Gelukkig was de oorlog tussen Rusland en Georgië van korte duur, maar de gevolgen zullen nog langer voelbaar zijn. Door Georgië te verslaan en te laten zien dat Washington niet in staat was zijn eigen bondgenoot te verdedigen, vernederde Rusland de Verenigde Staten in het bijzijn van de hele wereld.
Terwijl Amerikaanse functionarissen en de mondiale media Rusland bekritiseerden vanwege zijn ‘onvergeeflijke’ gedrag bij de invasie van Zuid-Ossetië en Georgië, was het grootste deel van de wereld vervuld van vreugde: eindelijk zette iemand eigenzinnige Amerikanen op hun plaats. Tegen de achtergrond van anti-Amerikaanse sentimenten tijdens de twee ambtstermijnen van president George W. Bush is deze wens om de Verenigde Staten af te keuren niet verrassend.
Misschien verdient Georgië enige sympathie. Het is tenslotte een klein land dat zich probeerde te verzetten tegen zijn machtige buurland. Maar het conflict ging minder over Georgië en Zuid-Ossetië dan over een mondiale strijd tussen Oost en West.
Rusland won de laatste ronde met onverwacht gemak, maar dit zal zeker niet de eindstrijd zijn. Na een gênante vernedering te hebben meegemaakt, zal de regering-Bush moeite hebben Rusland te vergeven. Erger nog, de verontwaardiging van de Amerikaanse regering is omgeslagen in een anti-Russische consensus onder de politici in Washington en hun kiezers. Als gevolg hiervan verschillen de anti-Russische opvattingen van presidentskandidaten Barack Obama en John McCain nauwelijks van die van Bush. Het argument dat de territoriale integriteit van Georgië behouden moet blijven, komt echter van Amerikaanse politici en klinkt niet erg overtuigend. Het waren tenslotte de Verenigde Staten die het voorbeeld gaven nadat ze het soevereine Irak waren binnengevallen en de lokale regering hadden omvergeworpen. Later scheidde het Kosovo van het soevereine Servië.
De oorlog met Georgië was een scherp keerpunt in de Amerikaans-Russische betrekkingen. Van nu af aan zal de wens om Moskou te straffen een belangrijk onderdeel worden van het Amerikaanse buitenlandse beleid. Het onderliggende belangenconflict zal uitmonden in een langdurige confrontatie.
Paradoxaal genoeg zal dit conflict hoogstwaarschijnlijk goed nieuws voor Rusland blijken te zijn. Wat Washington denkt dat een straf voor Moskou is, kan in feite een zegen blijken te zijn. De Verenigde Staten zijn bijvoorbeeld van mening dat het blokkeren van de toetreding van Rusland tot de Wereldhandelsorganisatie een manier is om wraak te nemen. Maar voor de binnenlandse industrieën van Rusland – vooral wanneer er sprake is van een mondiale economische neergang – zou toetreding tot de WTO een doodvonnis zijn. Daarom kan het Kremlin, als dit vonnis wordt uitgesteld, alleen maar de Verenigde Staten en Georgië bedanken.
Bovendien dreigen Washington en Londen de bankrekeningen van hoge Russische functionarissen die in het buitenland worden vastgehouden, te onderzoeken. Het is verrassend dat dit niet eerder is gedaan. De Russen kunnen er alleen van profiteren als de Verenigde Staten een nieuwe strijd tegen het witwassen van geld leiden, vooral als er topambtenaren van de Russische regering bij betrokken zijn. Bovendien dreigt de NAVO gezamenlijke militaire oefeningen met Rusland op te schorten. Dat betekent dat Rusland een aardig bedrag aan geld en brandstof zal besparen. Ten slotte zullen liberale oppositiegroepen in Moskou, in het licht van de toegenomen spanning, actievere hulp krijgen van het Westen. Dit is ook gunstig omdat nieuwe financiering de creatie van nieuwe mediakanalen, nieuwe niet-gouvernementele organisaties en nieuwe banen zal betekenen.
Toen de Verenigde Staten de inval van Rusland in Georgië veroordeelden, deden ze een beroep op de internationale publieke opinie en dreigden ze Moskou met mondiaal isolement. Maar het zijn de Verenigde Staten die steeds meer geïsoleerd zullen raken in de wereld. De afgelopen vijf jaar heeft Washington te maken gehad met wereldwijde kritiek, ook van zijn bondgenoten in Europa. Als gevolg hiervan maakt het toegenomen conflict tussen Moskou en de Verenigde Staten Rusland aantrekkelijker voor een aanzienlijk deel van de wereld. De vraag is alleen of het Kremlin in staat is voordeel te halen uit deze nieuwe kans.
Boris Kagarlitsky is directeur van het Instituut voor Globaliseringsstudies.
Moskou Times, 22 augustus 2008