Boipelaetso bo khahlanong le basebetsi Law 30, Panama 2010. Molao o kenyeletsa lithibelo tse matla tsa tokelo ea ho teraeka le ho se sireletsehe ha mapolesa ho sebelisa likhoka khahlanong le ba teraekileng. Ha bilione ea mapheo a le letona Ricardo Martinelli a khetheloa ho ba mopresidente oa Panama ka Mots'eanong 2009, bahlalosi ba lipolotiki ba ile ba e phatlalatsa e le sesupo sa hore batho ba Latin America ba ne ba se ba nyahamisoa ke "leqhubu le lepinki" la mebuso e tsoelang pele le e ka thoko.
Empa selemo hamorao, mmuso oa Martinelli o tobane le leqhubu la ho hanyetsa melao ea ona e khahlanong le basebetsi le e khahlanong le mekhatlo ea basebetsi. Khanyetso e eketsehile ha ho tobane le khatello e bolaeang.
Ha 60% ea batho ba Panamani ba re ba ke ke ba hlola ba voutela Martinelli, hoo e ka bang liperesente tse tšoanang le tse mo khethileng, sengoloa sa La Prensa, se phatlalalitsoeng ka letsatsi le ts'oanang le seteraeke se akaretsang sa la 13 Phupu, se lemositse mmuso hore o "bapala ka mollo 'me joale o tobane le boemo bona." liphello”.
Sehloho sa boipelaetso ba morao-rao e bile tumello ea la 12 Phuptjane ke Seboka sa Naha, kantle ho menyako le tlas'a tšireletso e matla ea mapolesa, ea Molao oa bo-30 o khahlanong le basebetsi.
E fanoe ke molaoli, Molao oa 30 hangata o bitsoa "molao oa boroso". Ho bonahala eka ke molao ho fetola lekala la lifofane tsa sechaba, empa le tletse ka lipehelo tse khahlanong le mekhatlo ea basebetsi tse fanang ka maikutlo a liphetoho tse kholo molaong oa basebetsi le khoutu ea kotlo.
Sena se kenyeletsa lithibelo tse matla tokelong ea ho teraeka, ho fana ka litefo bakeng sa ba robehileng mesebetsi le bokhoni ba ho leleka basebetsi ba teraekileng, ho felisoa ha tefo e tlamang ea lituelo tsa mekhatlo ea basebetsi, le ho se sireletsehe ha mapolesa ho sebelisa likhoka khahlanong le bateraeke.
Molao o mong oa morao-rao o fana ka kotlo ea basebetsi ba nkang karolo boipelaetsong ba seterateng ka nako ea lilemo tse 2-5 teronkong.
Melao ena e mecha e file baokameli leseli le letala ho theola meputso le maemo.
Sena se tla ha mmuso o ntse o tsoela pele ho fana ka lisebelisoa tse ngata tsa tlhaho tsa Panama ho ba machabeng le ho etsa liphetoho tsa thuto ea neoliberal - metsamao e fehlang khalefo e tloaelehileng.
Letšoao la pele la khalefo e ntseng e phahama e bile leeto la batho ba 10,000 ka la 29 Phuptjane.
Ka la 2 Phupu, 4500 boholo e le basebetsi ba matsoalloa a mokhatlo o matla oa basebetsi ba Banana (Sitribana) ba ile ba qala seteraeke sa Bocas Fruit Company profinseng ea Bocas del Toro.
Basebetsi ba mapolasi a haufi ba ile ba kenella seteraekeng ka potlako. Basebetsi ba bang ba ile ba koala litsela eaba ba lula boema-fofane. Basebeletsi ba morero oa ho atolosa le ho tebisa Panama Canal le bona ba ile ba theola lisebelisoa.
Ho arabela, 'muso o ile oa bokella mapolesa a 1500 ho hatella baipelaetsi ka sehlōhō.
Khatello e bolaeang e ile ea siea bonyane batho ba 11 ba shoele 'me ba fetang 200 ba lemetse. National Front for the Defense of Economic and Social Rights (Frenadeso) e boletse ka July 16 hore, "ka mor'a likhohlano, litopo li ile tsa fumanoa linōkeng le mapolasing".
“Ho na le puo ea hore bonyane bana ba babeli ba shoa ka lebaka la mathata a ho hema a bakoang ke bongata bo boholo ba khase e llang. Setopong sa bafu sa Changuinola, ho ntse ho sa hlaka hore na litopo tse ling ke tsa baahi ba shoeleng nakong ea boipelaetso.”
Khatello e ile ea tsoela pele ka ho tšoaroa ha basebetsi ba mekhatlo ea kaho ba 30, hammoho le Moprofesa Juan Jovane, moetapele ea ka sehloohong oa lepheo le letšehali.
Baithuti ba boipelaetso Univesithing ea Panama (UoP) le bona ba ile ba tobana le khatello, mme baithuti ba 157 ba ts'oeroe.
Sena ha sea ka sa nyahamisa seteraeke se akaretsang sa la 13 Phupu, se neng se bitsoa ke mekhatlo e fapaneng ea mekhatlo ea basebetsi e bakileng ho holofala ho hoholo ha lekala la kaho le likolo.
Hape, basebetsi ba UoP, Coca Cola, le lifeme tse ling tse ngata ba fihletse boikamaro bo pakeng tsa 50-100% le seteraeke, ho boletse polelo e tsoang ho lepheo le letšehali la Popular Alternative Party (PAP).
Ho ne ho boetse ho e-na le boipelaetso ba basebetsi le sechaba Colon, Santiago, David, Aguadulce, Chitre le Changuinola - moo seteraeke sa basebetsi ba banana se ileng sa tsoela pele. Hape ho bile le mohoanto oa batho ba 4000 ba matsoalloa a San Felix.
Seteraeke sena se qobelletse ho itokolla ho 'muso ka mokhoa o itseng, o thehileng tafole ea ho nchafatsa tse ling tsa lingoloa tse bakang likhang molaong o mocha.
Makala a mang a nyatsitse ho bokelloa ha tafole e chitja le mekhatlo e ikopantseng le mmuso. Ba bangata ba tsitlella hore ntoa e sa le hōle le ho fela.
PAP e boletse hore Martinelli "o tšepa ho thefula mekhatlo eohle ea demokrasi ea naha e le ho qobella lithahasello tsa batho ba phahameng ba oligarchic, ba lichelete le ba khoebo ba laolang moruo oa rona".
Bopaki bo bong bo ile ba tla ka litlhaselo tsa 'muso ho baqolotsi ba litaba le mekhatlo ea sechaba e kang Pro-justice Citizens Alliance. Baeta-pele ba sehlopha sena sa litokelo tsa botho ba ile ba hlorisoa 'me ba ile ba kenngoa mehala ea bona likhoeling tse' maloa tse fetileng.
Mmuso oa Martinelli "o ikemiselitse ho beha mohlala oa moruo o kang oa Singapore, moo basebetsi ba haelloang ke litokelo tsa mantlha tsa demokrasi le tsa mekhatlo esita le tokelo ea ho ipelaetsa.
"Demokrasi ea Panama e kotsing."
Empa PAP e boletse hore litlhaselo tsa mmuso le khanyetso eo ba e khothalelitseng ho tsoa ho basebetsi "e bolela karohano e kholo ea batho ba ileng ba khetha Martinelli selemong se fetileng". E ile ea eketsa ka ho re: “Ntoa ha e e-so fele, re tlameha ho boloka maemo a bonngoe le tšebelisano-’moho e fihlelletsoeng ke mokhatlo o tummeng le oa mekhatlo ea basebetsi.”
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate