Miskin Lord Keynes antik. L-istampa tad-dinja qattgħet il-ġimgħa li għaddiet isewda ismu. Mhux intenzjonalment: ħafna mid-dunderheads li jirrappurtaw is-summit tal-G20 li sar fi tmiem il-ġimgħa verament jemmnu li huwa ppropona u waqqaf il-Fond Monetarju Internazzjonali. Hija waħda minn dawk l-istejjer li jgħaddu bla kontroll minn ġurnalist għall-ieħor.
Il-verità hija aktar interessanti. Fil-konferenza ta’ Bretton Woods fl-1944, John Maynard Keynes ressaq idea ferm aħjar. Wara li tkeċċa, Geoffrey Crowther – dak iż-żmien l-editur tar-rivista Economist – wissa li “Lord Keynes kellu raġun... id-dinja se jiddispjaċina bil-kbir għall-fatt li l-argumenti tiegħu ġew miċħuda.”(1) Iżda d-dinja ma jiddispjaċinax, għal kważi kulħadd – inkluż l-Ekonomista – nesa dak li ppropona.
Waħda mir-raġunijiet għall-kriżijiet finanzjarji hija l-iżbilanċ tal-kummerċ bejn in-nazzjonijiet. Il-pajjiżi jakkumulaw dejn parzjalment bħala riżultat tas-sostenn ta' defiċit kummerċjali. Jistgħu faċilment jinqabdu fi spirali vizzjuż: iktar ma jkun kbir id-dejn tagħhom, iktar ikun diffiċli li jiġġeneraw surplus kummerċjali. Id-dejn internazzjonali jkisser l-iżvilupp tan-nies, iġarrab l-ambjent u jhedded is-sistema globali bi kriżijiet perjodiċi.
Kif irrikonoxxa Keynes, m'hemmx ħafna x'jistgħu jagħmlu n-nazzjonijiet debituri. Il-pajjiżi li jżommu surplus kummerċjali biss għandhom aġenzija reali, għalhekk huma huma li għandhom ikunu obbligati li jibdlu l-politika tagħhom. Is-soluzzjoni tiegħu kienet sistema inġenjuża biex tipperswadi lin-nazzjonijiet kredituri biex jonfqu l-flus żejda tagħhom lura fl-ekonomiji tan-nazzjonijiet debituri.
Huwa ppropona bank globali, li sejjaħ l-International Clearing Union. Il-bank kien joħroġ il-munita tiegħu stess - il-bankor - li kienet skambjabbli ma' muniti nazzjonali b'rati fissi tal-kambju. Il-bankor isir l-unità tal-kont bejn in-nazzjonijiet, li jfisser li jintuża biex ikejjel id-defiċit kummerċjali jew il-bilanċ pożittiv tal-kummerċ ta' pajjiż(2,3,4).
Kull pajjiż ikollu faċilità ta’ overdraft fil-kont tal-bankor tiegħu fl-International Clearing Union, ekwivalenti għal nofs il-valur medju tal-kummerċ tiegħu matul l-aħħar ħames snin. Biex is-sistema taħdem, il-membri tal-
Keynes ippropona li kull pajjiż li jġib defiċit kummerċjali kbir (li huwa ekwivalenti għal aktar minn nofs il-konċessjoni tiegħu għall-overdraft tal-bankor) jiġi ċċarġjat imgħax fuq il-kont tiegħu. Ikun obbligat ukoll li jnaqqas il-valur tal-munita tiegħu u li jipprevjeni l-esportazzjoni tal-kapital. Iżda - u din kienet iċ-ċavetta għas-sistema tiegħu - insista li n-nazzjonijiet b'bilanċ favorevoli kummerċjali jkunu suġġetti għal pressjonijiet simili. Kwalunkwe pajjiż b'bilanċ ta' kreditu ta' bancor li kien aktar minn nofs id-daqs tal-faċilità ta' overdraft tiegħu jiġi ċċarġjat imgħax, b'10%. Ikun obbligat ukoll li jżid il-valur tal-munita tiegħu u li jippermetti l-esportazzjoni tal-kapital. Jekk sal-aħħar tas-sena l-bilanċ tal-kreditu tiegħu jaqbeż il-valur totali tal-overdraft permess tiegħu, is-surplus jiġi kkonfiskat. In-nazzjonijiet b’surplus se jkollhom inċentiv qawwi biex jeħilsu minnu. Meta jagħmlu dan, awtomatikament jikklerjaw id-defiċits ta' nazzjonijiet oħra.
Meta Keynes beda jispjega l-idea tiegħu, f’karti ppubblikati fl-1942 u fl-1943, din splodiet f’moħħ dawk kollha li jaqrawha. L-ekonomista Ingliż Lionel Robbins irrapporta li "jkun diffiċli li jiġi esaġerat l-effett elettrifikanti fuq il-ħsieb fl-apparat kollu rilevanti tal-gvern... qatt ma kien diskuss xejn daqshekk immaġinattiv u daqshekk ambizzjuż"(5). Ekonomisti madwar id-dinja kollha raw li Keynes kien qabadha. Hekk kif l-Alleati ħejjew għall-konferenza ta’ Bretton Woods,
Iżda kien hemm pajjiż wieħed – dak iż-żmien l-akbar kreditur tad-dinja – li fih il-proposta tiegħu kienet anqas milqugħa. Il-kap tal-
Il-konsegwenzi, speċjalment għall-ifqar pajjiżi dejn, kienu katastrofiċi. Filwaqt li jaġixxi f'isem id-dinja sinjura, billi jimponi kundizzjonijiet li l-ebda pajjiż ħieles ma jittollera, l-IMF fsadhom. Kif wera Joseph Stiglitz, il-Fond jgħaqqad il-kriżijiet ekonomiċi eżistenti u joħloq kriżijiet fejn ma kien jeżisti l-ebda kriżi qabel. Iddestabilizzat ir-rati tal-kambju, aggravat il-problemi tal-bilanċ tal-pagamenti, ġiegħlet lill-pajjiżi f’dejn u riċessjoni, ġarrfet is-servizzi pubbliċi u qerdet l-impjiegi u d-dħul ta’ għexieren ta’ miljuni ta’ nies(7).
Il-pajjiżi li jagħti struzzjonijiet lill-Fond għandhom ipoġġu l-kontroll tal-inflazzjoni qabel għanijiet ekonomiċi oħra; immedjatament ineħħu l-ostakoli tagħhom għall-kummerċ u l-fluss tal-kapital; jilliberalizzaw is-sistemi bankarji tagħhom; inaqqas l-infiq tal-gvern fuq kollox minbarra l-ħlas lura tad-dejn; u jipprivatizza l-assi li jistgħu jinbiegħu lil investituri barranin. Dawn huma l-politiki li jixirqu l-aktar lill-ispekulaturi finanzjarji predatorji(8). Huma aggravaw kważi kull kriżi li l-IMF ipprova jsolvi.
Inti tista 'timmaġina li l-
Nhar is-Sibt il-mexxejja tan-nazzjonijiet tal-G20 ammettew li "l-Istituzzjonijiet ta' Bretton Woods għandhom jiġu riformati b'mod komprensiv."(11) Iżda l-uniċi suġġerimenti konkreti li għamlu kienu li l-IMF għandu jingħata aktar flus u li nazzjonijiet ifqar "għandu jkollhom vuċi akbar u rappreżentazzjoni." Diġà rajna xi jfisser dan: żieda żgħira fis-setgħa tal-vot tagħhom li ma tagħmel xejn biex tisfida l-kontroll tal-Fond tal-pajjiżi sinjuri, aħseb u ara l-veto tal-Istati Uniti(12).
Dan huwa l-aħjar li jistgħu jagħmlu? Le. Hekk kif il-kriżi finanzjarja globali tikber, in-nazzjonijiet sinjuri se jkunu sfurzati jirrikonoxxu li l-problemi tagħhom ma jistgħux jiġu solvuti billi jtejbu sistema li hija kkostituzzjonalment iddestinata li tfalli. Imma biex jifhmu għaliex l-ekonomija dinjija tibqa’ għaddejja minn problemi, l-ewwel iridu jifhmu dak li ntilef fl-1944.
Referenzi:
1. Geoffrey Crowther, ikkwotat minn Michael Rowbotham, 2000. Goodbye
2. Is-sorsi tiegħi huma:
Michael Rowbotham, 2000, ibid;
3. Robert Skidelsky, 2000. John Maynard Keynes: Ġlieda għal
4. Armand van Dormael, 1978. Bretton Woods: Birth of a Monetary System. Macmillan,
5. Lord Robbins, ikkwotat minn Armand van Dormael, ibid.
6. Harry Dexter White, ikkwotat minn Armand van Dormael, ibid.
7. Joseph Stiglitz, 2002. Globalization and its Discontents.
8. ibid.
9. eż. Romilly Greenhill u Ann Pettifor, April 2002. L-Istati Uniti bħala HIPC (Highly Debted Prosperous Country) – kif il-foqra qed jiffinanzjaw lis-sinjuri. Riċerka tal-Ġublew fil-Fondazzjoni New Economics,
u,
10. Henry K Liu, 11 ta' April 2002. L-eġemonija tad-Dollaru Amerikan trid tmur.
11. Il-G20
12. Ara http://www.monbiot.com/archives/2006/09/05/still-the-rich-worlds-viceroy/
Ippubblikat fil-Gwardjan 18 ta’ Novembru 2008