Likhetho tsa Seboka sa Naha sa Venezuela sa la 26 Loetse li fane ka temohisiso e khahlisang mabapi le boemo ba ntoa ea maemo naheng e arohaneng haholo ke liphetoho tsa phetohelo tse etelletsoeng pele ke mmuso oa Mopresidente Hugo Chavez.
Bohlokoa bo ka har'a likhetho tse etsahetseng kamora lilemo tse 11 tsa phetohelo ea Bolivarian e etelletsoeng pele ke Chavez, e hlahisitseng lintlafatso tse kholo maemong a bophelo a bongata bo futsanehileng.
Ts'ebetso ena e arotse sechaba sa Venezuela ho latela maemo. Sena se bonahetse boitekong bo pheta-phetoang ba bohanyetsi ba mapheo a nepahetseng ba ho liha 'muso o khethiloeng oa Chavez ka mekhoa efe kapa efe e hlokahalang - le mafutsana a eang literateng ho hlola liteko tsena tse tšehelitsoeng ke US.
Bohanyetsi bo ile ba hana likhetho tsa Seboka sa Sechaba sa 2005, empa lekhetlong lena ba ile ba etsa letšolo le tšabehang, ka lichelete tsa US, tse neng li kenyelletsa mashano a mecha ea litaba le tšenyo ea moruo. Bohanyetsi bo ne bo rerile ho senya kamano e matla pakeng tsa Chavez le batho.
Colombia, ka tšehetso ea US, e ile ea qala letoto la likhohlano khahlanong le Venezuela ka Phato tse ileng tsa tlisa linaha tsena tse peli haufi le ntoa. Ho boetse ho na le boemo bo sa feleng ba ntoa ea lehae liprofinseng tse haufi le moeli oa Colombia ka lebaka la ho kenella ha mabotho a sesole a Colombia.
Ka lebaka la sena, liphello li ka bonoa e le tlhōlo e bohloko bakeng sa mabotho a phetohelo le ho hlōloa ha khanyetso - empa e fane ka tatso ea tlhōlo.
Ho tsoa litulong tse 165, Chavez's United Socialist Party ea Venezuela (PSUV) e hapile tse 95 mme mokhatlo o kopaneng oa Venezuelan Communist Party (PCV) o hapile tse tharo. Khanyetso ea lehlakore le letona, e tšehelitsoeng ka lichelete ke US, e kopaneng ho Democratic Unity Roundtable (MUD), e hapile litulo tse 65.
The Homeland for All Party (PPT), e sa tsoa etsa khefu ea lepheo le letona le 'muso oa Chavez, e ile ea itlhahisa e le "matla a boraro"' me ea hapa litulo tse peli.
PSUV e hapile bongata bo hlakileng, empa e ile ea haelloa ke sepheo sa eona sa ho hapa likarolo tse peli ho tse tharo tsa litulo tsohle. Bongata ba karolo ea bobeli ho tse tharo boa hlokahala ho fetisa melao ea "organic" (e ncha ka ho felletseng). Sena se tla etsa hore ho be thata ho fana ka moralo oa molao ho tebisa liphetoho tse matla tse ntseng li tsoela pele.
Hape, likhetho tse tummeng li ne li le haufi ho feta kabo ea ho qetela ea litulo. Livoutung tsa naha ka bophara tsa paramente ea Latin America, PSUV e hapile 5,268.939 (46.7%) ha MUD e hapile 5,077,043 (45%).
Likhethong tsa manane a mokha oa naha ka bophara, moo litulo tse 52 ho tse 165 li abetsoeng, PSUV e hapile likhetho tse 5,422,040 le MUD 5,320,175.
Haeba likhetho li aroloa ka libaka, ho hlakile hore khanyetso e entse tsoelo-pele ea bohlokoa.
Ha ho pelaelo hore mabaka a lehae (ho se khotsofale ha litho tse lutseng kapa ho hlonamela bonkgetheng ba ileng ba hapa khetho ea pele ea PSUV ka mekhoa ea bobolu) a amehileng ka likhetho likhethong tse fapaneng.
Empa likhetho tsena le tsona li ile tsa aroloa boemong ba naha. Mahlakore ka bobeli a bone khetho e le mohato o lebisang likhethong tsa mopresidente oa 2012.
Bohanyetsi bo ile ba eketsa likhetho tsa bona literekeng tse moeling oa Colombia. MUD e hapile likhetho tsa lenane la mmuso oa Zulia ka 54.8% ho isa ho 44.4% (ha e bapisoa le 53.3% ho isa ho 45.2% likhethong tsa 2008 tsa babusi).
Ho Tachira, e hapile 56.5% ho isa ho 42% (ha e bapisoa le 49.4% ho isa ho 48.1% likhethong tsa 2008).
PSUV e hapile batlatsi ba bangata ho feta MUD seterekeng sa Carabobo se laoloang ke bohanyetsi, mme se tlameletsoe Miranda. Leha ho le joalo, bohanyetsi bo hlile bo hapile likhetho tse tummeng ho pholletsa le linaha tseo ka bobeli.
Leha ho le joalo, Zulia, bohanyetsi bo hapile litulo tse 13 ho tse 16 ho sa tsotellehe ho hapa likhetho tsa 54% feela.
Bohanyetsi bo ile ba hapa likhetho tse tsebahalang haholo Seterekeng sa Capital sa Caracas.
Voutu e bontša hore, har'a polarization e matla, ho na le sebaka se senyenyane sa mabotho a batlang sebaka se bohareng.
Ha phetohelo e ntse e eketseha, lihlopha tse ling li ile tsa arohana le eona. Ha ba itlhahisa ka mekhoa e meng e itekanetseng, lihlopha tse kang Podemos le hona joale PPT li qeteletse li sithabetse pakeng tsa matla a mabeli a ka sehloohong a emelang phetohelo ea socialist kapa pro-capitalist counter-revolution.
Sena ke 'nete hape bakeng sa maqhubu a lekileng ho itlhahisa e le "ka ho le letšehali" mekhoa e meng ea mokhatlo oa Bolivia (baemeli ba bang ba bona ba tsamaile le PPT likhethong tsa morao-rao).
Leha e hlolehile ho thibela batšehetsi ba phetohelo ho hapa litulo tse ngata, bohanyetsi bo tiisitsoe ke pontšo ea bona e matla.
Ho phatlalatsa hore "Chavez o ka palo e fokolang" 'me batho "ha ba batle tsela e feteletseng ea' muso", e tšepa ho sutumelletsa mashano, a qalileng pele ho likhetho, hore bohanyetsi bo hlile ba hlōla empa ba utsoelitse likhetho ka ho tšosoa kapa likhetho tse se nang toka. tsamaiso.
Ka ho etsa joalo e ikemiselitse ho matlafatsa motheo oa eona le ho kopanya selekane sa eona se senyehileng sa lihlopha ho itokisetsa likhohlano tse ncha.
E boetse e batla ho arola mmuso oa Chavez machabeng.
Bohanyetsi bo ts'epa hore bo tla sebelisa linomoro tsa bona ka har'a kopano ho thibela molao ka khang ea hore 'muso ha o na taelo. E boetse e ikemiselitse ho sebelisa kopano e le sethala sa ho hlasela Chavez le ho bokella setsi sa eona.
Sena se etsahala molemong oa tlhaselo e entsoeng ke imperialism ea US e lebisitseng phetohelong e atlehileng ea Honduras selemong se fetileng, metheo e mecha ea sesole sa US Colombia le ts'ebetso ea sesole sebakeng seo.
Ka la 30 Loetse, matsatsi a mane feela ka mor'a phuputso ea Venezuela, Mopresidente oa Lepheo le letšehali la Ecuador, Rafael Correa, o ile a pholoha teko ea ho ketola 'muso ka lebaka la boipelaetso bo bongata le liketso tsa masole a tšepahalang.
Joalokaha Chavez a boletse, liphetho tsa likhetho e bile "tlhōlo e tiileng" 'me "e lekane ho tsoela pele ho tebisa demokrasi le bososhiale ba Bolivarian".
Leha ho le joalo, ha PSUV e haneloa ka bongata ba karolo ea bobeli ho tse tharo, ho boetse ho bolela hore tsela ea ho hanyetsa phetoho e matla e se e koetsoe. Kaha ha ba khone ho itšetleha ka taolo e felletseng ea kopano, mabotho a phetohelo a tla tlameha ho matlafatsa boipiletso bo tsebahalang.
Khetho e haufi ea naha ke lets'oao le leng la tlhokomeliso ea mathata a kahare a tobaneng le phetohelo - mathata ao khanyetso, a tšehelitsoeng ke lichelete tsa US le taolo ea liphatlalatso tse ngata, a khonne ho a sebelisa hampe.
Tlhekefetso ea liofisiri le bobolu li nyenyefatsa phetohelo ho tsoa ka hare le ho senya melemo ea eona.
Leha ho le joalo, ho sa tsotellehe mathata ana, batho ba fetang limilione tse 5.4 ba ile ba voutela ho ntšetsa pele phetohelo ea bososhiale. Ba entse joalo ho sa tsotellehe tšokelo ea ntoa, phello ea mathata a moruo oa lefatše, khaello ea lijo e bakiloeng ke bo-capitalist, bothata bo boholo ba matla a matla le tšitiso e tsitsitseng ea mecha ea litaba.
Sena se bonts'a phetohelo e na le motheo o matla oa sechaba oo ka oona o ka sutumelletsang ho tebisa mokhoa o lebisang ho socialism.
Mekhatlo ea libaka tse hlophisitsoeng nakong ea letšolo la likhetho li thusitse ho matlafatsa PSUV, e ileng ea boela ea sebetsa e le sekolo sa lipolotiki bakeng sa baitseki ba makholo a likete.
Karolo ea Chavez e ne e le ea bohlokoa. Hape, o ile a qobelloa, ke mathata a ka hare a PSUV, ho jara boholo ba boima ba letšolo lena.
Ts'ebetso ea phetohelo e fetotse Venezuela sekolo sa thuto ea lipolotiki. Ho batho ba limilione, mesebetsi ea lipolotiki e fetohile karolo ea bophelo ba letsatsi le letsatsi, ho sa tsotellehe mathata le litšitiso.
E fane ka morero oa bososhiale moelelo oa 'nete hape e le mokhatlo o phelang oa phetoho o entsoeng ka limilione tsa batho ba tloaelehileng ba Venezuela ba loanelang lefatše le betere.
Hona joale mokhatlo ona o tla qobelloa ho theola tsela ea likhohlano tse ling ha takatso e tloaelehileng ea phetoho e hlaha khahlanong le boima ba mekhatlo ea khale eo phetohelo e e futsitseng.
Ha ho pelaelo hore "naha ea khale e hanang ho shoa", joalokaha Chavez a e hlalositse, e tla qabana le ho feta ka matla le mokhatlo o moholo oa phetoho, oo matla a oona a thehiloeng ho basebetsi ba ntseng ba eketseha le mokhatlo oa sechaba.
Ts'ebetso e nchafalitsoeng ea ho matlafatsa 'mele e mecha ea matla a tummeng, e le karolo ea tlhaselo khahlanong le naha ea khale, e hlokahala haholo.
Ntoa ena e hloka ho kopanya mabotho a tsebahalang hore e be phetoho ea phetoho ka har'a PSUV, moo mabotho a mapheo a le letona a ntseng a e-na le boima bo bongata. Mokhoa o joalo oa hajoale o ka etella pele lipuisanong tsa sechaba tse qaliloeng ke sephetho sa likhetho mabapi le hore na ho hlokahala tsela efe ho aha bososhiale.
Hore phetohelo e tsoele pele, ho hlokahala hore ho be le tšusumetso ea ho holisa le ho tebisa demokrasi. Sena se ka thusa ho fetola batho linthong tseo ho thoeng li khethetsoe ho voutela baemeli bao, hangata, ba sa emeng lithahasello tsa bona, ho ba litaba tsa 'nete tse hlalosang bokamoso ba bona.
Mohato oa bohlokoa e tla ba tumello ea Seboka sa Naha sa hajoale - se lutseng ho fihlela Pherekhong - ea molao oa nako e telele oa basebetsi o thehang moralo oa molao oa ho theha makhotla a basebetsi.
Se etsahalang nakong e tlang se ke ke sa itšetleha feela ka tsoelo-pele ea Venezuela, empa le boemo ba machaba. Imperialism ea US, e ts'oaretsoeng ke koluoa e kholo ea moruo, e batla ho iponahatsa e le matla a sesole a lefats'e.
Moelelong ona, tlhahiso ea Chavez, e phahamisitsoeng selemong se fetileng empa e ts'oeroe ke litlhoko tsa kahare tsa phetohelo ea Venezuela, bakeng sa Mokhatlo oa Bohlano oa Bososhiale ho kopanya mekha ea bososhiale, maqhubu le mekhatlo ea sechaba e tsoang lefats'eng ka bophara e ba ea bohlokoa le ho feta.
[E thehiloe ho lintlha tsa puo e tla tšoaroa ka la 28 September Selekane sa Socialist seboka sa phatlalatsa Sydney.]
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate