zijn simpelweg te kostbaar. Als achttien drones en zeven kruisraketten zoveel schade aanrichten, hoeveel kunnen honderden dan aanrichten? De olieprijzen op de wereldmarkt zijn al met 18 procent gestegen. Hoe hoog zouden ze gaan als er meer succesvolle aanvallen zouden plaatsvinden?
De enige manier om alle raketten en drones uit te schakelen zou een grondaanval en bezetting zijn. En wie gaat dat doen? De Verenigde Arabische Emiraten (VAE) zijn al begonnen zijn troepen terugtrekt uit Jemen en is geweest gesprekken voeren met de Houthi's sinds juli (daarom werden de oliefaciliteiten van de VAE deze keer niet aangevallen). Het Saoedische leger is ontworpen om de interne orde te handhaven, vooral onder de sjiieten in de oostelijke provincies en Bahrein. De prinsen in Riyadh zijn veel te paranoïde over de mogelijkheid van een staatsgreep om een regulier leger op te bouwen.
De VS? Ga je een verkiezing in terwijl de prijzen aan de pomp al stijgen? Hoe dan ook wil het Amerikaanse leger niets te maken hebben met een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten, niet omdat ze ineens verstandig zijn geworden, maar zoals generaal Joseph F. Dunford Jr., voorzitter van de Joints Chiefs of Staff het verwoordde: het onttrekt hulpbronnen aan confrontatie met China.
Beginnend met de regering van George W. Bush, en versneld tijdens de 'Asia Pivot' van het Obama-presidentschap, heeft het Amerikaanse leger zich voorbereid op een confrontatie met China in de Zuid- en/of Oost-Chinese Zee. Het Pentagon heeft ook plannen om Rusland in de Oostzee het hoofd te bieden.
Men vermoedt dat de generaals duidelijk hebben gemaakt dat, hoewel ze veel Iraniërs kunnen opblazen, een schietoorlog niet gratis zou zijn. Amerikaanse Patriot-raketten kunnen de olievelden van onze bondgenoten (of Amerikaanse bases in de regio) niet verdedigen en hoewel de antiraketcapaciteiten op sommige Amerikaanse marineschepen behoorlijk goed zijn, zijn ze niet allemaal bewapend met effectieve systemen zoals de Sea Sparrow. Amerikanen zouden in dozen thuiskomen, net op het moment dat de verkiezingscampagne in de herfst in een hogere versnelling kwam.
Of het leger die boodschap heeft doorgegeven aan het Oval Office is niet duidelijk, maar het feit dat Trump zijn retoriek over Iran heeft afgezwakt suggereert dat dit misschien wel het geval is.
Wat gebeurt er nu? Het Witte Huis heeft een militaire reactie op de korte termijn duidelijk uitgesloten. De toespraak van Trump voor de VN concentreerde zich op de aanval op het globalisme en de internationale samenwerking, en niet op Iran. Maar de impasse zal waarschijnlijk voortduren, tenzij de Amerikanen bereid zijn enkele van hun ‘maximale druk’-sancties te versoepelen als opmaat naar een diplomatieke oplossing.
De VS trekken zich zeker niet terug uit het Midden-Oosten. Ondanks het feit dat schalieolie de Verenigde Staten tot de grootste olieproducent ter wereld heeft gemaakt, blijven we dat nog steeds doen importeren ongeveer een miljoen vaten per dag uit Saoedi-Arabië. Europa is veel afhankelijker van olie uit de Golf, net als de Chinezen en Indiërs. De VS zijn niet van plan afstand te doen van hun ruim zeventig jaar durende greep op de regio.
Maar het schaakbord is niet meer hetzelfde als zes maanden geleden. De Amerikanen hebben misschien een overweldigende militaire macht in het Midden-Oosten, maar het gebruik ervan zou dat wel kunnen tank de wereldolieprijzen en het Westen – evenals India en China – in een grote recessie sturen.
Israël is nog steeds de dominante lokale macht, maar als het de strijd aangaat met Iran of Hezbollah zullen die drones en cruises hun kant op komen. Israël vertrouwt op zijn ‘Iron Dome’-antiraketsysteem, maar hoewel Iron Dome het behoorlijk goed kan doen tegen de primitieve raketten die door Hamas worden gebruikt, zijn mobiele cruises en drones een andere zaak. Hoewel Israël enorme schade zou kunnen toebrengen aan al zijn vijanden, zou het prijskaartje aanzienlijk hoger kunnen zijn dan in het verleden.
Patstellingen kunnen gevaarlijk zijn omdat er een prikkel bestaat om te proberen deze te doorbreken door een baanbrekend wapensysteem te introduceren. Maar patstellingen creëren ook de mogelijkheid voor diplomatieke oplossingen. Dat is nu zeker het geval. Als er uit deze laatste ronde van Israëlische verkiezingen een meer centristische regering naar voren komt, zou Israël zich kunnen terugtrekken uit de meedogenloze campagne van premier Benjamin Netanyahu tegen Teheran. En Trump houdt van ‘deals’, ook al is hij er niet zo goed in.
“Dit is het nieuwe strategische evenwicht”, zegt Newclick-hoofdredacteur Prabir Purkayastha in de krant Asia Times“En hoe eerder de VS en zijn NAVO-partners het accepteren, hoe sneller we vrede in de regio zullen zoeken.”
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren