Номи ман Стивен Росскамм Шалом ва ман профессори илмҳои сиёсӣ дар Донишгоҳи Вилям Патерсон дар Уэйн, Ню Ҷерсӣ ҳастам. Ман зиёда аз ду даҳсола дар бораи сиёсати Иёлоти Муттаҳида дар Шарқи Наздик менависам ва таълим медиҳам. Ман ба Шӯро барои он ташаккур мегӯям, ки маро даъват кард, ки мушоҳидаҳои худро дар бораи қарорҳои гуногун дар назди шумо баён кунам.
Ба назари ман, ҳама гуна қарори Шӯро дар бораи низои фоҷиавии байни исроилиён ва фаластиниҳо бояд ду ҳадафро ҳадаф қарор диҳад. Якум, вай бояд аз нуктаи назари принципхои ахлокии умумибашарй ифода ёбад, на аз руи манфиатхои махаллии ин ё он гурух. Ва, дуюм, он бояд барои ба сулху амонй ва адолат наздик шудан на, балки ба наздик шудани халкхои Шарки Наздик ёрй расонад. Ба андешаи ман, танњо яке аз ќарорњое, ки имрўз дар назди шумо ќарор доранд, ба ин њадафњо ноил мешаванд, ќарори No216.
Принсипҳои универсалӣ гуфта чиро дар назар дорам? Ман дар назар дорам, ки агар гуфтан дуруст бошад, ки як гурухи миллй — яхудиёни исроилй ба хукуки худмуайянкунй хукук доранд, пас хамаи гуруххои миллй, аз он чумла арабхои Фаластин хам бояд хукуки худмуайянкунй дошта бошанд. Агар барои яке аз ин ду халќ давлат бошад, барои дигараш низ давлат бояд бошад. Зиёда аз ним аср аст, ки яке аз ду даъвогари сарзамини таърихии Фаластин соҳиби давлат буд, дигаре ба лагерҳои ваҳшиёнаи гурезаҳо ва ишғоли ваҳшиёнаи низомӣ гирифтор шудааст. Принсипҳои универсалӣ талаб мекунанд, ки яҳудиёни исроилӣ ва арабҳои фаластинӣ ҳуқуқи якхелаи худмуайянкуниро доранд.
Принсипҳои универсалӣ инчунин маънои онро доранд, ки агар куштани ғайринизомиён нодуруст бошад - ва албатта ин аст - он гоҳ ин кор нодуруст аст, хоҳ ғайринизомиён, хоҳ исроилиҳо бошанд ё фаластинӣ. Ман таркишҳои интиҳорӣ, ки чунин андӯҳи мардуми осоиштаи Исроилро ба бор овардаанд, комилан маҳкум мекунам. Аммо ман бо созмонҳое чун Авфи Байналмилал, Дидбони ҳуқуқи башар, гурӯҳи ҳуқуқи башари исроилии B'Tselem ва бисёр дигарон ҳамроҳам, ки сиёсати Исроилро, ки ба ғаму андӯҳи мардуми осоиштаи Фаластин овардааст, маҳкум мекунанд. Авфи Байналмилал чанде пеш дар робита ба бомбгузориҳои маргталабона, ки мардуми осоиштаро ҳадаф қарор додааст, изҳор дошт:
“Ин амалҳо ҳайратоваранд. Бо вуҷуди ин, онҳо ҳеҷ гоҳ наметавонанд нақзи ҳуқуқи башар ва нақзи ҷиддии конвенсияҳои Женеваро, ки дар тӯли 18 моҳи охир ҳар рӯз, ҳар соат, ҳатто ҳар дақиқа аз ҷониби мақомоти Исроил алайҳи фаластиниҳо содир карда мешаванд, сафед кунанд. Нерӯҳои исроилӣ пайваста кушторҳоро анҷом медиҳанд, вақте ки ҳеҷ кас ба ҷони одамон хатар надошт."<1>
Авфи минбаъд хабар дод, ки "мошинҳои ёрии таъҷилӣ, аз ҷумла ба мошинҳои Кумитаи Байналмилалии Салиби Сурх... ба ҳаракат иҷоза дода нашуданд ё ба таъхирҳои тӯлонӣ ва ба ҳаёт таҳдидкунанда дучор шуданд. Кормандони тиб ё онҳое, ки ба осебдидагон кумак карданӣ буданд, тир холӣ карданд ва захмиён дар кӯча хунрезӣ карданд."<2> Нерӯҳои низомии Исроил - боз ба иқтибос аз Amnesty International - "фаластиниҳои мусаллаҳро кушта ва захмӣ карданд. Аммо онҳо инчунин кормандони соҳаи тиб ва рӯзноманигоронро кушта ва ҳадафи тир қарор доданд ва ба таври тасодуфӣ ба хонаҳо ва одамон дар кӯчаҳо тир холӣ карданд.”<3> Коршиноси Авф шаҳодат дод, ки “Амалиёти низомие, ки мо таҳқиқ кардем, зоҳиран на бо ҳадафҳои низомӣ, балки ахолии Фаластинро таъкиб кардан, хор кардан, тарсондан ва зарар расондан»<4>
Ва бояд гуфт, ки истифодаи нирӯи маргбор аз ҷониби Исроил қабл аз ҳамлаҳои мусаллаҳона ва бомбгузориҳои террористӣ аз ҷониби фаластиниҳо сурат гирифтааст. Дар моҳи сентябри соли 2000 нерӯҳои амниятии Исроил ба тазоҳуроти фаластиниён бо нерӯи марговар посух доданд, гарчанде, ки ба гуфтаи гузориши СММ, нерӯҳои дифои Исроил дар ин намоишҳо “ба ягон талафоти ҷиддие тоб наоварданд”<5>.
Аз ин рӯ, биёед кушта шудани беш аз 200 шаҳрванди Исроилро дар моҳҳои охир маҳкум кунем. Аммо биёед куштори беш аз 200 кӯдаки фаластиниро дар ҳамон давра, ки ба гуфтаи Амнести Байналмилал, ба назар мерасад, дар ҳоле кушта шудаанд, ки ба ҳеҷ кас хатари ногузир таҳдид намекунад.<6> Ва ин кушторҳои исроилӣ кушта шудаанд. ба маънои васеътар худдифоӣ набуданд: ҳадафи онҳо нигоҳ доштани ишғоли низомӣ бар фаластиниён аст.
Максади дуюме, ки ин Совет бояд барои хар як резолюцияе, ки дар бораи Шарки Наздик кабул мекунад, дошта бошад, ин аст, ки ин резолюция сулх ва адолатро наздик мекунад ё дуртар мекунад.
Аз соли 1967 инҷониб нақши ҳукумати Иёлоти Муттаҳида дар низои Исроил ва Фаластин аз он иборат буд, ки ба Исроил пуштибонии ҳарбӣ, иқтисодӣ ва дипломатии беинтиқод дошта бошад ва ҳеҷ гуна ангезае барои Исроил дар ҷустуҷӯи созиши одилона бо фаластиниён буд. Аз соли 1976 инҷониб, Исроил бузургтарин гирандаи солонаи кӯмаки хориҷии ИМА дар ҷаҳон ва бузургтарин гирандаи ҷамъшуда пас аз Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ мебошад.<7> Аксари силоҳҳои Исроил дар ҳамлаҳои худ ба фаластиниҳо ё дар Иёлоти Муттаҳида сохта шудаанд. (Ф-16, чархболҳои ҳамла, мушакҳо, гранатомётҳо, бульдозерҳои Caterpillar, снарядҳои ҳавоӣ, партоби заминии M-40) ё дар Исроил бо маблағгузории таҳқиқот ва рушди Вазорати дифои ИМА (танки Меркава) сохта шудаанд.<8>
Иёлоти Муттаҳида аз тариқи дипломатӣ ба Исроил иҷозат додааст, ки қонунҳои байналмилалӣ ва ҳуқуқи Фаластинро беҷазо поймол кунад. Се маротиба дар солҳои 1995 ва 1997 Шӯрои Амният лоиҳаҳои қатъномаҳои интиқодӣ дар бораи истисмор ва шаҳракҳои Исроил дар Байтулмуқаддаси Шарқиро баррасӣ кард; Вашингтон ба ҳар се нафар вето гузошт. Дар моҳи марти соли 2001 Шӯро резолюцияро дар бораи таъсиси ҳузури байналмилалӣ дар қаламравҳои ишғолшуда ҳамчун роҳи пешгирии нақзи ҳуқуқи инсон баррасӣ кард. Иёлоти Муттаҳида низ ба ин қатънома вето гузошт.<9>
Ва ҳатто имрӯз ҳукумати Иёлоти Муттаҳида иҷрои амри Исроилро идома дода, аз иқдомоти байнулмилалӣ, ки Исроил аз он норизо аст, ҷилавгирӣ мекунад ва ба талабҳои Ариел Шарон садо медиҳад. Аммо ин гуна сиёсатҳо дар асл ба мардуми Исроил кӯмак намекунанд: онҳо танҳо кафолат медиҳанд, ки хушунат ва ноамнӣ боқӣ мемонад. Танҳо сиёсати ИМА, ки кӯшиш мекунад, ки ҳарду ҷонибро ба сӯи созиши ҳақиқӣ тела диҳад, барои таъмини адолат ва амният барои ҳар яке аз мардуми ин минтақаи ноором имкон дорад.
Сипос.
Заметки
1. Изҳороти АИ дар назди Комиссия оид ба ҳуқуқи инсон, 26 марти 2002, MDE 15/027/2002.
2. Amnesty International, Исроил ва ҳудудҳои ишғолшуда: Нархи вазнини ҳамлаҳои Исроил, апрели 2002, MDE 15/042/2002.
3. Ҳидоят.
4. Ҳидоят.
5. Ҷон Дугард, Камол Ҳусейн ва Ричард Фолк, “Масъалаи нақзи ҳуқуқи башар дар сарзаминҳои ишғолшудаи араб, аз ҷумла Фаластин”, Гузориши комиссияи тафтишотии ҳуқуқи инсон, ки тибқи қарори Комиссияи S-5/1 аз 19 октябр таъсис ёфтааст 2000, E/CN.4/2001/121, 16 марти 2001, банди. 22.
6. Amnesty International, Исроил ва қаламравҳои ишғолшуда: Ҳабси оммавӣ дар шароити бераҳмона, ғайриинсонӣ ва таҳқиркунандаи шаъну шараф, майи 2002, MDE 15/074/2002.
7. Клайд Р. Марк, Исроил: Кӯмаки хориҷии ИМА, 15 марти соли 2002 нав карда шудааст, мухтасари нашри CRS барои Конгресс, Хадамоти тадқиқоти Конгресс, Китобхонаи Конгресс, IB85066.
8. Интифодаи Алақсо ва апартеиди Исроил: Нақши низомӣ ва иқтисодии ИМА дар поймолкунии ҳуқуқи башари Фаластин, Гузориши Ҳайати Миллии Ҳуқуқшиносон дар сарзаминҳои ишғолии Фаластин ва Исроил, январи 2001.
9. Ба рӯйхати қатъномаҳои ветои Шӯрои Амният оид ба Фаластин нигаред http://www.un.org/Depts/dpa/qpal/index.html.
ZNetwork танҳо тавассути саховатмандии хонандагонаш маблағгузорӣ мешавад.
щурбон шудан