Mohloli: Le Monde Diplomatique
Setšoantšo ke Travers Lewis/Shutterstock.com
When tlokotsi ena e felile, na ntho e 'ngoe le e' ngoe e tla khutlela ka tsela eo e neng e le ka eona? Ka lilemo tse 30 koluoa e 'ngoe le e 'ngoe e ncha e phahamisitse tšepo e sa utloahaleng ea hore lefatše le tla khutlela monahanong, le hlaphoheloe kelellong, le felise bohlanya. Re lorile ka ho ba le, ebe re khutlisetsa morao, matla a lipolotiki a lipolotiki ao ho qetela le likotsi tsa ona li ileng tsa utloisisoa. (1). Re ne re tšepile hore ho putlama ha 'maraka oa 'maraka oa Black Monday ka 1987 ho tla felisa khoebo ea batho ba sa sebetseng, le hore mathata a lichelete a 1997 le 2007-08 a tla emisa ho ikopanya ha lichaba tsa lefatše. Ha baa ka ba etsa joalo.
Litlhaselo tsa 9/11 li ile tsa lebisa ho nyatsong ha batho ba US hubris le lipotso tse nyahamisang tse kang 'Ke hobane'ng ha ba re hloile?' Le tsona ha lia ka tsa tšoarella. Esita le ha ba lebile tseleng e nepahetseng, mehopolo feela ha ho mohla e lekaneng ho etsa lintho. Seo se hloka batho. Empa ho molemo hore u se ke ua itšetleha ka bo-ralipolotiki ba neng ba ikarabella bakeng sa koluoa pele, esita le haeba pyromanics bao ba na le bokhoni ba ho etsa mahlabelo molemong o moholo le ho iketsa eka ba fetohile, haholo-holo ha bophelo ba bona bo le kotsing, joaloka rona. kajeno.
Bongata ba rona ha ho mohla re kileng ra ba le ntoa, ho kenoa ha sesole kapa ho beheloa nako ea ho fihla lapeng. Qetellong ea Hlakubele, batho ba ka bang libilione tse tharo lefatšeng ka bophara ba ne ba koaletsoe, ba bangata ba le maemong a lekang haholo; bongata bo ne bo eseng bangoli ba shebileng palesa ea camellias serapeng sa ntlo ea habo bona. Eng kapa eng e etsahalang libekeng tse 'maloa tse tlang, Covid-19 e tla ba boiphihlelo ba rona ba pele ba tšokelo ea lefats'e - eseng ntho eo u e lebalang kapele. Le baetapele ba rona ba hona joale ba lipolotiki ba tla tlameha ho nka taba eo (bona Theko e sa lekanang ea coronavirus, tabeng ena).
Koluoa e tla etsa hore ho tseba hore na ho ntse ho ka khoneha ho ba teng ntle le marang-rang ho hatella le ho feta, kapa ho se na thuso ho hang.
'Me ba etsa joalo. European Union e emisitse melao ea eona ea tekanyetso; Mopresidente oa Fora Emmanuel Macron o chechisitse phetoho ea penshene e ka beng e ahloletse basebetsi ba sepetlele; Congress ea Amerika e voutetse ho romella Maamerika a mangata cheke ea $1,200. Empa, kamora 2008, li-neoliberal li ile tsa amohela keketseho e makatsang ea mokoloto, mehato ea khothatso ea lichelete, ho etsa naha ea libanka le ho khutlisetsa karoloana ea taolo ea chelete, tsohle ho boloka tsamaiso ea bona ea moruo. Boiketlo bo ile ba ba lumella ho khutlisa ntho e 'ngoe le e' ngoe eo ba neng ba fane ka eona nakong ea tšabo e akaretsang, esita le ho finyella 'tsoelo-pele' e itseng: basebetsi joale ba ne ba tla sebetsa ka thata le ho feta, tlas'a maemo a kotsi; 'batseteli' le ba hirileng ba tla lefa lekhetho le fokolang. Bagerike ba ile ba lefa theko e boima ka ho fetisisa, kaha lipetlele tsa bona tsa sechaba, tse haelloang ke chelete le lithethefatsi, li ile tsa bona ho khutla ha mafu ao bohle ba neng ba nahana hore a felisitsoe.
Letsatsi le letle la ho pata lintho
Seo ho bonahalang eka ke tsela ea ho nahana bocha ka ho feletseng se ka 'na sa lebisa ho 'leano la ho tšoha'. Ka mor'a hora ka mor'a tlhaselo ea 9/11 World Trade Center ka 2001, moeletsi ea khethehileng oa letona la 'muso oa Brithani o ile a phatlalatsa molaetsa o reng, 'Joale ke letsatsi le letle haholo la ho ntša ntho leha e le efe eo re batlang ho e pata.' E ka 'na eaba o ne a sa nahane ka lithibelo tse ntseng li tsoela pele tse neng li tla behoa tokolohong ea sechaba ka lebitso la ho loants'a bokhukhuni, ho sa thoe letho ka ntoa ea Iraq le likoluoa tse neng li tla tlisoa ke khoebo ea Anglo-American. Lilemo tse mashome a mabeli ho ea pele, ha ho hlokahale hore u be seroki kapa moprofeta ho nahana ka leano le tšosang le tseleng ea lona.
Ntle le litaelo tsa 'ho lula hae' le tsa phallo sechabeng, litšebelisano tsohle tsa rona tsa sechaba li ka fetoloa hampe ke ts'ebetso ea sechaba e ntseng e tsoela pele ka potlako. Koluoa e tla etsa hore ho tseba hore na ho ntse ho ka khoneha ho ba teng ntle le marang-rang ho hatella le ho feta, kapa ho se na thuso ho hang. (2). Fora, motho e mong le e mong o tlameha a se a ntse a nkile ID ea hae ka linako tsohle; haufinyane haholo, selefouno e tla ba e seng feela molemo empa e le tlhokahalo bakeng sa merero ea ho beha leihlo. Kaha lipampiri le lichelete tsa tšepe ke tsona tse ka fetisang tšoaetso, likarete tsa mokitlane le tsa banka hona joale ke bahlokomeli ba bophelo ba sechaba; ba tla boela ba etse hore ho khonehe ho thathamisa, ho kenya le ho boloka thepa e 'ngoe le e 'ngoe e rekiloeng. Ho fokotseha ha tokelo e ke keng ea qojoa ea ho se tsejoe (haeba ho se melao e robiloeng), joalo ka ha ho bonoa ho "mokoloto oa sechaba" oa China, kapa bokhaphithaliste ba ho lebela, e fetoha karolo ea kutloisiso ea rona le maphelo a rona. Seo re se etsang feela ke ho makala.
Le pele ho Covid-19, ho ne ho se ho sa khonehe ho palama terene Fora ntle le ho fana ka lintlha tsa hau. Ho fihlella ak'haonte ea banka inthaneteng, o ne o tlameha ho lumella banka hore e be le nomoro ea hau ea mohala. Haeba u ne u otlolla maoto, u ne u tla ts'oaroa ka CCTV. Mathata a bophelo bo botle a tsamaisitse lintho. Paris, li-drones li lekola libaka tse koetsoeng ke sechaba. Korea Boroa, lisensara li lemosa ba boholong haeba ho e-na le mocheso o etsang hore a be kotsi sechabeng. Naheng ea Poland, batho ba itšehlang thajana ba tlameha ho ba le sesebelisoa mehalang ea bona ho netefatsa hore ba hae, kapa ho mamella maeto a mapolesa a sa boleloang. (3). Sechaba se ts'ehetsa haholo mehato ea ho beha leihlo nakong ea tlokotsi, empa mehato e lula e pholoha tlokotsi.
Tlokotsi ena e kanna ea fetoha boikoetliso ba moaparo bakeng sa ho fiela ka thoko khanyetso ea ho qetela ea bokhaphithaliste ba dijithale, le ho tla ha sechaba ntle le ho kopana le batho.
Phetoho e tlang ea moruo e tla kenya letsoho lefatšeng leo ho lona tokoloho e ntseng e lekanyetsoa haholoanyane. Limilione tsa mabenkele a lijo, lireschorente, libaesekopo le mabenkele a libuka li koetsoe ho thibela tšoaetso. Ha ba khone ho fana ka thepa lapeng, 'me ha ba lehlohonolo ho rekisa lihlahisoa tsa digital. Ke ba bakae ba tla buloa hape ha koluoa e felile, 'me ba tla be ba le maemong afe? Pono e betere bakeng sa linatla tse kang Amazon, e hirang makholo a likete a bakhanni ba lipalangoang le basebetsi ba polokelong, le Walmart, e hira "basebetsi" ba bang ba 150,000. Ke mang ea utloisisang lintho tseo re li ratang le tseo re li khethang hamolemo? Tlokotsi ena e kanna ea fetoha boikoetliso ba moaparo bakeng sa ho fiela ka thoko khanyetso ea ho qetela ea bokhaphithaliste ba dijithale, le ho tla ha sechaba ntle le ho kopana le batho. (4).
Ntle le haeba boipelaetso, liketso, mekha ea lipolotiki, batho le linaha li fetola sengoloa. Ba bangata ba re 'Lipolotiki ha li ntšoenye', ho fihlela letsatsi leo ba hlokomelang hore ke lona tsa lipolotiki liqeto tse qobellang lingaka ho etsa qeto ea hore na ke bakuli bafe ba phelang kapa ba shoang. Tsatsi leo le fihlile. Ho hobe le ho feta Europe bohareng, Linaheng tsa Balkan le Afrika, tseo litsebi tsa tsona tsa bongaka li ’nileng tsa fallela linaheng tse sireletsehileng ka lilemo tse ngata moo li lefshoang hamolemonyana; boemo ba teng le bona ke phello ea tsa lipolotiki likhetho. Mohlomong re utloisisa sena hamolemo kajeno: ho lula hae ho boetse ho etsa hore re eme le ho nahana. Mme batla ho nka kgato. Tsela e nepahetseng.
E mong le e mong o utloisisa litšenyehelo
Ho fapana le tlhahiso ea Macron, ha e sa le taba ea ho 'hlahlobisisa hape[mohlala] oa nts'etsopele eo lefatše la rona le le latileng'. Re se re tseba hore e hloka ho fetoha. Tsela e nepahetseng. 'Me kaha 'ho fana ka tšireletso ea rona ho ba bang ke booatla', a re feliseng ho its'etleha ho teng bakeng sa ho boloka 'tlholisano e lokolohileng le e sa foseng'. Macron o boletse hore Fora e tlameha ho phomola, empa a ke ke a etsa ea bohlokoa. Ha rea lokela ho emisa feela ka nakoana, empa ho nyatsa ka ho hlaka litumellano tsa Europe le litumellano tsa khoebo e sa lefelloeng tse faneng ka boipuso ba naha le ho etsa hore tlholisano e be sepheo se ka sehloohong. Tsela e nepahetseng.
Motho e mong le e mong joale o utloisisa litšenyehelo tsa ho fana ka liphallelo tsa limilione tsa limaske tsa sefahleho le meriana, eo bakuli le basebetsi ba sepetlele, le basebetsi ba kabo le mabenkele a maholo, ba itšetlehileng ka bophelo ba bona, ho fana ka liketane tse atolohang lefats'eng ka bophara le ho sebetsa ka lethathamo la zero. Motho e mong le e mong o utloisisa litšenyehelo tsa polanete ea ho rema meru, ho thella, ho bokella litšila le maeto a mangata.. Paris e amohela bahahlauli ba limilione tse 38 ka selemo, e leng palo e fetang ea baahi ba eona ka makhetlo a 17, ’me e ithorisa ka bona.
Tšireletso, tikoloho, toka ea sechaba le bophelo bo botle ba sechaba li kopane. Ke lintlha tsa bohlokoa tsa mokhatlo oa lipolotiki oa anticapitalist o matla ka ho lekana ho qobella lenaneo la khefu. Tsela e nepahetseng.
Serge Halimi ke mopresidente le motsamaisi oa Lefatše la diplomatic.
ZNetwork e tšehelitsoe ka lichelete feela ka seatla se bulehileng sa babali ba eona.
donate