Apejọ Gbogbogbo ti United Nations ṣe ipinnu akọkọ rẹ ni 1946. Ni ojiji ti bombu atomiki Amẹrika ti Hiroshima ati Nagasaki, pataki julọ ti ara tuntun ni ipe fun awọn eto “fun imukuro lati awọn ohun ija orilẹ-ede ti awọn ohun ija atomiki ati ti gbogbo eniyan Awọn ohun ija pataki miiran ti o le mu badọgba si iparun nla.” Ni ọjọ Tuesday, Akowe Gbogbogbo ti UN Kofi Annan ṣojukọ si otitọ ẹru ti 60 ọdun sẹyin, agbaye ko ni eto lati yọkuro ohun ti o pe ni “ihalẹ ayeraye alailẹgbẹ si gbogbo ẹda eniyan.”
Dipo imukuro, ewu iparun ti dagba ati tan kaakiri lati orilẹ-ede kan pẹlu awọn ohun ija diẹ si ipo kan nibiti Amẹrika ati Russia ni nipa awọn ohun ija iparun 10,000 kọọkan ati pe wọn ti darapọ mọ bi awọn orilẹ-ede ti o ni ihamọra iparun nipasẹ Britain, France, China, Israeli. , India, Pakistan ati, laipe julọ, North Korea.
Awọn miiran ko jinna lẹhin. Dokita Mohamed ElBaradei, Oludari Gbogbogbo ti International Atomic Energy Agency, ti kilọ pe o wa 20 tabi 30 miiran "awọn ipinlẹ ohun ija iparun foju" ti o ni agbara lati ṣe agbekalẹ awọn ohun ija iparun ni akoko kukuru pupọ. Fun awọn orilẹ-ede wọnyi, o le gba irokeke ewu lati orilẹ-ede ti o ni ihamọra iparun, iyipada ninu olori, ifẹ tuntun fun agbara orilẹ-ede ati ọlá, onimọ-jinlẹ ti o ni agbara tabi iraye si airotẹlẹ si imọ-ẹrọ lati ṣe iwọntunwọnsi.
Kini idi ti o wa si eyi? Apakan idi naa ni pe gbogbo awọn ipinlẹ ti o ni tabi wa awọn ohun ija iparun pin aibikita ti o wọpọ fun ijọba tiwantiwa ati awọn eniyan tiwọn - gbogbo ipinlẹ ti o ti dagbasoke awọn ohun ija iparun ti ṣe bẹ ni ikọkọ lati ọdọ awọn eniyan rẹ. Kò sí orílẹ̀-èdè tó ń lo ọ̀gbálẹ̀gbáràwé tó ti ṣàlàyé fáwọn èèyàn rẹ̀ ní kedere ohun tó máa ṣẹlẹ̀ tí wọ́n bá ṣe ètò ogun ọ̀gbálẹ̀gbáràwé rẹ̀. Ọ̀pọ̀ àwọn aráàlú ní irú àwọn ìpínlẹ̀ bẹ́ẹ̀ ló mọ̀ pé ní ọdún 1961 Àpéjọ Àgbáyé ti Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀-Èdè kéde pé “ìpínlẹ̀ èyíkéyìí tó ń lo àwọn ohun ìjà ọ̀gbálẹ̀gbáràwé àti ohun ìjà olóró ni a gbọ́dọ̀ kà sí rírú Òfin Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀-Èdè, gẹ́gẹ́ bí ṣíṣe lòdì sí àwọn òfin ẹ̀dá ènìyàn àti gẹ́gẹ́ bí ìwà ọ̀daràn lòdì sí. eda eniyan ati ọlaju."
Apa miiran ti idi naa ni pe gbogbo ipinlẹ ti o ni ihamọra iparun sọ pe awọn ohun ija rẹ jẹ fun idena. Ni ọdun 2004, C. Paul Robinson, Alakoso Ile-iyẹwu Orilẹ-ede Sandia, ẹniti o ni iduro fun imọ-ẹrọ ti awọn ohun ija iparun AMẸRIKA, ṣalaye “idinaduro.” O jiyan “idaduro… wa lati inu ọrọ gbòǹgbò Latin naa 'terre,' ti o tumọ si 'lati bẹru pẹlu iberu nla,' gẹgẹ bi o ti wa ni iṣaaju Gẹẹsi “ẹru.” Ni kukuru, lati daduro tumọ si lati dẹruba. Fun eyi, o ha yẹ ki o jẹ iyalẹnu eyikeyi pe “awọn onijagidijagan” le wa awọn ohun ija iparun bi?
Gbogbo eyi gbọdọ yipada ti a ba ni lati gbero fun ati ṣaṣeyọri opin akoko iparun. Gẹgẹbi igbesẹ akọkọ, awọn eniyan ati awọn oludari nibi gbogbo nilo lati gba pe gbogbo awọn ohun ija iparun ni a ṣẹda dogba. Gbogbo wọn jẹ ohun ija ti ẹru ati pe o yẹ ki o rii bi alaimọkan, arufin, aitọ ati eewu. Ilana yii le jẹ ki o ṣee ṣe lati wa “awọn ilana agbaye ti o wọpọ” ti Annan jiyan pe o nilo lati “ṣe ilọsiwaju ni awọn iwaju mejeeji - aisi-ilọpo ati ifipasilẹ ni ẹẹkan.”
Eto Princeton lori Imọ-jinlẹ ati Aabo Kariaye jẹ ile si iru ipa kan. Igbimọ Kariaye lori Awọn ohun elo Fissile n ṣajọpọ awọn amoye olominira lati 15 ti o ni ihamọra iparun ati awọn orilẹ-ede ti kii ṣe iparun, lati wa awọn ọna lati ni aabo ati dinku gbogbo awọn ifipamọ ti uranium ti o ni ilọsiwaju pupọ ati plutonium, awọn ohun elo pataki ni awọn ohun ija iparun, ati idinwo eyikeyi iṣelọpọ siwaju. Ti o ba ṣaṣeyọri, eyi yoo ṣiṣẹ lati dinku awọn ohun ija iparun ti o wa tẹlẹ, ṣe idinwo awọn agbara ohun ija ti 20-30 “awọn ipinlẹ ohun ija iparun foju” ati ni ihamọ awọn onijagidijagan lati ni iraye si agbara iparun kan. Fun diẹ sii lori eyi, wo IPFM's “Ijabọ Ohun elo Fissile Agbaye 2006.”
Ṣugbọn awọn ibeere ti o tobi pupọ wa ti o tun nilo lati koju. Oludari Gbogbogbo ti IAEA ti kilọ pe “o yẹ ki ipinlẹ kan ti o ni idagbasoke ni kikun agbara-idagbasoke idana (iparun) pinnu, fun ohunkohun ti idi, lati yapa kuro ninu awọn adehun ti kii ṣe isodipupo, ọpọlọpọ awọn amoye gbagbọ pe o le gbejade ohun ija iparun laarin ọrọ ti awọn oṣu.” Bí ó bá rí bẹ́ẹ̀, ṣé ayé tí kò sí ohun ìjà ọ̀gbálẹ̀gbáràwé lè ṣe ewu gbígbẹ́kẹ̀lé agbára ọ̀gbálẹ̀gbáràwé bí?
Ipenija paapaa ti o tobi julọ ni bii awọn ipinlẹ ati eniyan ṣe le ni aabo nigba ti Amẹrika ni awọn ire agbaye ati pe o le ṣe ifilọlẹ agbara ologun mora ti o lagbara ni ibikibi ni agbaye. Awọn agbara ti o kere julọ jẹ iṣoro kanna ni iwọn agbegbe kan. Idahun si le tun dubulẹ ni United Nations. Iwe adehun UN nilo pe “gbogbo awọn ọmọ ẹgbẹ gbọdọ dawọ fun awọn ibatan agbaye wọn lati irokeke tabi lilo agbara lodi si iduroṣinṣin agbegbe tabi ominira iṣelu ti eyikeyi orilẹ-ede.” Idaduro gbogbo awọn ipinlẹ, paapaa alagbara julọ, si ifaramo ipilẹ yii le jẹri nikẹhin lati jẹ bọtini si iyoku.
Zia Mian jẹ onimọ-jinlẹ pẹlu Eto lori Imọ-jinlẹ ati Aabo Agbaye ati olukọni ti gbogbo eniyan ati awọn ọran kariaye ni Ile-iwe Wilson. O le de ọdọ rẹ ni [imeeli ni idaabobo].
[Nkan yii ṣiṣẹ ni The Princetonian - Ọjọ Jimọ, Oṣu kejila ọjọ 1, Ọdun 2006]
ZNetwork jẹ agbateru nikan nipasẹ ilawo ti awọn oluka rẹ.
kun