Litaba tsa molao oa morao-rao o reretsoeng ho hlophisa khatello ea basali ba Shia Afghanistan li tsositse tlhokomelo ea machaba, le boipelaetso ba basali ba Afghan ka bobona.
Ho ka bonahala eka mecha ea litaba le ba bang ba hlokometse hore basali ba Afghan ha ba so lokolohe ke lilemo tsa mosebetsi. Malalai Joya e bile lihlooho tsa litaba tsa lefats'e morao koana ka 2003 ha a ne a nyatsa boteng ba balaoli ba ntoa le bafandamenthale maemong a matla kopanong ea molao ea motheo ea Afghanistan ea kamora Taliban, kapa Loya Jirga. Ke lilemo tse 25 feela ka nako eo, o se a pholohile liteko tse 'maloa tsa polao, a khetheloa ho -mme a lelekoa - Paramente mme a tsoela pele ho bua ka litokelo tsa basali le boikhethelo ba naha ea habo.
Joya o arolelana maikutlo a hae mabapi le molao wa moraorao o kgahlanong le ditokelo tsa basadi le boipelaetso boo o bo hlahisitseng.
Derrick O'Keefe: Maikutlo a hau ke afe ka boipelaetso ba beke e fetileng Kabul le tlhaselo e khahlano le eona?
Malalai Joya: Ho sa tsotellehe litšokelo tse tsoang ho lihlopha tsa motheo tse ntseng li hlometse li bile li le matla, ehlile ho monate ebile ho khothatsa ha basali ba bang ba tsoa literateng 'me ba hanyetsa melao e joalo. E bontša hore basali ba Maafghan ba ke ke ba lumella melao ea Mehla e Bohareng hore e sebelisoe khahlanong le bona le hore ba na le matla a ho emela litokelo tsa bona.
Lilemong tse 'maloa tse fetileng basali ba naha ea rona ba malimabe ba hanne mahlomola a bona ka ho ipolaea ka makholo-kholo; Ke na le tšepo e kholo ea hore basali ba Afghan ba fumana kelello ea hore ba se ke ba ichesa empa ho e-na le hoo ba eme le ho batla litokelo tsa bona ka ntoa.
ETSA: U nahana'ng ka molao ona o mocha 'me o re bolella eng ka mmuso oa Karzai?
MJ: Molao ona ke sephetho se ke keng sa qojoa sa puso ea bafandamenthale 'me ha e le hantle melao e mengata e nyarosang e behiloe ka mokhoa o seng molaong ho batho ba rona ke balaoli ba ntoa ba tšehelitsoeng ke US le balaoli ba lithethefatsi ho pholletsa le Afghanistan - ba na le taolo e felletseng holim'a batho ba rona ho ba qobella. 'molao oa morung.'
Lena ke hole le lekhetlo la pele leo Karzai a sekisitseng le bafandamenthale le melao e lumelletsoeng e entsoeng ke bona. O kentse batho ba feteletseng ba sehlōhō le ba hlokang tsebo liphatlalatsong tsa bohlokoa; ba ile ba khothatsoa 'me joale ba na le matla a lekaneng a ho fetisa melao ea moralo oa bona.
Ha US le lilekane tsa eona li nkela Taliban sebaka ka basomi ba Northern Alliance ka 2001, Moafghan e mong le e mong o ne a tseba hore lihlopha tsena tsa likhukhuni li ne li sa fapane le Ma-taliban. Kajeno, ka bomalimabe, bohle re ka bona sena ka ho hlaka. Sebopeho sa demokrasi ea bohata 'e fanoeng' ho Afghanistan ke mmuso oa US, e ileng ea phatlalatsoa ke mecha ea litaba ea Bophirimela e le katleho, e pepesitsoe ka pel'a lefatše.
Basali ba Afghan ba ekiloe lilemong tse robeli tse fetileng ba le tlas'a mosebetsi. Ba fepehile haholo ka mashano a mmuso oa Afghan le batšehetsi ba ona ba machabeng ba ileng ba hlasela Afghanistan ka lebitso la ho lokolla basali.
ETSA: Kahoo molao ona khahlanong le basali ba Shia ke molao ho feta mokhelo.
MJ: Basali ba Afghan baa betoa, ba qobelloa ho kena lenyalong, ba rekisoa, ba hatelloa ka lebaka la tlhekefetso ea malapeng le ho bolokoa ka matlung a bona - batho ba feteletseng ba bona basali e le batho ba boemo ba bobeli. Leha ho na le litlolo tsa molao tse mpe le tlhekefetso khahlanong le basali ba rona, ho hloka kotlo ho atile ho pholletsa le Afghanistan mme ba ikarabellang ha ba qosoe. Maemong a sa tloaelehang ha mang kapa mang a tšoaroa ka litlōlo tsa molao khahlanong le basali, bahlabani ba matla ba ntoa ba sebelisa tšusumetso ea bona ho ba lokolla.
ETSA: Ralipolotiki e mong oa basali, Sitara Achakzai, o sa tsoa bolaoa Kandahar. Ho bile le meqoqo e meng mecheng ea litaba mabapi le 'muso o fanang ka ts'ireletso ho Maparamente a basali bohle. Empa security funding ea hau e khaotsoe khale, eaba joale ba fumana lebaka la ho u leleka Paramenteng. Na ho bile le khatelo-pele tabeng ee?
MJ: Bo-ralipolotiki ba basali ha ba sireletsehe ho hang ke ’muso. Seo li se buang bakeng sa mecha ea litaba li tšoana le mantsoe a ngotsoeng leqhoeng ebe a ntšoa tlas’a khanya ea letsatsi le chesang! 'Muso oa Afghan le bahlokomeli ba oona ba Amerika ba mpa ba bua mantsoe a monate ka "tokoloho" ea basali ba Afghan, empa ha e le hantle ke liphetoho tse ling tsa litlolo feela tse etsoang ho thetsa batho ba lefats'e.
'Muso oa Karzai ha o e-s'o tsosolose chelete bakeng sa ts'ireletso ea ka,' me ke ntse ke tšehetsa tšireletso ea ka ka lichelete tsa motho ka mong tseo ke li fumanang ho tsoa ho batšehetsi ba ka lefatšeng ka bophara, tseo ke li lebohang.
ETSA: Mopresidente Obama oa Amerika o nyelisitse molao khahlanong le basali ba Shia. U etsa'ng ka see?
MJ: Obama o bitsitse molao o mocha "o nyonyehang," empa ke nahana hore mmuso oa US o ts'ehetsa balaoli ba ntoa ba fundamentalist le ho ba qobella ho batho ba Afghan o lokela ho bitsoa "ntho e nyonyehang" pele.
Ke nahana hore leano le lecha la Obama le tla beha batho ba rona le sebaka sohle boemong bo kotsi ho feta pele. E bontša ka ho hlaka hore 'muso oa US ha o thahaselle botsitso le khotso sebakeng seo,' me o batla feela setsi sa sesole se sa feleng sebakeng seo ho sokela Chaena, Iran, Russia le matla a mang a Asia.
Derrick O'Keefe ke mohlophisi oa rabble.ca 'me o sebelisana 'moho le Malalai Joya bukeng ea hae e tlang ea A Woman Among Warlords: Pale e Hlollang ea Moafghan ea Ile a Ikemela ho Phahamisa Lentsoe la Hae, e tla hatisoa ke Scribner hoetla.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate