2007ko ekainean, San Antonioko (Texas) igande epel batean, Barack Obama presidentetzarako hautagaiak alkandora zuriak bildu eta 1,000 laguneko jendetzari zuzendu zion: «Guantánamo itxiko dugu. Eta habeas corpusa berreskuratuko dugu», esan zuen. Batzarra animatu zen.
Senatariak hitza errepikatu zuen hurrengo hilabetean, eta ondorengo kanpainaren geldialdietan: «Lehendakari naizen aldetik, Guantánamo itxiko dut, Batzorde Militarren Legea baztertuko dut eta Genevako Hitzarmenak atxikiko ditut».
2008ko azaroan, hautatua izan ostean, Obama 60 Minutes albistegian joan zen. «Behin eta berriz esan dut Guantánamo ixteko asmoa dudala», adierazi zuen, «eta horretan jarraituko dut».
2012. urtea da orain. Kubako Guantánamoko AEBetako atxilotze-instalazioak –ehunka preso eduki dituena epaiketarik gabe eta tortura eta abusuen gune izan dena– zabalik jarraitzen du. Abenduan, Obama presidenteak Defentsa Nazionaleko Baimen Legea sinatu zuen, New York Times-en arabera, "atxiloketa mugagabea eta epaiketa militarrak estatubatuar legearen zati iraunkor bihurtuko dituena".
Urte berriko erabakiak hautsi diren sasoi horretara iritsi gara. Badirudi orain dela Facebook egoeraren eguneratze gutxi batzuk geure burua hobetuko genuela zin egin genuenean. Eta, hala ere, ahaztutako promesa horiek bitxiak sentitzen dira dagoeneko.
Jakina, badakigu urte amaierarako ondorioak harrapatuko gaituela. Oraindik sasoian jarri ez garenean, erretzeari utzi ez diogunean ordainduko dugu, bilatzen dugun aldaketa galdutako zereginen zerrenda baten behealdean geratzen denean.
Bizitza politikoan ere erabakiak hautsi ditu Obamak. Galdera da, urte amaieran ere kostatuko al diote?
Ez da atxiloketen kontua bakarrik. Obama hautagaiak Ipar Amerikako Merkataritza Askeko Itunaren eragin «suntsitzaileen» aurka agertu zen. Baina iragan udazken honetan, presidenteak NAFTA akordio ereduak sinatu zituen Panama, Hego Korea eta Kolonbiarekin –sindikatu antolatzaileen aurkako indarkeriaren historia etengabea duen herrialdearekin–. Langileen Aukera Askearen Legea alde batera utzi zuen, langileen lehentasun nagusia. Eta berdeak txundituta utzi zituen smog araudi berria atzeratuz, kutsatzaileak «zama» egingo lituzkeelako.
Horrelako hutsegiteak adierazteak ez du esan nahi Obama bere arerio kontserbadoreen berdina denik. Erraza da esatea Estatu Batuetan enpresen agintea iraunarazi duten bi alderdiek berdin egin dutela, edo gizarte-gaietan dituzten desberdintasunak ez direla ondoriorik.
Errepublikanoek are oldarkorrago bultzatu dute askatasun zibilak murrizteko, eta Obamak bere kanpainako konpromisoak betetzeko egindako saiakeraren aurka agertu dira. Aukera emanda, Ingurumena Babesteko Agentzia ezabatuko lukete eta Auzitegi Gorena erreakzionarioz pilatuko lukete.
Hala ere, ezin da leporatu administrazioarekiko itxaropen handiak zituztenei eta orain traizionatuak sentitzen zirenei. Agian zinikoagoak izan beharko ginateke, Washingtonen mugez jabetuago eta senatariaren aholkulari neoliberalekiko mesfidatiago. Baina Obamak, gogoratu, ez egiteko esan zigun. Idealismora jo zuen. Itxaropenean oinarritu zuen bere kanpaina.
Urtarrilaren 11n, AEBen atxiloketak hasi zirenetik 10. urteurrenean, Kubako preso eremu itzaltsuan, Etxe Zuriaren kanpoaldean euri zirimiriarekin oihukatzen zuten manifestariekin bat egin nuen, bidezko prozesuaren defentsan. Sutsuak ziren, baina ez Obama berriro aukeratzeko. Deigarria egin zitzaidan ezin izango zuela berriro itxaropenarekin korrika egin.
Astebete lehenago, kontserbadoreekin eseri nintzen Iowako caucusetan. Han ikusi nuen intentsitate sutsuz betetako Eskubide bat. Newt Gingrich-ek zera esan die jende zehatzei: «Hauteskunde hauek 1860tik hona hauteskunde garrantzitsuenak dira». Mitt Romneyk dio «Amerikako arima salbatzea» dela.
Obamaren defendatzaileek uste dute laguntza progresista itzuliko dela aurkaria ezarri eta kanpaina serio hasten denean. Agian izango da. Oraingoz, presidentearen hautsitako ebazpenak deseroso doaz.
Ez al duzu sinesten 'ilusioaren hutsunean'? Eman denbora pixka bat eskuineko fededunekin. Ondoren, gelditu Guantánamoren aurkako protesta.
Mark Engler Foreign Policy In Focus-eko analista seniorra da eta How to Rule the World: The Coming Battle Over the Global Economy (Nation Books, 2008) liburuaren egilea da. Harengana jo daiteke webgunearen bidez: DemocracyUprising.
ZNetwork irakurleen eskuzabaltasunaren bidez soilik finantzatzen da.
Dohaintzan