Zo nu en dan zijn in de loop van de geschiedenis gewone mensen uit verschillende vormen van onderdrukking tevoorschijn gekomen om hun ketenen te verbreken en een waardig leven te zoeken, vrij van onwettige machtsstructuren. Een dergelijke echte revolutie was in Barcelona aan de gang toen Ethel Macdonald en haar vriendin Jenny Patrick daar in november 1936 arriveerden. Macdonald was een jonge Schotse vrouw met libertaire instincten. Mensen die haar kenden, vertelden Chris Dolan dat ze een instinctieve rebel was. Ze genoot van de sfeer van kameraadschap en solidariteit. Ze ontmoette beroemde internationale anarchisten als Emma Goldman en Augustin Souchy.
Macdonald werkte in Barcelona als radicale correspondent voor Schotse kranten. In haar reportages bracht ze het ongelooflijke enthousiasme en de energie over van mensen die het gevoel hadden dat ze in een nieuw tijdperk waren aangekomen, een nieuw soort leven en samenleving. Mensen bevrijdden zich van oude vooroordelen, of ze nu te maken hadden met werk, huwelijk, geslacht, seks of andere aspecten van het dagelijks leven. Noam Chomsky vertelt Dolan dat de Spaanse revolutie 'misschien wel het meest succesvolle voorbeeld was van mensen die hun leven in eigen handen namen'. (pag. 106)
Voor Macdonald was dit allemaal een ervaring van zijn leven. Ze sympathiseerde volledig met de lijn van de anarchisten dat alleen de uitbreiding van de revolutie kon helpen de oorlog tegen Franco's rebellentroepen te winnen. Dit botste met de houding van de Republikeinen, en vooral de communisten, die dachten dat de revolutie de oorlogsinspanningen verzwakte en dus moest worden tegengehouden. Macdonald voelde dat dit niet alleen een kwestie van tactiek was, maar ook de weerspiegeling was van de afkeer van de communisten tegen een basisbeweging die niet van bovenaf kan worden gecontroleerd. Ze besloot ook dat de Sovjet-Unie de Spaanse Burgeroorlog gebruikte voor haar eigen politieke machtsdoeleinden.
Macdonalds gebrek aan Spaanse taal was een handicap geweest bij haar reizen door Barcelona. Toen werd haar Engels plotseling een belangrijk wapen voor anarchistische propaganda. Op 28-jarige leeftijd werd ze de internationale stem van anarchist Barcelona. Haar radio-uitzendingen vonden luisteraars in de Engelssprekende landen. De Amerikanen leken vooral van haar Schotse accent te hebben gehouden. In haar uitzendingen gebruikte Macdonald emotioneel krachtige taal. Ze veroordeelde het non-interventiebeleid van de Britse en Franse regeringen, terwijl de fascistische machten druk bezig waren met het bewapenen en helpen van Franco's troepen. Achter het non-interventiebeleid zag zij een angst voor revolutie die groter was dan de angst voor het fascisme in Spanje.
De uitzendingen van Macdonald waren buitengewoon succesvol maar ook gevaarlijk. Dolan schrijft: “Ethel Macdonald was niet langer slechts een van de vele vrijwilligers, schrijvers en activisten in de Catalaanse hoofdstad, maar een erkend figuur. In de verslechterende sfeer van Barcelona bracht een anarchistische spreker met het potentieel om te ontroeren en te inspireren zichzelf in een gevaarlijke positie. ." (pag. 129)
De communisten wonnen de macht in Barcelona en begonnen anarchistische en POUM-activisten en -faciliteiten aan te vallen (de laatste was een revolutionaire socialistische organisatie, door Dolan ten onrechte omschreven als trotskist). De sfeer werd grimmig. Schermutselingen tussen communisten en anarchisten kwamen steeds vaker voor. Er vonden moordaanslagen plaats door beide partijen, hoewel Macdonald haar lezers verzekerde dat de anarchisten nog steeds eenheid tussen de twee kampen bepleitten. Er was ook spanning binnen de anarchistische kant omdat veel grassrootsactivisten radicaler waren dan hun leiders.
Nadat de confrontaties tijdens het Meidagenconflict hun hoogtepunt hadden bereikt, werd elke verzoening onmogelijk. Omdat hij de kant van de anarchisten had gekozen, liep Macdonald het gevaar gearresteerd te worden. In plaats van zichzelf onzichtbaar te maken, bezocht ze haar kameraden in de gevangenis. Dolan schrijft: "Ethel smeekte, stal of leende kleding en had ze klaar voor eventuele vrijgelaten gevangenen." (p. 152) Toen werd er op een avond donderend op haar deur geklopt.
Als gevangene was Macdonald net zo uitdagend als altijd. Al haar vermoedens jegens de communisten werden bevestigd: "Gezien de minste macht beantwoorden ze de argumenten van hun tegenstanders met geweld." (p. 162) Ze was er zeker van dat de POUM-leider, Andreu Nin, werd vermoord door stalinistische agenten. We weten nu inderdaad dat de moordenaars leden waren van de geheime politie van de Sovjet-Unie. Dolan citeert professor María Dolors Genovés: "Er werden stalinistische zuiveringen naar Barcelona geëxporteerd." (pag. 156)
Na haar vrijlating confronteerde ze de autoriteiten en eiste de teruggave van al haar bezittingen. Een Russische ondervrager schreeuwde tegen haar dat ze een fascist was en doodgeschoten moest worden. "Ik zei hem dat hij niet absurd moest zijn." (p. 181) Ze vatte alles op haar typisch scherpe manier samen: “Spanje heeft mogen degenereren onder de controle van deze Tsjeka onder leiding van Moskou. Totdat de arbeiders in alle landen de CP en haar verbindingen van de aarde verdrijven, zullen er nooit meer een echte arbeidersbeweging zijn.” (pag. 182)
In een van haar artikelen naar aanleiding van haar ervaringen schreef Macdonald: ‘Als het Spaanse volk door andere landen, zoals hun recht was, van oorlogsmateriaal was voorzien, is het niet overdreven om te stellen dat de rebellen binnen zeer korte tijd verslagen zouden zijn. Maar de overwinning van het Spaanse volk zou geen terugkeer naar het Spaanse volk hebben betekend de status quo. De arbeiders hadden de controle in Spanje al overgenomen en waren een vrije samenleving aan het inluiden. Het kapitalisme erkende de kwaliteit van het systeem dat in Spanje werd opgebouwd. En dit kon niet worden getolereerd." (p. 197)
ZNetwork wordt uitsluitend gefinancierd door de vrijgevigheid van zijn lezers.
Doneren