He mea weliweli ia
e ʻike i ke ʻano, ʻoiai i loko o ka pōʻino a me ka hana
o Iraq, ʻAmelika Hui Pū ʻIa, ua komo hou i ka "kiʻekiʻe
hewa," hiki nō ke hoʻoikaika i ka UN a me kāna NATO
nā hoa pili e kālele ana, e hoʻopaʻa, a hoʻoweliweli iā Iran e haʻalele i kāna nuklea
nā hana a i ʻole ke alo i kekahi ʻano hoʻopaʻi. ʻO kēia hui pū ʻana
ʻoiai ʻo ka hihia i hana mua ʻia e ʻAmelika Hui Pū ʻIa
e pili ana i nā "mea kaua o ka luku nui" a ke aupuni Iraqi
ʻo ka hoʻoweliweli, ʻo ia paha ka moʻolelo hoʻopunipuni hoʻopunipuni
ma ka mōʻaukala o ʻAmelika, a ʻoiai ʻo ʻAmelika e pepehi mau nei i nā Iraqis,
ua luku ʻia ke kūlanakauhale nui o Fallujah a hāʻawi i kēia manawa
ʻO ka mālama ʻana iā Fallujah i kahi kūleʻa o nā kūlanakauhale i manaʻo ʻia
aloha kipi, Tal Afar i hala iho nei, me ka ʻike ʻole o ka hopena.
ʻOiaʻiʻo, ua hāʻawi ka UN a me nā hui NATO i ka hoʻopaʻi retrospective
ka hoʻopaʻapaʻa-noho a ua hāʻawi iā ia i ke kākoʻo nui-UN
ʻO ka ʻōlelo hoʻoholo o ka ʻaha kūkā palekana 1546 o Iune 2004 i piha
ka hoʻihoʻi ʻana o ko lākou hōʻole mua ʻana e ʻae i ka hoʻouka kaua.
Aka, ma ka hoohalike ana, ina ua lawa ka ikaika o Kelemania a me Italia.
Ua ʻae paha ka League of Nations i ka Nazi
noho ʻana ma Czechoslovakia a me Polani, a i ʻole ka hoʻouka kaua ʻana o Mussolini
o Abyssinia, i ke au mamua o ke Kaua Honua II. ʻO kēia ke ʻano o Kafkaesque
holomua—i ka ʻike ʻana i nā kuleana o ka poʻe me ka
nā niho nui a me nā maiuu ʻoi e hoʻomalu i ka ululāʻau, ʻae ʻia
e ka "kaiāulu honua" (ʻo ia hoʻi, nā aupuni,
nā hui honua, a me kekahi mau NGO, kahi mamao loa mai
ka poʻe a lākou i manaʻo ai.)
Ua ʻōlelo ʻo ʻAmelika ʻo ka neʻe ʻana o Iran i ka mana nuklea
ʻo ia ka "incredibly destabilizing" (Bush) a hoʻoweliweli
"ka maluhia honua" a me ke kūpaʻa, ʻoiai paha
ʻike maoli ʻo ʻAmelika i nā mea āpau e pili ana i ka maluhia a me ke kūpaʻa, ʻo ia
Ua lawe maikaʻi ʻo ia i Iraq a ʻo ia a me kāna helu
hoʻokahi mea kūʻai aku a ʻIseraʻela i lawe mai i Palesetina. “Paʻa”
i loko o kēia ao Kafkaesque ʻo ia hoʻi kahi hoʻonohonoho i ʻae ʻia e ke Akua,
no laila, ʻo ka hoʻololi wale ʻana o ka honua maoli, ʻoiai
lōʻihi paha ia a pili i ka pepehi kanaka a me ka luku nui.
ʻO kekahi hiʻohiʻona kupaianaha o ka "pilikia" hou ʻo ia
Ua hōʻike maikaʻi ʻia ʻo Iran ma ke ʻano he villain a hoʻoweliweli e pili ana
kahi mamao loa o ka loaʻa ʻana o nā mea kaua nuklea, e like me ka
ʻO ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ʻIseraʻela e hoʻohiki i kēlā mau mea kaua a hoʻoweliweli iā Iran
me ka hoouka ana. Inā loaʻa iā Iran nā mea kaua nuklea ʻaʻole hiki
hoʻohana iā lākou e kūʻē i ka ʻIseraʻela a i ʻole ʻAmelika Hui Pū ʻIa me ka hana ʻole
ʻO ka pepehi kanaka aupuni, ʻoiai ua hoʻohana ʻo ʻAmelika iā lākou i ka
i hala a hiki ke hana i kēia manawa me ka hoʻoweliweli ʻole o ka hoʻopaʻi nuklea.
Eia naʻe, inā kūkulu ʻo Iran i kahi ʻāpana liʻiliʻi o ia mau mea kaua, hiki iā ia ke kau
he haʻahaʻa haʻahaʻa haʻahaʻa hoʻoweliweli o kahi pane nuklea i kahi hoʻouka pololei.
No laila ʻo ka "hoʻoweliweli" maoli o Iran ʻo ia ka hoʻoweliweli o ka hiki
e pale iā ia iho (e nānā iā Herman, "Iran's Dire Threat,"
Z Magazine, ʻOkakopa 2004). I loko o ka nohona politika i kēia manawa,
ʻoiai ʻo kona mau hemahema, hiki nō iā ʻAmelika ke loaʻa i ka
"kaiāulu honua" e hele pū me kāna hoʻopunipuni
ke hana nei ʻo Iran i kekahi ʻano hoʻoweliweli maoli a hui pū me
ia i loko o kēlā hoʻoweliweli moʻokalaleo—ʻoiai ʻo ka
Ke kōkua nei nā kaiāulu honua iā ʻAmelika a me ʻIseraʻela
Loaʻa i ka "hoʻoweliweli" o Iran e loaʻa i kahi hiki ke hoʻomaikaʻi
no ka pale ʻana iā ia iho, a me ke kōkua ʻana i ka hoʻonohonoho ʻana i ke kahua no kahi hoʻouka kaua ʻē aʻe.
Ua haʻalele ʻo ʻAmelika i kēia me ka ʻoiaʻiʻo ʻo ia
kūʻokoʻa i ka hoʻohana ʻana i nā mea kaua nuklea—a kūʻē i ke kanaka kīwila
heluna kanaka—e hoʻomau nei i ka hoʻomaikaʻi ʻana iā lākou, a, i kēia mau lā,
ua ho'āʻo e hoʻolilo iā lākou i mea liʻiliʻi a ʻoi aku ka "pono," a
hoʻoweliweli ākea e hoʻohana hou iā lākou. Ua haʻalele i ka hoʻokō
ua hana ia ma ke kau inoa ʻana i ke Kuikahi no ka Non-Proliferation of Nuclear
Weapons (NPT) ma 1970 ʻaʻole ia e hoʻohana iā lākou e kūʻē i ka non-nuclear
mana. ʻAʻole hoʻi i hoʻokō i ka ʻōlelo hoʻohiki
ma ia kuikahi e hooikaika e hoopau loa i na mea kaua nukelea.
(I ka makahiki 1996, ua hooholo lokahi ka Aha Hookolokolo o ka Honua nei,
"Aia kahi kuleana e alualu i ka manaʻo maikaʻi a lawe mai
i ka hopena o nā kūkākūkā e alakaʻi ana i ka hoʻoneʻe kaua nuklea i nā mea āpau
kona mau hiʻohiʻona ma lalo o ka mana koʻikoʻi o ka honua.")
Ua hui pū ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa me kāna mea kūʻai aku ʻo ʻIseraʻela ma
ʻae a kākoʻo maikaʻi i ka nuklea lōʻihi o ka ʻIseraʻela
ʻO ka papahana mea kaua i hoʻolilo iā ia wale nō ka mana nuklea i ka Middle
Ka hikina. No laila, ma ka hui pū ʻana me ʻAmelika Hui Pū ʻIa i loko o kāna paʻa Iran
a me ka papahana prelude-to-agression, ʻae ke kaiāulu honua
ʻO ke kūlana pālua lua: ʻo ʻAmelika wale nō a me kāna
He kuleana ko nā hoa pili a me nā mea kūʻai aku e kiʻi i nā mea kaua nuklea a wale nō
ʻO kā lākou mau pahuhopu e pili pono ana i ke kānāwai honua a pono
e paʻa i nā ʻōlelo hoʻohiki i hana ʻia ma nā ʻaelike honua.
ʻOiaʻiʻo, ua hana ʻia ka hoʻopaʻapaʻa ʻana a i ʻole ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa
a maikaʻi ʻo ʻIseraʻela, pono kēia mau mea kaua no ka pale pono.
a ʻaʻole paha e hoʻohana pono ʻole iā lākou, ʻoiai ʻaʻole ʻo Iran
maikaʻi, kākoʻo i nā mea hoʻoweliweli, a ʻaʻole pono i kēia mau mea kaua no
pale pono. ʻO kēia ka manaʻo maʻemaʻe a me ka lapuwale loa,
huikau ʻia e ka nānā ʻana i ka ʻoiaʻiʻo (no ke kiʻi piha,
ʻike iā William Blum, Killing Hope: US Military and CIA Interventions
Mai ke Kaua Honua II; Blum, Mokuʻāina ʻino; a me Noam Chomsky,
Hegemony a i ʻole Ola). E like me ka mea i hōʻike ʻia, ʻo ʻAmelika maikaʻi
ʻo ia wale nō ka ʻāina i hoʻohana i nā mea kaua nuklea a hana kūʻē ia
nā pahuhopu kīwila. Ma ke kuleana ʻole, ua uhaki ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa
ʻO ka UN Charter e pāpā ana i ka hoʻouka kaua ma waena o nā palena, e lawe ana
mai ka "hewa kiʻekiʻe" i hoʻolālā ʻia e UN e pale aku
aole emi malalo o ekolu manawa i na makahiki ehiku i hala, a me kona
Ua hana hewa ka mea kūʻai aku o ka ʻIseraʻela i nā Convention Geneva
e pili ana i ka mālama ʻana i nā paʻahao a me ka hana ma nā ʻāina i noho ʻia,
ʻoiai ʻaʻole i mālama ʻo ʻIseraʻela i ka nui o nā hoʻoholo o ka UN Security Council,
me ke kākoʻo US.
E pili ana i ke kākoʻo o ka hoʻoweliweli, ʻaʻole ʻo Iran i ka hui like
me ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ʻIseraʻela, ua loaʻa pinepine lāua ʻelua
hana hoʻoweliweli—ʻo ia hoʻi, ka hana hoʻoweliweli wholesale
e like me ke kākoʻo ʻana a me ke kākoʻo ʻana i nā mea hoʻoweliweli kūʻai. ʻO ka nukelea US
ʻO ka hui a me ka hoʻoweliweli he ʻano hana hoʻoweliweli a me ʻAmelika Hui Pū ʻIa
ua hoʻoweliweli pinepine i ka pōʻino nukili. ʻO kāna "haʻalulu a weliweli"
Hoʻolālā ʻia nā hoʻolālā e hoʻoweliweli, a ma Iraq (e like me ka
ʻO Vietnam, a me nā mea'ē aʻe) e hoʻomaha ia ma ka hoʻohanaʻana i ka mana ahi nui
weliweli a pepehi. Ua huli hope ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa
i nā pahuhopu kīwila ma Serbia i ka makahiki 1999 me ka pahuhopu ākea o
ke koi ʻana i ka hāʻawi pio wikiwiki ʻana ma o ka hoʻouka kaua weliweli i nā makaʻāinana.
Ua hana like ʻo ʻIseraʻela, ʻo kāna kaʻina hana pacification i kona wā
noho lōʻihi a "hoʻihoʻi i ka ʻāina" ma ke Komohana Komohana
e pili ana i ka hoʻohana ʻana i ka ikaika a me ka weliweli. He mau makahiki aku nei
Ua ʻae ʻo Abba Eban ua hoʻopā ʻia nā kānaka kīwila ma Lebanona no ka mea
"Aia kahi manaʻo kūpono, i hoʻokō ʻia, ʻo ia
e hooikaika ana na kanaka pilikia no ka hoopau ana
nā mea kaua." ʻO ia hoʻi, ua hahai ʻo ʻIseraʻela i kahi kulekele hoʻoweliweli.
ma ka wehewehe ponoʻī ʻana a Benjamin Netanyahu i ka huaʻōlelo: “ka
ka pepehi kanaka noʻonoʻo a me ka ʻōnaehana, ka hōʻeha ʻana, a me ka hoʻoweliweli ʻana i ka mea hala ʻole
e hoʻoulu i ka makaʻu no nā hopena politika.
Hoʻohui ʻia kēia mea hoʻoweliweli wholesale, hoʻohana pololei ʻia e
ke kākoʻo a me ke kākoʻo o nā mea hoʻoweliweli kūloko a me nā pūʻali hoʻoweliweli.
Ua kākoʻo ka ʻIseraʻela i kahi pūʻali koa proxy ma Lebanona no nā makahiki, ʻo ia wale nō
ʻoiai ua kākoʻo ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa i ka Nicaragua contras, ka Mujahadeen
a me Taliban ma Afghanistan (i ka makahiki 1980), a me ka UNITA o Savimbi
ma Angola. Kēia wale scratching i ka ili o ka wholesale a
kākoʻo ʻia nā mea hoʻoweliweli ʻaʻole hiki iā Iran ke hoʻohālikelike. ʻO ia kekahi o nā
nā hana nui o ka ʻōnaehana hoʻolaha Western e kēia mau
ʻO nā mea hoʻoweliweli maoli a nui hoʻi i maʻamau, ʻaʻole hiki ke kuhikuhi ʻia
ma kahi huaʻōlelo invidious e like me ka hoʻoweliweli, ua ʻae ka poʻe hana hewa
e "hoʻopaʻi" wale a hana i ka "counter-terrorism."
Nā Kūlike ma waena o Iraq a me Iran
Hoʻokahi like ma waena o ka
ʻO ka holo ʻana o Iraq a me Iran i ka hoʻouka kaua kaua he hoʻoweliweli hoʻonui a
ka manaʻo paʻa i ka ʻōlelo hoʻoweliweli. ʻOiai inā loaʻa iā Iran kahi nuklea
mea kaua a i ʻole he ʻumi mau mea kaua nuklea, e hoʻoweliweli paha ia i ka honua
ka maluhia a hoʻohua i ka paʻa ʻole a i ʻole e hōʻemi wale ia i ka hoʻoweliweli
iā Iran ponoʻī ma o ka mana e hoʻolaha i ke kuleana e pale aku
kaua a me kāna mea kūʻai mai ʻIseraʻela? ʻO ka media mainstream loa
hōʻole i ke kūkākūkā ʻana i kēia kumuhana koʻikoʻi, me ka lawe wale ʻana
ʻo ka loaʻa ʻana o nā mea kaua nuklea iā Iran he ʻino loa
a ma ke ʻano he mau mea hoʻolaha maikaʻi e kālele wale ana i nā koi o kēlā me kēia lā o ka
ka hoʻoweliweli a me ka ʻōlelo ʻia ʻana o Iran e hana hewa a hoʻoweliweli
ka loaa ana o ia mau mea kaua. Inā ʻōlelo ko lākou aupuni i nā hana a Iran
hoʻoweliweli weliweli, lawa ia no ka pāpā. ʻO ka media
Ua puhi ʻino ʻia lākou i ka holo ʻana o Iraq a ʻo kekahi o lākou i lohi
mihi i ko lakou hoopunipuni, ka New York Times
kaulana loa, akā, ʻaʻole i liʻuliʻu ka manawa e neʻe ai i loko o ka
ka hoʻopunipuni like ʻole a me ka hana hoʻolaha e pili ana i ka weliweli ʻo Iran
hoʻoweliweli.
He lima maʻemaʻe ko ʻAmelika Hui Pū ʻIa i kēia pilikia?
ʻO ia hoʻi, ua mālama ʻo ia i kāna kuleana NPT e hoʻoweliweli a i ʻole
hoʻohana i nā mea kaua nuklea e kūʻē i nā ʻāina e ʻae nei e haʻalele i ka nuklea
mea kaua, a e "hoomau i ke kukakuka ana me ka manao maikai ma
nā hana kūpono e pili ana i ka hoʻopau ʻana i ka heihei nuklea
i ka wā mua a me ka hoʻokuʻu kaua nuklea, a ma kahi kuʻikahi ma
ka hoʻopau ʻana i nā mea kaua ma lalo o ke ao holoʻokoʻa
mana” (Pauku VI)? ʻAʻole ka pane ma nā helu ʻelua: ʻo ia
i kēia manawa ua hoʻoweliweli ākea e hoʻohana i ia mau mea kaua e kūʻē i kekahi pahuhopu
a ʻaʻole i hōʻole wale ʻo ia e hana i ka hoʻopau ʻana i ka nuklea
nā mea kaua, ua hoʻolilo ʻo ia iā lākou i ʻāpana o kāna mea kaua kaua
a ke hoʻolilo nei i nā kālā nui i mea e hiki ai ke maʻalahi. ʻO ka media
ʻAʻole loa e kūkākūkā i kēia pilikia, kahi e kū ai ka US ma luna o Iran
ʻAʻole hiki ke hilinaʻi ʻia nā kulekele mea kaua nuklea.
ʻO kēia mau hemahema ʻo US e hōʻike ana he hihia kūpono paha
hana ʻia no ka "hoʻokō ʻole" o US me ka NPT a ʻo ia a
Hiki ke kūkulu ʻia ka "timeline" o kona hoʻokō ʻole
ʻoi aku ka waiwai a ʻoi aku ka pili i ka palekana honua
ma mua o ka mea i hoʻopaʻa ʻia e pili ana i ka hana a Iran. Ma hope o nā mea a pau, ʻo Iran
ʻaʻohe ona mea kaua nuklea hoʻokahi, a he kuleana ko lalo
ka NPT e hoʻomohala i kahi mana nuklea no nā kumu maluhia (Article
IV); ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa he mau tausani o ia mau mea kaua, he mea maoli
hooweliweli e hoohana ia mau mea, a ua kue loa ia i kana aelike
e hana i ka emi ʻana o nā waihona mea kaua. (E like me
i ka manaʻo o ka National Resources Defense Council, United
Ua loaʻa i nā mokuʻāina he 10,600 mau poʻo kaua nuklea i ka makahiki 2002—ma kahi liʻiliʻi
ʻoi aku ma mua o ka hapalua o ka huina o ka honua.)
Ke hoʻoweliweli nei anei ʻo ʻAmelika a me ʻIseraʻela i ka pūʻali koa iā Iran,
ʻoi aku paha ma mua o ka hoʻoweliweli a Iran i kēlā mau ʻāina?
He kuleana ko Iran e pale aku iā ia iho i ia mau mea hoʻoweliweli? ʻO kēia mau mea
Aia nā mea i waho o ka papahana no ka ʻōnaehana hoʻolaha, akā implicitly
ʻAʻohe kuleana o Iran. He mea maopopo kēia maʻamau pālua
he mea ʻino ke kūkākūkā ākea.
Ua hoʻomohala a hana ʻo ʻIseraʻela i nā mea kaua nuklea a hoʻoweliweli
e hoʻohana iā lākou a e hoʻouka iā Iran inā hōʻike ia i nā hōʻailona o ka hana ʻana
ka ulu ana o ia mau mea kaua. Ua kupono anei ka Iseraela
e kūʻokoʻa e hana i kēia a hana a mālama i kahi kaulike ʻole o ka mana
ma ka Hikina Hikina a hōʻole e kau inoa i ka NPT, ʻoiai ʻo Iran, ʻo ia
ua pūlima i ke kuikahi a ʻae i ka nānā pinepine ʻana a me ke komo ʻana,
ʻO ia ka mea e nānā ai a manaʻo ʻia he hewa no kekahi
pilikia nānā? Eia hou, ʻaʻole hiki ke kūkākūkā ʻia kēia no ka mea e noʻonoʻo ana
ʻoi aku ka maikaʻi o ka manaʻo ʻole a me ka maʻamau pālua.
As
i ka hihia Iraq, ua koho hou ka UN a me nā hoa NATO e hoʻokipa
ka Makuakane, no laila, ma kahi o ka hōʻole ʻana i ka papa ʻelua crude
ke kau ʻia nei e ke aupuni me nā lima haumia kaulana, lākou
ua paʻakikī e koi iā Iran e ʻae e haʻalele i ke kūʻokoʻa nuklea
holoʻokoʻa, ʻoiai no ka hana ma ka hoʻohana maluhia o ka ikehu nuklea
Ua paipai ʻo ʻAmelika Hui Pū ʻIa no Iran i ka wā o kāna dictatorial
ʻO ka mea kūʻai aku aia ka Shah i ka mana.
ʻO ke ʻano o ke kaʻina hana pre-attack Iran ma nā ʻano like
i ka mea i hoʻohana i ka wā e hiki mai ana i ka hoʻouka kaua ʻana o Iraq. a puni
ʻO ka manawa like i noho ai ʻo ʻAmelika i Iraq,
ka International Atomic Energy Agency (IAEA).
E ola ʻo Iran i nā "palekana" a me ka pūlima ma ka
Hoʻohui hou o ka NPT (i hana ʻia ma 2003). ʻO ka nānā
aia ma ka mea a ka IAEA inspections regime i manaʻo ai ʻo ke "koe
nā pilikia koʻikoʻi," e like me ka ʻōlelo a ka luna hoʻokele nui o IAEA
ka mea i loko o kāna ʻaha kūkā nūhou o Kepakemapa 24. Ua loaʻa ka hopena
he moʻo pau ʻole o nā loiloi IAEA o ka "hoʻokō" o Iran
me kāna mau kuleana NPT, i hui pū ʻia me kahi wehewehe hou ʻole
o nā "pilikia koʻikoʻi" ma mua o ka IAEA. ʻO kēia kaʻina hana
hana ma o ka mīkini hoʻonaʻauao, kahi i hoʻāla ʻia,
e like me ka hihia o Iraq, he mea hiki ole i ka mokuaina i hoopiiia
e hoʻokō i nā kānalua i hāpai ʻia e pili ana i kāna papahana mea kaua. ʻO ka mea nui,
Hoʻohana wale ʻia kēia mīkini ʻoihana e kālele i kahi pahuhopu
ʻO ke Akua i koho ʻia a ʻaʻole ʻo ke Akua a me kāna ʻIseraʻela
ka mea kūʻai aku - ʻoiai ke kūʻē nei ke Akua i ka NPT,
a hōʻole kāna mea kūʻai aku e hoʻolilo iā ia iho ma lalo o kēlā ʻaelike.
ʻO ka "pilikia koʻikoʻi" ma mua o ka IAEA i kēia manawa,
a me ka mea a Wasinetona a me EU-3 (Beretania, Farani,
a me Kelemānia) i hana i ka bête noire o ka mea kūikawā
IAEA olelo hooholo o Sepatemaba 24—ka olelo hooholo mua a hiki i keia la
e hoʻonui i ka hiki ke hiki i ka papahana nuklea Iran
hāʻule "i loko o ka mākaukau o ka Council Security, e like me ka
ʻo ke kino ke kuleana nui no ka mālama ʻana i ka honua
ka maluhia a me ka maluhia" - huli i ka makemake ole o Iran
e hāʻawi i kona kuleana ma lalo o ka NPT e komo i ka wahie nuklea
pōʻaiapuni. I ka ʻaelike ʻo Nowemapa 2004 Paris me ka EU-3, Iran
Ua ʻae ʻo ia e "hoʻonui i kona hoʻokuʻu ʻia e hoʻokomo i nā waiwai āpau
pili a me ka hana hou ʻana, "ʻoiai e loaʻa ana ka EU-3's
ʻike ʻia "ʻo kēia hoʻokuʻu ʻia he hilinaʻi manawaleʻa
ʻO ke ana o ke kūkulu hale a ʻaʻole he kuleana kānāwai”(INFCIRC/637).
I ka hoʻomaka ʻana o ʻAukake o kēia makahiki, ua haʻi aku ʻo Iran i ka IAEA
hoʻomaka hou i kāna Uranium Conversion Facility ma Isfahan, a laila pau
kona hoʻokuʻu manawaleʻa i ka hoʻonui ʻana i ka uranium
nā hana. No laila, huhū ka "hui kaiaulu".
me Iran no ka mea ʻaʻole i hōʻole ʻole ʻo Iran e komo
i ka pōʻaiapuni nuclear-fuel, ua koho ʻia e wehe i ka IAEA
sila ma kona mau centrifuges a hoʻomaka e holo hou. E hemolele
maopopo no keia; ʻAʻohe mea ma ka IAEA i ʻike iā Iran i ka hewa
o kāna mau kuleana NPT. Akā, ua hoʻopiʻi ʻia ʻo Iran no ka hāʻule ʻole
e hāʻawi i kona kuleana e komo i nā hana i loaʻa iā Iran
kēlā me kēia kuleana e komo ma lalo o ka NPT. ʻO ke ʻano o kahi "pilikia"
ua hana ʻia ma waho o kēia.
Ka Olelo Hooholo i aponoia e ka Papa Kiaaina o IAEA ma
Sepatemaba 24 ma ka balota o 22 i ka 1 (me 12 abstentions) hana no
nā koi e pili ana i ka uhaki ʻana o Iran i kekahi kuleana. aka
Ua manaʻo wale ʻo ia i ka huhū i ka makemake ʻole o Iran e mālama
ka hoʻokuʻu wale ʻia ʻana o kāna Hale Hoʻololi Uranium ma Isfahan;
ʻo ia hoʻi, ʻo ka hoʻoholo ʻana o Iran e hana i kāna kuleana āpau e hana ai
ma lalo o ka NPT. Hoʻohana ʻia kēia ʻōlelo hoʻoholo i ka huaʻōlelo "hopena
ʻaʻole i hilinaʻi ʻia ʻo ka papahana nuklea Iran wale nō
no ka maluhia…”—he leo maopopo ole o ka
ʻO ka ʻōlelo a ke Kakauolelo ʻAmelika e pili ana i ka mea i ʻōlelo ʻia
Hiki i nā mea kaua Iraqi ke "ʻole o ka hōʻike
ʻaʻole hōʻike no ka haʻalele ʻana” (“Implementation of the NPT Safeguards
ʻO ka ʻaelike ma ka Islamic Republic of Iran," Board of Governors,
IAEA, Kepakemapa 24, 2005). Me ka hooweliweli hou ana o ke Akua
ka huhū, a ke hilinaʻi hou nei ka UN a me ke kaiāulu honua
i hope loa e hooluolu ia ia, e like me ka hihia Iraq, e
paʻakikī iā Iran e hoʻokumu hou i ka "hilinaʻi" i kāna mau pahuhopu
a e pale aku i kahi pōʻai hou o ka hewa kiʻekiʻe.
E like me ka hihia o Iraq, he mea kakaikahi loa ia no ka media mainstream
e hōʻike i nā manaʻo US ma mua o nā mea i hoʻolaha ʻia e ka hoʻokele Bush
pono'ī - ka hopohopo no ka uhaki ʻana i ka NPT, ka hoʻopunipuni o Iran
nā hana, a me ka hiki ʻole a me ke kākoʻo nuklea o nā mea hoʻoweliweli.
Hiki paha i ka US ke kau ʻia ma luna o ka hopohopo no kahi kūʻokoʻa kūʻokoʻa
aila mana i loko o ka Middle Hikina i ka mea i manaʻo hoʻonohonoho i
ʻO ka mākeke ʻaelike aila ʻē aʻe me ka ʻoihana i hana ʻia ma euros?
He hoʻomau maʻalahi paha ia o kēlā kuhi mana
e ke aupuni imperialist hakaka me ka hoomalu ole
a me ka hooweliweli mau i ke kaua a me ka hoouka kaua mau?
Aia i loko o ka waihona nuklea US ma kahi o hoʻokahi-o-ʻelua
nā poʻo kaua o ka honua a me ka United States i loaʻa e
ʻoi aku ka maʻalahi a me nā ʻōnaehana like ʻole no ka lawe ʻana
kona mau mea kaua i na wahi a pau, i na manawa apau. ʻOiai ka hāʻawi ʻana i kēia manawa
ka hoʻohiki ʻana o ke aupuni e hōʻemi i ka waihona nuklea US i 6,000
nā poʻo kaua e ka makahiki 2012 (a ʻaʻole maopopo mākou i nā manaʻo maoli),
ma nā ʻōlelo hoʻokō, ʻo ʻAmelika ka honua
mana nukelea-mea kaua me ka hoa ole. No ka mea, ua manaoio ka Iseraela
e loaʻa ma ke kauoha o 200 nuclear warheads (ʻoiai nā kuhi
vary), ua hoʻopau i kāna nuke hana mua ma mua o 1967
(inā ʻaʻole ma mua). Akā, ʻo ka mea nui, ʻoiai ʻo nā mea kaua nuklea wale nō
mana ma ka Hikina Hikina nui, ʻo ʻIseraʻela hoʻi ka mokuʻāina hoʻokahi
ma ka ʻāina ʻaʻole i komo i ka NPT a i ʻole kekahi o ka nui
"palekana" -type aelike kahi i hoʻopahele ʻia ai ʻo Iran.
ʻAʻole i hāʻawi ʻia i ka nui o ka nānā ʻana i nā mea kaua hoʻokahi.
ʻAʻole i hana ʻia i kumuhana, ʻoi aku ka liʻiliʻi o ke kumuhana hou, o ka
nā manaʻo hoʻolaha ʻole o ke kaiāulu honua, me
ʻO ka manaʻo o ka media e pili ana, ka hoʻoweliweli-inflation, a me ka demonization politika
e pili mau ana me ia. Akaka, ka US a me ka Israeli kulekele
e pili ana i nā mea kaua nuklea, ka manaʻo o kēia mau mokuʻāina
e mālama ana i ko lākou kūlana kiʻekiʻe o ka pūʻali koa ma o nā mea kaua hou aʻe a me ka hakakā
kaua a me ka diplomacy, kā lākou mau kulekele o ka mana a me ka "hoʻōla
o ka ʻāina," ke hoʻohaumia nei lākou a me ka hoʻohuli ʻana
nā kumu i loko o ka Hikina Hikina, a hoʻohiki i ka hakakā mau
i nā makahiki e hiki mai ana.
ʻO ka hoʻohana ʻana a me ka hoʻomāinoino ʻana o ʻAmelika i ke kūlana hōʻailona o Iran
me ka NPT, a no laila NPT e pili ana i nā "palekana" a
ka IAEA kaʻina hana, e hoʻopilikia iā Iran ma luna o kāna nukili
papahana i kēia mau makahiki ʻekolu i hala iho nei, a me ka US, Israeli, a me
ʻO nā ʻōlelo hoʻoweliweli ʻē aʻe i kūʻē iā Iran, ua maopopo loa
ʻāpana o kēia hoʻoikaika mana-projection ākea. Ma muli o kēia mau mea maoli,
He mea hoʻohenehene ke hōʻike i nā kulekele pili i ka nuklea o Iran
hooweliweli i "ka maluhia a me ka maluhia o ka honua," e like me ka
Ua hana ʻo US a me ka EU-axis o Pelekane, Farani, a me Kelemania.
ʻO Iran ka mea e hiki mai ana a ke hoʻoweliweli wale ʻia nei
ma kekahi ʻāpana e pale aku iā ia mai ka hana ʻana i mea e hoʻonui ai i kona mana
e pale iā ia iho. Ma lalo o ka NPT, ʻaʻole hiki iā Iran ke hoʻomohala i ka nuklea
mea kaua no keia hana, a me na helu liilii e hiki ai
ʻaʻole hoʻoweliweli ka loaʻa i kekahi i nā makahiki he ʻumi aʻe aʻe. Eia naʻe,
ʻO Iran kekahi kikowaena mana ma ka Hikina Waena, e like me Iraq,
a e ʻae iā ia e ulu a holomua ma waho o ka mana US-Israeli
kū'ē i nā hoʻolālā mana-projection. Kona nukelea-mea kaua hooweliweli
ʻo ia ka mea like me nā mea kaua o Iraq no ka luku nui ʻana—a
ka uhi a me ke kumu no ka hoouka a me ka lanakila.
Inā ua hoʻomalu ʻia ka UN a me ke kaiāulu honua e kahi manaʻo
o ka pono ma mua o ka mana, a me ka hiki ke lawe i na hana i
pale aku i nā mea hoʻoweliweli a pau i ka maluhia a me ka palekana
ʻaʻole e hoʻoweliweli iā Iran me ka hāʻawi ʻana i ka ʻaha kūkā palekana
he polokalamu nukelea ʻaʻole kū kānāwai a lawelawe ʻole ʻia
kekahi mea ʻē aʻe ma mua o kahi kumu maluhia. Akā, e hoʻouka ana lākou
ʻAmelika Hui Pū ʻIa a me ʻIseraʻela a koi aku iā lākou e haʻalele i kā lākou
ka hoʻoweliweli ʻana iā Iran a hoʻomaka e ola e like me ka leka
a me ka ʻuhane o ke Kuʻikahi Non-Proliferation—ʻo ʻAmelika ma ka hana ʻana
i ka hoʻokuʻu kaua nuklea a me ka ʻIseraʻela ma ke komo ʻana i ka NPT
oiai e hana ana pela. Inā mākou e kamaʻilio e pili ana i ka pre-invasion
ʻO Iraq a me Iran i kēia lā, nā mea nui o ka UN a me ka honua
ʻaʻole i alakaʻi hewa wale ʻia ke kaiāulu - ʻo ia ke kumu
kū'ē i ke kumu o ka maluhia a me ka palekana. He aha hou aku, lākou
ua hiki i kēia pae pōʻino no hoʻokahi kumu ma mua o nā mea a pau: ka
ka hao ʻana i nā hui multilateral e nā mana nui
hana i ka hoʻohana ʻana iā lākou no nā hopena unilateral.
Ma kahi o nā mea kaua nuklea, ua pau ka pahuhopu kūpono
ʻO ka wā lōʻihi ka hoʻopau ʻana a me ka hāʻawi ʻana o kēlā me kēia mokuʻāina
o kela mahele o kona mana e uhi ana i ka ikehu nukelea i ka
ka hoʻoponopono ʻana i kahi hui honua maoli hiki ke hōʻoia
e hāʻawi ka ikehu nuklea i "ka maluhia, ke olakino a me ka pōmaikaʻi
ma ka honua holoʻokoʻa," a "ʻaʻole hoʻohana ʻia ma ia ʻano
no ka hoʻonui ʻana i kekahi kumu koa" (e ʻōlelo nei i ka IAEA's
kumukānāwai hoʻokumu, i haku ʻia i ka makahiki 1956—ʻo nā "atoms for peace"
manaʻo). I loko o kekahi hierarchy kūpono o nā hopohopo, ka pilikia o
ka hooulu ana o na mea kaua nukelea e na mokuaina nele
ʻo ka hapa nui o ka pilikia ʻelua; akā, ʻo ia ka waiwai o ka nukelea
nā mea kaua e ka poʻe waiwai e waiho nei i mea hopohopo o ke kauoha koʻikoʻi.
No ka IAEA a i ʻole kekahi hui multilateral ʻē aʻe e alakaʻi i kāna
nā hana e like me kahi hierarchy o nā hopohopo e hōʻike ana pehea
alakaʻi hewa ʻia a kālailai ʻia. Kahi i hōʻike ʻia ai ka nūhou a me ka ʻōlelo
e pili ana i nā mea kaua nuklea a me nā mea ʻole, kā mākou
nā nūpepa a me nā kīwī uwea e hōʻike nei i kēia hoʻohuli ʻana o
nā mea nui i kēlā me kēia lā. Akā ʻaʻohe kumu kūpono e manaʻo ai
ʻaʻole pono nā mea kaua nuklea e hahai i nā mea kaua nuklea, hāʻawi ʻia
he pōʻaiapili honua i loko o ka loaʻa i hoʻokahi a
ʻo ia manawa hoʻokahi i hoʻoweliweli iā lākou me ka hōʻole ʻole e wehe i nā mea kaua.
ʻO ka hana a nā mea kaua nuklea ka mea e hoʻohaumia ai
a hooweliweli i ka maluhia a me ka maluhia o ka honua, a me ke ola.
Mai ka manaʻo o ka honua maluhia, hoʻokuʻu ʻia mai ka
ʻO ke kānāwai o ka hana ʻino, ʻoi aku ia ma luna o nā mea kaua nuklea a pau
ka mea e pono e pale a hoʻopaʻa ʻia.
Edward
ʻO S. Herman he mea hoʻokele waiwai, mea hoʻopaʻapaʻa, a me ka mea kākau o nā ʻatikala he nui
a me na buke. ʻO David Peterson kahi mea kākau manuahi a mea noiʻi.